OĞUZ TÜRKÇESİNİN ANDOLU’DAKİ İLK ÜRÜNLERİ B)OLAY ÇEVRESİNDE OLUŞAN EDEBİ ÜRÜNLER edebiyatdersi

1. OĞUZ TÜRKÇESİNİN ANDOLU’DAKİ İLK ÜRÜNLERİ B)OLAY ÇEVRESİNDE OLUŞAN EDEBİ ÜRÜNLERwww.edebiyatdersi.net

2. a) Battalname Seyyid Battal Gazi'ye ait kahramanlık hikâyelerini içine alan bir eserdir. Battal Gazi, 8. yüzyılda Emevilerin Anadolu'da Bizanslılara karşı açtıkları savaşlarda "Battal" (kahraman) lakabıyla ün kazanmış Müslüman bir Arap kumandanı olup asıl adı Abdullah'tır. Bu Müslüman kumandan hakkında söylenen kahramanlık hikâyeleri ve menkıbeler, 11. yüzyıldan itibaren Türkler arasında büyük rağbet görmeye başlamış ve Battal Gazi, gazi-velî hüviyetiyle yüceltilerek destan kahramanı haline getirilmiştir. Battalname'de Battal Gazi'nin Anadolu'da Hıristiyanlarla yaptığı savaşlar konu edilmektedir. Bu savaşlarda merkez saha genellikle Malatya yöresidir. Savaşlar İslâmiyet-Hıristiyanlık mücadelesi şeklinde dini bir hüviyet taşır. Cihad ve gaza ruhu kendini kuvvetli bir biçimde hissettirir. Battal Gazi bu savaşlarda bir "evliya" karakteri sergiler. Devler ve caddarla savaşır; okuduğu dualarla büyüleri bozar; ateşte yanmaz; göz açıp kapayıncaya kadar uzun mesafeler aşar; Hızır'la yoldaştır, sıkışık zamanlarda ondan yardım görür. Kâfirleri İslâm'a davet eder, davetini kabul etmeyenleri öldürür. Her savaşın sonunda elde ettiği malı mülkü din uğruna savaşan yiğitlere dağıtır. Türk gazi tipinin mükemmel bir örneğini aksettiren Battal Gazi, gerek kahramanlığı, gerekse evliya karakteriyle Anadolu insanı üzerinde son derece etkili olmuştur. Bu yüzden de Battalnâme Anadolu halkı arasında asırlarca sözlü olarak yaşamıştır. Ayrıca Anadolu dışında yaşayan Türk toplulukları arasında da sevilmiş, yazılıp okunmuştur. Tamamen Müslüman Türk geleneklerine göre meydana getirilmiş olan Battalnâme'nin yazıya geçiriliş tarihi henüz kesin olarak tayin edilememekle birlikte, eserin 11-11-2. yüzyıllarda Danişmendliler zamanında söylendiği ve Danişmendnâme'nin yazılış tarihi olan 643'ten (1245-46) önce yazıldığı tahmin edilmektedir. Battalnâme’nin bugün bilinen nüshaları arasında yazıldığı döneme ait olanı yoktur. Eldeki nüshalar daha sonraki dönemde yazılmışlardır. Bilinen en eski nüsha 840 (1436-37) tarihini taşımaktadır (Arkeoloji Ktp., nr. 1455).15 Battalnâme, Darendeli şair Bakai (ö. 1785) tarafından 1183’te (1769) manzum olarak da yazılmıştır.

3. BATTAL NAMENİN ÖZELLİKLERİ1-) Destan kahramanı battal gazi bir Arap kahramandan esinlenilerek oluşturulmuştur.2-) Asıl destan 8.yy’da emeviler ve Hıristiyanların savaşlarından doğmuştur.3-) Battal gazi Arap kahramanlarına verilen unvandır (battal Arapçada kahraman demektir) sonradan Türkleştirilmiştir.4-) 12 ve 13 yy’larda battalname denilen nesir yazıya geçirilmiştir.5-) Seyyit battal gazi bilgili cömert ve dindardır.6-) Battal gazi islamiyet’i yaymak adına insanlardan başka büyücü,dev ve cadı gibi kavramlarda da savaşır.7-) Arap Fars ve Türk üretimi olmasına rağmen orta Asya Türklerince da benimsenmiştir. Battalname’ye göre Battal ve özellikleri: Battal Hz.Ali soyundandır.Çok güçlü, zeki ve çocukken dini ilimleri çok kısa bir zamanda öğrenmiştir. Savaş yöntemlerini çok işi bilir, bütün dilleri konuşur, Keşiş kılığında manastıra gidip İncil’den vaazlar verir, rahiplerle tartışarak onların Müslüman olmalarını sağlar.Zor durumlarda kaldığı anlarda Hızır’dan yardım görür.Perilerle dost olur,, devlerle ve cadılarla savaşır. Okuduğu dualarla onların büyülerini bozar ve onları yener. Battal, ateşte yanmaz; vahşi hayvanlar onların emrindedir. Doğa güçleri hakimdir. Göz açıp kapayıncaya kadar uzun mesafeleri aşar. Battal’ın kullandığı silahlar Şehname’de de geçen Dehhak ve Rüstem gibi İran hükümdarlarıyla Hz.Hamza gibi İslam kahramanlarının silahları, bindiği atlar onların soyundan gelen atlardır. Bunlarla Hıristiyanlara karşı savaşır.

4. BATTALNAME’NİN

5. BATTALNAME İLE İLGİLİ SORULAR ? 1-Günümüzde Battalname’nin temasıyla benzerlik gösteren yerli ve yabancı örnekler (Film, roman, hikaye, tiyatro…) nelerdir? -Kara Murat, Malkoçoğlu, Battalgazi, Rambo, Cesur Yürek….. 2-Metnin yapısını oluşturan ögeler arasındaki ilişki nedir? -Metnin yapısını oluşturan ögeler arasında organik bir bağ vardır. Yaşanan olay belli bir zamanda, belli bir mekanda kahramanlar arasında geçer. 3-Metnin anlatıcısı kimdir? Metnin anlatıcısı herşeyden haberdar olan, olayların öncesini ve sonrasını bilen bir özellik göstermektedir. 4-Metnin bakış açısı nedir? -İlahi Bakış açısı. 5-Metinden tasvir cümleleri bularak, tasvirlerin metindeki işlevini yazın? Tasvir Cümleleri -Seyyit karanlıkça bir yerde kaldı. -Gayet soğuk idi. -Çerisi şimdi tarumar oldu. Tasvirin işlevleri Anlatılmak istenenin zihinde canlandırılmasını sağlamak için kullanılmıştır.

6. Hazırlayan Yılmaz Kısa Edebiyat Öğretmeni Alanya, 16.12.2007