Fundusze kapitału podwyższonego ryzyka formą finansowania innowacji

1. Fundusze kapitału podwyższonego ryzyka formą finansowania innowacji Kamil Kipiel

2. PLAN PREZENTACJI • Innowacyjność – czy to się opłaca ? • Private equity, Venture Capital, Seed Capital – co to takiego ? • Współpraca z funduszem • Zalety i wady funduszy podwyższonego ryzyka • Anioły biznesu – alternatywa do funduszy seed capital

3. Definicja wg Słownika Wyrazów Obcych W. Kopalińskiego Innowacja - wprowadzenie czegoś nowego; rzecz nowo wprowadzona; nowość; reforma. Definicja potoczna Innowacja to usprawnienie, twórczość, nowatorstwo, rozwiązania niekonwencjonalne, modernizacja. Definicja w ujęciu prakseologicznym Innowacja to wprowadzenie lub urzeczywistnienie zmian rozwojowych...” DEFINICJA INNOWACJI

4. CZYM JEST INNOWACJA W PRAKTYCE ??? Innowacja to działania skierowane na wdrożenie zmian prowadzących do wzrostunowoczesnościi konkurencyjnościprzedsiebiorstwa, a więcdo podniesienia jego wartości!!! DEFINICJA INNOWACJI

5. innowacje produktowe, innowacje procesowe, innowacje systemowe. RODZAJE INNOWACJI

6. Innowacje Produktowe – to przede wszystkim zaprojektowanie i wytworzenie nowego produktu posiadającego cechy wyróżniające go spośród innych produktów oferowanych odbiorcy RODZAJE INNOWACJI

7. Innowacje Procesowe – zmiana technologii (sposobu przetworzenia surowca w produkt) obejmująca treść (parametry) i kolejność przebiegu operacji składających się na dany proces technologiczny RODZAJE INNOWACJI

8. RODZAJE INNOWACJI Innowacje Systemowe – to tworzenie nowego rozwiązania (systemu) technologicznego i organizacyjnego przede wszystkim w dziedzinie tzw. technologii informacyjnych i komunikacyjnych prowadząca do zmian przepływów informacji w procesach logistycznych i procesach zarządzania oraz w tradycyjnych procesach przetwórczych

9. CYKL INNOWACJI (KOMERCJALIZACJI)

10. STRATEGIA INNOWACJI Strategia innowacji powinna stanowić część strategii każdej instytucji. Odnosi się ona do procesów innowacyjnych zachodzących zarówno w niej, jak i w jej otoczeniu. Strategia innowacji pozwala na identyfikację prawidłowości na płaszczyźnie relacji instytucji z jej otoczeniem gospodarczym oraz podejmowanie stosownych działań mających na celu realizację jej strategii rozwoju. Innowacje są uważane zarówno za jeden ze sposobów osiągania celów strategicznych (np. przywództwa technologicznego, określonego poziomu zysku, powiększenia sprzedaży), jak i podstawowy czynnik strategii.

11. Czym są fundusze kapitałowe ? • fundusze kapitałowe są w Polsce trzecim po bankach i bezpośrednich inwestycjach zagranicznych źródłem kapitału dla firm prywatnych; • to kapitał inwestorów zewnętrznych wnoszony na ograniczony okres do przedsiębiorstwa; • przedsiębiorstwo dysponuje innowacją produktową, procesową lub systemową; • przedmiot inwestycji nie został zweryfikowany przez rynek, a tym samym stwarza wysokie ryzyko niepowodzenia inwestycji.

12. Specyfika funduszy kapitałowych • inwestują na okres kilku lat; • po ustabilizowaniu pozycji rynkowej: • uwalniają udziały wprowadzając akcje firmy na giełdę, • znajdują inwestora branżowego lub finansowego, • odsprzedają posiadane udziały pozostałym właścicielom; • fundusze realizują politykę zatrzymywania zysków w przedsiębiorstwie co powoduje szybszy przyrost wartości firm (roczna stopa zwrotu od ok. 30 - 35%).

13. Rodzaje funduszy kapitałowych • Fundusze private equity • Fundusze venture capital • Fundusze seed-capital

14. Rodzaj funduszu a etap inwestycji LUKA KAPITAŁOWA PŁYNNOŚĆ Płynność lub Sprzedaż SPRZEDAŻ ekspansja - IPO faza START-UP - rozwój firmy faza SEED - tworzenie firmy IDEA

15. Fundusze private equity inwestycje na niepublicznym rynku kapitałowym (udziały / akcje); średni i długi horyzont inwestycyjny; inwestycja z zamiarem sprzedaży; zysk = przyrost wartości kapitału; fundusz to inwestor aktywny.

