ÜNİVERSİTEDE ÖZERKLİK VE ÖZGÜRLÜK

1. ÜNİVERSİTEDE ÖZERKLİK VE ÖZGÜRLÜK Prof. Dr.İskender Sayek Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı Kocaeli Üniversitesi Üniversite Çalıştayı 2010

2. 21. Yüzyıl : Nasıl bir dünya? • Bilgi çağı • Küreselleşme • Liberal ekonomi / Piyasa ekonomisi • Yüksek düzeyde rekabet • Değerlerde yozlaşma / Kayıp • Kuşatılmışlık duygusu : Baskı / Sıkıyönetim

3. 21. Yüzyıl : Nasıl bir dünya? Üniversite kurumsal düzeyde bu ortamdan yoğun etkileniyor Apolitik Ekonomik olarak güçsüz Toplumdan uzak Siyasi otoritenin güdümünde

4. 21. Yüzyıl : Nasıl bir dünya? Üniversite kurumsal düzeyde bu ortamdan yoğun etkileniyor Özgürlük ve özerklik kaybı “Sessiz Üniversite” Apolitik Ekonomik olarak güçsüz Toplumdan uzak Siyasi otoritenin güdümünde

5. Üniversite ? Bilimsel ve idari özerkliğe sahip kamu tüzel kişiler ya da kamu yararına bilgi üreten ve bu bilgiyi paylaşan özerk eğitim ve araştırma kurumları

6. Üniversite ? Bilimsel ve idari özerkliğe sahip kamu tüzel kişiler ya da kamu yararına bilgi üreten ve bu bilgiyi paylaşan özerk eğitim ve araştırma kurumları Bilgi çağı ve toplumunda üniversitelere daha da çok görev yüklenilmektedir.

7. Üniversite ? Eğitim Araştırma Hizmet Bilimsel ve idari özerkliğe sahip kamu tüzel kişiler ya da kamu yararına bilgi üreten ve bu bilgiyi paylaşan özerk eğitim ve araştırma kurumları Araştırma Hizmet Eğitim

8. Üniversite Temel Bileşenleri Öğrenciler Eğiticiler Bağlı olduğu kurumlar

9. Üniversite Temel Bileşenleri Öğrenciler Eğiticiler Toplum Bağlı olduğu kurumlar

10. Üniversite Özerkliği • Yüksek öğretim kurumlarının iç işleyişlerine, mali işlerine ve yönetimlerine ilişkin kararlar almada ve faaliyetlerinde kendi politikalarını oluşturmada bağımsızlık (Lima Bildirgesi).

11. Üniversite Özerkliği • Akademik / Bilimsel • özerklik Yönetimsel özerklik Mali / ekonomik özerklik

12. Üniversite Özerkliği neden önemlidir? • Akademik hedeflerinin toplumun ve evrenin gereksinimlerini karşılayabilmesi için üniversiteler özerk olmalıdır. • Özerklik üniversitelerin performansı ve verimliliğini doğrudan etkiler • Üniversitenin bu gereksinimleri en iyi şekilde karşılayabilmesi için tüm siyasi ve ekonomik güçlerden bağımsız olması gerekir ( Avrupa Konseyi Doc 10943).

13. OECD Özerklik Göstergeleri (2003) • Binaları ve tüm araç-gereçlerin mülkiyetine sahip olmak • Kredi alabilme yetkisine sahip olma • Bütçesini oluşturma ve öncelikleri doğrultusunda harcayabilme • Akademik yapısını ve ders müfredatını belirleme • Akademik personeli işe alma ve işine son verebilme • Maaşları belirleme • Yeni alacağı öğrenci kontenjanlarını belirleme • Öğrenci harçlarını belirleme. Günay D

