Download
1 / 143
1.49k likes | 3.08k Vues
Isletim Sistemi nedir?. Isletim sistemi, bilgisayar donaniminin dogrudan denetimi ve y?netiminden, temel sistem ve isletiminden sorumlu olan yazilimdir.Isletim sistemi, b?t?n yazilimlarin bellege, girdi-?ikti aygitlarina ve k?t?k sistemine erisimini saglar.Isletim sistemi sayesinde bilgisayar dona
E N D
1. Pardus LINUX & Temel Komutlar Bilgi. Yk. Mh.Oguzhan TAS
AkareSoft Yazilim ve Egitim
http://www.akaresoft.com AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 1
2. Isletim Sistemi nedir? Isletim sistemi, bilgisayar donaniminin dogrudan denetimi ve ynetiminden, temel sistem ve isletiminden sorumlu olan yazilimdir.
Isletim sistemi, btn yazilimlarin bellege, girdi-ikti aygitlarina ve ktk sistemine erisimini saglar.
Isletim sistemi sayesinde bilgisayar donanimina hkmederiz.
Isletim sistemi bilgisayara kurulmasi gereken ilk yazilimdir, tm programlara sistem kaynaklarinin rezerve edilmesinden isletim sistemi sorumludur. AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 2
3. Isletim Sisteminin Grevleri Islem Ynetimi (Process Management)
Bellek Ynetimi (Memory Management)
Giris/ikis Ynetimi (I/O Management)
Dosya Ynetimi (File Management)
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 3
4. Isletim Sistemi Katmanlari AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 4
5. Kabuk (Shell) ve ekirdek (Kernel) Kabuk, Isletim sisteminin kullaniciya grnen kismidir. Komutlar bu blmde yer alir. Kullanici komutlarla isletim sistemine istegini iletir. Windows ikmadan nce siyah DOS ekraninda verilen komutlar ve Linux Konsolundan (Console) verilen komutlar rnek verilebilir. Grafik arayz ise kabuk zerinde alisan bir katmandir.
ekirdek ise donanimlar ile iliski kurmaktan sorumldur. Bilgisayara bagli donanimlarin taninip ynetilmesi grevidir. rnegin, Linux 2.6 ekirdegi 2.4 ekirdegine gre donanimlari daha iyi tanir. nk 2.6 ekirdeginde daha ok donanimi algilayacak sekilde gelistirilmistir.
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 5
6. Linux Atasi Unixtir. 1960 Bell Laboratuari, Amerika.
Unix, Dennis Ritche tarafindan C programlama dili kullanilarak gelistirildi.
Linux, ilk defa 1990 yilinda Finli bilgisayar mhendisligi grencisi Linus Torwalds tarafindan Intel islemci mimarili bilgisayarlarda alismak zere gelistirildi. Linux bir Unix trevidir.
ok kullanicili (multi user) ve ok grevli (multitasking) bir isletim sistemidir.
1994 yilinda Linux 1.0 serisi kernel GPL lisansi ile yayinlanarak 100.000 kullaniciya eristi.
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 6
7. Linux Dagitimlari Pardus (Tubitak UAKAE), Gelecek Linux, Turkuaz Linux
Red-Hat, CentOS, Fedora, Suse, Debian, Knoppix, Mandriva , Ubuntu, Gentoo, Slackware
Debian Linux Google tarafindan kullanilmaktadir.
ok duyulan FreeBSD ise Linux degil Unix isletim sistemidir.
Bir Linux sistemi bilgisayara kurulmadan CD-ROM veya USB Bellek zerinden alisabilecek sekilde de tasarlanabilmektedir. Bir dagitimin bu sekilde kullanilabilen srmne "alisan srm" (Ingilizce: live version ), kullanildigi medyalara gre de "alisan CD" (Live CD) veya "alisan USB" (Live USB) denilmektedir.
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 7
8. Linux Kurulumu Linux Isletim Sistemi Intel, AMD islemcili makinalara rahatlikla kurulabilir. En az 512 MB, performansli alismak iin en az 1024 MB
Linux tek basina ya da baska isletim sistemleriyle beraber ayni bilgisayara kurulabilir. nk, Linux ogu dosya sistemini tanir
Linux ve Windows farkli dosya sistemine sahiptir.
Bir makinaya Windows ve Linux beraber kuracaksaniz, ilk nce Windows sonra Linux kurunuz. Windowsu kurarken sabit diskte Linux kurulacak en az 10 GBlik blm ham(raw) olarak ayiriniz. Yaklasik 500 MBlik bir blm de takas (swap) alani iin ham(raw) olarak ayiriniz.
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 8
9. MBR nykleme ve Blmleme Sabit diskin nasil blmlendigine ait bilgi, birinci plakanin birinci izinin iindeki birinci sektrde yer alir.
Bilgisayar ilk aildiginda BIOSun ilk baktigi 512 MBlik bu blme Ana nykleme Kaydi (Master Boot Record - MBR) denir.
MBR iinde blmleme tablolari yer alir ve hangi blmn aktif oldugu burada yer alan programda bulunur.
Anlasildigi zere, MBR silinirse bilgisayar ailamaz, MBR bir sorun olasiligina karsi yedeklenebilir. AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 9
10. Uzatilmis ve Mantiksal Blmler Birincil blm (Primary Partition)
Adresi MBRde kayitli blmlere denir.
Uzatilmis Blm (Extended partition)
Adresi MBRde kayitli ama iinde baska blmler olan
blmlere denir.
Mantiksal Blm (Logical Partition)
Adresi MBRde bulunmaz, uzatilmis blmler iinde yer
alan blmlerdir. AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 10
11. Bir Sabit Diskin Blmlenmesi AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 11
12. Aygit AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 12
13. Disk Blmleri AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 13
14. Takas Alani (swap) nedir? Bellegin (RAM) yetersiz kaldigi durumda bilgisayar bu disk blmn kullanarak bellek aigini kapatmaya alisir.
Teorikte bellek alaninin iki kati kadar yer ayrilmasi nerilir. Ama RAM belleginiz ok fazla ise 512MB-1024MB civari bir alan ayirabilirsiniz. 1GB=1024MB AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 14
15. Dosya Sistemi Dosya sistemi, isletim sisteminin, dosyalari diskte tutabilmek iin kullandigi yapilar ve yntemlere verilen addir. Yani bir anlamda dosyalarin diskteki dzenidir diyebiliriz. Bu dzen kapsaminda bir hiyerarsiden bahsedebiliriz.
Hiyerarsinin en stnde kk dizini (root directory) yer alir ve / karakteriyle gsterilir.
Diger dizinler de bu kk dizininin altinda toplanmislardir.
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 15
16. Linuxde Dosyalar Linuxde dosya isimleri en fazla 255 karakter olabilir.
Dosya ismi verirken * ve ? Isareti disinda her trl karakteri kullanabilirsiniz. Alt izgi, virgl, rakam, harf olabilir.
