410 likes | 790 Vues
12.ULUSAL REJYONAL ANESTEZİ KONGRESİ 29 EYLÜL- 2EKİM 2011 PROBLEME DAYALI EĞİTİM TARTIŞMASI PREEKLAMPSİ VE ANESTEZİ EĞİTİM YÖNLENDİRİCİSİ DR.BERRİN GÜNAYDIN.
E N D
12.ULUSAL REJYONAL ANESTEZİ KONGRESİ29 EYLÜL- 2EKİM 2011PROBLEME DAYALI EĞİTİM TARTIŞMASI PREEKLAMPSİ VE ANESTEZİEĞİTİM YÖNLENDİRİCİSİDR.BERRİN GÜNAYDIN
34 yaşında G:1, P:0, 31 hf gebeyüksek kan basıncı (182/111 mmHg), başağrısı, proteinüri (6 g/24 st) ve ürik asit 7 mg/ dL, trombosit 78 000/ mm3 sonuçlarıyla acil olarak kadın hastalıkları ve doğum kliniğine yatırılarak sezaryenle doğum kararı alınıyor Hastanın tanısı nedir?
Preeklampsinin Tanımı • Hamileliğin 20.haftasından sonra proteinüriyle (≥300 mg/24 st’lik idrarda) birlikte hipertansiyonSistolik Kan Basıncı (SKB) en az 140 mmHg ya da diastolik kan basıncı (DKB) en az 90 mmHg • Ancak molhidatiform varlığında 20.gebelik haftasından önce de gözlenebilir • Tüm gebeliklerin yaklaşık olarak %8’inde gözlenmektedir
Bu gebede preeklampsinin tipi Hafif/Şiddetli? • SKB ≥160 mmHg, DKB ≥110 mmHg (6 st arayla en az 2 kez istirahatte ölçüm) • Proteinüri ≥5 g/24 st idrarda (≥3+, 4 st arayla 2 örnekte) • Oligüri (idrar < 500 mL/24 st) • Başağrısı, görme bozukluğu, bilinç değişikliği • Akciğer ödemi, siyanoz • Epigastrik üst kadran ağrısı (hepatik ödem nedeniyle Glisson kapsülünün gerilmesine bağlı), nadiren karaciğer ruptürü • Karaciğer fonksiyon bozukluğu • Trombositopeni • Fetal büyüme geriliği Şiddetli preeklampsi
Eklampsinin Tanımı • Preeklamptik gebede peripartum ya da postpartum dönemde konvülziyon ve/veya koma eşlik etmesi (altta yatan nörolojik hastalık yokken)
Preeklampsi/EklampsininPatofizyolojisi • Genetik faktörler: Daha çok semptomların 34.haftadan önce gözlendiği “erken form (tip 1)” genetik kökenlidir • İmmunolojik faktörler:Maternal killer immunglobulin reseptörleri ve trofoblastikhuman lökosit antijeni C (HLA-C) preeklampsi riskini artırır. Preeklamptik gebelerde bulunan anjiyotensin reseptör-1’e karşı kardiyak miyositler, trofoblastlar, endotel hücreleri ve vasküler düz kas hücrelerinde antikorlar aktive olur • Antianjiyojenik faktörler:Preeklamptiklerdesolublefms benzeri tirozinkinaz-1(sFlt-1) upregülasyonu sonucunda anjiyojenikgrowth faktörler, “vaskülerendotelgrowth faktör (VEGF)” ve “plasentalgrowth faktör (PlGF)”antagonize olur. Başka bir antianjiyojenik protein olan solubleendoglin (sEng) HELLP sendromunda yükselir
Bu gebede sezaryen için hangi anestezi tekniğini seçersiniz?Rejyonal/ Genel?
