Dobro w działaniach inżynierskich –teoria i praktyka

1. Dobro w działaniach inżynierskich –teoria i praktyka Prof. nzw. dr hab. inż. Bronisław Słowiński Zakład Logistyki i Eksploatacji Dział PKT: „Technika a społeczeństwo”

2. Dlaczego o tym ? Jest dobrym zwyczajem akademickim, że nowo promowany doktor habilitowany przedstawia wykład o tym, co w jego pracy jest mu najbliższe. Pragnę skorzystać ztego przywileju i podjąć temat leżący na pograniczu techniki, filozofiii prakseologii, poświęcając dzisiejszy wykład Dobru- jednemu z pojęć w triadzie wartościnajwyższych. „Bonumest quod perficit omnia” (dobro jest tym, co wszystko doskonali)

3. Rower dla nowożeńców Czy inżynierowie winni zastanawiać się nad tym co to jest „dobro”? 3xTak 1. Tak, ponieważ inżynierowie to główni przedstawiciele techniki, a technika jest podręcznikowo aksjologiczna,m.in. z tej prostej przyczyny,że świat wartości (dobre lub złe)wprost przenika każdą ideę i działanie techniczne. To zaśpozwala oceniać różne wytwory myśli inżynierskiej.

4. 2. Tak, ponieważ działalność inżynierska obarczona jest ryzykiem.Jest to sytuacja typowa, specyficzna dla procesów projektowania i wytwarzania złożonych konstrukcji i systemów współczesnej techniki. Od umiejętności kalkulowania ryzyka i ocenypewności działania tych konstrukcji zależą losy samych inżynierów, losy innych ludzi i nawet życia na Ziemi w ogóle.

5. Współczesna technika jest w dużym konflikcie ze środowiskiem przyrodniczym Zamknięty system techniczny zharmonizowany ze środowiskiem Atmosfera Atmosfera Biosfera Biosfera „PRIMUM NON NOCERE” Co zrobić, aby odwrócić kierunek podróży ku globalnej katastrofie ?? Podejmować dobre działania 3. Tak, ponieważ technika nie zna granic Kraje UE produkują razem około 2 mld ton odpadów rocznie

6. Pojęcie dobra • Interpretacja dobra • Pojęcie działania • Działania inżynierskie • Dobro w teorii • Dobro w praktyce • Podsumowanie Plan wykładu

7. Mimo, żekażdy człowiek z łatwością osądza co dobre i co złe (zwłaszcza co jest dobre i złedla niego samego),to jednak gdyby poprosić o podanie ścisłej definicji dobra czyzła,to na pewno wielu miałoby trudności. W Internecie pod hasłem: „dobro” otwiera się ponad 2 mln pozycji ! Starożytni Grecy rzeczownikiem „dobro” [agathón] określali pożytek, korzyść, zysk, mienie, majątek lub dziedzictwo. Rzymianie wzbogacili rozumienie rzeczownika „dobro” [bonum] o takie znaczenia, jak: pomyślność, powodzenie, szczęście, zaleta lub cnota. Współczesna ekonomia definiuje dobro jako: „wszystkie środki, które mogą byćwykorzystane bezpośrednio lub pośrednio do zaspokojenia potrzeb ludzkich”. Pojmowanie dobra Dobro jest wartością naturalną lub zbiorem określonych własności, które traktowane są dodatnio.

8. Tworzenie dobra poprzez inżynierów będzie zawsze determinowało zdolność kraju do postępu technicznego. „Aby tworzyć dobro, trzeba mieć światło w sobie”(Harold Pinter - Laureat literackiej nagrody Nobla 2005 r.) Światło - to natchnienie. Dla każdego umysłu twórczego (poety, malarza, inżyniera) nieznanym źródłem natchnienia jest dobro, ku któremu kieruje swoje myśli wakcie twórczym: „zrobić to coś, aby było doskonale dobre”! Jedni poszukujągo w używkach, inni w specjalnych rytuałach (rytuał – określona, powtarzalna czynność). Malarz Jan Styka malując Matkę Boską – w uwielbieniu malował Ją na kolanach. Podczas objawienia usłyszał: „Ty Styka, maluj mnie dobrze a nie na kolanach”. J.Styka : Ukoronowanie Matki Boskiej. (kościół św. Wojciecha Kielce) Tworzenie dobra Dobro powstaje nie z rytuałów, ale z twórczego działania i stanu ducha zwanego natchnieniem

9. Jak wykazał Archimedes, wanna pełna ciepłej wody to cudowne miejsce do natchnienia. Nie jest ważne „gdzie”?, ale „co”? ze sobą przynosi. Gdzie szukać natchnienia? Zgodnie ze słownikiem j. polskiego natchnienie to: "myśl, pobudka, podnieta, idea, pomysł zaczerpnięte skądś, powstałe pod czyimś wpływem albo pod wpływem czegoś, pobudzające kogoś do działania".