Kk byk harfe duyarlidir. rnegin kaptan veya KAPTAN veya Kaptan farkli dosya isimleri olarak algilanir.
Dosya uzunlugu maksimum 2GB kadar olabilir.
Linux isletim sisteminde dosyalarin belli bir uzantiya sahip olmasi gerekmemektedir.
Iki farkli dosya tipi vardir.
Sirali Dosyalar ve Aygit Dosyalari
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 16
17. Linuxda Aygit(Device ) Dosyalar farkli tipte olabilmektedir;
Karakter aygit dosyalari
Veri alis verisini karakter karakter iletmektedirler.
Klavye, fare gibi
Blok aygit dosyalari
Veri alis verisini bloklar halinde iletmektedirler. Hard
disk gibi
Kuyruk aygit dosyalari
Siradan dosyalar ile aygit dosyalari disinda kalan
dosyalardir. AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 17
18. Pardus LINUX YALI (Yet Another Linux Installer)
Kurulum yazilimi, Pardusun paketlerinin kurulumu iin
OMAR (Configuration Manager)
Yapilandirma Yneticisi Paketlerin birbiriyle uyumu iin;
PISI (Packages Installed Successfully as Intended)
Paket Ynetim Sistemi Paketlerin sisteme kurulmasi,
ikarilmasi iin
MDR Gelismis Donanim Tanima Sistemi
Linuxde KDE ve GNOME olmak zere iki farkli masast seenegi vardir, PARDUS KDE tabanlidir.
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 18
19. Linux Konsol Linux konsolunda yanip snen imleten nceki isaret # ise root (ana) kullaniciyi, $ isareti varsa diger kullanici tarafindan sistemin aildigi anlasilir. root kullanicisi her Linuxta zorunlu olarak olusturulur.
Programlar/Sistem/Konsol(Console) yolunda konsolu alistiriniz. AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 19
20. Sistem Ykleyici Linuxda sistem ykleyici, bilgisayariniz aildiktan sonra disk zerinde bulunan sistemleri belirleyerek ailmalarini saglar.
GRUB(Grand Unified Boot Loader)
LILO
rnegin Windows ykl bir makinaya Linux kurarsaniz ailista gelen seenekler ile istediginiz isletim sistemini seerek baslatabilirsiniz.
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 20
21. Linux Dizin yapisi AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 21
22. Dizin hiyerarsisi Bir dizin ya da dosyanin; sistemdeki konumu, o dosya/dizinin yoluyla belirtilir. Yol; kk dizininden itibaren, o dosya/dizine ulasmak iin geilmesi gereken dizinlerin / isaretiyle birlestirilerek ardisik bir sekilde yazilmasiyla elde edilen ifadedir.
rnegin /home/oguz yolu, kk dizinindeki, home isimli dizinin iindeki oguz dizininin konumunu belirtir. Bu ifadede en bastaki / kk dizinini belirtmektedir.
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 22
23. Linuxda Dizin yapisi /home dizini ierisinde hesabi olan her kullanicinin adina bir dizin olusturulur.
rnegin; kullanici adi akaresoft ise /home dizini iinde akaresoft isimli bir dizin vardir. /home/akaresoft
Her kullanici kendi ev dizinindeki bir dosyaya erismek iin ~ isaretini kullanir.
rnegin kendi ev dizinindeki evraklar.txt dosyasina erismek iin kisaca ~/evraklar.txt yazabilir.
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 23
24. Linux Dizinleri /bin: Ingilizce binary(ikili sistem) kelimesinin kisaltilmisi olan bin klasrnde , tm kullanicilarin kullanabildigi temel komutlari vardir. (ls, cp, mv gibi)
/boot : Linuxun ailisi sirasinda kullanilan dosyalari ierir.
/dev: Ingilizce device (aygit) kelimesinin kisaltilmisi olan bu dizinde aygit dosyalari yer alir.
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 24
25. Linux Dizinleri /etc: Bulundugu bilgisayarda yapilandirma dosyalarini ierir.
/home: Tipki Windowsta oldugu gibi, Linuxda da her kullanici iin bir klasr ailir ve burada kullanicinin kendi hesabinda yaptigi kisisel ayarlar yer alir. rnegin oguzhan kullacisi varsa oguzhan isimli bir klasr home dizininde yer alir.
/lib: Ingilizce library(ktphane) kelimesinin kisaltilmis adidir. ekirdek modlleri ve paylasilan kod ktphanelerini ierir.
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 25
26. Linux Dizinleri /mnt: Bilgisayar bagli esitli cihazlarin (HDD, Cd, DVD, vb.)baglanti dosyalari burada yer alir. Ingilizce mount kelimesinin kisaltilmisidir.
/proc: Sreler (processes), sistem bellegi, donanim yapilandirma ile ilgili ayarlari ieren zel bir sanal dosya sistemidir. Birok uygulama buradaki bilgilerden yararlanir.
/root: Sistem yneticisinin (administrator) ev dizinidir.
/usr: Tm kullanicilara paylasilan verileri (programlar, komutlar, ktphaneler, programlar gibi) ieren dizindir. AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 26
27. Linux Dizinleri /usr/bin: Normal kullanicilar tarafindan kullanilan komutlar burada yer alir.
/usr/sbin: sistem tarafindan kullanilan, sistemin ailmasi ile ilgili olmayan komutlar yer alir.
usr/lib: programlama iin ktphaneler yer alir.
usr/include: C/C++ programlama dili iin baslik dosyalari yer alir. Linux C/C++ dilinde yazilmistir.
usr/doc: Dkmanlarin (documents)bulundugu dizin.
usr/man: Komutlar hakkinda yardim yani man dosyalari burada yer alir.
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 27
28. Linux Dizinleri /var: Ingilizce variable (degiskenler) kelimesinin kisaltilmisi olan dizindir. Degisken verileri (kuyrukta bekleyen yazdirilacak dosyalar, veritabanlari, raporlar gibi) ierir.
var/lock: alisan programlarin yarattigi kilit dosyalari.
var/log : Log (ktk ) dosyalari, Windows sunuculardaki hata takip etmeye yarayan Event Viewer gibi.
var/tmp: Geici (template) dosyalar.
Var/yp: NIS ile ilgili dosyalar.
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 28
29. Var/spool: Kuyruk dosyalari. mail: kullanici e-postalari ieren dizin.
mqueue: e-posta kuyrugunda bekleyen dsyalari barindiran dizi.
lpd: yazici kuyrugunda bekleyen isler iin geici dosyalarin tutuldugu dizin.
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 29
30. Pardus Konqueror Ctrl+X Dosya Kes
Ctrl+V Dosya Yapistir
Ctrl+C Dosya Kopyala
Delete Dosya Silme
Shift + Delete Kalici dosya Silme
Png ile biten tm dosyalari semek iin Ctrl++ kisayolu kullanilabilir. Ailan pencerede *png ifadesi png ile biten dosyalari *kalem* ifadesi iinde kalem geen dosyalari semenizi saglar.