Anestezi yönetiminde nelere dikkat edilir? 1.Havayolu 2. Koagülasyon 3. Hemodinami 4. Sıvı yönetimi
Anestezi YönetimiHavayolunun değerlendirilmesi • Gebelerde zor/başarısız entübasyoninsidansı gebe olmayan cerrahi hastalarından 10 kat fazla (1:280 kadın) • Genellikle havayolu problemlerinin çoğunluğu acil sezaryenlerde olur • Preeklamptik gebelerde ek olarak üst havayolunda ödemi ve zayıflık ile acil sezaryen gereksiniminde artış vardır
Anestezi YönetimiKoagülasyonun değerlendirilmesi-1 • Şiddetli preeklampside hafif preeklampsiye göre trombositopeni ve koagülasyon parametrelerindeki değişiklikler belirgindir • Kanama zamanı ise kanama riskinin belirlenmesinde geçerli bir araç değildir • Trombosit fonksiyon bozukluğu ancak tromboelastografi (TEG) ve trombosit fonksiyon analiz cihazıyla şiddetli preeklampsidetrombositopeni varlığında gösterilebilmiştir
Anestezi YönetimiKoagülasyonun değerlendirilmesi-2 • Güvenli rejyonal analjezi/anestezi için cutofftrombosit sayısının 75 000-80 000/mm3 olduğu bildirilmektedir • Trombosit sayısı<100 000/mm3 ise nöroaksiyel anestezi öncesi PT/PTT/fibrinojen bakılır • Şiddetli preeklampsidepostpartumhemoraji riski nedeniyle sezaryenden önce PT/INR ve PTT belirlenir
Anestezi YönetimiHemodinaminindeğerlendirilmesi • Şiddetli preeklamptik gebelerin yaklaşık %5-10’unda sol ventriküldisfonksiyonu vardır ve çoğunun pulmoner arter kateter (PAK) ile hiperdinamik olduğu gösterilmiştir. Rutin santral venözmonitörizasyon/PAK tartışmalıdır. • Genel kural olarak; eğer gebe oligürik ve sıvı tedavisine yanıt vermezse monitörizasyon yapılır • Eğer gebe antepartum ya da postpartum dönemde preeklampsi/eklampsinin şiddetinden dolayı yoğun bakıma kabul edilir ve sıvı yönetiminde bir endişe varsa PAK düşünülebilir
Sıvı yönetimi-1 • Hangi tip sıvı kullanılacağı tartışmalıdır • Kolloidozmotik basınç (KOB) zaten hamilelikte 22-25 mmHg’ye iner. Şiddetli preeklampside özellikle de postpartum dönemde KOB 14-18 mmHg’ye dek düşer. Bu nedenle gebeye normal miktarlarda sıvı replasmanı yapılsa bile akciğer veya beyin ödemi riski fazladır. Şiddetli preeklampside akciğer ödemi oranı %5-10’dur • Etyolojimultifaktöriyel • Düşük KOB, sıvı yükü, preeklampsiye ikincil kapiller kaçak ve sol ventriküldisfonksiyonu vb ...
Sıvı yönetimi-2 • Rejyonal anestezi öncesi dikkatli volüm yüklemesi • Sağlıklı gebelerde spinale bağlı hipotansiyonun önlenmesinde etkinliği tam olmamasına rağmen boluskristalloid verilir • Ancak düşük KOB’li şiddetli preeklamptik gebelerde boluskristalloid akciğer ödemine zemin hazırlayabilir. Gebe aşırı hipovolemik değilse, büyük volümde kristalloidler yerine kan basıncı vazopressörlerle desteklenir
Sıvı yönetimi-3 • Rutin kolloid kullanımı tartışmalı • Düşük KOB olan gebelerde kristalloid yerine pentastarch veya hetastarch kullanılması akılcı bir yaklaşım • Spinale bağlı hipotansiyonun azaltmak için kolloid kesin olarak kristalloidden daha iyi • Ancak rejyonal anestezi öncesi önyükleme veya peroperatuar volüm replasmanı için hangi tip sıvının seçilmesi konusunda kesin kanıt yok
Preeklampside sezaryende rejyonal anestezi seçenekleri • Şiddetli preeklampsiderejyonal tekniklerden en çok epiduralanestezi kabul görmüş • Sonra KSE anestezi popülarite kazanmıştır • Spinal anestezide yenidoğanda düşük umbilikalkordpH nedeniyle tartışmalar uzun süre devam etmiş • Ancak bundan, spinale bağlı hipotansiyonun önlenmesinde vazopressör olarak efedrin bir faktör olabileceğinden, efedrin yerine fenilefrinin tercih edilmesi gündeme gelmiş • Şiddetli preeklamptik gebelerin organ perfüzyon eğrileri sağ kaydığından fonksiyonların korunması için daha yüksek ortalama kan basıncı (OKB) gerekir
Preeklampside sezaryen için rejyonal anestezi seçenekleriSpinal Dogma • Spinal şiddetli preeklamptik gebenin sezaryenle doğumunda göreceli olarak kontrendike!!!!!! • Nedeni hızlı sempatektominin şiddetli hipotansiyon ve fetalasidozla sonuçlanması!!!!!!
