Juridische aspecten van data delen

1. Juridische aspecten vandata delen MedLawconsult Evert-Ben van Veen NPSO - Open access tot surveydata - 12 maart 2014

2. Opzet • Achtergrond • “Eigendom” van gegevens • Privacy wetgeving een van de voorwaarden • Thans in hoofdzaak de WBP • Wordt mogelijk de General Data Protection Regulation (GDPR) NPSO - Open access tot surveydata - 12 maart 2014

3. Achtergrond • Zorg • Luistert t nauw(er) • Privacy: gaat om bijzondere persoonsgegevens • Consequenties: beïnvloeden zorgsysteem en behandeling • ‘Poldermans’ affaire > richtlijnen op gebaseerd • clinical trial gegevens • Juridisch handwerk • Overeenkomsten = leuk, samen werken aan resultaat NPSO - Open access tot surveydata - 12 maart 2014

4. NPSO - Open access tot surveydata - 12 maart 2014

5. WOB, NPSO - Open access tot surveydata - 12 maart 2014

6. Eigendom van gegevens • Bestaat niet naar Nederlands recht Wie mag wat met welke gegevens onder welke omstandigheden • Wetgeving • Die gegevens ‘beschermt’ • Strafrecht: ‘computer veiligheid • Die gegevens vordert (CBS wet, Wob, WMG, etc.) • algemeen recht: geen onrechtmatige daad • Contractuele afspraken • Subsidievoorwaarden NPSO - Open access tot surveydata - 12 maart 2014

7. Stapje terug • Gegevens altijd in context • Gegevens worden verkregen via ‘voorkennis’ omtrent wat er toe doet, en nog meer in die zin geïnterpreteerd, los van andere middelen van de onderzoeker . • Gegevens, informatie, kennis, wijsheid • In onderzoek altijd datastroom • Van respondent naar onderzoeker naar publicatie • Meestal (zeker in zorgonderzoek) veel langer, verschillende bronnen, koppelingen met registraties etc. • Bij delen wordt datastroom ook langer NPSO - Open access tot surveydata - 12 maart 2014

8. Wetgeving • Vorderende wetgeving: PM • IE , databankenrecht • Bij subsidiegever ???? • Uiterst dubieus • Toepasselijkheid: ontlenen aan publiek toegankelijke databases • Jurisprudentie: Europees, moet gaan om investering in ontsluiten • Ook niet zo van belang • Via subsidievoorwaarden • Opdracht ; ARVODI NPSO - Open access tot surveydata - 12 maart 2014

9. Subsidievoorwaarden meer subtiel instrument NPSO - Open access tot surveydata - 12 maart 2014

10. Genuanceerd • Recht doen voorkennis onderzoekers • Recht doen aan afspraken met bronnen • Bij zorgregistries bijvoorbeeld ook deelnemende zorginstellingen, beroepsbeoefenaren • Kosten ontsluiten • Mee-publiceren • Gegevens niets zonder informatie • Dan ja, delen leidt tot vermenigvuldigen NPSO - Open access tot surveydata - 12 maart 2014

11. Is overheid altijd zo open (geweest) ?? NPSO - Open access tot surveydata - 12 maart 2014

12. Voorwaarden wie mag wat etc. in de datastroom • Ingebed in heel stelsel van afspraken • Bronnen • Beroepsbeoefenaren • Betrokkenen • Consortium • Publicaties, aansprakelijkheid • Met instelling waaraan onderzoeker verbonden • Met eventuele ‘bewerkers’ • met financiers NPSO - Open access tot surveydata - 12 maart 2014

13. Randvoorwaarden Privacy wetgeving • Wbp voornamelijk maar niet uitsluitend • Bijvoorbeeld Wet basisregistratie personen • Van belang voor steekproef • Art. 44 Besluit BRP • Algemeen belang • Verder verstrekken uitsluitend anoniem tenzij betrokkene toestemming • Deze gegevens zijn noodzakelijk • CBP wordt over autorisatiebesluit gehoord • BSN wetgeving (samen met Wbp) bij koppelen • Art 24 Wbp verbiedt gebruik BSN voor ander doel • Tenzij amvb. Op brief KNAW is nooit antwoord gekomen NPSO - Open access tot surveydata - 12 maart 2014

14. WBP • Beginselen Wbp • Typologie gegevens • Consequenties voor ‘datasharing’ NPSO - Open access tot surveydata - 12 maart 2014

15. Beginselen WBP, 1 • Van toepassing op persoonsgegevens • Niet zomaar • welbepaalde, uitdrukkelijk omschreven en gerechtvaardigde doeleinden • Rechtmatige grondslag voor verwerken • Consent hoofdregel maar…. • Andere doeleinden zoals uitvoeren overeenkomst, wettelijke verplichting, publiekrechtelijke taak, behartiging gerechtvaardigd belang verantwoordelijke tenzij privacy belang betrokkene prevaleert NPSO - Open access tot surveydata - 12 maart 2014