16. Fundusze venture capital przeznaczone dla inwestycji we wczesnych fazach rozwoju; akceptują wyższe ryzyko inwestycyjne; wymagają w zamian potencjalnie większej zyskowności; zapewniają wsparcie merytoryczne (added value); oferują kontakty biznesowe(portfel spółek - efekt synergii i best practices).

17. Fundusze seed capital faza tworzenia lub bardzo wczesnego rozwoju przedsięwzięcia (seed, start-up); fundusze kapitału podwyższonego ryzyka; oczekiwana stopa zwrotu – kilkadziesiąt procent rocznie; Added value.

18. Średnia wartość inwestycji:– do 200 tysięcy Euro Fundusze seed capital – etapy inwestycji SeedCapital Cykl życia firmy • Inne źródła finansowania: • Środki własne • Pożyczki od rodziny • Pożyczki od znajomych • Anioły biznesu • Fundusze UE • Cechy charakterystyczne: • Brak biznes planu • Brak badań rynku • Udoskonalanie prototypu • Firma formalnie jeszcze nie istnieje

19. Średnia wartość inwestycji:– od 200 tysięcy do 1 mln Euro Start-up Capital Fundusze seed capital – etapy inwestycji Seed Capital Cykl życia firmy • Cechy charakterystyczne • Gotowy biznes plan • Ukończone badania rynku • Rozwój produktu • Wstępny marketing • (Działająca firma) • Inne źródła finansowania: • Anioły biznesu • New Connect • Inwestorzy branżowi • Środki pomocowe UE

20. Venture Capital – od 1 do 10 milionów Euro Fundusze venture capital Start-upCapital Seed Capital Venture Capital Cykl życia firmy • Inne źródła finansowania: • New Connect • Inwestorzy branżowi • Środki pomocowe UE • Kredyt technologiczny • Kredyty komercyjne • Cechy charakterystyczne: • Firma bez historii • Duże potencjał rozwojowy • Umacnianie pozycji rynkowej • Dopracowana technologia • Ekspansja firmy

21. Obce i własne źródła finansowania przedsiębiorstwa - zestawienie IPO Mezzanine / PRE IPO Capital Private Equity Kapitał własny Venture Capital Seed Capital Business Angels Oszczędności własne Zyskizatrzymane Dotacje/ Granty Obligacje Kredyty i pożyczki bankowe Kapitał obcy (dług) Leasing Kredyt kupiecki / Faktoring Rodzina i przyjaciele Karty kredytowe Linie kredytowe Rozwój/Wzrost Ekspansja Seed / Start up Dojrzałość Etap rozwoju przedsiębiorstwa

22. Najważniejsze kryteria oceny pomysłu Management Właściwy zespól zarządzający pozostaje kluczowym czynnikiem sukcesu inwestycji. Winien on posiadać następujące cechy: doświadczenie branżowe, kwalifikacje przedsiębiorcze, koncentracje na sukcesie przedsięwzięcia (jedyny lub dominujący projekt), kwalifikacje etyczne; Rynek / model biznesowy Obszar działalności spółki winien być wysokowzrostowy lub model biznesowy firmy na tyle unikalny i specyficzny, aby istniała możliwość uzyskania wysokiego poziomu wzrostu sprzedaży w perspektywie średnioterminowej 3-5 lat; Oczekiwana stopa zwrotu / prawa korporacyjne Celem funduszu jest uzyskanie ponadprzeciętnej stopy zwrotu (ponad 35% IRR) zainwestowanych środków w perspektywie 5-7 lat. Jest to możliwe , kiedy cena wejścia będzie atrakcyjna, spółka będzie posiadała kompetentny management oraz unikalny model biznesowy, a rozwój spółki zostanie przeprowadzony w sposób optymalny. Fundusz aby mógł właściwie wspierać spółki portfelowe musi posiadać określone prawa korporacyjne;

23. Czego oczekują inwestorzy kapitałowi względem pomysłu na biznes? • Wysokie potencjalne marże; • Innowacyjność produktu lub modelu biznesowego; • Rozwojowa, rosnąca branża; • Możliwości ekspansji na inne regiony, kraje, kontynenty; • Niskie koszty stałe; • Bariery wejścia dla konkurencji (np. chroniona IP); • Niszowość; • Zapotrzebowanie na kapitał w transzach (etapami); • Wyjście z inwestycji – możliwe scenariusze.