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 30
31. KDE Kisayollari AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 31
32. Temel Dosya ve Dizin islem komutlari Yeni dosya ve dizin olusturmak silmek,
Dosya ve dizinleri listelemek,
Dosya ve dizinlerin izinlerini ayarlamak,
Dosyalarin ierigini grmek,
Dosyalari yazdirmak,
Dosya ve dizinleri kopyalamak ve tasimak.. AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 32
33. touch ile yeni dosya olusturmak Yeni bir dosya olusturmak iin touch komutu kullanilir. Bu komut var olan bir dosya ismiyle agrildigi takdirde bos bir dosya olusturacaktir.
Dosya olusturma yaninda son erisim ve degistirme zamanlarini dzenlemek iin de kullanilabilir.
Kullanim formati :touch [-acm][tarih] dosya_ismi
-a: son erisim zamanini degistirmek iin;
-m : degisim zamanin degistirmek iin verilmelidir.
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 33
34. touch komutu Tarih formati : MMDDhhmm[YY]
MM=ay, DD=gn, hh=saat, mm=dakika, YY=yil bilgisini gsterir.
Dosyanin erisim ve degisim zamanini 15 Subat 1976 01:34 yapmak iin;
touch 0215013476 dosya_ismi
Degisim zamanini degistirmek iin;
touch m 0236000099 dosya_ismi
- touch a 0236000099 dosya_ismi
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 34
35. mkdir ile yeni dizin olusturma Linux isletim sisteminde yeni dizin olusturmak iin mkdir komutu kullanilir.
Kullanimi: mkdir [seenekler] dizin
-m : yeni yaratilacak dizin iin geerli izinler bu parametre ile verilir.
-p: iie dizin olusturmak iin kullanilir. rnegin; mkdir firma/hesaplar
-v: yaratilan tm dizinleri bildirmek amaciyla kullanilir.
mkdir evraklar
Yukaridaki komut evraklar dizini olusturur.
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 35
36. rnek yapalim; Asagidaki komutlari konsolu aip verelim;
mkdir dizin
ls la dizin
mkdir dizin/ders
ls la dizin
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 36
37. rm komutu ile dizin silme Sistemde var olan dosya ve dizinlerin silinmesi iin kullanilir. Kullanim formati syledir;
Dosyalar iin : rm[seenekler] dosya_ismi
Dizinler iin : rm r [seenekler] dosya_ismi
-r parametresi dizinler iinde dosya ve dizin ne varsa siler. Eger dizinde hibir alt dosya ve dizin yoksa rmdir direkt kullanilabilir.
-i : silinecek her dosya ve dizin iin onay bizden alinir.
-f: otomatik olarak siler, onay beklemez.
-d: belirtilen dizin bos olmasa bile dizini siler.
- v: yapilan her islemle ilgili kullaniciya bilgi verir.
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 37
38. ls ile dosya ve dizin listeleme(1) ls komutu varolan dosya ve dizinleri listeler.
Kullanimi: ls [seenekler] [dosya_veya_dizin_ismi]
-a: tm dosyalari listeler, ismi nokta ile baslayan dosyalar gizli dosyalardir. Bu parametre gizli dosyalari da gsterir.
-c: komut iktisini stun olarak listeler, varsayilandir.
-l: dosya ve dizinlerin izin, sahip, boyut, gncelleme zamani bilgilerini de listelerken verir.
-h: dosya byklg normalde bytedir. Kbyte, Megabyte gstermek iin kullanilir. 1024 ile arpilir. AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 38
39. ls ile dosya ve dizin listeleme(2) -H: dnsmlerde h parametresi 1024 kullanirken bu parametre 1000 kullanir.
-o: Bu parametre l gibidir, farki dosya ve dizinlerin grup bilgisini gstermez.
-R: Dizin ierigini rekrsif olarak listeler.
--color: ls komutu dosya tipine gre renkleme yapar. AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 39
40. Dosya ve dizinlerde izinler (1) Dosya ve dizinlerin sahip oldugu izinleri grmek iin ls kullanilir.
[root@akaresoft/root]# ls ld Evrak/
drwxr-xr-x 3 root 4096 Sep 25 2010 Evrak/
[root@akaresoft/root]# ls l smb.conf/
-rw-r-r-- 1 root users 10852 Jun 30 2010 smb.conf
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 40
41. Izinler AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 41
42. Izinler Dosya Tipini belirten blm(2) ls iktisinda drt kisimdan olusmaktadir.
1) Dosya tipini belirten kisim:
Normal dosyalarda - isareti grlmektedir.
Dizinlerde d isareti grlmektedir.
Karakter bazinda islem yapan aygit srcleri iin c gzkmektedir.
Karakter bazinda islem yapan aygit srcleri iin b gzkmektedir.
Baska bir dosyayi isaret eden linkler iin l isareti gsterilir.
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 42
43. Izinler(3) 2) Dosya sahibinin haklarini belirten blm
Bu kisimda dosya sahibinin haklari tanimlanir.
3) Dosya grubunu haklarini belirten blm
Bu kisimda dosyanin dahil oldugu grubun haklari yer alir.
4) Diger kullanici haklari:
Sistemde bulunan tm kullanicilarin dosya zerindeki haklari yer alir.
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 43
44. Dosya izinleri Kullanicilar dosya zerinde 3 farkli islem yapabilmektedir.
Okuma(r - read),
Yazma (w- write ),
alistirma (x -execute).
Dizin iin alistirma hakki demek o dizine geip geememek demektir. Izinlerin degistirilmesi amaciyla chmod komutu kullanilmaktadir. AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 44
45. Linux Dosya Izinleri AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 45
46. Linux Dosya Izinleri AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 46
47. Linux dosya izinleri AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 47
48. Izinler rnek-1 AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 48
49. Izinler rnek-2 AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 49
50. chmod ile yetki degistirme AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 50
51. chmod chmod 740 dosya_ismi
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 51
52. chmod kullanim rnekleri Herkese okuma hakki vermek,
chmod +r dosya_ismi
Dosyanin sahibine tm haklari vermek,
chmod u+rwx dosya_ismi
Diger kullanicilarin tm yazma ve alistirma haklarini kaldirmak,
chmod o-wx dosya_ismi
Dosyanin sahibine tm haklar, gruba okuma, diger kullanicilara okuma haklari vermek
chmod u+rwx, g+r, o+r dosya_ismi
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 52
53. cp ile dosya kopyalama cp [seenekler] kaynak hedef
-R : dizinleri kopyalamak iin kullanilir. Dosya ve alt dizinlerin kopyalanmasi iin mutlaka kullanilmalidir.
-p : kopyalanan dosya ve dizinlerin izinlerin sahiplerinin korunmasini saglar.
-d: dosyanin kendisi yerine linkini kopyalamak iin;
-l: kopyalama yerine link olusturulur, dosya degistirildigi takdirde kopyasi da otomatikman degistirilir. AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 53
54. cp parametreleri (devam) -f : kullaniciya hi soru sorulmaz, hedef dosya mevcutsa silinir, sonra kopyalama gereklesir.