10. Dla interpretacji dobra potrzebny jest kontekst Kontekst (łac. contextus - związek, łączność, zależność, okoliczność) System działania Twór techniczny zwany przekładnią Polepszanie bytu Dobre czy złe koło??? RZECZ CZŁOWIEK ZADANIE Ujęcie kontekstowe Dobro jako wartość kontekstowa Rzeczy nie są ani dobre, ani złe. Są takie jak o nich myślimy w danych okolicznościach.

11. Przegląd stanowisk filozoficznych dotyczących rozumienia dobra dowodzi, że należy je rozumieć jako powszechną właściwość bytów, która istnieje zawsze jako będącą „od” i „dla” kogoś lub czegoś. Stąd: Dobro jest faktem danym stanem rzeczy, na podstawie którego wnioskujemy, że dany przedmiot jest taki, jaki powinien być. Definicja pojęcia „dobro”

12. „DOBRO może być interpretowane w dwóch wymiarach: emocjonalnie - jako kategoria moralna i utylitarnie - jako kategoria sprawnościowa”. (T.Kotarbiński) 1. cnotliwy sukces - moralnie dobry cel zostaje osiągnięty(np. zaliczył, bo się nauczył), 2. cnotliwa porażka - moralnie dobry cel nie zostaje osiągnięty(nie zaliczył, bo się nie nauczył), 3. grzeszny sukces - moralnie naganny cel zostaje osiągnięty (np. ściągał i nie został złapany ), 4. grzeszna porażka - moralnie naganny cel nie zostaje osiągnięty (np. ściągał i został przyłapany). etyka + Cnotliwe porażki Cnotliwe sukcesy dobro +/- +/+ Grzeszne porażki Grzeszne sukcesy zło - - /- - /+ - + zło dobro prakseologia Rozróżniamy dobro jako - środek i dobro - jako cel Interpretacja dobra w kategoriach prakseologii wymaga oceny przybliżenia się do celu - liczy się skuteczność. Etyczna interpretacja dobra opiera się na zamiarach:liczy się intencja- chwalebny lub naganny cel . Kategorie etyczne częściej stosujemy do interpretacji działań innych, np. tak, zaliczył, udało mu się - bo ściągał! Kategorie prakseologiczne częściej stosujemy do interpretacji działań własnych np. zaliczyłem, udało się - troszkę tylko ściągałem. Interpretacja dobra

13. Środki i cele determinują naturę działania. Działanie jest zawsze „jakieś”. Ta właśnie „jakość” działania wskazujena specyfikę i naturę dobra. Arystoteles DZIAŁANIE Skutki Intencje Ocena moralna Ocena prakseologiczna Dobro i działanie Czyn zawsze jest wykonany w konkretnych okolicznościach, towarzyszy mu zawsze określona intencja i powoduje on różnego rodzaju konsekwencję.

14. Rozwój techniki, a co za tym idzie także technologii, spowodował znaczącą zmianę w sylwetce i roli inżyniera. Na początku XIX wieku spełniał on rolę głównie wynalazcy i konstruktora pojedynczego urządzenia. Obecnie może być też menadżerem czy logistykiem, działających na wielką skalę systemów technicznych. Być inżynierem Inżynier, to słowo pochodzące od łac.ingenium- zmysł wynalazczy.Istota działalności inżynierskiej opiera się na wykorzystaniu praw fizyki i techniki do panowania nad Przyrodą. Panowanie to nie polega na „naginaniu" jej do zaspokajania potrzeb ludzkich, ale raczej na zastępowaniu sztucznymi wytworami myśli inżynierskiej: maszynami, procesami, budowlami, itp.. Wśród absolwentów szkół wyższych jest zaledwie 5% inżynierów. Cała Europa cierpi na brak wykwalifikowanej kadry inżynierskiej.

