SOSYAL PSİKOLOJİYE GİRİŞ ve SOSYAL PSİKOLOJİNİN TARİHÇESİ

1. SOSYAL PSİKOLOJİYE GİRİŞ ve SOSYAL PSİKOLOJİNİN TARİHÇESİ BÖLÜM BİR

2. Sosyal Psikoloji Nedir? • Sosyal ve kültürel ortamdaki birey davranışlarının özelliklerinin ve nedenlerinin bilimsel şekilde incelenmesi • Kişinin başka kişilere ilişkin davranışlarının incelenmesi • KLASİK BİR SOSYAL PSİKOLOJİ TANIMI: Bireylerin düşünce, duygu ve davranışlarının, başkalarının gerçek, hayal edilen veya gizli varlığından etkileniş tarzını anlama ve açıklama çabası (Allport, 1968)

3. BU TANIMLARA GÖRE SOSYAL PSİKOLOJİ • Toplum içindeki birey davranışı bilimi • BU TANIMLARA GÖRE SOSYAL PSİKOLOJİNİN ÇALIŞMA BİRİMİ • Birey

4. Başka Sosyal Psikoloji Tanımları • İnsanların sosyal gruplara katılmaları sonucu ortaya çıkan davranış düzenliliklerini incelemesi • Çoğunlukla sembolik nitelikteki etkileşimi incelemesi ve organizma-çevre karşılıklı etkileşimini kapsaması • Sosyal çevre tarafından kontrol edilen, etkilenen ve sınırlandırılan insan davranışını incelemesi

5. İKİNCİ GRUP TANIMLARIN ÖZELLİĞİ • Vurgunun bireyin davranışından SOSYAL ETKİLEŞİME ve SOSYAL ÇEVREYE kayması

6. Sosyal Psikolojinin iki akımı • Psikolojik Sosyal Psikoloji • Sosyolojik Sosyal Psikoloji • 1908: 2 sosyal bilimci ayrı ayrı 2 sosyal psikoloji kitabı yazmış • Psikolog • Sosyolog

7. Sosyal Psikolojinin iki akımı • Psikolojik Sosyal Psikoloji • İçten-dışa (bireyden-çevreye) • Sosyolojik Sosyal Psikoloji • Dıştan-içe (çevreden-bireye)

8. En Genel Şekliyle Sosyal Psikolojinin konusu • Birey-Toplum (Grup) etkileşimi

9. Sosyal Psikolojinin diğer sosyal bilimler arasındaki yeri • Kökü: • Psikoloji ve sosyoloji • Bu disiplinlerin birleşme noktası • Sosyal psikolojiye neden ihtiyaç duyulmuştur? • Yeni bir bakış açısı • Sosyal psikoloji için önemli bir başka sosyal bilim: • Antropoloji

10. Sosyal Psikoloji’ye Yöneltilen Eleştiriler • Sosyal psikolojinin herkesin bildiği gerçekleri göstermesi ve bu sebeple önemsiz olması • Araştırma sonuçlarının insanları belli amaçlar uğrunda yönlendirmek için kullanılabileceği ve bu sebeple tehlikeli olduğu

11. Sosyal Psikolojinin Tarihsel Gelişimi • Eski YUNAN felsefesi • NEDEN?? • Eflatun: insan-toplum ilişkisi • Aristo: sosyal etki ve ikna konusu • ANCAK, • Sosyal psikoloji konusu ve cevaplamaya çalıştığı sorular bakımından eski olsa da, • Soruların cevaplarına yaklaşımı, yani bilimsel bir yaklaşımla sorunlara eğilmesi çok da yenidir.

12. Sosyal Psikolojinin Tarihsel Gelişimi • Bilim dalı olarak ortaya çıkışı: 19. yy sonları • 17. ve 18. yy daki gelişmelerin sosyal psikolojinin oluşmasına katkısı büyük: • İngiliz filozofları • Birey-toplum ilişkisi kapsamında, sosyal davranışın dayandığı güdüler • Toplum-birey ilişkisi: • Bilimsel yaklaşımla değil • Kişisel gözlem, sezgi, tahmin, mantığa dayalı • Sosyolojinin bir bilim olarak belirmesi • Comte “morale positive” sosyal psi. benzeyen bir kavramı geliştirdi… • “sosyal kontrat” yani kişi-toplum uyumunu ve sosyal düzeni açıklamaya yönelik bir kavram