-i: hedef dosya mevcutsa uyari verir.
-u: kopyalanan dosya hedef dosyadan daha yeni ise kopyalama islemi gereklestirilir.
-a: bu parametre dpR parametrelerine denktir. AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 54
55. alisma dizininin grenilmesi cd komutu ile dizinler arasi geis saglanilir. pwd komutu iinde bulunulan dizini gsterir.
.: bulunulan dizini referans eder.
..: bir st dizini referans eder.
~[kullanici ismi]: kullanicinin ev dizinin referans eder.
-: bir nce bulunulan dizini referans eder. Sadece cd komutunda geerlidir. AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 55
56. Dosyalara link tanimlanmasi Kisayol = bag dosyasi olusturmak iin ln komutu kullanilir.
Iki farkli link esidi vardir,
Hard-link: diger dosyanin tam bir kopyasini ierir. Orijinal dosya silinse bile link atilmis dosyada ayni ierik mevcuttur.
Sembolik (soft) link: tam anlamiyla kisayoldur, orijinal dosyaya ynlendirme yaparlar.
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 56
57. Dosyalara link tanimlanmasi $ touch ln_ornek
$ echo LN ornek > ln_ornek
$ ln ln_ornek ln_ornek_hard
$ ln s ln_ornek ln_ornek_soft
ls la
cat ln_ornek_hard
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 57
58. cat komutu Metin tabanli dosyalarin ieriklerinin grntlenmesini saglar.
cat dosya_adi
cat named.conf
-n : her satirin numaralandirilmasini saglar.
-t : merin iinde tab karakterinin gsterilmesini saglar.
-e : satir sonlarinin $ karakteri olarak gsterilmesini saglar.
-A : -e ve t parametrelerinin beraber kullanilmasina esdegerdir.
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 58
59. more komutu more komutu sayfa sayfa ierigin gsterilmesine yarar. ENTER ve BOSLUK tusu ile veya yn tuslari ile sayfalar arasinda ilerleme yapilir. BOSLUK tusu bir sayfa ileri ENTER tusu bir satir ileri gtrr.
ls la | more
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 59
60. echo komutu echo merhaba linux
Yukaridaki ifade ekrana merhaba linux yazar.
Dosyaya yazmak iin;
echo merhaba linux > dosya.txt
Dosyanin sonuna yazmak iin;
echo merhaba yeni dnya>>dosya.txt
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 60
61. less komutu More komutuna benzemektedir.
More dan farkli olarak geri ve ileri harekete izin vermektedir.
$less hesaplar.txt
hesaplar.txt dosyasinin ierigini gsterir. AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 61
62. man ve -- help Komutlar hakkinda yardim verir.
man mv
man rm
--help de komuttan sonra yazildiginda yardim ekrani gsterilir. Genelde yardim ekranlarindan ikmak iin q kullanilir.
less --help
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 62
63. Dosya ve dizinleri aramak find find komutu belli kriterlere gre dosya ve dizinleri aramak iin kullanilir.
-name exp: isim ile arama yapmak iin kullanilir, * ve ? Karakterleri de joker karakter olarak aramada kullanilabilir.
-user kullanici: istenilen kullaniciya ait dosyalari bulur.
-group grup: istenilen gruba ait dosyalari bulur.
-perm izin: belirtilen izine sahip dosyalari bulur.
-newer dosya1: belirtilen dosyadan daha yenileri bulur.
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 63
64. Dosya ve dizinleri aramak find (2) -size [+|-] byklk: belirtilen byklge sahip dosyalari bulur.
-anewer dosya1: belirtilen dosyaya yapilan erisimden daha sonra erisilen dosyalari bulur.
-amin [+|-] sre: Sre ile belirtilen dakika nce erisilen dosyalari bulur.
-atime [+|-] sre: Sre ile belirtilen gn nce erisilen dosyalari bulur.
-cmin [+|-] sre: Sre ile belirtilen dakika nce stats degisen dosyalari bulur.
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 64
65. Dosya ve dizinleri aramak find (3) -ctime [+|-] sre: Sre ile belirtilen gn nce stats degisen dosyalari bulur.
-links [+|-] sayi: Sayi ile belirtilen miktarda hard linke sahip dosyalari dosyalari bulur.
-mmin [+|-] sre: Sre ile belirtilen dakika nce degistirilmis dosyalari bulur.
-mtime [+|-] sre: Sre ile belirtilen gn nce degistirilmis dosyalari bulur.
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 65
66. Dosya ve dizinleri aramak find (4) -nouser: hibir kullaniciya ait olmayan dosyalari bulur.
-nogroup: hibir gruba ait olmayan dosyalari bulur.
-type tip: aramada belirtilen dosyanin tipini bulmak iin kullanilir.
b: blok aygit dosyasi, c: karakter aygit dosyasi
d: dizin, f: normal dosya , l: sembolik link
s: soket, p: named pipe
-regex pattern: ismi pattern ile ile belirtilen regular expressiona sahip dosyalari bulmak iin kullanilir.
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 66
67. Arama rnekleri find -mtime -8 : sekiz gnden daha kisa sre iinde degisiklige ugramis dosyalar.
find -mtime +8 : sekiz gnden sonraki sre iinde degisiklige ugramis dosyalar.
find mtime -4 ls|more: drt gnden daha kisa sre iinde degisiklige ugramis dosyalari bulur.
yedek dizini altinda boyu 85 byte veya ismi hesap_ev ile baslayan dosyalari bulmak iin;
find /tmp/ -size 85c o name hesap_ev* AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 67
68. tar komutu Tar komutu arsivleme yapmak iin kullanilir. Arsivlemenin yaninda sikistirma yapmaz.
Sikistirma iin z kullanilirsa gzip algoritmasi ile sikistirma gereklesir.
Sikistirma iin Z kullanilirsa compress ile sikistirma gereklesir.
Dosya sikistirilirken isimlendirmede gzip ile sikistirilmissa hesap.tar.gz veya compress ile sikistirilmissa hesap.tar.Z olarak anlasilmasi iin birakilmalidir ki, sikistirmayi aacak kisi hangi sikistirmanin yapildigini bilsin. AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 68
69. tar parametreleri f: zel bir dosya ya da device (cihaz) ismi belirtmek iin;
c(create): olusturmak iin;
x (extract): amak iin;
t (list) :tar dosyasinin ierigin listeler.
v: (verbose) yapilan islemleri standart ikisa listeler.
r(add) : bir tar dosyasina ekleme yapmak iin;
u(update): bir tar dosyasinin iindekileri gncelleme iin; AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 69
70. tar komutu -z: gzip, gunzip kullanrak sikistirma ama iin;
-Z : compress kullanarak sikistirma ama iin
rnekler:
tar cvf dosya.tar dosya1 dosya2 dosya3
tar -zcvf dosya.tar.gz dosya1 dosya2 dosya3
tar -zxvf dosya.tar.gz
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 70
71. AG Uygulamalari II Blm AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 71
72. Ag dosyalari Linuxta ag ayarlari dosyalarda tutulmaktadir. Ister x window sisteminden ister dosyalardan degisiklikler yapilarak konfigrasyon yapilir.