Preeklampside sezaryen için rejyonal anestezi seçenekleri • Ancak kanıtlar minimal • Normotensif gebelere göre preeklamptik gebelerde spinal bağlı hipotansiyon daha az • Spinal ile epidural anestezi kıyaslandığında hipotansiyon insidansının yüksek ancak şiddetinin fazla olmadığı ve hipotansiyonun kolayca tedavi edildiği ve kısa sürdüğü (≤1dk) • Fetal sonuçları etkilemediği gösterilmiştir
Preeklampside sezaryen için rejyonal anestezi seçenekleri • Şiddetli preeklampsidespinal anestezinin sonuçlarıyla ilgili kanıtlardan bazıları • Pretermfetus varken sezaryen için spinal anestezi uygulanan şiddetli preeklamptik ve normotensif gebeler kıyaslandığında; hipotansiyon insidansınormotensif bireylerde daha fazla (%40.8 vs %24.6) Aya et al. AnesthAnalg 2005
Preeklampside sezaryen için rejyonal anestezi seçenekleri • Şiddetli preeklampsidespinal ile epidural kıyaslandığında; spinalde (%51) epiduralden (%23) daha yüksek olmasına rağmen hipotansiyon efedrinle kolaylıkla tedavi edilmiş ve hipotansiyon kısa sürmüş (< 1 dk) Visalyaputra et al. AnesthAnalg 2005
Preeklampside sezaryen için rejyonal anestezi seçenekleri • Şiddetli preeklamptiklerle sağlıklı gebeler karşılaştırıldığında; şiddetli hipotansiyon (%30’dan fazla düşme) insidansının şiddetli preeklamptiklerde sağlıklılara göre 6 kat daha az ve efedrin gereksiniminin de daha az olduğu bildirilmiştir Aya et al. AnesthAnalg 2003
Preeklampside sezaryen için rejyonal anestezi seçenekleri • Spinal ve genel anestezi kıyaslandığında hemodinamik parametreler değişmezken, 1.dkApgar skorları genel anestezide düşük, spinalde ise baz defisiti fazla (7.13 vs 4.68 meq/L) ve umbilikalpH (7.20 vs 7.23) düşük • Ancak vazopressör olarak efedrin tercih edilmiş ve spinalde genel anesteziden daha çok efedrin kullanılmıştır Dyer et al. Anesthesiology 2003
Preeklampside sezaryen için rejyonal anestezi seçenekleri • Preeklamptik gebelerde doğum analjezisi ve sezaryen anestezisinde KSE yapılmış • Her ikisinde de OKB %15 düşmüş • Sezaryenlerin %52’sinde efedrin kullanılmış (20 mg) • Sezaryenlerin 3’ünde postpartumkoagülopati, 1’inde nöbet gözlenmiş Ramanathan et al. RegAnesthPainMed 2001
Preeklampside sezaryen için rejyonal anestezi seçenekleri • 12 preeklamptik gebeye spinal yapılmış • Uterus kan akımının göstergesi olarak uterin arter pulsatilitesi ölçülmüş • Sadece kan basıncının çok faza düştüğü 1 hastada pulsatilitede değişiklik saptanmış • Ortalama SKB düşmesi %12-26 bulunmuş Karinen et al. Br J Anaesth 1996
Preeklampside sezaryen için rejyonal anestezi seçenekleri • Preop. KB 170/110 mmHg olan 80 şiddetli preeklamptik gebeye rastgele genel, epidural veya KSE anestezi tekniği uygulanmış • Cilt insizyonu sırasında OKB’ninrejyonal gruplarında düşük olduğu tespit edilmiş • Epidural ve KSE gruplarında genel anesteziye göre fazla sıvı verilmiş Wallace et al. ObstetGynecol 1995
Spinalin genel/epidural anesteziye göre avantajları nelerdir? • Zor havayolu? • Laringoskopi-endotrakealentübasyona sempatik yanıt? • Anestezi/blok kalitesi? • Rejyonal anestezi komplikasyonları?
Spinal anestezi yönetimi? • Preanestezik değerlendirme? • Monitörizasyon? • Önyükleme (kristalloid/kolloid)?Ne kadar? • İntratekal lokal anestezik (ED50-95) ve opiyoid? • Vazopressör (Efedrin/Fenilefrin)? • Uterotonikler (oksitosin/ergonovin)? • Magnezyum sülfat tedavisi?
