ĆWICZENIA Z CHORÓB RYB cz. II

1. ĆWICZENIA Z CHORÓB RYB cz. II I Układ krwiotwórczy ryb. Badania hematologiczne w diagnostyce chorób ryb. II Układ immunologiczny ryb. Immunoprofilaktyka w chorobach ryb. III Podstawy diagnozowania chorób bakteryjnych i wirusowych ryb. IV zaliczenie pisemne z hematologii, immunologii i diagnostyki chorób bakteryjnych i wirusowych. V Choroby ryb wywołane przez pierwotniaki. VI Choroby ryb wywołane przez myksospory, mikrospory i przywry. VII Choroby ryb wywołane przez tasiemce i nicienie. VIII Inwazje wywołane przez kolcogłowy, pijawki, widłonogi, tarczenice IX Zaliczenie ćwiczeń zaległych

2. I Układ krwiotwórczy ryb. Badania hematologiczne w diagnostyce chorób ryb.

3. 1. Narządy krwiotwórcze ryb • Nerka głowowa i tułowiowa • Śledziona • Wątroba w okresie rozwojowym 2. Przedstawienie krwinek w rozwoju ontogenetycznym ryb. 3. Opisanie szeregu rozwojowego krwinek od komórki pnia do poszczególnych kategorii dojrzałych erytrocytów i leukocytów poprzez : • Linię erytroidalną • Linię limfoidalną • Linię mieloidalną • Linię megakariocytarną (płytki krwi)

4. 4. Charakterystyka morfologiczna i czynnościowa poszczególnych kategorii krwinek: • Hemocytoblast • Erytroblast • Promielocyt, metamielocyt • Neutrofil segmentowany • Monocyt • Limfocyt mały i duży • Eozynofil • Bazofil 5. Przedstawienie zmian patologicznych jakim podlegają krwinki po ekspozycji ryb na czynniki toksyczne, bakteryjne i inwazyjne.

5. Część praktyczna ćwiczenia 1.Pobieranie krwi do badań hematologicznych. 2.Obliczanie liczby erytrocytów i leukocytów w krwi obwodowej karpia. (Erytrocyty 1:200 w płynie Hendricka, leukocyty 1:100 w płynie Shaw) Liczenie krwinek w komorze Burkera. Wartości prawidłowe: Liczba erytrocytów w 1µl krwi – 1,1-1,8 mln Liczba leukocytów w 1µl krwi – 40 – 80 tys.

6. 3. Wykonanie rozmazów krwi na szkiełkach podstawowych. 4. Wybarwianie rozmazów metodą May – Grunwalda. 5. Ocena leukogramów: Prawidłowy leukogram: • Limfocyty 89 – 97,5 % • Monocyty 3 – 5 % • Eozynofile 0,5 – 1% • Bazofile 0 – 0,5%

7. II Układ immunologiczny ryb. Immunoprofilaktyka w chorobach ryb.

8. 1. Narządy limfoidalne ryb - Grasica - Nerka głowowa i tułowiowa - Śledziona 2. Odpowiedź immunologiczna ryb -Nieswoista -Swoista

9. 3. Rola odporności nieswoistej u ryb. 4. Składniki odporności nieswoistej: - Humoralne - Komórkowe 5. Rola śluzu w mechanizmach odpornościowych. • Właściwości fizyko- chemiczne • Składniki immunologiczne: • Białka antybakteryjne • Lizozym • Dopełniacz • Białko C-reaktywne • Transferyny • Inhibitory proteaz • Naturalne immunoglobuliny

10. Humoralne składniki układu immunologicznego ryb 1. lizozym a) Miejsce powstawania b) Rozprzestrzenianie po organizmie c) Główne miejsca występowania (śluz, skrzela, surowica, ikra oraz narządy wewnętrzne; wątroba, nerki) d) Charakterystyka lizozymu: - Porównanie masy cząsteczkowej lizozymu ryb z lizozymem ssaków. - Optymalne parametry tj. pH, temperatura - Typ I i II lizozymu - Wartości: w ikrze 1700 – 1900 µg/ml, w surowicy 0,34-0,40 µg/ml, w śluzie 1,1- 1,5 µg/ml 2. Białka antybakteryjne o masie cząsteczkowej 27 i 31 KDa obecne w śluzie (przyczyniają się do śmierci komórek bakteryjnych wskutek powstawania kanałów jonowych w błonie komórkowej bakterii, ubytku jonów i utraty potencjału jonowego komórek bakteryjnych). 3. Interferony α, β i γ 4. Rola transferyn 5. Białko C-reaktywne o charakterze lektyn, działające podobnie jak opsoniny. (wzrost białka C-reaktywnego podczas infekcji bakteryjnych, a także działania czynników stresowych i toksycznych). 6. Dopełniacz i jego rola