14. TEPAV 2010 Aralık

15. TEPAV 2010 Aralık

16. Bilimsel Özerklik Dış Faktörler İç Faktörler Kamu (Devlet) Vakıf Özel kurluşlar Kurum Üyeler Bütçe sağlayıcı

17. Yönetimsel Özerklik • Türkiye’de yönetimsel ve mali tam bir özerklikten söz etmek güçtür. • Üniversite özerkliğinin en önemli ilkesi elemanları tarafından seçilen organlar eliyle yönetilmesidir. Türkiye’de Durum Rektörlük seçimi ???Dekan : Atama Anabilim Dalı Başkanı: Seçim Fakülte Kurulu: Seçim

18. Öğretim Elemanlarının Yükümlülükleri 1. Gerek Üniversite camiasına, gerekse kendi mesleğine karşı ahlakî yükümlülüklerini ve sorumluluklarını yerine getirmek, 2. Bireysel düzeyde ve işbirliği ruhu içerisinde, mükemmeliyete, yenilikçiliğe bağlılık ve öğretim ve araştırmada bilginin sınırlarını ileriye götürmek, 3. Üniversiteye olan sorumlulukları, bireysel haklardan ayrı tutmak ve kamuoyu önünde ifade edilen görüşlerin, üniversiteyi hiçbir şekilde bağlamayacağının bilincinde olmak (Ortaş İ).

19. Üniversitede Özgürlük Öğretim elemanları Öğrenciler Bireysel Hak

20. Üniversitede Özgürlük Öğretim elemanları Öğrenciler Bireysel Hak Demokratik Özgürlük Akademik Özgürlük Toplumsal sorunlar ile ilgili bağımsız görüş bildirme Bilgi Üretme Çalışma Programını yapma Araştırma ve Yayın yapma

21. Üniversitede Özgürlük Öğretim elemanları Öğrenciler Bireysel Hak Demokratik Özgürlük Akademik Özgürlük Toplumsal sorunlar ile ilgili bağımsız görüş bildirme Akademik görevlerin aksatılmaması esas Bilgi Üretme Bilimsel ve etik denetim Çalışma Programını yapma Araştırma ve Yayın yapma

22. Akademik Özgürlükler (Lima Bildirgesi) anlatma veya yazma araştırma, inceleme Akademik Özgürlük Bireysel Ekip tartışma öğretme belgeleme yaratma üretme

23. Akademik Özgürlükler (Lima Bildirgesi) BİLGİ araştırma, inceleme anlatma veya yazma tartışma Akademik Özgürlük Bireysel Ekip öğretme edinme iletme belgeleme yaratma üretme eleştirme

24. Üniversitede Özgürlük Bireysel Hak Demokratik Özgürlük Akademik Özgürlük ÖZLÜK HAKLARI Toplumsal sorunlar ile ilgili bağımsız görüş bildirme Bilgi Üretme Araştırma ve Yayın yapma Çalışma programını yapma

25. Özlük Hakları ? “Genel memur statüsü içinde kişinin , kanunların ön gördüğü şekil ve şartlara bağlı bireysel haklardır”

26. Özlük Hakları Kapsamı Maaş ve ödentiler

27. Özlük Hakları Kapsamı Maaş ve ödentiler Liyakatın gözetilmesi Çalışma koşulları Emeklilik Görevlendirmeler ile ilgili uygulamalar Atama ve yükseltilme Çalışma sırasında sosyal yaşamını kolaylaştıracak süreçler

28. Özlük Hakları Kapsamı Öğretim elemanlarının özlük hakları ile ilgili her kademe ve tüm bu alanlardla yetersizlik veya sorun vardır. Bu sorunlar araştırma görevliliği ve öğretim görevliliği dönemlerinde daha belirgin Maaş ve ödentiler Liyakatın gözetilmesi Çalışma koşulları Emeklilik Görevlendirmeler ile ilgili uygulamalar Atama ve yükseltilme Çalışma sırasında sosyal yaşamını kolaylaştıracak süreçler

29. Maaş ve Ödentiler: Türkiye • Öğretim elemanlarının tümünün ücretlendirmesi açısından yetersizlik vardır. • Araştırma ve öğretim görevliliğinde bu yetersizlik daha belirgin “Yoksulluk sınırlarının altında..” • Geçici önlemler: Ek ders ücreti, Döner sermaye, Performansa dayalı ücretlendirme

30. Maaş ve Ödentiler: Türkiye • İstenen, öğretim elemanlarının emeğinin karşılığının verildiği, sosyal konumuna göre insanca yaşayabileceği, emekliliğe yansıyan bir ücret verilmesi • “Tam Gün Yasası” özlük haklarını düzeltemiyecek …çalışma biçimi ile sorunları arttıracak gibi …..