/etc/sysconfig/network dosyasi
/etc/sysconfig/network-scripts dizini
/etc/hosts
/etc/resolv.conf
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 72
73. /etc/sysconfig/network dosyasi Genel ag ayarlari iin kullanilir. Iinde Gateway tanimi, makine adi gibi bilgiler bulunur. Bu dosyadaki terimler syledir.
NETWORKING: Bu ifade yes degilse sistemde ag ayarlari yapilmaz.
HOSTNAME: sistemin ismini belirtir.
GATEWAY: sistemin gateway adresini belirtir.
GATEWAYDEV: gatewaye ulasmak iin ag arayz kullanacagini belirtir.
FORWARD_IPV4: Sistemin gelen paketleri bir ara yzden diger arayze ynlendirme iznini belirtir.
NIS domain: Sistemin dahil oldugu NIS blge ismini belirtir.
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 73
74. /etc/sysconfig/network-scripts dizini Ag arayzlerinin aktif pasif hale gelmesi iin gerekli dosyalari tutar. Konfigrasyon dosyalarinda kullanilan temel terimler syledir.
DEVICE: arayzn sahip oldugu aygit adini belirtir.
ONBOOT: Sistem ailirken arayz aktif hale getirilecekse yes olmalidir.
BOOTPROTO: Ag ayarlari iin kullanilan protokol belirtir. Ag ayarlari statik olarak yapilandirilacaksa static, dinamikse yani ag ayarlari sunucudan alinacaksa DHCP , bootp sunucusundan alinacaksa bootp olmalidir. AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 74
75. /etc/sysconfig/network-scripts dizini IPADDR: Arayzn IP adresi.
rnek: 192.168.2.1
NETMASK: Arayzn alt ag maskesi.
rnek: 255.255.255.0
BROADCAST: Arayzn broadcast (yayin) adresini belirtir.
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 75
76. IP Adres zc ayarlari IP adresinin Makine ismine, Makine isminin IP adresine dnsm iin birden fazla metod kullanilir.
etc/hosts dosyasi
DNS sunucu
NIS sunucu
Yukaridaki metodlarin hangisinin hangi sirada kullanilacagi /etc/nsswitch.conf dosyasinda kayitlidir. Bu dosyada hosts ile baslayan satir sirayi belirler.
hosts: files nis dns
1-etc dosyasi, 2-NIS sunucu, 3-DNS sunucu
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 76
77. /etc/hosts dosyasi Bu dosya iinde makineler ile ilgili olarak makine adi , makinenin IP adresi ve makine iin kisaltma bulunmaktadir. Her makine iin ayri bir kayit olmak zorundadir. Ag zerindeki bilgisayarlarin artmasiyla birlikte bu dosyanin kullanilmasi imknsiz hle gelmis ve DNS servisi gelistirilmistir.
/etc/hosts dosyasindaki satirlar asagidaki formata sahiptir:
IP_AdresiMakine_isimleri
127.0.0.1 aontws4044.cc.itu.edu.tr aontws4044 localhost.localdomain
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 77
78. DNS Ayarlari (/etc/resolv.conf ) Linuxte ve diger Unix trevi sistemlerde DNS ayarlari /etc/resolv.conf dosyasinda yapilmaktadir.
Asagidaki sekilde dzenlenmelidir.
domain alan_ismi
nameserver DNS_sunucusunun_IP_Adresi
domain cc.itu.edu.tr
nameserver 160.75.2.20
Birden fazla DNS sunucu tanimi yapilabilir. Bunun iin;
Search alan_1, alan_2, alan_3 AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 78
79. DNS (Domain Name Server) rnek vermek gerekirse resolv.conf dosyasinda ;
search itu.edu.tr seklinde bir satir bulundugunda ve isim_1 isimli sunucu iin arama yapildiginda
isim_1.itu.edu.tr tam alan ismi iin de arama yapilacaktir.
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 79
80. Ag Komutlari - telnet Telnet programi, uzaktaki sunucu ile TELNET protokol ile haberlesmeyi saglayan bir programdir. Bu program sayesinde uzaktaki makinede kullaniciya bir alisma alani ailir. Kullanicinin gereklestirdigi her islem uzaktaki sunucuda gereklesir.
telnet sunucu ismi [port numarasi]
telnet akaresoft_server
NOT: Genelde Telnet portlari gvenlik nedeniyle kapatilir.
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 80
81. telnet telnet> help
close : Mevcut baglantiyi kapat.
logout: baglantiyi kapat ve kullanici ikisi
display: islem paramtrelerini gster.
mode : karakter veya satir moduna geis.(Detayli kullanim iin 'mode ? )
open: bir siteye baglanti iin;
quit: telnetten ikis
send: zel karakterleri iletir (Daha fazlasi iin 'send ? ) AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 81
82. telnet set: islem parametrelerini ayarlar ('set ?')
unset: islem parametrelerini sifirlar.('unset ?')
status: durum bilgisini yazdir.
toggle: ('toggle ?')
slc: zel karakterlerin durumunu degistir. ('slc ? )
auth turn on/off: Kimlik dogrulamayi a/kapa ('auth ? )
encrypt turn on (off) Sifreleme a/kapa ('encrypt ?)
forward turn on (off) ('forward?' )
z: telneti beklet
! : alt kabugu agir.
environ: ortam degiskenlerini degistir. ('environ ? )
? Yardim ekranini getirir.
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 82
83. ftp komutu FTP (file transfer protocol) komutu ile uzak sunucuya dosya transferi yapilir.
ftp ftp_sunucu_adi rnegin; ftp ftp.akaresoft.com
ftp> o ftp.itu.edu.tr
Connected to atlantis.cc.itu.edu.tr.
220 ProFTPD 1.2.1 Server (ITU FTP Server) [atlantis.cc.itu.edu.tr]
Name (ftp.itu.edu.tr:root): ftp
331 Anonymous login ok, send your complete email address as your password.
Password:
230 Anonymous access granted, restrictions apply.
Remote system type is UNIX.
Using binary mode to transfer files.
ftp>
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 83
84. ftp ls: sunucunun dizinin ieriginin grlmesini saglar.
dir : ls ile ayni grevi grr. Iki komutun iktisi ftp sunucusuna gre degisebilir.
cd: sunucudaki dizini degistirmek iin kullanilir.
get : sunucudan bir dosya almak iin kullanilir.
mget: Uzaktaki sunucudan birden fazla dosya almak iin kullanilir. Dosya isminin tam olarak verilmesine gerek yoktur. Adi tamamlamak iin *,? gibi zel karakterler kullanilabilir.