11. Proces zapalny u ryb; Proces fagocytozy u ryb; Zależność aktywności procesów obronnych od temperatury.

12. Odporność swoista • Charakterystyka subpopulacji limfocytów T i B oraz ich rola w mechanizmach odporności • Synteza przeciwciał i jej uzależnienie od temperatury wody • Budowa przeciwciał u ryb • Pamięć immunologiczna u ryb

13. III Podstawy diagnozowania chorób bakteryjnych i wirusowych ryb.

14. Wymagania dotyczące prób ryb oraz procedury pobierania materiału do badań bakteriologicznych. • Prawdziwość i miarodajność rozpoznania infekcji bakteryjnych zależy w dużej mierze od jakości i liczebności próby oraz sposobu pobrania materiału do badań.

15. Ogólne zasady przy pobieraniu próby • Dokładne określenie celu badania; • Dokładne określenie kierunku badania; • Próbki do badań pobiera się przed zastosowaniem antybiotyków lub innych leków przeciwbakteryjnych; • Przestrzeganie zasad aseptyki na każdym etapie pobierania materiału do badań; • Materiał do badań powinien być pobierany przez odpowiednio wykwalifikowany personel.

16. Jakość i wielkość prób • W każdym przypadku do badań bakteriologicznych preferowane jest dostarczenie ryb żywych do laboratorium. Należy pamiętać, że infekcja bakterii związanych z procesem gnilnym ryb rozpoczyna się wkrótce po śmierci ryb. • Badane próbki muszą być wystarczająco duże i reprezentatywne dla całej badanej populacji.

17. Najważniejsze czynniki określające wielkość próby w poszczególnych sytuacjach • Wielkość obsady; • Historia choroby w obsadach; • Obecność lub brak wyraźnych objawów infekcji; • Rodzaj spodziewanego patogenu (powszechnie występujący lub rzadko spotykany); • Stopień trudności w wykrywaniu patogenu; • Możliwość złowienia ryb • Wartość diagnostyczna poszczególnych ryb; • Możliwości jakie posiada laboratorium.

18. Podczas pobierania materiału do badań bakteriologicznych jest bardzo ważne zachowanie zasad aseptyki na każdym etapie.

19. Pobieranie materiału zależnie od wielkości ryb • Wylęg żerujący i wylęg z woreczkiem- pobiera się w całości. • Narybek mały 4- 6 cm– przed rozcięciem każdą rybę dezynfekuje się przecierając 70% alkoholem. Po otwarciu jamy ciała usuwa się ostrożnie trzewia pozostawiając nerkę. Materiał pobiera się z nerki przy użyciu jałowej wymazówki lub skalpela. Jeżeli jest to niemożliwe pobiera się całe trzewia łącznie z nerką. • Ryby większe niż 6 cm- zależnie od stanu klinicznego ryb, pobiera się materiał ze zmienionych tkanek i/lub narządów (ryby chore) lub usuwa się trzewia i pobiera się próbki nerki (ryby zdrowe). • Tarlaki- pobiera się płyn jajnikowy od ikrzyc i/lub próbki tkanek.

20. Pobieranie materiału zależnie od stanu klinicznego ryb • Ryby wykazujące objawy chorobowe- materiał pobiera się ze wszystkich zmienionych tkanek. Od ryb wykazujących objawy posocznicowe pobiera się także próbki krwi. • Ryby nie wykazujące objawów klinicznych- preferuje się pobieranie materiału z nerki głowowej oraz z płynu jajnikowego od dojrzałych ikrzyc.