31. Öğretim Elemanları Özlük Hakları: Türkiye • Araştırma Görevlisi • Öğretim Görevlisi • Yardımcı Doçent • Doçent • Profesör Yüksek Öğretim Yasası (2547 sayılı yasa) Devlet Memuriyet Kanunu (657 sayılı yasa) Tüm değişikliklere rağmen özlük hakları ile ilgili çok sınırlı maddeler vardır.

32. Akademik Yükseltilme ve Atama Mezuniyet Öncesi Eğitim Araştırma görevlisi Mezuniyet Sonrası Eğitim Yüksek Lisans, Doktora Tıpta Uzmanlık Öğretim Görevlisi Yrd. Doçent Doçent Profesör

33. Akademik Yükselme ve Atama Mezuniyet Öncesi Eğitim Araştırma görevlisi Mezuniyet Sonrası Eğitim Yüksek Lisans, Doktora Tıpta Uzmanlık Öğretim Görevlisi Yrd. Doçent Doçent Profesör

34. Akademik Yükselme ve Atama • 2547’de genel ilkeler • Öğretim üyeliği yolunda en önemli kademe olan doçentlik sınavları ile ilgili sorunlar • Minimum başvuru kriterler : Alanlara göre farklılıklar • Kurumların kriterlerindeki farklılıklar • Değerlendirmenin aynı standartta yapılamaması ve objektif olmaması (Yayın ve sınav kademesi) • Değerlendirmenin sadece yayın değerlendirmesi şeklinde olması

35. Akademik Yükselme ve Atama • Atamalarda kadro kullanımında standart olmaması • Kurumlar arası farklılıklar • Kurumların atamalarda özgür olmaması . YÖK Onayı…. Akademik / Yönetimsel Özerklik ??? • Norm kadro uygulaması • Atamalarda sadece yayınların niceliksel değerlendirilmesi • Liyakata değer verilmemesi • Eğitim ile ilgili sınırlı kriter olması

36. Anketlerin Genel Değerlendirmesi Tamamlamayan 4 Tamamlayan 318

37. Öğretim üyesinin özlük hakları kavramı tanımı içerisinde aşağıdakilerden hangisi/hangileri yer almaktadır? • Liyakata değer verilmesi • Hakettiği kadroya atanma • Çalışma koşulları • Üniversite özerkliği içinde görülmesi • Ücretler

38. Üniversitede döner sermayeye dayalı ücretlendirme ile ilgili görüşünüz:

39. Üniversitede döner sermayeye dayalı ücretlendirme ile ilgili görüşünüz: Öğretim üyelerinin %40’ı “yoksulluk sınırının” altında maaş almaktadır.

40. Öğretim Üyelerinin Özlük Hakları Açısından Yaşadıkları Sorunlar • Akademik atamalarda gecikme • Atamalarda kayırma • Ücretlerde yetersizlik

41. Ek ders ücretlendirilmesi sistemini uygun buluyorum

42. Özlük haklarınızın korunmasında aşağıdaki hangi kurum ve kuruluşların önemli işlevi vardır?

43. Özlük haklarınızın korunmasında aşağıdaki hangi kurum ve kuruluşların önemli işlevi vardır?

44. Sonuç • Üniversite yöneticileri yanı sıra öğretim elemanları üniversite özerkliği ve özgürlüklerine sahip çıkmalı • Bunlardan ödün vermemeli, sorumluluğunun farkında olmalı • Öğretim üyelerinin haklarını korumada üniversite yönetimi sorumluluk almalı çünkü…. “Bu kavramlar üniversiteyi, üniversite yapan en önemli kavramlardır.”

45. Teşekkür ederim…