1 / 69

Klinik Tanıda enzimler

Klinik Tanıda enzimler. İ.Ü.CTF Doç.Dr .S.Civelek. Enzim aktivitesi ölçümü Serum Plazma İdrar BOS Kemik iliği Amniyotik hücre ve sıvı Erit Lok Biops numunelerinde yapılır. Enzimlerin aktivite tayinlerinde dikkat edilecekler. Kan, antikoagulansız tüpe (kuru tüp ) alınmalıdır

parry
Télécharger la présentation

Klinik Tanıda enzimler

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Klinik Tanıda enzimler İ.Ü.CTF Doç.Dr.S.Civelek

  2. Enzim aktivitesi ölçümü • Serum • Plazma • İdrar • BOS • Kemik iliği • Amniyotik hücre ve sıvı • Erit • Lok • Biops numunelerinde yapılır

  3. Enzimlerin aktivite tayinlerinde dikkat edilecekler • Kan, antikoagulansız tüpe (kuru tüp) alınmalıdır • genellikle vendenalınmalı • hemolizdenkaçınmalıdır • Kan, pıhtılaşmayı takiben santrifüj edilerek serum ayrılmalı • En uygunu günlük taze kan kullanılması

  4. Normal değerler • Yaş • Sex • Obezite • Gebelik • Alkol • İlaç tüketimi • Kötü beslenmeden etkilenir

  5. Enzim aktivitesi • Hücresel hasarın derecesine • İntrasellular enzim konsantrasyonuna • etkilenen dokunu kitlesine bağlıdır

  6. Klinik tanıda önemli olan serum enzimleri Transaminazlar (AST ve ALT) Laktatdehidrojenaz (LDH, LD) Kreatinkinaz (CK, CPK) Fosfatazlar (ALP ve ACP) Amilaz (AMS) Lipaz (LPS) gama glutamiltransferaz (GGT, -GT) aldolaz (ALS) 5-nükleotidaz (5-NT) lösinaminopeptidaz (LAP) psödokolinesteraz (ChE) glukoz-6-fosfat dehidrojenaz (G-6-PD)

  7. Karaciğer hastalıklarının tanısında yararlı enzimler • transaminazlar (ALT, AST) • LDH • GGT (-GT) • ALP • 5-nükleotidaz (5-NT) • lösinaminopeptidaz (LAP)

  8. Transaminazlar • Aspartat amino transferaz (AST ,SGOT) • LAsp+αketoglut asit↔Oksaloasetat+ L glutamik asit • Alanin amino transferaz (ALT,SGPT) • Alanin+ αketoglut asit↔piruvat+ L glutamik asit • Koenzimpridoksal fosfat • Reaksiyonlar reversil

  9. AST ve ALT İnsan Pl • Safra • BOS • Tükürük de normalde bulunur • Böbrekte lezyon yoksa idrarda bulunma z • Viral hepatit de ve Hepatik nekrozla birlikte KC hastalıklarında hastalığın klinik septomları çıkmadan önce AST ve ALT ↑

  10. Transaminazaktivitesi 7-12 günler arası max değere ulaşır • İyileşme sürecinde bir bir sorun çıkmadığında giderek azalır ve 3-5 haftada normal düzeye iner

  11. KC yi etkileyen infeksiyoz hepatit ve diğer inflamatuar hastalıklarda ALT düzeyi AST den yüksektir • Normalde <1 olan ALT/AST oranı ↑ • Hepatit vakalarında görülen ALT ↑ve AST ↑ revesiblolarak hasar gören parankim hücrelerinden dolaşıma geçen stoplazmikizoenzimlerinin salınmasına bağlıdır

  12. Hücre nekrozunda AST ↑↑salındığından • ALT/AST ↓ • Şiddetli toksik hepatit de ALT ve AST çok↑↑↑ • İnfeksiyözmononukleaz da normalin 20 katı↑ • İntrahepatikkolestazdadaha ↓ • Ekstrahepetik hepatit de ise tıkanıklığın kronşikleşmesiile değerler ↑↑↑ • Siroz da AST düzeyi ALT den ↑