21. Wstępne rozpoznanie choroby • Przed przystąpieniem do właściwej diagnostyki należy zebrać wszystkie dostępne informacje celem ustalenie, przynajmniej w przybliżeniu, jakiego patogenu należy się spodziewać i wyboru metod do dalszego postępowania. • 1. Informacje z wywiadu • - osłabiona kondycja ryb • - ryby nie pobierają pokarmu • - gromadzenie się pod dopływem • - podpływanie pod powierzchnie • - masowe śnięcia ryb • - wirujące, spiralne lub nerwowe poruszanie się • 2. Zmiany kliniczne • - zanik pigmentu • - pociemnienie skóry • - wysadzenie gałek ocznych • - i/lub zmętnienie rogówki • - wybroczyny w gałkach ocznych • - wybroczyny w okolicy jamy gębowej • - wybroczyny w okolicy pokryw skrzelowych • - przekrwienie i wybroczyny w jamie gębowej oraz liza kości szczęki • - martwicze zmiany w skrzelach • - martwica płetw • - siodełkowate zmiany w grzbietowej części ciała • - szare naloty na skórze, płetwach i skrzelach oraz złuszczenie naskórka • - wybroczyny na skórze i w mięśniach • - wrzody lub ropnie na powłokach ciała • - czyraki • - wypełnione krwią pęcherze na bokach ciała • - uwypuklenie i zaczerwienienie odbytu • - obrzęk brzusznej części ciała • - wychudzenie

22. Zmiany anatomopatologiczne • W niektórych przypadkach zmiany chorobowe w narządach wewnętrznych lub mięśniach mogą być pomocne w diagnozowaniu bakteryjnych chorób ryb. Dokładna obserwacja chorych ryb może wykazać obecność łatwo dostrzegalnych nieprawidłowości. Są to m.in.: • - płyn wysiękowy w jamie ciała; • - punkcikowate wybroczyny w mięśniach; • - białe lub żółtawe guzki w nerkach, wątrobie, śledzionie, sercu, narządach wewnętrznych; • - obrzęk nerki; • - białawe patologiczne błony pseudodyfteryczne wokół narządów wewnętrznych; • - ogniska martwicze w nerkach i śledzionie; • - biało- szare plamki w nerkach, przekształcające się w rozległe ogniska martwicze; • - wybroczyny w narządach wewnętrznych; • - wybroczyny w otrzewnej.

23. Systematyka najważniejszych bakteryjnych patogenów ryb słodkowodnych. Gram-ujemne względnie beztlenowe pałeczki Aeromonadaceae Aeromonas hydrophila Aeromonas bestiarum Aeromonas salmonicida Aeromonas veronii bv. sobria Aeromonas jandaei Aeromonas caviae Aeromonas salmonicida Enterobacteriaceae Edwardsiella ictaluri Edwardsiella tarda Yersinia ruckeri Gram-ujemne tlenowe pałeczki Pseudomonadaceae Pseudomonas anguilliseptica Pseudomonas fluorescens Pseudomonas putida

24. Systematyka najważniejszych bakteryjnych patogenów ryb słodkowodnych. Gram-ujemne chromogenne tlenowe pałeczki Flavobacteriaceae Flavobacterium psychrophilum Flavobacterium columnare Flavobacterium branchophilum Gram-dodatnie tlenowe pałeczki Micrococcaceae Renibacterium salmoninarum Gram-dodatnie kwasooporne tlenowe pałeczki Mycobacteriaceae Mycobacterium fortuitum Mycobacterium chelonei Nocardiaceae Nocardia asteroides Nocardia kampachi

25. Izolacja i identyfikacja bakterii chorobotwórczych • Izolacja jak też identyfikacja zarazków chorobotwórczych dla ryb jest utrudniona w porównaniu z badaniem patogenów zwierząt wyższych i ludzi. U ryb istnieje zawsze duże ryzyko zanieczyszczenia badanego materiału saprofitycznymi bakteriami stanowiącymi normalną florę ryb i środowiska wodnego. Największym utrudnieniem jest jednak fakt, że oprócz bakterii ogólnie uważanych za bezwzględnie chorobotwórcze dla ryb (Aer. salmonicida, Ren. salmoninarum) lub chorobotwórcze warunkowo, ale dobrze poznane jako patogeny tych zwierząt, liczne inne gatunki saprofityczne mogą w określonych warunkach wywołać chorobę ryb i doprowadzić do masowych śnięć.