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 84
85. ftp put: Uzaktaki sunucuya bir dosya koymak iin kullanilir.
mput: Uzaktaki sunucuya birden fazla dosya koymak iin kullanilir.
prompt: mget ve mput komutlari kullanildigi durumlarda her islem yapilmadan nce kullanicidan onay beklenir. Onay beklenmeden islemi yapmak isteniyor ise prompt komutu off argmani ile agirilmalidir. Onay verme islemini tekrar aktif yapmak iin prompt on komutu verilmelidir.
bye: Ftp baglantisini kapatmak iin kullanilir.
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 85
86. Nslookup Komutu DNS sunucu ile haberlesip DNS kaydi sorgulamak/aramak iin kullanilir.
rnegin IPden makine adini bulmak gibi.
A: Makine adindan IP adresi sorgulamak iin.
PTR: Makine IP adresinden makine adi sorgulamak.
NS : yetkili DNS sunucularinin listesi iin.
MX: sunucu iin gnderilen e-postalari kabul eden sunuculari grmek iin kullanilir.
ANY: Tm sorgulama tiplerini kullanarak gerekli bilgileri almak iin kullanilir.
SOA: Alandan sorumlu kisi , TTL sresi , alanin seri numarasi gibi bilgileri almak iin kullanilir.
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 86
87. whois komutu Whois komutu bir IP adresinin hangi aga dahil oldugunu ve o agdan sorumlu kisilerin e-posta adresleri , posta adresleri , telefonlari gibi bilgileri gsteren bir komuttur.
Sorgulanan IP ile ilgili bilgiler whois sunucularinda tutulurlar. Whois komutu ile bu sunucular sorgulanir.
Komutun temel kullanimi asagidaki gibidir:
whois IP_adresi[@whois_sunucusu]
whois 160.75.2.20
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 87
88. Temel Kullanici ve Grup Islemleri Root (Kk) kullanicisi Linuxta tm haklara sahip kullanicidir.
Pardus dahil her Linux paketinde root kullanicisi varsayilan ana kullanici olarak gelir.
Root kullanici sifresinin yetkisiz kisilere verilmemesi gerekir, sistemdeki bir hasar sunucuyu duraklatacak, hatta bir daha ailmamasina sebep olacaktir.
Root kullaniciya sahip sistem yneticisinin yetkilendirmeyi tam yapmasi, okuma-yazma-alistirma yetkilerini planli bir sekilde vermesi gerekir. AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 88
89. Kullanici ve Grup Islemleri Linuxta kullanici hesaplari etc/passwd dizininde tutulmaktadir.
Eger sifreleme olarak glge (shadow) parola seilmis ise sifreler ayri olarak etc/shadow dosyasinda tutulur.
Sisteme giriste passwd dosyasinin okunup, kullanici dogru sifreyi girip girmediginin kontrol gereklidir, bu durumda passwd dosyasi okunabilir olmalidir.
Chmod 644 yetkisine sahip olmalidir. Yani sahibi olan root kullanici okuma-yazma, grup sadece okuma, digerleri sadece okuma yetkisine sahip olmalidir. AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 89
90. Kullanici ve Grup Islemleri Yukarida bil3 kullanicisi tarafindan dosya listelenmektedir. Yetkiler grlmektedir, yorumlayiniz.
Glge parola (shadow) kullanilmadigi zaman sifreler bir dosyada tutulacagi iin sifrelenmis olsa da sifreler herkes tarafindan grlebilir ve esitli saldirilar dzenlenebilir.
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 90
91. Shadow dosyasi Glge parola kullanildigi durumlarda shadow dosyasi girilen sifrelerin kontrol aisindan sadece root kullanici tarafindan erisilebilir.
Shadow dosyasi 600 yetkisine sahip olmalidir. Bu yetkiyi yorumlarsak,
6 yani okuma ve yazma yetkisi rootda grup ve diger kullanicilarda ise hibir yetki bulunmamaktadir. AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 91
92. Linux Yetki tanimlama Linux ekirdegi her kullaniciyi iki parametreden tanir;
uid = kullanici kimlik no (user id)
gid = kullanici grup kimligi (group id)
Root kullanicisi iin uid degeri her zaman sifir (0)dir.
NOT: 0-999 arasi sistem iin ayrildigi iin kullanilamaz.
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 92
93. Passwd dosyasi Yukarida cat komutuyla listelenen passwd ierigini grmektesiniz. AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 93
94. passwd dosyasi passwd dosyasinda asagidaki bilgiler tutulur.
Kullanici ismi,
Sifrelenmis olarak parola,
Kullanici kimligi (uid),
Grup kimligi,
Kullanicinin gerek ismi ve hesapla ilgili aiklamalar,
Kullanicinin ev dizini,
Baglanti kabugu (baslangita alisan kabuk)
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 94
95. Yetkilerle ilgili komutlar groups komutu kullanilarak kullanicinin hangi gruplara ye oldugu grlebilir.
useradd komutu ile sisteme yeni kullanici eklenebilir,
userdel komutu ile sistemden kullanici silinebilir.
$ su -- ile mevcut kullanicidan root kullanicisina geis yapilir. Bundan sonra sifre sorulur, sifre yazilirken ekranda karakter gsterilmez, yazilip ENTERe basilir.
$su oguzhan gibi bir kullanimla oguzhan isimli kullaniciya geis yapilir. AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 95
96. useradd komutu -u 1005 ?
-g users ?
-d /home/labuser
-s /bin/bash AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 96
97. Useradd parametreler -c hesapla ilgili aiklama
-d ev dizini
-e bitis tarihi
-f aski sresi
-g Birincil grup
-G kullanicinin dahil olacagi gruplar,
-p parola,
-s kabuk
-u kullanici kimligi numarasi, uid
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 97
98. userdel userdel r kullanici_adi
-r kullanildiginda kullanicinin ev dizinindeki dosyalar da silinir. (home dizininde yer alan kullanici dizini)
TASMA (Pardus Yapilandirma Merkezi) blmnde grafiksel ortamda kullanici eklenip silinebilir.
Unutmayiniz ki serverlarda grsel arayz (X-Window) bulunmaz, console (konsol) ekraninda kodlari yazmalisiniz. AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 98
99. usermod 97. slaytta anlatilan parametreler kullanilarak kullanici seenekleri gncellenebilir,
usermod s /bin/csh G mudurler efsane
Yukarida efsane kullanicisinin kullandigi kabuk degistirilerek mudurler grubuna ye yapilir.
usermod l labogrenci d /home/labogrenci m lab
lab kullanicisinin kullanici adi ve ierigini tasiyarak ev dizini degistirilir.
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 99
100. Groupadd komutu ile grup ekleme groupadd g 1005 yoneticiler
Grup numarasi 1005 olan yoneticiler isimli bir grup olusturulur.
NOT: 1-499 arasi numaralar sistem hesaplari iin ayrilmistir. Grup numarasi verilirken 500den byk verilir.
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 100
101. groupdel ve groupmod # groupdel yoneticiler
Yukaridaki komut ile yoneticiler grubu silinir, tabiki bu islem iin silme yetkisine sahip kullanici olmalidir.
