DYSKALKULIA

1. DYSKALKULIA

2. Dyskalkulia to zaburzenia zdolnosci matematycznych. Zdolnosci matematyczne � to predyspozycje potrzebne do rozumienia problem�w matematycznych, metod i twierdzen, do uczenia sie ich, pamietania i odtwarzania, do wiazania ich z innymi problemami, symbolami, metodami i twierdzeniami.

3. Specyficzne trudnosci w nauce matematyki ujawniaja sie jako:-trudnosci w liczeniu� (opanowaniu arytmetyki i algebry),-trudnosci w opanowaniu rachunk�w symbolicznych .-trudnosci z geometria i stereometria Wiaze sie z tym mala pojemnosc pamieci kr�tkotrwalej.

4. Typy trudnosci matematycznych: 1.dyskalkulia uog�lniona � trudnosci dotycza r�znych aspekt�w myslenia matematycznego i poslugiwania sie liczbami. Sa to glebokie deficyty myslenia matematycznego, 2.dyskalkulia specyficzna � gdzie trudnosci ograniczone sa do waskiego zakresu rozwiazywania problem�w matematycznych np. dziecko sprawnie liczy, ale ma trudnosci w zakresie geometrii, trygonometrii, stereometrii czy rozwiazywania zadan z trescia. Tu deficyty myslenia matematycznego sa wybi�rcze i mniej nasilone.

5. Dyskalkulia rozwojowa jest strukturalnym zaburzeniem zdolnosci matematycznych, majacym swe podloze w zaburzeniach genetycznych i wrodzonych tych czesci m�zgu, kt�re sa bezposrednim podlozem anatomiczno-fizjologicznym dojrzewania zdolnosci matematycznych odpowiednio do wieku, bez jednoczesnego zaburzenia og�lnych funkcji umyslowych.

6. Z definicji tej wynika jednoznacznie , ze:- dyskalkulia rozwojowa czyli specyficzne zaburzenia zdolnosci matematycznych, � moze byc stwierdzana w kontekscie prawidlowego, og�lnego rozwoju intelektualnego,-jest rozpoznawana jako zaburzenie, gdy wystepuja istotne r�znice pomiedzy aktualnymi zdolnosciami matematycznymi dziecka, a tymi, kt�re sa odpowiednie dla jego wieku.Dyskalkulia bardzo czesto wsp�lwystepuje z dysleksja, ale tez moze wystepowac jako dysfunkcja samodzielna.

7. PSEUDODYSKALKULIA wystepuje, gdy dziecko nie jest w stanie wykazac swoich potencjalnych zdolnosci matematycznych wskutek zaburzen emocjonalnych, choroby fizycznej, zmeczenia czy brak�w w wiadomosciach

8. WPLYW ZABURZEN R�ZNYCH FUNKCJI POZNAWCZYCH DZIECKA NA NAUKE MATEMATYKI Dyskalkulia powoduje zaburzenia poszczeg�lnych funkcji poznawczych. Zaburzenie to objawia sie w kilku strefach: Objawy zaburzen percepcji wzrokowej: - niepelne odczytywanie informacji przekazanych rysunkiem, grafem, schematem, tabelka, wykresem itp. - gubienie cyfr i znak�w dzialan, gubienie fragment�w przy odczytywaniu i zapisywaniu wzor�w - bledne odczytywanie zapis�w i wzor�w matematycznych - klopoty z por�wnywaniem figur i ich cech: polozenia, proporcji, wielkosci, odleglosci - mylenie cyfr i liczb o podobnym ksztalcie np. 6-9

9. Objawy zaburzen w orientacji schematu ciala i przestrzeni: - zapisywanie cyfr w odbiciu lustrzanym - przestawianie cyfr w liczbach np.56-65 - odczytywanie liczb od prawej do lewej strony np. 345 - piecset czterdziesci trzy - mylenie znak�w : "<",">" - trudnosci w orientacji na kartce papieru (uczen ma klopoty z poleceniami typu: narysuj kwadrat po prawej stronie, rozwiaz zadanie znajdujace sie na dole kartki - trudnosci ze znalezieniem strony - trudnosci z prawidlowym umieszczaniem liczb w kolumnach - problemy z przeprowadzaniem operacji w odmiennych kierunkach np. zaczynanie od prawej strony w dodawaniu, odejmowaniu, mnozeniu, a od lewej w dzieleniu - zakl�cenia w wyobrazni przestrzennej, stad trudnosci w nauce geometrii - klopoty w rozumieniu pojec zwiazanych z czasem i przestrzenia, nieumiejetne przeliczanie i por�wnywanie jednostek czasu .