15. a POMYSŁ a PROJEKT a PRODUKT Przydatne nauki: Przydatne nauki: Przydatne nauki: Matematyka Fizyka Mechanika Podstawy konstrukcji maszyn Techniki wytwarzania Inżynieria produkcji Komputerowe wspomaganie wytwarzania Techniki twórczego myślenia Innowacje Modelowanie wirtualne Domena twórczości Domena wiedzy Domena technologii Działania inżynierskie Podstawowym działaniem każdego inżyniera, niezależnie od branży i sfery działania, jest projektowanie rozumiane jako obmyślanie sztucznych układów, czyli systemów materialnych w zakresie techniki.

16. Nowy wymiar działalności inżynierskiej Współczesny produkt, jako wytwór myśli technicznej, nie istnieje sam dla siebie.Jest zawsze spełnieniem pewnych oczekiwań rynku. Dlatego inżynierowie już na etapie jego projektowania muszą pamiętać o kosztach, konkurencji i całej ekonomicznej otoczce, niezbędnej by pomysł zamienić w produkt i sprzedać. wytwarzanie dla do zysku - istotny cel współczesnej działalności inżynierskiej Dobrego inżyniera nie może cechować mentalność najemnika „powiedz mi, co mam Ci zrobić, a ja to zrobię”!!!

17. A. Refleksja samoświadomość B. Etyka, zasady i wartości C. Ogólne kompetencje zawodowe Etyka jako jeden z elementów kompetencji inżyniera D. Ogólne kompetencje inżynierskie E. Specyficzne kompetencje inżynierskie Wiedza inżynierska 5. Specjalizacja 4. Specjalność 3. Kierunek studiów 2. System społeczny 1. Człowieczeństwo System kompetencji inżynierskich „Inżynierstwo” nie jest stanem, w którym przychodzimy na świat. To godność, którą trzeba wykształcić.

18. Kształcenie inżynierów Być inżynierem to zarazem zawód i powołanie. Zawód oznacza koniecznośćposiadania odpowiedniej wiedzy i wykonywania określonych obowiązków. Trzeba więcdo tego się odpowiednio przygotować przez odpowiednie studia. Studia w Politechnice Koszalińskiej to właściwy wybór – bo dają szansę bycia dobrym inżynierem

19. Jest rzeczą oczywistą, że w tych przypadkach, w których nazywamy coś lub kogoś„dobrym”,istnieją jakieś kryteria, które są określone przez istotę tego czegoś, np.: dobry zegarek dokładny dobry koń ciągnie dobry samochód wzbudza zazdrość dobry inżynier specjalista ??? Dobry inżynier? „Jeden dobryinżynier wart jest 300 innych pracowników”. Alan Eustace, wiceprezes f. Google

20. „Specjalista - to człowiek, który wie coraz więcej o coraz mniejszej liczbie rzeczy, aż w końcu staje się 100% specjalistą i wie wszystko ....o niczym”. Kiedy całkowicie skupisz się na jakiejś jednej rzeczy, nie jesteś w niej wcale taki dobry, jak mógłbyś byś, gdybyś posiadał bardziej ogólną wizję. (Carl Mitcham -Myśleć poprzez technikę) Wartość specjalizacji polega na uzyskiwaniu sprawności. Sprawność takiej nadwyspecjalizowanej postaci jest złudna. Wielozadaniowa postać wykombinuje coś albo i nie, ale przynajmniej spróbuje. Społeczeństwu wcale nie zależy na tym, żeby inżynierowiebyli super wyspecjalizowani, lecz na tym, żeby byli profesjonalistami. Inżynier jako specjalista Inżynier to specjalista w określonej dziedzinie: inż. mechanik , inż. chemik. Istotą specjalizacji jest zapewnienie wszechstronnego wykształcenia. Specjalista posiada głębszą wiedzę niż konkurenci i z tego wynika jego przewaga. SPECJALIZACJA TO NIE DODAWANIE ALE ODEJMOWANIE !