26. Izolacja i identyfikacja bakterii chorobotwórczych • Większość chorobotwórczych dla ryb bakterii występuje naturalnie w środowisku wodnym jako drobnoustroje saprofityczne. Do swojego rozwoju organizmy te wykorzystują zawarte w wodzie substancje organiczne i nieorganiczne. Są to zwykle organizmy o małych wymaganiach odżywczych. W warunkach laboratoryjnych mogą więc być hodowane na podłożach powszechnie stosowanych w bakteriologii. Podłoża peptonowe, takie jak agar tryptozowo-sojowy (TSA) lub podłoże mózgowo-sercowe (BHIA) są powszechnie używane jako standardowe nieselektywne podłoża dla potrzeb bakteriologicznych badań ryb słodkowodnych.

27. Izolacja i identyfikacja bakterii chorobotwórczych Tylko niektóre patogenne dla ryb bakterie wymagają specjalnych podłoży do hodowli w warunkach laboratoryjnych. Bardzo wymagające bakterie Renibacterium salmoninarum hoduje się na podłożach wzbogaconych cysteiną i surowicą.

28. Izolacja i identyfikacja bakterii chorobotwórczych 1. Posiewy bakteriologiczne i izolacja. Materiał pobrany od chorych ryb rozcieńcza się w stosunku 1:1. Można też wykonać szereg 10-ciokrotnych rozcieńczeń w soli fizjologicznej z dodatkiem peptonu (0,1%), zależnie od nasilenia zmian chorobowych i liczby bakterii obserwowanych pod mikroskopem w preparatach ze świeżych tkanek. 2. Identyfikacja bakterii Podstawową metodą identyfikacji większości patogenów ryb są badania określające fenotypowe cechy izolatów. Podstawowym testem wstępnej identyfikacji izolatu wyosobnionego od ryb jest barwienie metodą Grama. Większość bakterii patogennych dla ryb słodkowodnych są to krótkie, Gram-ujemne pałeczki należące do rodziny Aeromonadaceae, pseudomonadaceae, enterobacteriaceae.

29. Przegląd najważniejszych metod badawczych w diagnostyce bakteryjnych chorób ryb Wnikliwe rozpoznanie chorób bakteryjnych powinno łączyć wszystkie dostępne informacje przed wydaniem opinii. Dla postawienia rozpoznania mogą być przydatne: -Informacje uzyskane z wywiadu -wszystkie dostrzegalne zmiany kliniczne u poszczególnych ryb -patologiczne zmiany w narządach wewnętrznych -laboratoryjne metody badawcze

30. Podstawowe znaczenie w rozpoznaniu choroby maja metody laboratoryjne takie jak: • Obserwacje mikroskopowe chorych tkanek i narządów (badania histopatologiczne) • Badania bakteriologiczne ( izolacja i identyfikacja bakterii) • Wykrywanie antygenów bakteryjnych w tkankach ryb przy użyciu dostępnych metod immunologicznych. • Wykrywanie fragmentów DNA charakterystycznych dla określonych patogenów.

31. Choroby wirusowe Zmiany kliniczne: • Wzrost śmiertelności (śmiertelność ponadnormatywna) • Objawy letargu u ryb połączone z pływaniem poszczególnych ryb oddzielnie od całego stada przy odpływie wody do stawu oraz przy brzegach stawu • Utrata równowagi u ryb w trakcie pływania • Wybroczyny u nasady płetw oraz w okolicy odbytu • Wysadzenie gałek ocznych • Ściemnienie skóry Zmiany sekcyjne: • Zwiększone wydzielanie płynu wysiękowego w jamie ciała, zwykle z niewielką zawartością krwi • Obecność w jelicie śluzowatej substancji zamiast karmy • Zwiotczenie i bladość rektalnego odcinka jelita • Punkcikowate wybroczyny w narządach wewnętrznych • Punkcikowate wybroczyny w mięśniach i tkance tłuszczowej • Punkcikowate wybroczyny w pęcherzu pławnym

32. V Choroby ryb wywołane przez pierwotniaki.

33. Choroby ryb wywołane przez pierwotniaki ICHTIOBODOZA (Ichthyobodo necator, I. pyriformis) HEKSAMITOZA (Heksamita intenstinalis, H. salmonis, H.truttae, H.symphsodnis) TRYPANOSOMOZA (Trypanosoma carassi) TRYPANOPLAZMOZA (trypanoplazma salmositica, T.borelli, T. bullocki) KOKCYDIOZA (Eimeria truttae, Epieimeria anguillae, Goussia subepithelialis, G. carpelli) CHILODONELLOZA (Chilodonella piscicola, Ch.hexasticha) TRICHODINOZA (Trichodina sp.)

