PROBLEME DAYALI ÖĞRENME

1. PROBLEME DAYALI ÖĞRENME PROBLEM BASED LEARNING Dr. Özgül KELEŞ

2. Hayatımızdaki bir problemi düşünelim!!! • Problem: bireyin karşılaştığı güçlükler, içinden çıkılmaz gibi görünen durumlardır. • Dewey problemi; şüphe ve belirsizlik uyandıran herhangi bir şey olarak tanımlamaktadır.

3. “Öğretmen ” “Öğrenciler” GelenekselÖğretim

4. “Öğretmen ” “Öğrenciler” PBL

5. Probleme Dayalı Öğrenme Probleme dayalı öğrenme, yeni bilgi öğrenimi için problemleri çıkış noktası olarak kullanma prensibine dayalı bir yöntemdir.

6. PDÖ 1950’li yıllarda ABD’de Case Western Üniversitesi Tıp Fakültesi’ndeuygulanmıştır. Kanada Mc Master Üniversitesi Tıp Fakültesi’ nde ise 1960’lı yıllarınsonuna doğru Barrows ve Tombly’in tarafından yapılan bir araştırma sonucundaliteratüre girmiştir. Bu araştırmada öğrencilerin akıl yürütme yetenekleri araştırılmıştır.

7. Barrows ve Tombly, problem çözmenin öğrenme üzerine getirdiği farklılıklara dikkati çekmişlerdir. İlk denemelerde öğrencilerden küçük gruplar oluşturulmuş, problemledurum arasında karar vermeleri beklenmiştir

8. Probleme dayalı öğrenme stratejisinin uygulama yönünden basamaklarınageçmeden önce, böyle bir stratejide kullanılacak olan problemin kalitesinideğerlendirmek gerekmektedir. O halde stratejide kullanılacak olan kaliteli birproblemde şu özelliklerin bulunması gerekir : • Öncelikle kaliteli bir problem öğrencinin ilgisini hemen çekebilmeli, tüm öğrencileri harekete geçirmelidir. • Bunun için gerçek dünya ile mutlaka bir yönden bağ kurmalıdır. • Kaliteli bir problem, mantığı yani akıl yürütmeyi temel almalıdır. Mantığın anakonusu bilginin elde ediliş formları olduğuna göre bilgiyi de temel alan biryaklaşım içinde olmalıdır. • Öğrencilerin her aşamada kararını belirtmesine elverişli olmalıdır.

9. Kimi problemler grupla çözüleceğinden problem, işbirliğine müsait olmalıdır. • Problem, grup üyeleri tarafından alt problemlere indirgenebilir bir özelliktaşımalıdır. • Problem, açık uçlu olmalı, tek cevaplı olmamalıdır. • Öğrencinin önceki bilgileriyle bağlantılı ve onları destekler nitelikte olmalıdır. • Problem, farklı bakış açılarını ortaya çıkarmalıdır. • Daha sonra öğrenilecek konularla veya bilgilerle bağlantı kurmak için köprü vazifesi görmelidir.

10. Probleme Dayalı Öğrenmenin Basamakları

11. Bulma • Hazırlama • Karşılaşma • Saptama • Tanımlama • Toplama • Üretme • Tartışma • Kararlaştırma • Sunma • Rapor Hazırlama

12. 1. Bulma : Bu basamağı öğretmen gerçekleştirecektir. Konu ile ilgili öğrencilerinaraştırabileceği, tartışabileceği, kendi öğrenmelerini sağlayacak ve yukarıda özellikleriverilen kaliteli bir problemi bulması gerekir. Öğretmenler, öğrencilerin daha fazla bilgiedinmeleri için fırsatlar da sunabilir. Diğer bir deyişle, öğrenciler problemlerini kendileri belirleyebilir. Ancak problemin iyi yapılandırılmamış olması gereklidir. • 2. Hazırlama : Bu aşamada amaçöğrencileri desteklemektir. Bu destek bireyselfarklılıklarını da göz önünde bulundurarak, problemin doğasına ilişkin farklı formlarınoluşmasına yardımcı olacaktır. Öğretmen bu basamakta strateji ile ilgili farklı konulardadaha önceden yapılmış örneklere yer verebilir.