  13. KC ninprimer veya metastatikkarsinomlarında AST ve ALT 5-10 kat↑ ,ancak AST daha çok yükselir AST ve ALTaktivitelerinde,hafif ılımlı yükselmeler Alkol alımından Deliriumtremenste opiatlar Salisilatlar Ampisilingibi çeşitli ilaçlar dan sonra Myokartinfarktüsü sonrasında serum AST ↑

  14. Göğüs ağrısında 6-8 st sonra serum değerleri anormal değildir • AST aktivitesi 18-24 st içinde max değere ulaşır • Yeni infark olmadığında 4-5 günde ref değerler arasına girer • Max değerler kardiyak hasarların derecesi ile orantılı • Ölümcül infarklarda normalin 10-15 kat ↑

  15. ALT aktivitesi kalp kasında AST ↓olduğundan komplike olmayan miyokardinfarktüsünde ALT düzeyi normal veya↑ • Pulmonerembolide AST düzeyi 2-3 kat artar • Akut pankreatit • Kas yaralanmaları • Kagren • Hemolitik anemilerde hfif ılımlı artış gösterir

  16. Referans arlıkları • AST 8-20 u/L • ALT10-40 u/L • KreatinKinaz • 62 kd ,dimerik bir enzim • Kreatin+ATP↔ kreatin fosfat +ADP • Enz:kreatinkinaz

  17. CK iskelet kasında yüksek miktarda bulunur • Kalp kası • İntestinaltrakt • Böbrek • Uterus • Ve Prostat da aktite az • KC ve erit lerde aktivite görülmez • Fizyolojik olarak kas kasıldığında ATP harcanır ve ADP oluşur

  18. Enz. dimer şeklinde aktif • Üç farklı dimer şeklinde bulunur • BB(CK1),MB(CK2) ve MM(CK3) • BB(CK1),beyin intestinalhücrede bulunur • MB(CK2)kardiyak kas hücresinde • MM(CK3)hem iskelet hemde kardiyak kas hücresinde↑konst • CK4(CK mit) kalpteki toplam CK aktitivitesinn %15 den sorumlu

  19. İskelet kası hastalıkları • Duchenne kas distrofisinde 50-100 kat ↑ • Yaşlanma ile birlikte CK akt ↓ hastalığın ilerlemesi ile birlikte kas kütlesi ↓ • Viralmiyozit,polimiyozit gibi hastalıklarda CK oldukça ↑ • Myasteniagravis,multiple skleroz parkinsonizm gibi nörojenik kas hastlarında serum enzakt normal

  20. Distrofi ve miyopatilerde genellikle serumda sadece • CK-3 bulunur • Kalp hastalıkları • AMI ve kas distrofilerinde duyarlı bir gösterge • AMI da CK-2(CK-MB) sıklıkla istenir • Çabuk yükselir,üst ref. Sınır değerini aşması 4-6 st sonra • CK yarı ömür 10-12 st

  21. Santral sinir sistemi hastalıkları • Serum CK aktivitesi,akut serebravaskularhastal • Serebraliskeminin bulunduğu • nörocerrahi girişimlerde↑ • İzoenz çalışmaları ile CK-3 izoenz artış olduğu • CK-1 de artış olmadığı • Kafa travmalarında ise CK-2 sıklıkla artar, • CK-2 varlığı serebral olay sonrasında miyokardiyal hasarı gösterir

  22. Reye sendromunda total CK akt 7 kat artar • total CK akt artışı ensepalopatininşiddetini gösterir • Epileptik hastalarda • Beyin tümörü • Serebralinfark • Serebral kanama • Serebral travma sonrasında BOS ta total CK akt↑ • Bakteriyal veya bakteriyal olmayan menenjitlerde ve otizlilerde BOS CKakt↑

  23. Kafa travmalarında BOS CK-1 ↑ • Klinik olarak aktivite 200 u/L dan yüksek vakalar kaybedilir • 100-200 u/L olanlar bazı nörolojik bulgularla yaşarlar • 100U/L den düşük olanlar iyileşme şansları mevcut • Tiroid hastalıkları • Tiroid hastalıkları ile serum CK aktivitesi arasında ters orantı vardır

  24. Normal doğum sonrasında maternalserum CK akt 6 kat artar • Doğum sırasında cerrahi müdahale CK-1 akt↑ • Beyin hasarı ve küçük ağırlıklı doğanlarda CK-1 ↑ • Multi sistem hastlarda • Yoğun bakım hastalarında • Aortakoroneroperasyonaları sonrasında • Hipotermide CK-1 akt↓