34. Inwazje wywołane przez wiciowce: Ichtiobodoza – choroba powłok zewnętrznych i skrzeli, ryb słodkowodnych i morskich. Ichthyobodonecator (10-20 x 6-10µm) Forma pasożytnicza ma kształt gruszkowaty, z podłużną bruzdą przebiegająca wzdłuż ciała na 2/3 jego długości. W bruździe znajdują się 4 wici. Pellikula rejonu cytostomu uformowana jest w tarczkę czepną. Rozmnażają się przez podział podłużny. Po opuszczeniu żywiciela pasożyt żyje ok. 1 godz. Może jednak tworzyć cysty (7-10) oporne na działanie niekorzystnych czynników środowiska. Objawy kliniczne: -nagłe szusy i ocieranie się o dno zbiornika -zwiększone wydzielanie śluzu Rozpoznanie : -preparaty gniecione z zeskrobin skóry i wycinków skrzeli (w temp. 28 – 300 C stają się nieruchome i trudne do zidentyfikowania) I. pyriformis (9-14 x 5-8 µm)

35. Inwazje wywołane przez wiciowce: • Heksamitoza – choroba jelita i woreczka żółciowego. • Hexamitaintenstinalis • H. salmonis (7-14 x 3-10 µm) • Kształt jajowaty, 2 jądra, 6 wici wychodzących z tylnej części ciała. Może wytwarzać cysty (10x7 µm), które wewnątrz dzielą się na dwie części. Czas przeżywania pasożytów w wodzie poza żywicielem wynosi 30 min. Pomimo częstego występowania u ryb, rzadko wywołują chorobę. Objawy kliniczne : • Zaburzenia w pływaniu • Brak pobierania pokarmu • Wychudzenie • Bezruch Zmiany anatomo-patologiczne: • Stan zapalny w jelitach i woreczku żółciowym • Żołądek i jelito mogą być wypełnione żółtawym, galaretowatym płynem • U młodych łososi stwierdzono ogniska martwicze w nerkach i wątrobie ( w ogniskach tych występowały pasożyty) Rozpoznanie: • Badanie mikroskopowe zeskrobin jelita i śluzówki woreczka żółciowego. • H.truttae

36. Inwazje wywołane przez wiciowce: • Trypanosomoza – choroba krwi, różnych gatunków ryb słodkowodnych • Trypanosoma carassi (T. danliewski) – (27-60 µm). Wrzecionowaty kształt, błona falująca, jedna wić i cytostom. • Przenosicielami Trypanosoma sp. mogą być pijawki: Piscicola geometra i hemiclepsismarginata. Objawy choroby: • Obniżenie poziomu białek w surowicy krwi • Wzrost liczby leukocytów • Zmniejszenie liczby erytrocytów i zawartości Hb • Wzrost poziomu globulin • Może dojść do ogólnego obrzęku • Mogą wystąpić śnięcia Rozpoznanie : • badaniem mikroskopowym rozmazów krwi, lub w preparatach gniecionych z nerek

37. Inwazje wywołane przez wiciowce: • Trypanoplazma – choroba krwi różnych gatunków ryb. • Wymiary, kształt i cykl rozwojowy pasożytów rodzaju Trypanosoma i trypanoplazma są podobne. Trypanoplazma posiada dwie wici (Trypanosoma – jedną). Objawy choroby: • Anemia • Niekiedy wysięk w jamie ciała

38. Kokcydioza • Choroba przewodu pokarmowego wielu gatunków ryb, słodkowodnych i morskich. • Kokcydia pasożytują wewnątrzkomórkowo, nie posiadają organelli ruchu i cytostomu. • Rozmnażają się w sposób bezpłciowy (schizogonia) i płciowy (gametogonia). Cały rozwój odbywa się w komórkach organizmu jednego żywiciela. Formami inwazyjnymi są oocysty wydalane wraz z odchodami zarażonych ryb do wody. • Kokcydia mogą lokalizować się w przewodzie pokarmowym, wątrobie, nerkach, śledzionie, pęcherzyku żółciowym, pęcherzu pławnym, gonadach, skrzelach.

