AFETLERDE BARINMA, BESLENME VE HİJYEN

1. AFETLERDEBARINMA, BESLENME VE HİJYEN PROF.DR.RECEP AKDUR

2. GENEL İLKE • AMAÇ; AFETLERİN YOK EDİLMESİ • ÖNEMLİ OLAN; GEÇİCİ YERLEŞİME GEREKSİNİM OLMAMASI • ESAS OLAN; YERLEŞİM, BARINMA VE BESLENME HİZMETLERİNİN TÜM AYRINTILARININ ÖNCEDEN PLANLANMIŞ OLMASI

3. Marmara Depremi 17 Ağustos 1999

4. AFETTE BÜYÜKLÜK 17 Ağustos 1999 Marmara Depremi • Merkez üssü Kocaeli'nin Gölcük ilçesi • Büyüklük 7.4 • Etkilenen iller:Kocaeli, Sakarya, Yalova, İstanbul, Bolu, Düzce, Bursa, Eskişehir, Zonguldak ve Tekirdağ • 30 milyon nüfus • Sanayi ve ekonominin %80

5. AFETTE BÜYÜKLÜK Ölü sayısı: 16 bin 899 Yaralı sayısı: 23 bin 781 Sakat kalan: 505 Yıkılan ve ağır hasarlı bina: 16 bin 649 Orta hasarlı konut: 90 bin 536 Az hasarlı konut: 102 bin 822 Hasarlı işyeri: 27 bin 477 Dağıtılan prefabrik sayısı: 40 bin 786

6. GENEL İLKE • Planlanmamış, • Gerçek ihtiyaç olmayan, • Tasnif edilmemiş olan, • Yöre kültürüne uygun olmayan, Hiç bir şey (yiyecek, giyecek, ilaç, insan gücü) afet bölgesine gönderilmemelidir

7. ÖNCELİK SIRASI • Su, • Giyim, • Gıda, • Barınma

8. GEÇİCİ YERLEŞİMİN KABULU • Zamanında-gecikmeyen, • Mal güvenliği, • Malına mülküne sahip çıkabilme, • İşine gücüne devam edebilme • Komşu akraba-sosyal ilişkilere devam • Organize olma-katkı ve katılımını alma

9. AFETTE YERLEŞİM TÜRLERİ • Sabit yapılar: Okul, kamp, otel gibi yerlere geçici yerleştirme • Çadır kentler:Kısa erimli yerleştirme • Prefabrik konutlar: Orta erimli yerleştirme • Kalıcı yerleştirme: Yeni konutlar-yeni yerleşim yerleri

10. SABİT YAPILARA YERLEŞTİRME • SULU ALANLAR HİJYENİ • TOPLU BESLEME • ÇAMAŞIRHANE • KALABALIK FAKTÖRÜ • GRUBUN ÖRGÜTLENMESİ • GRUP FAALİYETLERİ

11. ÇADIR KENTLER1 • Yer seçimi • Uygun çadırlar • Araziye yerleşme • Toplumun örgütlenmesi

12. ÇADIRKENTLER2 • Önceden hazırlanmış, alt yapısı inşa edilmiş alanlar • Önceden planlanmış, uygun araziler

13. ÇADIR KENTLER3Yer Seçimi • 1000 kişiye 3-4 hektar alan, • Su, elektrik, ulaşım sağlanabilen • Eğimli, su drenajına uygun, zemin çamuru, çimen ve ot olmayan arazi • Su basma, toprak kayma, çığ, kaya düşme olasılığı yok • Çöplük, hava kirliliği, kokusu ve jitlerinden uzak • Gürültü ve yoğun trafikten uzak • Hava akımı olmayan, güneye bakan • Eski yerleşime yürüme mesafesinde

14. ÇADIR KENTLER4Uygun Çadırlar • Çadırlar aile tipi olmalı • Kişi başına en az 3-3,5 m2 alan 10 m3 hacim sağlamalı • Soğuk, rüzgar ve yağmurdan koruyan • Doğal havalandırmaya uygun • Gereğinde ısıtmaya uygun .