21. Ważność dla profesjonalizmu Wiedza Łatwość uczenia się Cechy widoczne Umiejętności Duża Niska Cechyukryte Wartości i standardy Motywy, etyka pracy, entuzjazm, wizerunek własny Wysoka Mała Wysoki profesjonalizm nie jest dziełem przypadku.Wynika on z:„odpowiedniego nastawienia pomnożonego przez przygotowanie”. „Góra lodowa” profesjonalizmu inżynierskiego

22. ETYCZNOŚĆ EFEKTYWNOŚĆ EKOLOGICZNOŚĆ EKONOMICZNOŚĆ Podstawowe aspekty profesjonalnego inżyniera „Każda profesjonalna działalność inżynierska wymaga współdziałania teorii i praktyki”(prof. Jan Koch)

23. „Nie sztuka wyjść cało z opresji. Sztuka do niej nie dopuścić..."M. Zaruski Dobro - teoria „Teoria jest wiedzą, o transformacjach jednych faktów w inne fakty” (M.Mazur) „Wiedzieć, aby przewidzieć. Przewidzieć, aby działać.”

24. „Potęga dobra schroniła się w naturze piękna”. (Platon) Amfiteatr w Koszalinie – projekt: prof. dr hab.inż. Jan Filipkowski Pol. Koszalińska Piękno jest jedyną pośród wartości naczelnych, która obdarzona została przywilejem bycia widzialną. „Wiedzieć aby przewidzieć” Jeżeli coś jest dobre i się podoba, to dlatego, że ma ład i proporcję. Kluczem jest tu harmonia. Harmonia jest dziełem wiedzy.

25. Każda rzecz ma właściwy dla siebie udział dobra i piękna DOBRO PIĘKNO Funkcje użytkowe Funkcje prestiżowe Ozdoby i przedmioty ozdobne Wyroby inwestycyjne Wyroby konsumpcyjne Z przerostu piękna nad dobrem w Manilii zawalił się 8 piętrowy wieżowiec „ Przewidzieć aby działać” Nadmiar piękna nad dobrem – to katastrofa, ale: nadmiar dobra nad pięknem – to zastój w sprzedaży!

26. Dobro - praktyka „Praktyka polega na wywoływaniu określonego faktu w celu wywołania innego skojarzonego z nim” (M.Mazur) 1. Robić rzeczy „właściwe” 2. Robić rzeczy „właściwie”

27. Robić rzeczy „właściwe” dobry cel i dobry plan Czynienie „rzeczy niewłaściwej” Projekt inżynierski „Wieża Babel” • Plan był dobry, • Dysponowano odpowiednimi zasobami, • Zły cel (rzecz niewłaściwa), który spowodował gniew Jahwe. Aby doprowadzić projekt do niepowodzenia wystarczyło pomieszać języki kierownikowi projektu, zespołowi projektowemu i zespołom wykonawczym (dzisiaj też czasami się to odbywa).

28. Technika informatyczna Podejście systemowe Praca zespołowa Robić rzeczy „właściwie” dobre wykonanie Dociekać przyczyn obserwowanych zjawisk i zrozumieć ich istotę

29. „Podejmuj tylko takie projekty i pomagaj wdrażać tylko takie rozwiązania, które nie narażą na szwank dobra wspólnego i wzbudzaj czujność społeczną przeciw wszelkim takim przedsięwzięciom, które nie spełniają tego warunku” Jego autorem jest wybitny filozof Mario Bunge „Właściwe” postępowanie w technice Właściwe postępowanie w technice polega przede wszystkim na tym, że potencjalne negatywne skutki konkretnej technologii czy wyrobu rozważa się z wyprzedzeniem, zamiast wprowadzania kosztownej korekty po wystąpieniu trudności. „Imperatyw technologiczny”

30. Dlaczego? Podsumowanie Dobro i etyka w pracy inżyniera to niewątpliwie ważny, choć trudny temat i na wiele pytań nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Podejmując swoje działania, rzadko zadajemy sobie pytanie, czy to co robimy sprawi, że świat będzie lepszy - może jednak czasami warto ?

31. „Zniknie i przepełznie obfitość rozmaita,Skarby i siły przewieją - ogóły całe zadrżą.Z rzeczy świata tego zostaną tylko dwie,Dwie tylko: poezja i dobro..! więcej nic... „ (C. K. Norwid, Do Bronisława Z)

32. Panie inżynierze zostaw dla mnie trochę tego świata Dziękuję bardzo za uwagę

33. Prof. nzw. dr hab. inż. Bronisław Słowiński • Zakład Logistyki i Eksploatacji Dobro w działaniach inżynierskich –teoria i praktyka