39. Kokcydioza Objawy choroby: • Ryby przestają pobierać pokarm • Chudną i są znacznie osłabione • Nie reagują na bodźce • Gałki oczne oraz powłoki brzuszne są zapadnięte • „Ostry grzbiet” • Blade skrzela • Po naciśnięciu powłok brzusznych z otworu odbytowego wydobywa się żółtawa, śluzowata wydzielina zawierająca oocysty. • Błona śluzowa jelita jest rozpulchniona, pokryta śluzem, czasem widoczne wybroczyny • Ściana jelita jest cienka – „jelito pergaminowe” • W ubytkach nabłonka błony śluzowej jelita tworzą się tzw. Ciałka żółte ( w wyniku przemian zalegającej krwi) • Charakterystycznym objawem przy inwazji Goussiasubepithelialis są białawe guzki (2-3 mm) na powierzchni błony śluzowej jelita. Rozpoznanie : • Na podstawie badania mikroskopowego wydzielin z przewodu pokarmowego • Zapobieganie: • Zapobiegawczo stosuje się dokładne osuszanie stawów po odłowach oraz dezynfekcje wapnem palonym.

40. Inwazje wywołane przez orzęski Chilodonelloza – choroba skóry i skrzeli (głównie u wylęgu i drobnego narybku) wielu gatunków ryb. Chilodonellapiscicola syn Chilodonellacyprini (37-70x20-62 µm) - Kształt owalny, na brzusznej stronie rzęski uszeregowane są w rzędach, zaokrąglony cytostom, makro i mikronucleus. Rozmnażanie przez podział prosty lub wielokrotny. Występuje koniugacja. W obiektach karpiowych chilodonelloza występuje najczęściej zimą i wczesną wiosną. Objawy kliniczne: • Ocieranie się ryb o przedmioty stałe • Objawy przyduchy przy inwazji skrzeli • Zwiększone wydzielanie śluzu Leczenie podejmuje się jedynie przy znacznej ilości pasożytów

41. Inwazje wywołane przez orzęski Ichtioftirioza Ichthyophthiriusmultifiliis • Stadium inwazyjnym jest pływka (0,03-0,06 x 0,02 µm), która przebywa w środowisku wodnym max. 10 godz. W tym w temp. 280 C i 3 dni w temp. 180 C, (nie posiada cytostomu). Po osiedleniu się na rybie zaokrągla się, powstaje cytostom, jądro przybiera kształt podkowiasty. Całe ciało pasożyta pokryte jest rzęskami. Gdy osiągnie 0,5 -1 mm opuszcza rybę, osiada na roślinach lub dnie zbiornika i powstaje cysta, w obrębie której w wyniku podziałów powstaje od kilkudziesięciu do kilkuset pasożytów potomnych. Po przerwaniu osłonek uwalniane są pływki. Długość cyklu rozwojowego: • 5,5 dnia w temp. 250 C • 110 dni w temp.˃3 -40 C, nie rozwija się w temp. ˃ 300 C, a w temp. ˃ 320 C ginie Choroba występuje często przy dużym zagęszczeniu ryb. Najczęściej występuje w końcowym okresie zimowania oraz w pierwszym okresie przebywania ryb w stawach odrostowych ( pomimo rzadkiej obsady, przy wcześniejszym zarażeniu w zimochowach). Pojedyncze pasożyty nie wywołują żadnych objawów klinicznych, powodują jednak osłabienie ryb. Szczególnie niebezpieczny jest dla narybku karpia. Objawy kliniczne (obserwowane przy znacznej liczbie pasożytów): • ryby przestają pobierać pokarm • Ocierają się o dno • Pasożyty o średnicy 0,5-1 mm widoczne są gołym okiem w postaci mlecznobiałych okrągłych guzków. Rozpoznanie: • Stwierdzenie obecności pasożytów w zeskrobinach skóry (łatwo zaobserwować poruszające się rzęski pasożyta oraz podkowiasty makronucleus)