13. 3. Karşılaşma : Bu aşamada amaçöğrencilerin bir şekilde problemle karşılaşmalarınısağlamaktır. Bu nedenle çeşitli senaryolar geliştirilebilir. Belirli bir film, resim, tiyatroveya rol oynama gibi gösteriler yoluyla problemin önemine dikkat çekilebilir. Böylece öğrenciler problemin önemi hakkında derin bir anlayış ve bilinç geliştireceklerdir. • 4. Saptama : Bu aşamada öğrencilerin problem ile ilgili olarak ne bildiklerini veyadaha neleri bilmelerinin gerektiğinin tespit edilmesi gerekmektedir. Aynı zamandasaptama aşaması problem ile ilgili olarak öğrencilerin kendi fikirlerinin farkınavarmalarına da katkıda bulunacaktır. Bütün bunların yanında öğrencilerin problem ileilgili olarak ön bilgileri aktif hale getirilmelidir. Bunu yaparken ne tür bilgilere ihtiyaç duyulduğu da belirlenmelidir.

14. 5. Tanımlama : Burada öğrencilerin yapması gereken problemi kendi cümleleriyletanımlamasıdır. Örnek olarak : “Afyon ilindeki boşanma oranını en aza nasıl indirebiliriz?” verilebilir. Başka bir öğrenci ise problemi “Afyon ilindeki boşanmaların sonuçlarınelerdir?” şeklinde tanımlayabilir. Bu durumda farklı çözüm önerileri gelişecektir.Ayrıca öğrencide hedeflenen problemi “sahiplenme” yetileri oluşacaktır. • 6. Toplama : Bu aşamada öğrenciler veri toplama, anlamlandırma, planlama veuygulama için desteklenmelidir. Öğrencilere kütüphane ve internet araştırmalarıyla ilgilibilgiler verilmelidir. Öğrencilere elde ettikleri verilerin problemi anlamlandırmadabüyük katkısının olacağı belirtilmeli, birbirleriyle sürekli iletişime girmeleri sağlanmalıdır. Öğrenciler görevleri aralarında paylaşarak araştırmaya odaklanırlar. Bu basamak zamanaçısından en uzun basamaktır. Mekan ve maddi imkanlar yönünden zorluklar ortaya çıkabilir.

15. 7. Üretme : Bu aşama öğrencilerin probleme ilişkin çözüm üretmelerini sağlayan birsüreçtir. Öğrenciler bilişsel yeteneklerini kullanarak analizler yapacaktır. Bütün bunlar geçici çözümlerdir ve olaya farklı açılardan bakmalarının neticesinde ortaya çıkmışlardır. • 8. Tartışma : Öğrenci bu basamakta kendi elde ettiği analizlerini sınıfa getirir vegruptaki diğer arkadaşlarının sonuçları ile karşılaştırır. Grup içinde işbirlikçi öğrenmeile her birey kendi sonuçlarının sınırlı ve güçlü yönlerini tespit eder.

16. 9. Kararlaştırma : Etkili bir düşünüş sayesinde her çözüm önerisinin avantajları vedezavantajları değerlendirilir. Değerlendirme neticesinde sonuçlar ortaya konur. Buradabir tek çözüm önerisi geliştirilebileceği gibi birden fazla öneri geliştirilebilir. • 10. Çözümü Sunma : Çözüm üzerine karar verdikten sonra bu aşamaya kadar nasılgelindiği hakkında bir derleme yapılır. Nelerin bilindiği, bunlara neden ihtiyaç duyulduğu,hangi yönlerin tespitinin kime ne faydası olduğu açıklanır. Burada amaç, etraflıca bir çözüm önerisi sunmaktır. Çözüm önerisi tüm grup üyelerinin ortak ürünü olmalı, belirli öğrencilerintekelinde olmamalıdır. Öğrenciler çözüm önerilerini sözel olarak, bilgisayar ortamında, panoveya deneylerle sunabilir. Bu aşamada öğretmen gerekli ortamı sağlamalıdır.