13. Sosyal Psikolojinin Tarihsel Gelişimi • Toplum ve toplumsal konuların ön plana çıktığı grup ruhu,grup zihni kavramı vurgulandı • Grubun birey üstündeki varlığı, niteliği • Karşı Görüş: Sembolik etkileşim görüşü hakim • Bireyde sosyal benliğin gelişmesini açıklamaya yönelik • Farklı kişiliklere rağmen nasıl insanlar benzer davranışlar gösterek sosyal bir düzen oluşturuyorlar? • Diğer Karşı Görüş: Bireyi ve birey davranışını vurgulayan grup psikolojisi diye bir şey olmadığını söyleyen görüş • 1920lerde ise: • Pozitivizm ve deneysel yöntem • Sosyal gerçekle uğraşmaya başladılar • Görgül araştırmalar ön planda

14. Sosyal Psikolojinin Bir Çalışma Alanı Olarak Belirmesi • Sosyal psikolojinin başlangıcı olarak kabul edilen tarih: 1908 • Sosyal psikoloji adını taşıyan 2 ders kitabı • İngiliz psikolog: Mc Dougall • Amerikalı sosyolog: Ross

15. Bu kitaplarda ileri sürülen temel görüşler: McDougall: Sosyal Psikolojiye Giriş Ross: Sosyal Psikoloji Psikoloji bir bilimdir. Güdülenmenin önemi İçgüdü, sosyal davranışın anahtarıdır. (Darwin’in etkisi) Birey ön planda: bu zamana kadar ki sosyal psikolojik düşünce tarzından farklı Grup zihni kavramını kabul etmiş Sosyolojiye grup ve sosyal yapı ile ilgilenir. Taklit, sosyal davranışın anahtarıdır. (Fransız yazar Tarde’nin etkisi)

16. Sosyal Psikolojinin Bir Çalışma Alanı Olarak Belirmesi • 1924: F. H. Allport, Sosyal Psikoloji • Mc Dougall’ın bireysel yaklaşımını kabul etmiş, grup zihni kavramına karşı çıkmış • Davranışçılık akımına uyarak: • öğrenilmemiş içgüdü kavramını reddetmiş, • sosyal davranışta öğrenmenin önemini belirtmiş • Gözlem, iç-gözlem gibi yöntemler yerine DENEY yöntemine ağırlık vermiş • Deneysel sosyal psikolojinin ilk örnekleri: Triplett, Moede ve Allport’un gruplarla yaptığı laboratuvar deneyi araştırmaları

17. Sosyal Psikolojinin Alanının Bilimsel Gelişimi • 1920-1930lar arası: • Davranışçılık görüşünün yaygınlaşması • Deneysel yaklaşıma verilen önem • Psikolog kökenli sosyal psikologlar: • Sayısal çalışmalara, ölçme ve deney yapmaya önem verme • Tutum örneği…

18. Sosyal Psikolojinin Alanının Bilimsel Gelişimi • 1920-1930lar arası • Sosyolog sosyal psikologlar ise: • Kuram geliştirme çabasında • G. H. Mead • C. H. Cooley • Sembolik etkileşim kuramı • Kuramsal görüşün görgül araştırmalarla desteklenmesi eksik

19. Sosyal Psikolojinin Alanının Bilimsel Gelişimi • 1930ların sonları: • Sosyolog sosyal psikologlar: kuramsal düzeyde • Psikolog sosyal psikologlar: görgül araştırma düzeyinde ilerleme gösterdiler. • Birbirleriyle yeterli ilişki yok

20. Sosyal Psikolojinin Alanının Bilimsel Gelişimi • 2. Dünya Savaşı hemen öncesindeki 3 temel gelişme: • Kurt Lewin ve öğrencilerinin GRUP DİNAMİĞİ ÇALIŞMALARI • Grup yapısı ve sürecini hem kuramsal hem de görgül olarak incelemişler • Grup konusunun sosyal psikolojideki biçimlenişine katkıda bulunmuş • Zamanın önemli sosyolojik görüşlerini bilen ve özellikle SEMBOLİK ETKİLEŞİM kuramını benimsemiş psikolog neslinin ortaya çıkması • Öncüsü: Muzaffer Sherif (1935, 1936): ilk defa laboratuvar ortamında sosyal normların oluşumunu gerçekleştiren ve inceleyen • Amerika’da ilk defa endüstri ve devlet fonlarının sosyal psikolojik araştırmalar için kullanılmaya başlanması • Sosyal psikolojinin uygulama alanlarını genişletmiş • Sosyal psikolojinin niteliğini değiştirmiş • Hawthorne çalışmaları: sosyal davranışın incelenmesi • Carl Hovland ve ark. çalışması: etkileyici iletişim ilgili laboratuvar deneyi