42. Inwazje wywołane przez orzęski Trichodinoza – choroba skóry i skrzeli wielu gatunków ryb. Trichodina sp. (22-95 µm) - Kształt dysku na górze którego występuje spiralny wieniec rzęsek prowadzący do cytostomu. Dolna powierzchnia komórki jest wklęsła i spełnia rolę przyssawki, w głębi której występuje białkowy szkielecik składający się z promieniście ułożonych haczyków. Rozmnaża się przez podział. W warunkach nie sprzyjających dla pasożyta tworzy cysty. Pasożyty te powszechnie występują w środowisku wodnym, a dla ryb stają się groźne przy znacznym zagęszczeniu w stawach – magazynach, zimochowach lub akwariach. Objawy kliniczne: • Ocieranie się ryb o przedmioty stałe • Objawy przyduchy przy inwazji skrzeli • Zwiększone wydzielanie śluzu Rozpoznanie: • Stwierdzenie pasożytów w zeskrobinie skóry lub w tkance skrzelowej

43. VI Choroby ryb wywołane przez myksospory, mikrospory i przywry.

44. ĆWICZENIE 7. • CHOROBY RYB WYWOŁANE PRZEZ MYKSOSPORY, MIKROSPORY I PRZYWRY • SYSTEMATYKA • Typ – myxozoa • Gromada - Myxosporea • 1. Hanneguya lobosa • 2. Hanneguya psorospermica • 3. Myxobolus mulleri • 4. Myxobolus squamae • 5. Myxobolus pfeifferi • 6. Kudoa sp. • 7. myxobolus cerebralis • 8. chloromyxum truttae • 9. myxidium lieberkuhni • Typ – microsporea • Gromada – microsporea • 1. Glugea anomala • Typ – Platyhelminthes • Gromada – Monogenea • 1.Dactylogyrus extensus • 2.Dactylogyrus vastator • 3.Dactylogyrus anchoratus • 4.Gyrodactylus cyprini • 5. diplozoon sp. • Gromada – Trematoda • Formy dojrzałe • Sanguinicola inermis • Asymphylodora tincae • Azygia lucii • Bunodera luciopercae • Metacerkarie • Diplostomum spataceum • Postodiplostomum cuticola

45. Myksosporozy Myksosporoza układu szkieletowego Myxoboluscerebralis Myksosporoza skrzeli - objawia się występowaniem białawych cyst widocznych gołym okiem. Henneguyalobosa Henneguyapsorospermica Thelohanelluspyriformis Myxobolusbramae Myxobolusegxiguus Myxobolusdispar Myksosporoza skóry - objawia się występowaniem białawych cyst. Myxobolussquamae Myksosporoza mięśni - objawia się występowaniem białawych guzków między włóknami mięśniowymi, uwypuklających w tych miejscach skórę. Początkowo twarde guzy ulegają rozmiękaniu i otwieraniu się. Przez powstałe ubytki skóry wydostaje się mętna ciecz, zawierająca liczne spory. Myxoboluspfeifferi Niektóre gatunki Myxosporea lokalizują się we wnętrzu włókien mięśniowych, np. wiele gatunków rodzaju Kudoapasożytujących u śledzi i tuńczyków. Myksosporozy układu nerwowego Myksosporozy worka osierdziowego i mięśnia sercowego karpi Myksosporozy pęcherzyka żółciowego i przewodów żółciowych Myksosporozy układu wydalniczego Sferosporoza pęcherza pławnego i nerek – zapalenie pęcherza pławnego