17. 11. Rapor Hazırlama : Bu aşamada öğretmen öğrencilerine örnek bir rapor taslağıhazırlayabilir. Bu durum hem öğretmenlerin değerlendirmesini olaylaştıracak hem de öğrencilerde rapor hazırlama ile ilgili bilgileri şekillendirecektir.

18. Problem Dayalı Öğrenme İle İlgili Örnek Problemler 1. Siz bir nükleer santralin güvenlik biriminde çalışan tek bilim adamısınız, nükleersantralin yakın çevresinde bulunan insanlar santralin çevreye bıraktığı atıklarıninsan sağlığını tehlikeye attığı düşüncesindeler, böyle bir durumda ne yapardınız? 2. Siz bir tatil şirketinde yöneticisiniz. İnsanlar size gelip sizden kendi bütçelerineuygun bir tatil programı düzenlemenizi istiyorlar. Sizde onlara bazı sorular sorarakonlar için en uygun tatil planını hazırlıyorsunuz. Planı nasıl hazırlardınız?

19. 3. Siz bir bilgisayar şirketinde teknik sorumlusunuz ve müşteriler size gelerekistedikleri özelliklere sahip, hızlı ve ucuz bir bilgisayar toplamanızı istiyorsa enverimli ve ucuz bir sistemi onlar için nasıl toparlardınız?

20. 4. Siz büyük bir otobanda trafik komiserisiniz. Güzel bir yaz gününde saat 6.00civarında acı acı çalan bir telefonun sesine uyanıyorsunuz. Telefondaki ses “Amirim 4. kavşak ile köprü arasında büyük bir kaza oldu!” deyince bir an içinirkiliyorsunuz. Hemen elbiselerinizi giyiyor ve arabanızla yola çıkıyorsunuz. 4.kavşağa geldiğinizde bir tekeri kaybolmuş diğer tekerleri de yarı oranda yanmış,sırt üstü yatan bir kamyon görüyorsunuz. Biraz daha yaklaştığınızda kamyonunrömorkunda çokta iyi seçilemeyen bir tabelada “kimyasal madde” yazısınıokuyorsunuz. Bu arada tüm trafik durmuş, insanlardan bazıları olay yerininetrafında bazıları ise arabalarının içinden olup biteni anlamaya çalışıyor.Kamyonun hemen yakınında karakolunuzda görevli polis memurları, itfaiye vekurtarma ekipleri var. Ancak bu görevlilerin özel bir maske veya kıyafetkullanmadıklarını görüyorsunuz. Bu arada kamyondan yavaş yavaş yükselen birgaz bulutu var. Herkes endişeli ve korkulu gözlerle olayı izliyor. Siz trafikkomiseri olarak böyle bir durumda ne yapardınız?

23. Öğrenenlerin günlük yaşamlarında karşılaşabilecekleri durumlar problem senaryosu olarak sunulur ve yeni bilgilerin öğreniminde öğrencileri teşvik eder. Problem senaryosu çerçevesinde bilgilerin sentezi yapılır

24. P.D.Ö.’ de öğrenciler gruplar halinde çalışır ve öğretmen öğrenme olayında rehber,yönlendirici, öğrenmeyi kolaylaştırıcı roldedir. Bu yaklaşım, öğrencilerin; • (1) Bilgiyi anlamlandırmalarına, • (2) Etkili problem çözme becerilerinin gelişmesine, • (3) Kendi kendine ve yaşam boyu öğrenme becerisi kazanmalarına, • (4) Verimli bir işbirliği geliştirmelerine • (5) Öğrenmede iç motivasyonların gelişmesine ve üretken bireyler olmalarınayardımcı olur.

25. P.D.Ö. öğrencilere “öğrenmeyi öğrenme” becerisi kazandırmayı ve öğrenmekapasitelerini arttırmayı amaçlayan bir eğitim yaklaşımıdır.

26. PDÖ, öğrencilerin yüz yüze gelerek küçük gruplar halinde çalıştıkları bir yaklaşımdır. Öğrenciler, bütün katılımcıların sorumluluk almasını sağlayarak bir çok bakış açısı sağladığından bir rahatlama içinde olurlar.