16. Beginselen WBP, 2 • Doelbinding • Verder verwerken voor wetenschappelijk onderzoek en statistiek niet onverenigbaar • Striktere voorwaarden voor bijzondere persoonsgegevens • Ras, godsdienst, seksueel leven, gezondheid, strafrechtelijk en hinderlijk gedrag • Voorwaarden waaronder zonder toestemming • Verhoogde drempel voor toestemming • Wetenschappelijk onderzoek zonder t., indien: • Algemeen belang, kan niet zonder, niet onevenredig geschaad NPSO - Open access tot surveydata - 12 maart 2014

17. Beginselen WBP, 3 • Transparantie • Meldingsplicht , tenzij • Rechten betrokkene • Mededeling • Inzage, correctie • Verzet • Verantwoordelijke – bewerker • Verantwoordelijke stelt doel en middelen vast • Bewerker verwerkt namens verantwoordelijke • Veiligheid en minimal data use • Toepassing PET NPSO - Open access tot surveydata - 12 maart 2014

18. Persoonsgegevens • Gegevens die betrekking hebben op een geïdentificeerde of identificeerbare persoon • Rechtstreeks herleidbaar of indirect herleidbaar • Via PET wil je directe herleidbaarheid voorkomen • Genuanceerde onderzoeksgegevens zullen vaak nog wel indirect herleidbaar zijn • Onevenredige tijd en moeite • Grijs gebied • Proliferatie gegevens net steeds meer herleidbaar NPSO - Open access tot surveydata - 12 maart 2014

19. Persoonsgegevens en gespeudonimiseerde gegevens • Gepseudonimiseerd = PET • Indien herhaalbaar bij verschillende bronnen kunnen data betreffende 1 n worden gecombineerd • Pseudonimisering = niet altijd anonimisering • Veiligheid pseudoniem • Kraakbaar • Al dan niet tweeweg • Gegevens onder pseudoniem • Al dan niet indirect identificeerbaar NPSO - Open access tot surveydata - 12 maart 2014

20. Conclusies voor ‘delen’ • Maakt datastroom langer • Controle op afspraken lastiger • Verder verwerken mag • Mits uitsluitend voor onderzoek en statistiek • Maar bijzondere persoonsgegevens dus beperkter • Dekt oorspronkelijke toestemming verder gebruik • Is mogelijk uitzondering ten behoeve van wetenschappelijk onderzoek • Zolang nog persoonsgegevens NPSO - Open access tot surveydata - 12 maart 2014

21. De Toekomst • Van Veen versus GDPR NPSO - Open access tot surveydata - 12 maart 2014

22. De toekomst van Veen vs. GDPR NPSO - Open access tot surveydata - 12 maart 2014

23. Van Veen • Bij zorgonderzoek Quest for anonimity is in vain • Genuanceerd systeem • Af van kwade trouw • In bepaalde research settingen zouden formeel persoonsgegevens als anonieme data mogen worden verwerkt • Algemeen belang • Veiligheid • ‘gesloten’ stelsel NPSO - Open access tot surveydata - 12 maart 2014

24. De Toekomst GDPR • Too soon to tell • LIBE – Commissie –Raad • LIBE inderdaad uiterst restrictief • Def. persoonsgegevens uitgebreid • Informed consent • Broad consent lijkt afgeschaft • Verder verwerken voor wetenschappelijk onderzoek idem NPSO - Open access tot surveydata - 12 maart 2014

25. GDPR -2 • ‘Nieuwe’ voorwaarden dataveiligheid • meer toezicht door DPA /CBP • PIA • Draconische boetes • Mogelijkheden onderzoek zonder toestemming, zeker in zorg, aanzienlijk beperkt • 1 Europees systeem • Meldingsplicht wordt afgeschaft…. • Stemming april, verdere discussie NPSO - Open access tot surveydata - 12 maart 2014

26. Slotopmerkingen • Gegevens zijn ingebed in afspraken en randvoorwaardelijke privacywetgeving • Beide beperkingen • Maar laten genuanceerd delen toe • ‘overdreven’ privacywetgeving is bedreiging • Althans voor genuanceerd onderzoek • Oplossing op bepaalde terreinen • Ook meer genuanceerde privacywetgeving • Mijn terrein zorg daarbij makkelijk = algemeen belang > pubs NPSO - Open access tot surveydata - 12 maart 2014

27. Helemaal slot • 24 juni : conferentie gegevens en zorg • Dan ook meer over de GDPR • Aanrader: NPSO - Open access tot surveydata - 12 maart 2014