16. ÇADIRLARI YERLEŞTİRMEK YAN YANA DİZMEK DEĞİLDİR

17. ÇADIR KENTLER5Araziye yerleşme • 10 metrelik, kaplanmış yollar • Çadırlar bu yola iki metre mesafede • Çadırlar arasında sekiz metre aralık • Çadır dizileri uygun drenajlarla korunmalı • Sokaklar ve çadırlar aydınlatılmalı

24. ÇADIR KENTLER6sosyal tesisler • Mutfak- yemekhane • Tuvaletler • Banyolar • Çamaşırhaneler • Yönetim (İdare, sağlık istasyonu, haberleşme, güvenlik) • Lokal (toplanma, eğleme) • Okul çadırları • Spor alanları

25. PREFABRİK KONUTLAR • Yer seçimi ilkelerine uygun • Su, kanalizasyon, elektrik merkezi • Uygun büyüklükte konutlar (sulu alanların içinde olduğu) • Konutların araziye yerleştirilmesi (cadde ve sokak sistemi) • Yönetim (İdare, sağlık istasyonu, haberleşme, güvenlik) • Okul • Kantin-Lokal- toplantı yeri • Spor alanları

26. KALICI YERLEŞİMLER • OLAĞAN KENT,ÇEVRE, KONUT, İNŞAAT ve SAĞLIK KURALLARI

27. BESLENME1 • Afetlerde gıda kirliliği olasılığı daha yüksektir • Kirlenme olasılığı olan yerler; üretim, hasat, taşıma, işleme, depolama, dağıtım, kullanım • Özellikle kimyasal üretim, taşıma ve depoları • Biyolojik kirlilik (geleneksel gıda hijyeni önlemleri) • Fırsatçılara olağandan daha fazla dikkat

29. BESLENME2 • İZOLASYON EVRESİ • KISA ERİMLİ • UZUN ERİMLİ

30. BESLENME3 • Örgütsüzlük ve olanaksızlıklar nedeniyle İlk günler, yiyecekler korunamaz kuru ve paketlenmiş yiyecekler tercih edilmeli • Örgütlü, sistemli ve dayanışma duygusunu pekiştiren dağıtım yapılmalı. • En kısa sürede seyyar mutfak kurulmalı • Orta ve uzun erimli yerleşime dek beslenme merkezi olmalı

31. DAĞTIMDA HAKKANİYET VE DÜZEN, DAYANIŞMA DUYGUSU

32. MERKEZİ VE TOPLU BESLENME DAHA HİJYENİKTİR

33. BESLENME4hijyen • Gıdalar uygun koşullarda saklanmalı • Vektörler mutfak ve gıdaya ulaşamamalı • Mutfak temiz olmalı • Tezgahlar hem yemek hazırlamadan önce hem de sonra temizlenmelidir • Kaplar olağandan daha özenle temizlenmeli

34. BESLENME5hijyen • El, araç gereç ve tezgah kurulamada kağıt havlu kullanılmalı • Mutfak bezleri amacına göre sınıflanmalı karıştırılmamalı • Bezler günlük değiştirilemiyor ise kullanmadan önce klorlu suya yatırılmalıdır. • Fırça ve paspas benzeri araçlar mutfağa özgü olmalı diğer alanların araçları kesinlikle mutfağa sokulmamalıdır

35. BESLENME6 ÇALIŞANLAR • Çalışmaya uygunluk-Portörlük muayenesi • Çalışanların beden, giysi temizliği • El bakımı ve kontrolü • El yıkama ve eldiven kullanma • Bone kullanma • Sıvı sabun-Kağıt havlu kullanma • EĞİTİM

36. SU1 • Sistem ve şebeke hızla kontrol edilmeli-bozukluk, arıza ve riskler derhal giderilmeli • Kirlenme olasılığı dikkate alınmalı, giderilmeli • Başlangıç ve rutin analizler • Başlangıç, süper ve olağan klorlama • Şebeke çalışıncaya dek seyyar su sağlama ve bunlarda su güvenliği

37. SU SAĞLAMA YÖNTEMLERİ2 • AMBALAJLI SULAR • TANKERLERLE TAŞIMA • MOBİL ARITMA DÜZENEKLERİ • ŞEBEKE BAĞLAMA

38. SU3 • Kısa erimli geçici yerleşimler de eğer yok ise şebeke bağlanmalıdır. • Çadır kentte kişi başına en az 40 litre su sağlanmalı • Suyu alma yeri her bir çadıra en fazla 100 m uzakta olmalıdır.