27. PDÖ’nün Özellikleri:a)Öğrencilerin başlangıç noktası bir problemdirb)Problem, öğrencilerin gelecekteki mesleklerinde karşılaşacakları uygunlukta olmalıdır

28. c) Öğrencilerin mesleki eğitimleri süresinde edinmeyi bekledikleri bilgi, konulardan ziyade problemler etrafında düzenlenir,d) Öğrenciler, bireysel veya grup olarak, kendi öğrenme ve eğitimleri için büyük oranda sorumluluk alırlar,e) Öğrenmenin büyük çoğunluğu, derslerden ziyade küçük grup çalışmaları ile meydana gelir.

29. Problemler yapı olarak iki kısma ayrılır:1) İyi yapılandırılmış (rutin) problemler (Tek çözümlü-okul problemleri),2) İyi yapılandırılmamış (Rutin olmayan) problemler (Çok çözümlü-gerçek yaşam problemleri)

30. İyi Yapılandırılmış Problem Yapılandırılmamış Problem Az Yapılandırılmış Problem • Problem ile ilgili bilgiler verilmez • Tanımlanması güçtür, • Kurallar, problemi çözecek olan kişi tarafından bulunmalıdır. • Genellikle çözüm için birden fazla yol sunar • Farklı sonuçları vardır • Problemle ilgili tüm bilgiler verilir • Öğretmen tarafından belirlenen, izlenecek olan kurallar ve işlemler ile çözülür • Tek bir doğru sonucu vardır • Problemle ilgili bazı bilgiler verilir • Kuralları öğretmen ve öğrenciler belirler

31. İyi Yapılandırılmış Problemler: Bu tür problemler daha çok okulda ve ders kitaplarında yer alan, matematiksel çözümler içeren ve tek bir doğru cevabı olan problemlerdir.İyi Yapılandırılmamış Problemler: Tek bir doğru cevabının olmadığı, günlük yaşamda karşılaşılan problemleri kapsayan problem türüdür.

32. Problem çözme ve PDÖ birbirinden farklı ama birbiri ile ilişkilidir Problemçözme - bir yöntemdir, öğrencinin önceki bilgilerine dayalı olarak bir karara varması bir çözüm üretmesidir Probleme dayalı öğrenme–bir kuram veya strateji olarak düşünülebilir, öğrenme ihtiyacının hissedilmesi ile yeni bilginin edinilmesi sürecidir.

33. Problem çözme sürecinin basamakları şu şekildedir:1) Problemin farkına varma2) Gerekli bilgilerin toplanması3) Problemin temeline inme4) Çözüm yollarının araştırılması ve bulunması5) En uygun çözüm yolunun tespiti6) Problemi çözme

34. 1) Problemin nereden geldiğini araştırma 5) Problemin analizi 2) Problemi inceleme Problem Tanıma Teknikleri 3)- Şu andaki durum istenen durum 4- Durumu tekrar dile getirme Problemi tanımak için beş basamağın hayati rolü vardır :

35. Problem çözerken dikkat edilecek özellikler:1) Okulların amacını yansıtacak gerçek problemler olmalı,2) İçerik, bulmacalar ve uygulamalar, öğrencilerin ilgisini çekecek durumlar içermeli,3) Çoklu çözüm stratejileri, çoklu sunum ve çoklu çözüme sahip projeler olmalı,4) Konuyla bağlantılı zengin fırsatlar içermeli,5) Öğrencilerin önbilgi ve düzeylerine uygun içeriğe sahip olmalı,6) Çalışma konularının zorluk düzeyi öğrencileri vazgeçirecek düzeyde olmamalıdır.

36. PDÖ gruplarının öğrenciler için amaçları üç tanedir:1) Öğrenmeyi kolaylaştırmak,2) Yaşam boyu ve kendi kendine öğrenmeyi gerçekleştirecek beceri ve davranışlar geliştirmek3) Diğer kişilerle mesleki ilişkilerini geliştirecek sosyal becerisini geliştirmektedir.