  25. Adenokarsinom veya infark gibi gastrointestinal bozukluklar, çeşitli akciğer tümörlerinde CK-1 akt↑ • Prostat • Mesane • Testis • Böbrek • Memuterustümorleri • MSS neoplazmaları,lösemi,lenfoma,sarkomda CK-1 ↑

  26. CK akt ,serumda yapılır • Antikoagülanlarreakhızını olumsuz etkileyebilir • CK dayanıksızdır saklama da aktkaybı olabilir • Örnekler karanlıkta ve sıkı kapalı tüplerde saklanmalı • (parlak ışıkta ve co2 kaybına bağlı pH↑ ve inakt) • CK aktif bölgesindeki SH gruboksidasyonuile inakt • Tiol reaktiflerinin ilavesi ile inaktivasyon geri döner

  27. Bu nedenle örnekler alındıktan en kısa sürede 40C de soğutulmalı • 40C de 1 hafta saklanan serumlarda CK %99 yeniden aktive olur Eritrositlerde CK aktivitesi bulunmadığından hafif hemoliztolereedilebilir

  28. Referans aralıkları • Sağlıklı kişilerde serum CK akt yüksekliği • Yaş • Cinsiyet • Irk • Vücüt kütlesinin durumu ve fiziksel akt den etkilenir

  29. Çocuklar yetişkinlerden • Erkekler kadınlardan • Zenciler beyazlardan daha ↑CK değerleri • Normal yeni doğanlarda CK düzeyleri doğumdan ilk 24 st sonra yetişkin değerlerinin 3 katına çıkabilir yaşamın ilk yılında hafif ↑ kalır

  30. Kadınlarda 12 yaşa kadar CK değişmez • Menstürasyon döneminde artar • Hamilelik döneminde premens dönemi değerlerinin yarısından daha düşer • Menapoz sonrasında CK ↑ • Ekzersiz kas travması CK ↑ • Uzun mesafe koşucularında CK -2↑ • 250C de 10-65 U/L(erk) 7-55 U/L(kadın) • 300C de 15-105 U/L(erk) 10-80 U/L(kadın) • 370C 38-174 26-140

  31. Kreatinkinazizoenzimleri ayırımı ve miktar belirtimi • Elektroforezi • iyondeğiştiricikromatoğrafi • İmmunolojik yöntemler

  32. Laktatdehidrojenaz • H aktaran 128 kd • Laktat+NAD↔ Piruvat+ NADH • Enz;LDH • Denge piruvatlaktat yönünde • Yaygın dağılım gösterir • Kalp,KC,iskelet kası,böbrek,erit • Akciğer ,düz kas,beyin de az

  33. Kalp,KC iskelet kas ,hematoljik ve neoblastik hastalıklarda ↑Pernisiyöz anemi ve hemolitik anemilerde çok ↑ akt • Alkali ortamda anoda doğru azalan göçlere göre 5 izoenz • LD-1(HHHH H4) • LD-2 (HHH M H3M) • LD-3 (HHMMH2M2) • LD-4 (HMMM HM3) • LD-5(MMMM M4)

  34. Serum ile karşılaştırıldığında bir çok hücrede LD akt↑ • Doku düzeyleri normal seruma göre 500 kat ↑ • Küçük doku hasarında enz dolaşıma sızar ve akt çok↑ • Kalp kası,böbrek erit lerdeelektroforetikolarak hızlı göç eden LD-1 ve LD-2 izoenzleri • İskelet kası ile KC de katoda yakın göç eden LD-4 ve LD-5 izoenleri yaygın

  35. Klinik önem • Hepatikkonjesyonla birlikte • kardiyak yetmezlikte • Miyokarditte orta derecede ↑ • Anjina • Perikarditte normal • İleri derecede şok ve anoksienz düzeyi orta derecede ↑ • Aşırı hemolizde MI ya benzer LD izoenz görülür,retikülositten kaynaklanır

  36. KC hastalıklarında LD akt ↑,ancak aminotransferazlar kadar değil • Sarılık görülen toksikhepatitde 10 kat ↑ • Viral hepatit ve infeksiyozmononukleozda daha ↓ • Sıklıkla LD-3 akt↑ • Siroz ve tıkanma sarılığında LD akt normal veya 2kat ↑ • Primer KC hastlığında LD-5 akt ↑ • Böbrhast da ↑