Preanestezik değerlendirme ve aspirasyonprofilaksisi • Rejyonal anestezi planlansa bile önce havayolu değerlendirilir • Stridor/ses kısıklığı kontrol edilir (hızlı ve derin bir nefeste duyulan inspiratuarstridorkordların ödemli olduğuna işaret eder) • Partikülsüz oral antiasit, H2 reseptör antagonisti ve metoklopramid
Monitörizasyon • Rutin • EKG, Kalp hızı, non-invazif kan basıncı, pulsoksimetre • Arteriyelkanülasyon • Sürekli kan basıncı takibine olanak verdiğinden genel anestezi gerektiren şiddetli preeklampsiolgularında tercih edilir • Santral venöz basınç/PAK • Oligürisi olan şiddetli olgularda sıvı replasmanında yol göstericidir
Spinal anestezi yönetimi? • Önyükleme • 10 mL/kg kristalloid veya 500 mL kolloid • İntratekalHiperbarikbupivakain (7.5-12 mg ve/veya 10-15 µg fentanil/0.1-0.15 mg morfin • Uterotonikler • Oksitosin 20 İÜ/1000 mL RL iv infüzyonla verilir • Ergonovindenvazokonstriktör etkisi nedeniyle kaçınılır ancak uterusatonisi varsa 0.2 mg intramüsküler uygulanır. Şiddetli preeklampsideoksitosine verilen heterojen yanıta dikkat edilmesi önerilir (bolus 0.5 İÜ)
Magnezyum tedavisi? • MgSO4 santral siniri sistemi depresanı ve antikonvülzan • Sinir kas kavşağında asetilkolin serbestleşmesini inhibe eder; motor son plağın asetilkoline duyarlılığını ve kas membranınıneksitabilitesini azaltır • Hipermagnezemidenon-depolarizan kas gevşeticilere duyarlılık artar. Invitrohipermagnezemidesüksinilkolinin etkisinin uzadığı gösterilse de kinik çalışmalarla desteklenmemiştir
Magnezyum tedavisi? • Preeklamptiklerde plazma kolinesterazının, sağlıklı gebelere göre düşük olduğu gösterilmiştir • Damar ve uterusdüzkaslarındaki hafif relaksan etkisiyle uterushiperaktivitesini azaltarak uterus kan akımını iyileştirir • Damar yataklarındaki vazodilatör etkisi nedeniyle hafif antihipertansif etkilidir • Plasentayı geçer. Atımdan atıma FKH variabilitesi ve neonatal depresyona neden olabilir
Magnezyum tedavisi? • Nöbet profilaksisinde başlangıç bolus İV 4-6 g (20 dk’da) takiben 1-2 g/st iv infüzyonla idame • Tedaviden 4 st sonra serum Mg düzeyi ölçülür • Terapötik serum MgSO4 4-6 meq/L’dir • 10 meq/L’de DTR kaybolur, PQ uzar ve QRS genişler • 15 meq/L’de solunum arresti • 20 meq/L’deasistol gelişir • İdrar çıkışı, solunum sayısı, patella refleksi takibi • Mg toksisitesinden şüphelenilirse iv kalsiyum glukonat (1 g) veya kasiyumklorid (300 mg) uygulanır
Preeklampside genel anestezi • Endikasyonları nelerdir? • Riskleri nelerdir? • Yönetimi nasıl olmalıdır? • İndüksiyonunda laringoskopi-endotrakealentübasyona hipertansiyon yanıtının önlenmesinde ilaç seçenekleri nelerdir? • Postoperatif komplikasyonlar nelerdir?