46. Myksosporozy Sferosporoza pęcherza pławnego i nerek ( zapalenie pęcherza pławnego) – choroba karpi i karasi srebrzystych. • Spherosporarenicola • Inwazyjna spora (7,3 x 7,2 µm) posiada 2 torebki biegunowe. • Rozwój przebiega w 2 cyklach proliferacyjnych: • Pierwszy cykl proliferacyjny, przebiega we krwi i rozpoczyna się od małych (3 µm) komórek pierwotnych, zawierających wewnątrz wydłużone komórki wtórne, które dzielą się na 8 komórek potomnych (komórki II rzędu), a w każdej z nich powstaje jedna komórka III rzędu i cztery komórki dodatkowe. Gdy komórki pierwotne osiągną 16 µm rozpadają się, a do krwi wydostają się komórki wtórne i rozpoczynają od nowa cały cykl rozwojowy. • Komórki wtórne które dostają się do pęcherza pławnego rozpoczynają drugi cykl proliferacyjny. Pasożyty w pęcherzu pławnym są nieruchome i rozrastają się do 30 µm. Znajdująca się w nich komórka dzieli się wielokrotnie (powstaje ok. 50 komórek wtórnych, z których każda zawiera jedną lub dwie komórki trzeciego rzędu). Po rozpadzie komórek macierzystych wydobywają się z nich komórki wtórne, które powtarzają ponownie cykl proliferacyjny (namnażają się) • Część komórek wtórnych występujących we krwi i niektóre komórki wtórne występujące w ścianie pęcherza pławnego po przedostaniu się do krwi a następnie do kanalików nerkowych rozpoczynają sporogonię w wyniku której powstają spory. • Choroba najczęściej występuje u karpi jednorocznych. Obecność pasożyta stwierdzono również u karpi 2 miesięcznych. • Największe nasilenie choroby u narybku karpia występuje w lipcu i sierpniu. • Objawy choroby: • W przypadku rozdęcia tylnej komory pęcherza pławnego lub obecności gazowej cysty ryby pływają pod powierzchnią wody głową do dołu. Spłoszone pływają przez pewien czas normalnie, płynąc do głębszych warstw wody. • Rozpoznanie: • W świeżych preparatach miażdżonych z nerki widoczne są plazmodia zawierające połyskujące ziarnistości. • Zwalczanie zapalenia pęcherza pławnego polega jedynie na terapii zapobiegawczej przed wtórnymi infekcjami bakteryjnymi.

47. Myksosporozy Myksosporoza układu szkieletowego - kołowacizna pstrągów jest groźna chorobą tkanki chrzęstnej narybku ryb łososiowatych wywołaną przez Myxoboluscerebralis. W cyklu rozwojowym M. cerebralis występują dwie spory oraz plazmodia (trofozoity). Spory pierwszego typu są owalne w ich przedniej części występują dwie torebki biegunowe, a każda z nich zawiera spiralnie zwiniętą nic. Spora drugiego typu (triactinomyxon) ma wygląd potrójnej kotwicy. Powstaje ona w rureczniku po zarażeniu się przez niego pierwszą sporą. Ryby zarażają się przez połknięcie spor triactinomyxon albo wskutek aktywnego wniknięcia tych spor przez skórę lub nabłonek skrzeli. Objawy kliniczne: • Ściemnienie ogonowej części ciała • Pływanie w kółko „pogoń za własnym ogonem” • Pływanie z obrotami wokół długiej osi ciała • Deformacje kośćca • charłactwo

48. Inwazje wywołane przez płazińce z gromady Monogenea • Dactylogyroza – choroba skrzeli • Gyrodactyloza – choroba skóry i skrzeli • Diplozoon i paradiplozoon

49. Inwazje wywołane przez płazińce z gromady Monogenea • Dactylogyroza – choroba skrzeli • Aparat czepny składa się z 2 haków środkowych oraz 7 par małych haków brzeżnych • Dojrzałe pasożyty składają jaja przebywając na skrzelach. W jaju powstaje orzęsiona, zaopatrzona w haki czepne larwa – onkomiracidium, która po wydobyciu się z osłonek jajowych porusza się swobodnie w wodzie, poszukując żywiciela. Po osiedleniu się na rybie larwa traci urzęsienie i zaczyna pobierać pokarm (krew, komórki nabłonka, śluz).

50. Inwazje wywołane przez płazińce z gromady Monogenea Gyrodactyloza – choroba skóry i skrzeli • Płazińce rodzaju Gyrodactylus są żyworodne. Wewnątrz pasożyta macierzystego obserwuje się dwa lub trzy zarodki. Po wydobyciu się zarodków na zewnątrz, w osobniku macierzystym powstają jaja oraz zarodki. • Gyrodactyloza może występować w różnych porach roku, u ryb w różnym wieku. • Objawy choroby: • Ocieranie o przedmioty stałe • Zwiększone wydzielanie śluzu • Pasmowate przekrwienia na powłokach zewnętrznych • Przekrwienie, wybroczyny, szarawe naloty na końcach listków skrzelowych • Objawy przyduchy • Słabe pobieranie pokarmu • Rozpoznanie: • Stwierdzenie obecności pasożytów wystepujacych w dużej ilości na skórze i skrzelach Diplozoon i paradiplozoon – przedstawiciele tych rodzajów żyją parami (niektóre narządy zrastają się parami)