37. PROBLEME DAYALI ÖĞRENMENİN UYGULANMASI

38. 1) Probleme dayalı öğrenme, bir eğitim yönlendiricisi ve 6-8 öğrenciden oluşan küçük gruplarda uygulanmaktadır. 2) PDÖ’de öğrenciler bir yönlendirici öğretmen yardımı ile, basit bir konu veya senaryoyu problem şeklinde kullanarak gruplar halinde çalışırlar. 3) Bir senaryo birkaç hafta ve 4-6 kez toplanma şeklinde devam eder.

39. PROBLEME DAYALI ÖĞRENMEDE ÖĞRENCİLERİN ROLÜ VE YARARLARI

40. 1)Probleme dayalı öğrenme, öğrencilere, öğrenme deneyimi başlangıcında iyi yapılandırılmamış problemlerle öğrencileri karşılaştıran bir eğitim modelidir. 2) Öğrenciler problem hakkında farklı bakış açılarına göre durumu değerlendirerek daha önceden çok az çözdükleri gerçek hayat problemlerini öğrenirler.

41. PDÖ’nün öğrencilere yararları:1) Uygulanan problem veya senaryonun kullanımı süresince öğrenciyi motive eder,2) Öğrenciler aktif öğrenme derinliğine öğrenenler olarak ulaşırlar,3) Öğrencilerde var olan bilgi ve becerilerin üzerine yenilerini oluşturmaya imkan tanır,4) Gruplar içinde tartışma ve diyaloglarla anlamayı kolaylaştırır,5) Öğrencilerin kendi değerlerini anlamaya imkan tanır,6) Program, öğrenme ürünleri, öğrenme etkinlikleri ve değerlendirme ile bağlantı kurarak daha iyi düzenlenebilir.

42. PROBLEME DAYALI ÖĞRENMEDE ÖĞRETMENLERİN ROLÜ VE YARARLARI

43. 1)Öğretmenler, öğrencilerin kendi başlarına öğrenmelerine yardımcı olan bir rol üstlenir. 2) Öğretmenler, Öğrencilerin bir problem çözme uzmanı gibi düşünmeleri konusunda cesaret verir. 3) Öğretmenler, probleme dayalı öğrenme ile ilgili dersleri veya üniteleri işlerken ve bu konuda öğrencilerine rehberlik ederken verilen etkinlikleri yaparak, etkili öğrenmenin oluşmasını sağlamalıdırlar

44. 1)Probleme dayalı öğrenme, öğrenciler kadar öğretmenlerin de kendilerini geliştirmelerine ve farklı bir bakış açısı kazanmalarına yardımcı olur. 2) Bu tür derslerde konuyu en iyi öğrenen kişinin öğretmen olduğu bilinir. 3) PDÖ, öğretmenlerin sınıflarında daha zevkli ve verimli ders işlemelerine imkan sağlar.

45. PROBLEME DAYALI ÖĞRENMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ

46. Değerlendirme, test sonuçları kadar öğrencilerin sınıftaki davranışlarını gözlemeye dayanarak öğrencilerin performansı hakkında karar vermeyi kapsayan bir kavramdır . Probleme dayalı öğrenme, bu çalışmaların bütününü kapsayan bir değerlendirmenin yapılmasını gerektirir. Bunun için de iki tip çalışma yapmak gerekir. Bunlar; a) Standart testler, b) Öğrencilerin çalışmalarını gözlemek

49. PDÖ Uygulama Örnekleri • Tipik PDÖ oturumu (seansı) şu şekilde başlar: 5-7 kişilik küçük gruplara ya da daha büyük gruplara PDÖ problem senaryoları dağıtılır. Senaryoların dağıtımında tepegözden yararlanılabileceği gibi gruplara ya da öğrencilere tek tek birer kopyası verilebilir. Genellikle, öğrencilerden biri problemi yüksek sesle okur.

50. Öğrenciler problemle karşılaştıktan sonra, en az iki liste oluşturarak çalışmalarına devam ederler. Bir tanesi “verilenler (bilinenler)” diye başlıklandırılmalı ve problemde verilen tüm bilgiler listelenmelidir. Bu öğrencilerin ne bildiklerini belirlemelerine yardımcı olur.