21. Sosyal Psikolojinin Alanının Bilimsel Gelişimi • Sosyal psikolojinin ilerlemesine katkıda bulunan diğer etkenler: • Akademik hayatta davranışçılığın gelişimi, kavram ve yöntem bakımından katkı • Sosyal öğrenme kuramı • Sosyal-kişisel etkenlerin algıya etkisi: YENİ GÖRÜŞ • Kişilik psikolojisindeki gelişmeler • Psikanalitik görüşün önyargılı ayırımcı tutumları çözümlemede uygulanması • Kamuoyu yoklamalarıyla politik tutum ve bunlardaki değişimin ölçülmesi

22. Sosyal Psikolojinin Alanının Bilimsel Gelişimi • Sosyal psikolojinin ilerlemesine katkıda bulunan diğer etkenler: • 1930lardan sonra sosyolojideki çeşitli gelişmeler: • Mead ve Cooley’in katkıları (Sembolik etkileşim) • Göreli yoksunluk, rol, rol çatışması, statü, yabancılaşma, • Gruplara katılarak gözlem yöntemiyle yapılan sosyolojik çalışmalar: doğal grup hakkında bilgi • Küçük toplum yapısı ve kültür incelenmesi

23. Sosyal Psikolojinin Alanının Bilimsel Gelişimi • Sosyal psikolojinin ilerlemesine katkıda bulunan diğer etkenler: • Antropolojide 1930larda başlayan ve 1940ların sonuna kadar devam eden kültür-kişilik akımı, antropoloji ve psikolojinin yakınlaşmasını sağlamış • Bu akım içinde psikolojik kavramlar antropologlar tarafından çok fazla kullanılmış • 1950lerde bu çok fazla tepki almış ve antropoloji ve psikoloji tekrar birbirinden uzaklaşmış

24. Sosyal Psikolojinin Alanının Bilimsel Gelişimi • Sosyal psikolojinin ilerlemesine katkıda bulunan diğer etkenler: • 1930 ve 1940ların antropoloji ve psikoloji ortaklığı sadece belirli konularda kendini göstermiş (Kluckhohn, 1954): • Psikanalitik kavramlar • Öğrenme psikolojisi kavramları • Projektif testler • Günümüzde de antropoloji ve psikoloji ortaklıkları görülmekte • Kültürler arası araştırmaların artışı (özellikle 1970ler)

25. Sosyal Psikolojinin Alanının Bilimsel Gelişimi • Sosyal psikoloji • Psikoloji • Sosyoloji • Antropoloji • Psikolinguistik • Siyaset bilimi • İletişim • İktisat • Nüfus bilimi

26. Sosyal Psikolojinin Alanının Bilimsel Gelişimi ÖZETLE, • 1950ler: sosyal psikoloji içinde sosyoloji ve psikolojinin ilk sentezi • Newcomb (1950): sosyal psikoloji kitabı • Lindzey (1954): 2 ciltlik sosyal psikoloji el kitabı • 1950ler de sosyal psikolojik araştırmalar sayıca artmış • 1960 ve 1970lerin ki ise sayıca daha da fazla • Lindzey’in sosyal psikoloji el kitabı yenilenmiş: 5 cilt halinde basılmış (Lindzey ve Aronson, 1968) • 1960larda ders kitapları ve okuma kitapları sayısı da artmış, • Paralel bir şekilde, sosyal psikolojik konulara değinen bilimsel dergiler de sayıca ve kapsam bakımından artmış…

27. 1970lerden Günümüze Sosyal Psikoloji • Sosyal psikoloji tanımı, çalıştığı temel konular ya da problem açısından yapılmaktadır. • Sosyal davranış ya da ele alınan problem • Tek seferde (kesitsel) • Zaman içinde (boylamsal) incelenebilir • Boylamsal inceleme • Sosyalleşme ve sosyal gelişim süreci • Kesitsel inceleme • Sosyalleşmiş kişilerin sosyal ortam içindeki ilişkileri

28. 1970lerden Günümüze Sosyal Psikoloji • 1980lerden sonra sosyal psikolojiyi sistematik bir şekilde incelemek pek mümkün değil • Yeni ve devam eden bir dönem olması ve içinde bulunduğumuz gelişimi zamanın sağladığı yaklaşımla incelemek biraz zor • Son 10 yılda sosyal psikolojik çalışmaların genel olarak ve özellikle Amerika’da çok artması, ana hatlarının belirlenmesinin zor olması

29. 1970lerden Günümüze Sosyal Psikoloji • Buna rağmen 1980lerden sonra sosyal psikolojide gelişmeler • Bilişsel sosyal psikoloji • Amerikalı psikolog A. Anastasia (1992) psikoloji içinde gelişen iki yeni alandan bahsediyor: • Yaşam boyu gelişim psikolojisi • Kültürler arası psikoloji • Sosyal ve psikolojik araştırma ve kuramların uygulamalara yönelmesi • Sosyal psikolojik bilgi birikiminin insan refahına hizmet etmesi