#groupmode n ustyoneticiler yoneticiler
Yukaridaki komut kullanilarak yoneticiler grubunun ismi ustyoneticiler olarak degistirilir.
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 101
102. Kullanici ve grup haklari audio: ses ve mzik alabilir,
dialout: modem ve faks alistirabilir.
disk: sabit depolama birimlerini kullanabilir.
pnp: evre birimleri kullanabilir.
pnpadmin: evre birimleri ynetebilir.
power: g ynetimi gereklestirebilir.
removable: ikarilabilir depolama aygitlarini kullanabilir.
users: normal kullanici haklarina sahiptir.
video: grnt aygitina erisebilir.
wheel: sistem yneticisi yetkilerine sahiptir. AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 102
103. Kullanici ve grup haklari Dosya ve dizin erisimlerinde root parolasi gereklidir. AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 103
104. Kullanici ve Grup Islemleri AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 104
105. Linuxta Editrler - VIM Linux ortaminda metin olusturmak ya da metin dzenlemek iin kullanilan programlardir.
Alt+F2 ile komut alistir penceresini aip konsole yaziniz.
vi muhasebe.txt satiri ile dosya ailir. Eger dosya var olan tilda dizininde degilse nne yol yazilir.
rnegin; vi /home/oguzhan/rapor.txt gibi.
VIM programinda tuslar hem yazi hem de komut iin kullanilabilir. Editr, ilk aildiginda komut modunda alisir.
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 105
106. VIM Editr (eski ed) Yazma islemine baslamak iin i(insert) veya a(append) tuslarina basilmalidir.
Yazma isini sonlandirip tekrar komut satirina dnmek iin ESC kullanilir. AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 106
107. VIM Editr Komutlari-1 AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 107
108. VIM Editr Komutlari-2 AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 108
109. VIM Editrde ilerlemek iin yn tuslari Page Up, Page Down, kullanilabilir, ENTER alt satira geer.
:w degisiklikleri kaydetmek iin;
:wq komutu degisiklikleri kaydedip programdan ikmak iin kullanilir.
Olusturulan dosyanin tekrar ailip yazma islemine devam edilebilmesi iin i tusuna basilip yazma islemine devam edilebilir.
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 109
110. NANO editr nano rapor.txt ile rapor.txt dosyasi ailabilir ya da yeni bir dosya olustulabilir.
nano /home/oguzhan/rapor.txt gibi bir kullanim ile baska dizindeki dosya ailabilir.
CTRL + X programdan ikmayi saglar.
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 110
111. Nano editr komutlari AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 111
112. Kwrite Editr KDE masast iin gelistirilmis bir metin dzenleyici editrdr.
Simdiye kadar anlattigim editrler iinde en severek kullandigim ve kod yazdigim editrlerden biridir. zellikle C/C++ ile kod yazarken kodlari renklendirmesi ve kolay kullanimi yznden srekli kullaniyorum.
Java, Phyton, Perl, Bash, HTML, Ada, Modula 2 gibi dillerde de kod renklerdirme ve girintileme zelligine sahiptir. AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 112
113. Kwrite Metin Editr kwrite rapor.txt ile veya Programlar>Yardimci Programlar mensnden editr ailabilir.
Dosya- Yeni : CTRL+N
Dosya-A: CTRL+O
Dosya -Kaydet : CTRL +S
Dosya -Farkli Kaydet
Dosya -Yeniden Ykle: F5
Dosya Yazdir : CTRL +P
Dosya- Kapat : CTRL+W
Dosya- ikis: CTRL +Q
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 113
114. Kwrite Metin Editr Dzen-Geri Al (CTRL +Z)
Dzen-Yinele (CTRL+Shift+Y)
Dzen- Kes (CTRL+X)
Dzen- Kopyala (CTRL+C)
Dzen-Hepsini Se (CTRL+A)
Dzen-Seme (CTRL+Shift+A) Editrdeki seili metni seimsiz yapar.
Dzen-HTML olarak kopyala
Dzen-Blok seim kipi (CTRL+Shift+B) Seim kipi blok oldugundan yatay seimler yapilabilir. rnegin 2 ile 4. satir arasi ile 5 ve 7. satir arasi blok olarak beraber seilebilir.
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 114
115. Kwrite Metin Editr Dzen-zerine yazma kipi (Insert)
Dzen-BUL (CTRL+F)
Dzen-Sonrakini Bul (F3)
Dzen- ncekini Bul (Shift +F3)
Dzen-Yerine Koy (CTRL+R)
Dzen-Satira Git (CTRL+G)
Grnm-Komut Satirina Ge (F7)
Grnm-Devingen Szck Kaydirma(F10)Ekranda yan sinira gelen metin ekranda grnecek sekilde kaydirilir.
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 115
116. KWrite Grnm Simge Kenarligini Gster (F6)
Grnm Satir Numaralarini Gster (F11)
Grnm- Gizleme Issaretlerini Gster(F9)Program kodlari iinde kod gizleme isaretlerini gsterir.
Grnm- Kod Gizleme
En st dzeyde Daralt (CTRL+Shift+-)
En st dzeyde Genislet(CTRL+Shift++)
Yer imleri - Yer imi koy (CTRL+B)
Yer Imleri Sonraki (Alt+Page Down)
Yer Imleri nceki (Alt+Page UP)
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 116
117. KWrite Aralar-Salt Okuma Kipi Belge zerindeki degisiklik yapilmasini nlemek iin kullanilir.
Aralar- Dosya Tr Etkin belge iin dosya tr semasini ayarlar.
Aralar Renklendirme
Aralar Kodlama
Aralar- Yazim: yazim hatalarini yakalamak iin.
Aralar Girinti : CTRL +I
Aralar-Girinti Temizle: CTRL+Shift +I: Girinti miktarini bir basamak azaltir.
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 117
118. Kwrite Aralar Yerlesim: Seili metnin girinti ayarlarina gre yerlesimini ayarlar.
Aralar Yorum haline Getir. (CTRL+D) Kodlarin yorum haline getirilerek derlenmesini nler.
Aralar- Yorumu kaldir (CTRL+Shift+D)
Aralar Byk Harf (CTRL+U)
Aralar Karakterleri Bylt(Alt+CTRL+U)
Aralar Satirlari Birlestir(CTRL+J)
Ayarlar-Kisa yollari yapilandir.
F1: Yardim penceresi, Shift +F1: tiklanan ge hakkinda yardim ekrani aar. AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 118
119. Kate Editr KDE Advanced Text Editr
Yazilimcilara ynelik gelismis bir editrdr.
Byk boyuttaki metin dosyalarini aabilmektedir.
53 MB bylklgndeki KDEBase paketi bilesenidir.
Sonsuz Geri Al/yinele zelligi,
Otomatik Girintileme zelligi,
Ag Destegi (ssh, ftp, http, webdav vb.)