10. Objawy zaburzen funkcji sluchowej oraz sprawnosci jezykowej - trudnosci w zapamietywaniu wzor�w i definicji, w uczeniu sie nazw dni tygodnia, miesiecy, tabliczki mnozenia - wolne tempo lub czeste bledy w wykonywaniu prostych operacji rachunkowych w pamieci - problemy z zapamietaniem procedury "krok po kroku" - problemy ze zrozumieniem polecen i objasnien nauczyciela - klopoty z rozwiazaniem nawet niezbyt zlozonych zadan tekstowych wynikajace z niskiej sprawnosci czytania oraz rozumienia samodzielnie czytanych tekst�w - trudnosci w werbalizowaniu swoich mysli - uczen rozwiaze zadanie, ale nie potrafi opisac sposobu w jaki to zrobil - trudnosci w skupieniu uwagi na bodzcach sluchowych, w r�znicowaniu wyraz�w o podobnym brzmieniu np.: przyprostokatna i przeciwprostokatna

11. Objawy zaburzen funkcji motorycznych - nieczytelny zapis, brzydkie pismo utrudniajace precyzyjny zapis a co za tym idzie wykonywanie dzialan - nienadazanie z przepisywaniem z tablicy, wolne tempo wykonywania obliczen, dluzszy czas pisania sprawdzian�w

12. Dzieci z dyskalkulia w wieku szkolnym charakteryzuja sie nastepujacymi brakami trudnosciami: - brak zdolnosci do rozr�zniania cyfr, co reprezentuje dany symbol w postaci cyfry (dziecko piszac np. cyfre 8 nie zdaje sobie sprawy, ze jest to cyfra, kt�ra wystepuje przed 9), - brak zdolnosci do ukladania cyfr w odpowiednim porzadku (trudnosci z nauka tabliczki mnozenia), - trudnosci z rozr�znianiem lub grupowaniem pewnych liczb czy przedmiot�w (dziecko liczy przedmioty pojedynczo), - brak zdolnosci do rozumienia symboli graficznych, kt�re reprezentuja cyfry (dziecko ma trudnosci z oderwaniem sie od konkret�w i poslugiwaniem sie reprezentantami symbolicznymi w zakresie pojec liczbowych, dzialan matematycznych oraz schemat�w graficznych),

13. - trudnosci w wykonywaniu prostych operacji arytmetycznych (dziecko wykonuje obliczenia na palcach), - trudnosci z doborem odpowiedniej operacji matematycznej w celu rozwiazania zadania (dziecko wykonuje operacje tylko wtedy, kiedy jest ona wyraznie okreslona), - trudnosci z zapamietaniem operacji potrzebnych do wykonania zadania, - brak umiejetnosci poslugiwania sie pojeciami matematycznymi, - obnizona zdolnosc identyfikowania liczb z pisemnymi symbolami (dzieci moga dobrze liczyc, ale nie potrafia odczytac liczb), - trudnosci z zapamietaniem i zapisaniem cyfr, - trudnosci z odczytaniem i zrozumieniem takich symboli arytmetycznych jak "plus", "minus" (dzieci nie potrafia odczytac tych symboli albo je myla) - trudnosci z wyobrazeniem sobie tresci zadan tekstowych.

14. W nauce geometrii dzieci z dyskalkulia borykaja sie z nastepujacymi trudnosciami: - mylenie stron i kierunk�w, - pomijanie drobnych element�w graficznych figur, - bledy lokalizacyjne, - trudnosci z umiejscowieniem znak�w i figur w przestrzeni, - trudnosci z zadaniami geometrycznymi, - trudnosci z wykonywaniem rysunk�w wspomagajacych wykonanie zadan.