Preeklampside genel anestezi Genel anestezi endikasyonları • fetaldistres nedeniyle aciliyet • koagülopati ya da • hastanın istememesi Genel anestezi riskleri • İntrakraniyalhemoraji • Aritmi • İndüksiyon/entübasyonda sempatik yanıt • Zor havayolu (ödem, dayanıksız dokular)
Genel anestezi yönetimi • Aspirasyonprofilaksisi • Preoksijenasyon ve denitrojenizasyon • Anestezi indüksiyonu • 5 mg/kg tiyopental/2 mg/kg propofol ve 1.5 mg/kg süksinilkolin • Krikoid bası indüksiyonda • Küçük iç çaplı endotrakeal tüple entübasyon (6.0-6.5 mm) • Anestezi idamesi • 2/3 MAK inhalasyon ajanı veya • TİVA (total intravenöz anestezi) veya • Hedef kontrollü (TCI:Targetcontrolledinfusion) propofol-remifentanilinfüzyonu
İndüksiyonda laringoskopi-entübasyona sempatik yanıtın önlenmesi İndüksiyondan önce iv • Labetalol 5 mg dozlar halinde • Nitrogliserin 50 µg dozlar halinde • Sodyum nitroprussit (SNP) 50 µg (sadece arteriyel hat varlığında önerilir)
İndüksiyonda laringoskopi-entübasyona sempatik yanıtın önlenmesi İndüksiyondan önce iv • Remifentanil 0.5 µg/kg ya da 1 µg/kg tek doz bolus ile şiddetli preeklampside efektif olarak hemodinamik ve katekolamin yanıtlarının azaltıldığı gösterilmiş • Ancak yenidoğanlarda geçici de olsa her iki grupta benzer fakat yüksek oranda solunum depresyonu • Hatta tek doz bolus 1 µg/kg remifentanilden sonra daha fazla maternal hipotansiyon izlenmiştir. • Kısa etkili bir opiyoid olan remifentanil, uzun etkili opiyoidlere göre neonatal depresyon riskinin daha az olması nedeniyle avantajlı kabul edilir
İndüksiyonda laringoskopi-entübasyona sempatik yanıtın önlenmesi • Esmololgebe olmayanlarda indüksiyon öncesi efektif hemodinamik kontrol sağlayan favori bir ajan olmasına rağmen gebelerde kullanıldığında fetus (FKH ve pH’da düşme) ve yenidoğanda negatif etkileri gösterilmiş • Bansal ve ark. 1 mg/kg esmolol ve 1.5 mg/kg lidokain kombinasyonuyla yenidoğanların iyi olduğunu göstermişlerdir. Ancak bu araştırmada travay -doğum sırasında FKH monitörizasyonu yapılmamış • Bu nedenle esmololtercih edilmez
KAYNAKLAR • Abramovitz S, Leighton B. Hypertensivedisorders of pregnancy. In: Yao FF (ed). Yao & Artusio’sAnesthesiology problem orientedpatientmanagement. 6th ed.Philadelphia, Lippincott Williams, 2008; 904-24. • Chestnut’sObstetricAnesthesiaPrincipalsandPractice. 4th ed. Philadelphia: MosbyElsevier, 2009. • NganKee et al. Maternalandneonataleffects of remifentanil at induction of general anesthesiaforcesareandelivery: a randomized, doubeblind, controlledtrial. Anesthesiology 2006; 104: 14-20. • Yoo KY et al. Effects of remifentanil on cardiovascularandbispectralindexresponsestoendotrachealintubation in severe preeclampticpatientsundergoingCaesereandeliveryunder general anaesthesia. Br J Anaesth 2009; 102: 812-9. • Park BY et al. Dose-relatedattenuation of cardiovascularresponsestotrachealintubationbyintravenousremifentanilbolus in severe pre-eclampticpatientsundergoingCaesereandelivery. Br J Anaesth 2011; 106: 82-7. • Bansal S et al. Haemodynamicresponsestolaryngoscopyandintubation in patientswithpregnancy-inducedhypertension: effect of intravenousesmololwithorwithoutlidocaine. Int J ObstetAnesth 2002; 11: 4-8. • Langesaeter et al. Haemodynamiceffects of oxytocin in womenwith severe preeclampsia. Int J ObstetAnesth 2011; 20: 26-9. • Tsen LC, Balki M. Oxytocinprotocolsduringcesareandelivery: time toacknowledgethe risk/benefitratio? Int J ObstetAnesth 2010;19: 243-5. • Smiley RM. Burden of proof. Anesthesiology 2009; 111: 470-2. Volmanen P, Alahuta S. Willremifentanil be a labouranalgesic? Int J ObstetAnesth 2004;13:1-4. • Balki et al. Remifentanilpatientcontrolledanalgesiaforlabour: opitmizingdrugdeliveryregimens. Can J Anaesth 2007; 54: 626-33. • Chaudhary S, Salhotra R. Subarachnoidblockforcaesareansection in severe preeclampsia. J AnaesthesiolClinPharmacol 2011; 27: 169-173.