  37. Malignhastlarda LD akt ↑ • KC met olan hastaların %70 • met bulunmayanların %20-60 total LD akt ↑ • İzoenz artışı organı etkileyen malıniteyibelirler

  38. Progresifmusküler hastaların erken ve orta dönemlerinde serum LD akt ılımlı ↑(LD-5) • Pulmonerembolide serum LD artşı gizli emboliyi gösterir • Emboliye bağlı olarak çok sayıda trombosit parçalanarak LD-3 düzeyini ↑

  39. İdrarda LDH • Kronik glomerulonefrit • Diyabetik nefroskleroz • Mesane ve böbrmalinitelerinde LD akt 3-6 kat artar • Serebrospinsl sıvıda LDH • Sağlıklı kişilerde BOS-LD akt serum akt den ↓

  40. Pl örnekleri tercih edilmez(trombositler yüksek LD akt içerir) • Örnek alındıktan sonra serum kısa sürede ayrılmalı • Eritrositler seruma göre 150 kat daha fazla LD akt • (LD-1 ve LD-2) • Hemolizli serum kullanılmamalı

  41. Ref aralıkları • 300C de 35-88 U/L • 370C de 125-225 U/L • LDH izoenzimlerinin ayırımı ve miktar belirtimi yöntemleri • Elektroforez • Kimyasal inhibisyon • İyondeğiştiricikromatoğ • immunopresipitasyon

  42. LD-1(HHHH) ve LD-2 (HHHM) • Kalp,erit,böbrek korteks bulunur • MI • Hemolitik anemi • Megaloblastik anemi • Akut renalinfarkt • Hemolizli örnekler

  43. LD-3 (HHMM) • Akciğer,lenfosit,dalak,pankreas da • Pulmoneremboli • Yaygın pulmonerpnömoni • Lenfositoz • Akut pankreatit • Kanser

  44. LD-4 (HMMM) ve LD-5(MMMM) • KC ve iskelet kasında • KC hasarı • KS inflmasyon • İskelet kas hasarı • Normal dağılım • LD-2 %29-39 LD-4 %8-16 LD-1 %14-26 LD-5 %6-16 • LD-3 %20-26

  45. γ-GT • Kas dışında, serum ve tüm hücrelerde bulunur • Aktivite tüm KC hast da↑ • İntrahepatik ve post hepatik safra tıkanmalarında • 5-30 kat artar • Tıkanma sarılığında ,kolanjit ve kolesistit de ALP,arilamidaz,transaminazlardan daha duyarlı • Diğer enzlerden daha önce yükselir ve daha uzun süre yüksek kalır

  46. Primer ve sekonder neoplazmalarda γ-GT↑ diğer KC enz den daha önce ↑ • Yaglı KC hafif ↑ • İlaç intoksikasyonunda geçici ↑ • Akut ve kronik pankreatitde ,pankreas malinitelerinde • 5-15 kat ↑

  47. MI da γ-GT normal • Alkolik sirozda ,alkoliklerde aşırı ↑ • Fentoin.fenobarbital gibi ilaç kullananlarda serumda γ-GT ↑ BOS da yükselmez • Erkeklerde kadınlara göre %50 γ-GT akt↑ • Prostatikmalinitelerdeγ-GT akt↑

  48. Kanser hastalarında tümörlere radyasyon uygulanmasında serumLD artmaz ancak γ-GT artar • İdrarda γ-GT böbr den ve genitouriner sistemden kaynaklanır • Akut renalinfek da renal doku hasarında γ-GT ↑ • Kronik renalhast da ve yaşlılarda↓ • Serum hemolizli olmamalı • EDTA lıPl kullanılır,heparin bulanıklık oluşturur kullanılmaz • Sitrat,oksalat, florür aktiviteyi%10-15 inhibe eder

  49. Referans aralıkları • Kadınlarda 370C de 1-24 U/L • Erkeklerda 370C de 2-30 U/L • Alkali fosfataz • Hücre membranında bulunur • Bağırsak epitelinde,böbrtubullerinde kemikte(osteoblast),KC ve plesantada bulunur

More Related