24. Czego oczekują inwestorzy kapitałowi względem pomysłodawcy? • Wspólne ponoszenie ryzyka (wkład gotówkowy, rezygnacja z innych przedsięwzięć); • Świadomość roli przedsiębiorcy, jego planów i oczekiwań(„dojrzałość biznesowa”); • Przejrzysta historia; • Dotychczasowe doświadczenia i sukcesy; • Gotowość podzielenia się władzą w firmie; • Praca zespołowa; • Pasja, oddanie, determinacja i „wola walki”; • Umiejętności sprzedażowe; • Przywództwo; • Uczciwość.

25. Czego oczekują inwestorzy kapitałowi względem projektu biznesowego? • Biznesplan (w tym Executive Summary = streszczenie); • Zbadany rynek i konkurencja; • Kompletność; • Racjonalne wyliczenia; • Realistyczne założenia; • Zbadany rynek i konkurencja; • Logika, przejrzystość, klarowność; • Odpowiednia forma.

26. Czego oczekują inwestorzy kapitałowi? (na podstawie wywiadów) „Wolę kiepski pomysł ze świetną kadrą niż odwrotnie” „Nie każde przedsięwzięcie nadaje się dla inwestora kapitałowego” „Nie każdy przedsiębiorca może zostać milionerem”

27. Proces inwestycyjny w funduszach kapitałowych • Analiza projektu • Nadesłanie projektu – biznes plan (ewentualnie streszczenie) wraz z projekcjami finansowymi • Wstępna analiza nadesłanych materiałów • Spotkanie w celu wyjaśnienia powstających pytań • Wstępna decyzja funduszu o zaangażowaniu się w projekt • Term sheet i negocjacje warunków inwestycji • Proces due diligence • biznesowy • prawny • finansowy • technologiczny • Umowa inwestycyjna i realizacja inwestycji • Monitoring • Wyjście z inwestycji 3 - 9 miesięcy 3 – 7 lat

28. Analiza projektu W przypadku, gdy prezentacja pomysłu na biznes spotka się z zainteresowaniem menedżerów funduszu, kierownictwo spółki powinno dostarczyć pełen biznes planzawierający koncepcję wykorzystania funduszukapitałowego do jej dalszego rozwoju. Struktura biznes planu powinna zależeć od produktu oferowanego przez przedsiębiorstwo, rynku, na którym działa i innych czynników mających znaczenie dla sytuacji spółki

29. Analiza projektu Najważniejsze informacje: Management (krótkie CV kluczowych osób związanych z przedsięwzięciem); Przedstawienie modelu biznesowego; Opis produktów i usług; Rynek (dostawcy, klienci, konkurencja); Przewaga konkurencyjna / innowacyjność planowanego przedsięwzięcia; Strategia sprzedaży, kanały dystrybucji, strategia marketingowa SWOT; Strategia rozwoju; Cele krótko i średnioterminowe; Zapotrzebowanie na dodatkowy kapitał, nakłady inwestycyjne; Dane finansowe (historia oraz projekcje); Propozycja inwestycyjna dla Funduszu.

30. Podpisanie Listu intencyjnego (term sheet) Akceptacja biznes planu przez Fundusz Kapitałowyi przedstawienie woli dalszej współpracy przez obie strony skutkuje formalnym potwierdzeniem uzgodnionych wcześniej warunków transakcji w formie listu inwestycyjnego tzw.term sheet. Nie jest to dokument obligujący strony do podjęcia współpracy, lecz ma on na celu zawarcie wstępnych i najważniejszych ustaleń późniejszej umowy inwestycyjnej.

31. Dogłębna analiza przedsięwzięcia Finalna ocena przedsięwzięcia i due diligence Po przejściu analizy wewnątrz funduszu i podpisaniu listu intencyjnego, następuje etap wspólnych prac specjalistów z funduszu i pomysłodawców projektu biznesowego. Prace te mają na celu jeszcze dokładniejsze poznanie struktury, procesów, możliwości i zagrożeń związanych z pomysłem biznesowym. Mają one przede wszystkim umożliwić funduszowi zidentyfikowanie i ograniczenie ryzyka inwestycyjnego związanego z projektem. Na tym etapie szuka się również możliwości synergii potencjalnej spółki z funduszem i jego pozostałymi spółkami portfelowymi. Proces złożonej i pogłębionej analizy spółki nosi nazwę due diligence. Ma ona na celu umożliwienie realnej oceny potencjału i wyceny kupowanego lub doinwestowanego przedsiębiorstwaoraz przedstawienie pełnego obrazu zagadnień prawnych, które wiążą się z jego funkcjonowaniem. Finalny dokument sporządzony z tego badania opisujestan firmy oraz identyfikuje istniejące i potencjalne ryzyka, które mogą wpłynąć na niezrealizowanie biznesplanu.