39. AMBALAJLI SU4 • RUHSATLI • MARKALI • ORJİNAL ŞİLLİNG KAPAKLI • KULLANIM SÜRESİ GEÇMEMİŞ • UYGUN TAŞIMA-SAKLAMA

40. SU TANKERİ5 • Su taşımaya uygun, • Dolum ve başaltım sistemleri kirlenmeye yol açamayacak tipte, • Su aldığı yer uygun ve denetlenmiş, • Dolumdan sonra klorlama, • Yerleşim girişlerinde klor kontrolü, • Personel eğitimli.

41. TAŞINABİLİR SU DÜZENEKLERİ6 • İçme suyu düzenekleri • Atık su arıtma düzenekleri • Su analiz laboratuvarları İÇME SUYU DÜZENEKLERİ • KAYNAĞA UYGUN • KAPASİTESİ YETERLİ • DEZENFEKTE EDEBİLEN • PAKETLEYEBİLEN

43. TUVALET–BANYO-ÇAMAŞIRHANE • Her 10 kişiye bir tuvalet her 50 kişiye bir duş sağlanmalıdır. Açık çukurlu hela için her 50 kişiye 3 metre çukur kazılır ve • 10 kişiye bir yıkanma musluğu 100 kişiye bir banyo 50 kişiye bir duş yazın duş sayısı 30 kişiye bir olacak şekilde ayarlanmalıdır. • Merkezi çamaşırhane ve yeterli çamaşır makinesi

45. ENKAZLAR MOLOZLAR • Enkaza ve molozlara dezenfektan, ensektisit sıkmaya gerek yoktur • Çöplüğe, dere yatağına, denize,sarp vadilere dökülmemeli • Tekrar almaya uygun ve olabildiğince tasnif edilmiş depolama • Toprağı ve diğer atıkları kirletecek (radyoaktif,kimyasal, parlayıcı patlayıcı,biyolojik) atıkları özel toplama ve uzaklaştırma

46. DEFİN • TÜM İŞLER ÖNCEDEN PLANLANMIŞ OLMALIDIR • Cesetlerin kontamine (biyolojik/kimyasal) olabileceği unutulmamalı, kirli olanlar dekontamine edilmeli • Kirli olmayan ölülere sönmemiş kireç, dezenfektan vb uygulamasına gerek yoktur. Uygun koşullarda -soğukta bekletilmesi yeterlidir. • Cesetler için yeteri sayıda torba bulunmalı/temin edilmeli • Yakınları alana dek morgda bekletilmelidir- Çok sayıda ve geçici morga gereksinim vardır. 72 saatten fazla tutulmamalıdır. • Kayıt ve kimlik tespiti çok önemlidir. • Belirlenen yerler dışına gömme yapılmamalıdır.

47. ÇÖP-VEKTÖRLER • Kapalı kaplar yerleştirinceye dek çukurlara biriktirme ve toprakla örtme • Atıklar poşetlere ve kapalı kaplarda toplanmalı • Her 4-8 çadıra (25-50 kişi) 50-100 litrelik kapaklı çöp kabı yerleştirilmeli • Her gün alınmalı. • Eğitim yapılmalı • Uygun alanlar seçilmiş ise vektörler sorun olmaz-varlığında, jit yok etme ve kimyasal mücadele yapılmalı

48. SAĞLIK İSTASYONU • Rutin sağlık hizmetleri • Gebelerin, bebeklerin, yaşlıların izlenmesi • Hastalar, engelliler, yakınlarını kaybetmişlere özel özen • Post travmatik sendrom, kontrasepsiyon • Afete özgü bir aşı takvimi yoktur. • Afette tetanos ve hepatit B akla gelen iki aşıdır. • Önemli olan rutin aşıların ihmal edilmemesidir

50. ÇADIRDA SAĞLIK HİZMETLERİ Marmara Depremi 17 Ağustos 1999