Gml komut satiri,
Srkle Birak (Drug and Drop) Metin Dzenlemesi,
DCOP ve JavaScriptle gelistirebilme gibi. AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 119
120. Program Kurma ve Gncelleme RPM, DPKG, Portage gibi paket yneticileri REDHAT, Mandrake, Gelecek vb. Linux dagitimlarinda kullanilmaktadir.
Pardusta PiSi olarak adlandirilan basit bir paket ynetici kullanilmaktadir.
Paket, bir uygulamayi ya da isletim sisteminin bir parasini tm bilesenleriyle toplu olarak ifade eden kavramdir. rnegin, Pardus'ta gelismis bir resim isleme programi olan gimp ya da yazicilarla ilgili srclerin bulundugu foomatic-db birer pakettir. AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 120
121. PiSi Pardus'ta bulunan paket yneticisi, PiSi (Packages Installed Successfully as Intended Planlandigi Gibi Basariyla Kurulan Paketler) olarak adlandirilmaktadir. Anlasilmasi basit ve kullanimi kolay olan bu paket yneticisi uygulamasina hem komut sisteminden hem de grafik ortamdan ulasmak mmkndr.
Derlenmek zere hazirlanmis paketlere kaynak paket adi verilir. Bu paketler, henz kod halinde olduklarindan dolayi dogrudan Pardus'a kurulamazlar. AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 121
122. Pardusta Derleme Ikili (Binary) paketlere dnstrp alistirilabilir hale getirmek iin dosyalarin derlenmesi lazimdir.
Derlemeden sonra PiSi uzantisi alan ikili dosya haline gelirler.
Pardusta EXE uzantili dosyalar alistirilamazlar.
PiSi uzantili dosyalar alistirilabilir.
Wine adli uygulama ile Windows ortamindaki programlarin ogu alistirilabilir. AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 122
123. Paket Deplolari Paket depolari, paketlerin indirilerek kullanilabilecegi Internet dizinleridir.
Asagidaki adresten paketler indirilebilir.
http://paketler.pardus.org.tr/info/2011/testing/
Pardus iinde Ofis Programlari, Medya Oynaticilari, Programlama Aralari, Bilimsel Programlar gibi 1400 farkli program istenirse Paket Yneticisinden kurulabilir.
Seilen program paket ierisinde yoksa internetten otomatik olarak yklenir ve eski paketler gncellenir. AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 123
124. Linuxte EXE dosya alistirma EXE uzantili dosyanin zerine sag tiklayarak Wine ile A seenegini seerek aabilirsiniz.
MSN yerine Kopete ve aMsn gibi zellikle Pardus iin retilmis programlari kullanmak daha iyidir.
Basarim orani bakimindan her programin kendine zg ortami tercih edilmelidir.
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 124
125. Pisi search Pisi ile bir paketin bilgisayarda olup olmadigini anlamak iin;
pisi search colorgcc
Pisi info parametresiyle kullanilirsa daha detayli bilgi elde edilebilir.
pisi info colorgcc
Pisi paketlerini bilgisayara kurmak iin install parametresi kullanilir.
pisi install colorgcc
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 125
126. Pardus paket kurma Bilgisayara kayitli pisi uzantili bir programdan kurulum yapilacaksa
pardus ~ # pisi install /home/oguz/kur/paketadi.pisi
Grafik ortaminda paket eklemek iin Ayarlar mensnden Paket Yneticisi Programini Yapilandir seilir. Depo ekle seilir.
Depo adresi mutlaka .xml veya sikistirilmis .xml.bz2 uzantili dosyalardir. AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 126
127. Depo Kavrami Pardus'ta alisabilen programlar, paketler halinde, Pardus deposu denilen Internet sunucularinda bulunur.
Pardus isletim sistemine ait resmi deponun yani sira, diger paket depolarina da erisim saglanabilir. Bylelikle baska depolarda bulunan paketlerin de Paket Yneticisi tarafindan listelenmesi ve ynetilmesi mmkn olur. AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 127
128. Depo ekleme kaldirma Asagidaki komutla yapilir.
# pisi add-repo depo_adi http://depo.adresi.com/pisi-index.xml
Depo kaldirma seenegi,
# pisi remove-repo depo_adi
Eger birden fazla depoyu birden kaldirmak istiyorsaniz depolarin isimlerini boslukla ayirarak yazabilirsiniz.
Sistemde alisan depolari listeleme iin;
# pisi list-repo AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 128
129. Pisi ile program kaldirma/gncelleme Kaldirma iin;
#pisi remove calestia
Gncelleme iin;
#pisi upgrade paketadi
#pisi upgrade paketadi diger_paketadi AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 129
130. Pisi yardim elde etme Pisi yardimini grntleme;
pisi --help AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 130
131. Programlar AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 131
132. Programlar AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 132
133. Programlar AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 133
134. Programlar AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 134
135. Diger Uygulamalar AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 135
136. Kabuk Islemleri AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 136
137. Kabuklar (Shell) AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 137
138. Kabuk program komutlari - parametrelerde kisa kullanim, -- uzun kullanim iindir.
Komut satirinda root iin #, kullanici iin $
. Bulunulan dizini gsterir.
.. Bir st dizini gsterir.
- bir nceki dizini gsterir.
O anki kullanicinin ev dizini gsterir.
/ Kk dizini gsterir.
ls, pwd, cd, rmd, mkdir, cat, man, date, clear, rm, ln, cp, mv, echo komutlari ne ise yarar? Nasil kullanilir? AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 138
139. Komutlar (commands) bc: aritmetiksel islemlerin gelistirildigi komuttur.
df: dosya ve dizinlerin disk kullanimini grntler.
expr: aritmetiksel, mantiksal islemleri gereklestirir. $host expr 3+5
host: web adresi hakkinda bilgi verir.
$host www.akaresoft.com
ps: bilgisayarda o anda alisan programlarin listesini verir. ef ve aux parametreleriyle daha detayli kullanilabilir. Sre (Process) PID ile gsterilir.
kill: process durdurmak iin kullanilir.
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 139
140. sikistirma gzip deneme.txt
deneme.txt.gz olusur.
gzip d deneme.txt.gz
deneme.txt.gz dosyasini aar.
veya;
gunzip deneme.txt.gz
Dosya ve alt dizinleri ayri ayri sikistirmak iin;
gzip r /home/oguzhan/belgeler
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 140
141. Sikistirma
Dosya sikistirma,
tar cf deneme.tar deneme1.txt deneme2.txt
Dosya ama
tar xf deneme.tar
kill all -9 vim ne yapar?
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 141
142. Whereis, which whereis, which komutlarin ve ilgili dosyalarin bulunduklari konumlari listeler.
whereis ls ls komutunun yerini listeler.
which ls ls komutunun yerini listeler.
who sisteme bagli kullanicilari listeler. AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 142
143. Tesekkrler
Dinlediginiz iin tesekkr ederim.
Grup halinde kurumlara veya tek zel ders verilir.
E-posta:oguzhantas@gmail.com
Bilgisayar Yk.Mh. Oguzhan TAS
AkareSoft www.akaresoft.com - Oguzhan TAS 143