32. Negocjacje inwestycyjne – Umowa inwestycja W tej fazie negocjowane są finalne warunki, na jakich planowana inwestycja może zostać zrealizowana. Po pozytywnym rozpatrzeniu projektu przez Komitet Inwestycyjny, następuje ostateczny etap formalizacji procesu, a więc przełożenie biznesowego term sheetu na język prawniczy w formie umowy inwestycyjnej. Umowa inwestycyjna ma na celu przede wszystkim zabezpieczenie interesów oraz wzajemnych praw i obowiązków stron. Zawarcie w umowie inwestycyjnej postanowień dotyczących zasad raportowania funduszowi tworzy przejrzysty mechanizm służący rozwiązywaniu potencjalnych konfliktów i nieporozumień oraz zabezpieczaniu stron przed różnymi rodzajami ryzyk. Po spełnieniu warunków zawieszających z umowy inwestycyjnej następuje realizacja inwestycji poprzez przekazanie środków na objecie kapitału.

33. Strategia wyjścia z inwestycji przez fundusz kapitałowy Trade sale – strategia polegająca na sprzedaży spółki do inwestorabranżowego, będącego optymalnym właścicielem, umożliwiającym poprzez swoje kompetencje i pozycję rynkową dalszy rozwój spółki; Sprzedaż do inwestora strategicznego (strategic trade sale) – forma wyjścia polegająca na sprzedaży na rynku niepublicznymudziałów posiadanej spółki. W tym przypadku brak jest realnej wyceny rynkowej, a fundusz może uzyskać wyższą cenę za swój pakiet (premia), zwłaszcza jeżeli profil spółki korzystnie uzupełnia działalność inwestora;

34. Strategia wyjścia z inwestycji przez fundusz kapitałowy Oferta publiczna (IPO) – strategia polegająca na wprowadzeniu posiadanej w portfelu spółki na rynek publiczny i sprzedaż jej akcji na giełdzie. W praktyce najczęściej droga ta jest wykorzystywana do uzyskania rynkowej wyceny inwestycji i częściowej dezinwestycji. Wadą tego rozwiązania jest wysoki koszt realizacji. Post-IPO – strategia polegająca w pierwszej kolejności na wprowadzeniu spółki na giełdę, co wiąże się z rynkową weryfikacją jej wyceny, a następnie sprzedaż posiadanego pakietu akcji do inwestora strategicznego lub inwestorów finansowych . MBO/MBI/LBO – wyjście z inwestycji polegające na wykupieniu spółki od funduszu przez jej zarząd bądź grupę menedżerów zewnętrznych.

35. ZALETY FUNDUSZY KAPITAŁOWYCH Doświadczenie i wsparcie merytoryczne; Wykorzystanie efektu synergii i kontaktów; Przejęcie części ryzyka; Brak zadłużenia spółki – finansowanie wewnętrzne; Wspólny cel – wzrost wartości firmy.

36. WADY FUNDUSZY KAPITAŁOWYCH Drogie źródło kapitału; Brak możliwości branżowego transferu know - how; Ryzyko przejęcia kontroli nad firmą przez podmiot nie zainteresowany kontynuacją dotychczasowej strategii; Restrykcyjne warunki inwestycyjne; Polityka zysku zatrzymanego.

37. Mianem Anioła Biznesu określa się przedsiębiorcę, który odniósł sukces w prowadzeniu własnej firmy i obecnie poszukuje ciekawych okazji inwestycyjnych. Anioł interesuje się małymi przedsiębiorstwami, dysponującymi dobrym pomysłem na biznes i zaangażowaną kadrą zarządzającą, które jednak nie posiadają odpowiednich środków na rozwój. Tego typu firmy nie są atrakcyjne dla funduszy venture capital (za mała skala działalności) czy dla banków (za duże ryzyko udzielenia kredytu), mogą za to stanowić ciekawą propozycję właśnie dla Anioła Biznesu. Anioły Biznesu (Business Angels)

38. Charakterystyka polskiego Anioła Biznesu w portfelu inwestycyjnym dysponuje kwotą 100 tys. – 5 mln zł (3 – 10% majątku); jest gotowy podejmować ryzyko związane z inwestowaniem w małe, startujące firmy; oczekuje wysokich zysków; ma doświadczenie zdobyte jako przedsiębiorca lub manager; wspiera merytorycznie rozwój dofinansowywanej firmy; Często zrzeszony w sieci Aniołów Biznesu

39. Anioły Biznesu Najbardziej pożądane branże przez Aniołów Biznesu (za Lewiatan Business Angel): internet, telekomunikacja i rozwiązania mobilne (68 proc. wskazań przebadanych Aniołów Biznesu); energetyka i ochrona środowiska (56 proc.); oprogramowanie i multimedia (41 proc.); produkcja (35 proc.); biotechnologia (35 proc.).

