Milliyetçilik, Küreselleşme, Azınlıklar dersi – 7

1. Milliyetçilik, Küreselleşme, Azınlıklardersi – 7 Azınlıklar Lozan Bağlamında Türkiye’de Azınlık Kavramı ve Hakları Kaynaklar: B.Oran, Küreselleşme ve Azınlıklar, 4. Basım, Ankara, İmaj Yayınevi, 2001; B.Oran, Türkiye’de Azınlıklar - Kavramlar, Teori, Lozan, İç Mevzuat, İçtihat, Uygulama, 4. Baskı, İstanbul, İletişim Yayınları, 2008; B.Oran, Türkiye’de İnsan Hakları Bilançosu, İstanbul, TESEV Yayınları, 2006. Baskın Oran SİYASAL BİLGİLER FAKÜLTESİ (MÜLKİYE) Uluslararası İlişkiler bölümü II. Sınıf Kamu Yönetimi bölümü IV. Sınıf

2. Lozan’daki Azınlık Kavramının İncelenmesi • 1) Azınlıkların Lozan’la sınırlandırılması hukuken doğrudur: • Dönem standardı: yerini “gayrimüslimler” almıştır (“din” de kabul edilmemiştir); • Uluslararası örgüt garantisi: yalnızca gayrimüslimlere verilmiştir. • 2) Lozan’la sınırlama çağdaş standartların çok gerisinde kalmıştır: • Artık azınlık var mı diye sorulmuyor; • Konu artık “milli yetki” dışında; (Tr’de A. s.24-26 dn.) • “…gerekli şartların yaratılması…”; • AİHM, parti kapatma kararlarını bozuyor (md.11 ve 14 paradoksu) .

3. Lozan’daki Hakların İncelenmesi • Lozan en azından anayasayla eş değerdedir (340, 90/5; zaten 37 vardı) • 1) Gayrimüslim hakları tam olarak uygulanmıyor • Sadece “Üç Büyük”. Savunma: a) Vazgeçtiler (Zorla. Sadece md. 42/1. Üstelik vazgeçemezler: grup özne değil, ayrıca md. 37 var); b) Teamül böyledir (yasaya aykırı olmaz; “ihlalde kararlıyız”) • Üç Büyük’e de tam uygulanmıyor: md.40 okullar; 41/2 maddi katkılar; 42/2 özel komisyonlar; 42/3 vakıflar, 14 hiç uygulanmadı) • 2) Gayrimüslimler dışındakilerin hakları uygulanmıyor. 4 hak grubu. • Gayrimüslim TC vatandaşları • Türkçe’den başka dil konuşan TC vatandaşları • Tüm TC vatandaşları • Türkiye’de oturan herkes • Yani, “Azınlıkların Korunması” kesimi hem negatif hem pozitif haklar getirir. Bu haliyle Lozan hem insan ve azınlık hakları metnidir .

4. “Lozan Bir İnsan Hakları Belgesidir”e İtirazlar • 1) Kesimin başlığı “Azınlıkların Korunması”dır. Sadece azınlık haklarından bahsediyor olabilir. • Müttefiklerin amacı azınlık hakları getirmektir, ama “oturana” yani yabancıya da haklar getirmişlerdir. • İH terimi uluslararası alana 1945’ten sonra girmiştir (md.1/3) • “Azınlık”, spesifik değil jenerik (genel) bir terimdir. Yani, zaman içinde kazandığı anlamlarla birlikte yorumlanır. • 2) Lozan tutanaklarında, “…koruma tedbirlerini yalnız gayrimüslim azınlıklara sınırlamayı kabul etmiştir” gibi sözler vardır. • Metin açık olduğu zaman hazırlık çalışmalarına gidilmez • “Koruma tedbirleri”nden kasıt, “uluslararası koruma altındaki” azınlık haklarıdır. Çünkü o dönemde azınlık hakları denince yalnızca bu anlaşılır .

5. Md 39’un İncelenmesi • 39/5: “Devletin resmî dili bulunmasına rağmen, Türkçe’den başka bir dil konuşan Türk uyruklarına, mahkemelerde kendi dillerini sözlü olarak kullanabilmeleri bakımından uygun düşen kolaylıklar sağlanacaktır”. • Kastedilenler, anadili başka bir dil olanlardır. Türkçe bilip bilmemeleriyle ilgisi yoktur. • Resmî dairelerde başka dil kullanmanın tek istisnasıdır. • Sevr’de yazılı kullanma da serbestti. • 39/4: “Herhangi bir Türk uyruğunun, gerek özel gerekse ticaret ilişkilerinde, din basın yada her çeşit yayın konularıyla açık toplantılarında, istediği bir dili kullanmasına karşı hiçbir kısıtlama konulmayacaktır” • Resmî daireler dışında herhangi bir zaman ve mekanda serbest. • O zaman olmayan yayınlardan radyo ve TV de buna girer çünkü jenerik terimdir. • Fıkra, TBMM Hükümeti heyetinin de teklifidir. • Bu iki fıkradaki haklar uluslararası garanti altında değildir. Lozan’daki azınlık tanımı ile Lozan’da getirilen hakları karıştırmamalıdır. Ama md.37 hiçbirinin değiştirilmesine izin vermez (38 ilâ 43). • 39/4’ü uygulamak, negatif hakları genişletmek ve derinleştirerek pozitif haklar vermekten kurtulmak yöntemine uygundur. • 39/5’i uygulamak, devlet için «onurlu çıkış»tır (KCK davası-2010) .