40. Zasady ubiegania się o kapitał(na przykładzie Lewiatan Business Angel) Przedsiębiorca Business Angel Kontakt z siecią, nadesłanie biznes planu Rekrutacja przez sieć i działających BA Zestawienie „podaży” projektów z „popytem” Wprowadzenie w zasady działaniasieci Wypełnienie formularza (podsumowania) Przepływ biznes planów Ustalenie rodzajów projektów, w jakie BA chciałby inwestować Ocena biznes planu przez pracowników sieci BA Transakcja Dodanie BA do bazy danych Stymulowanie rozwoju rynku

41. Kryteria wyboru projektów przez BA Kompetencje zespołu zarządzającego; Duży potencjał wzrostu firmy: Działanie na wzrostowym rynku lub w atrakcyjnej niszy, Posiadanie przewagi konkurencyjnej (np. innowacyjny produkt, relacje z klientami, lokalizacja); Zaangażowanie założycieli (też finansowe / rzeczowe); Etap rozwoju firmy (preferowane firmy już funkcjonujące); Zidentyfikowana możliwość wyjścia z inwestycji; Nie są potrzebne zabezpieczenia majątkowe; Biznesplan – zwięzły, ale dobrze przemyślany.

42. Jak się przygotować do rozmów z Aniołem Biznesu i do procesu inwestycyjnego • Zdefiniować potrzeby projektu: kapitałowe, ludzkie, know-how; • Przeanalizować obszary, w których potrzebna jest pomoc inwestora; • Przygotować opis projektu i harmonogram jego realizacji; • Wybrać kilku inwestorównajwłaściwszych z punktu widzenia projektu biznesowego oraz dokonać ich analizy pod kątem warunków inwestycji oraz możliwości zaspokojenia potrzeb projektu; • Zgromadzić kluczowe osoby do realizacji projektu (jeśli takie są wymagane) – ludzie są podstawą efektywnej realizacji przedsięwzięcia.

43. Najczęstsze błędy popełniane • Podawanie w biznesplanie informacji niezgodnych z prawdą; • Niedoszacowanie lub przeszacowanie przychodów, kosztów, nakładów inwestycyjnych. Brak uzasadnienia przyjętych założeń; • Traktowanie zrealizowanej inwestycji nie jako start, ale jako metę (biznes plan opracowany w celu pozyskania inwestora, a nie w celu prowadzenia działalności gospodarczej); • Brak przyjętego harmonogramu realizacji projektu w biznesplanie; • Niedostrzeganie czynników ryzyka, brak pomysłów na jego ograniczanie; • Brak konsekwencji i determinacji w działaniu projektodawców; • Niewłaściwie dobrany model biznesowy.

44. Zalety i wady Aniołów Biznesu • Zalety: • Możliwość finansowania ryzykownych projektów bez stosownych zabezpieczeń; • Firma nie musi zwracać kapitału, brak obciążeń finansowych; • Pomoc w przygotowaniu dokumentacji niezbędnej do oceny opłacalności inwestycji; • Możliwość uzyskania wysokiej jakości wiedzy biznesowej z zakresu finansów, prawa, marketingu, zarządzania; • Możliwość zachowania tajemnicy w wielu istotnych kwestiach działalności, które musiałyby być ujawnione w przypadku oferty publicznej; • Brak ingerencji w zarządzanie – jeżeli wszystko idzie zgodnie z planem; • Kontrola działalności spółki przez Inwestora może zapobiec zagrożeniom poprzez odpowiednie działania w odpowiednim czasie. • Wady: • Podział wypracowanego zysku i podział władzy; • Niższa niż w ofercie publicznej wycena udziałów; • Wyższa transparentność w wydawaniu pieniędzy.

45. Kamil Kipiel Prezes Zarządu Centrum Transferu Technologii Medycznych Park Technologiczny Sp. z o.o. k.kipiel@ctt.krakow.pl +48 514 602 892