15. Uczen z dyskalkulia moze miec bardzo ciekawe, oryginalne propozycje rozwiazan zadan, ale jednoczesnie popelniac podstawowe bledy rachunkowe lub zapisu. Jest w stanie wykonywac szybko i bezblednie dzialania w pamieci, ale pisemnie popelniac bledy z powodu np. przestawienia cyfr.

16. Inne pojawiajace sie problemy to: - Awersje do jakichkolwiek gier, kt�re wiaza sie z cyframi lub przestrzennym kojarzeniem; (np. domino, warcaby szachy).- Pomylki w uzywaniu pieniedzy, rzadkie sprawdzanie otrzymanej reszty przy zakupach. - Czeste zle wykrecanie numeru telefonu. - Czeste opuszczanie spotkan, poniewaz zostaly one zle zapisane lub czas przewidziany przed spotkaniem zostal zle obliczony.- Klopoty w podr�zy; np. przechodzenie na zly peron, wsiadanie do niewlasciwego autobusu, pamietanie numer�w dr�g itp.- Klopoty w obliczaniu ile tapety lub farby potrzeba na odnowienie samemu pomieszczen. - Preferowanie potraw, kt�re do gotowania wymagaja tylko jednego garnka lub piekarnika niz takich, kt�re wymagaja r�znych element�w gotujacych sie w r�znych czasach ale podawanych jednoczesnie. - Trudnosci z formalna edukacja z muzyki.

17. - Slaba koordynacja sportowa i nienadazanie za szybko zmieniajacymi sie fizycznymi instrukcjami.- Trudnosci w zapamietaniu nastepstw kroku tanecznego, regul gier sportowych Niekt�rzy moga miec r�wniez polaczone trudnosci w rozpietosci uwagi i przetwarzaniu informacji. Jesli obydwie te trudnosci maja miejsce, wtedy taki uczen najprawdopodobniej bedzie bardzo wolno przypominal sobie podstawowe fakty arytmetyczne lub nawet nie bedzie w stanie tego zrobic w og�le. Tacy uczniowie moga posilkowac sie jedynie nieefektywnymi i bardzo podstawowymi metodami przy wyliczeniach; np. seryjnego liczenia.

18. Moga oni:- Pracowac bardzo wolno i ciagle otrzymywac zly wynik.- Pracowac zrywami, bezplanowo- Unikac prac matematycznych. Tacy uczniowie moga sie zle zachowywac, "wylaczac sie", - ofiarowywac sie do wykonywania wszelkich innych zajec poza klasa, zapominac swoich ksiazek , itp.- Latwo sie meczyc podczas zajmowania sie matematyka.

19. Og�lna zasada postepowania z uczniem o tego typu trudnosciach to - budowanie na tym, co uczen potrafi i robi dobrze. - budowanie poczucia wlasnej wartosci, zaufania do siebie;;- szukanie dla niego takich p�l dzialania takze poza matematyka, na kt�rych mialby szanse osiagnac sukces.

20. Sprzyjaja temu odpowiednie dzialania nauczyciela: - ograniczanie liczby zadan, - wyznaczanie zadan prostych i typowych, - nagradzanie za wytrwalosc w korygowaniu bled�w, - wykazywanie duzej cierpliwosci i wyrozumialosci wobec ucznia. - zrozumienie i zaakceptowanie, ze niekt�rych tresci programowych uczen nie zdola opanowac w odpowiednim czasie oraz, ze wiadomosci, kt�re nie sa systematycznie powtarzane moga byc przez niego zapomniane (np. definicje, wzory), - pomoc w selekcjonowaniu materialu, wyznaczanie kr�tkich partii do nauki, - ocenianie przede wszystkim toku rozumowania,

21. -nie wymaganie wiernego odtworzenia definicji, reguly, a raczej umiejetnosci stosowania jej w praktyce, - akceptowanie indywidualnego stylu poznawczego ucznia, - wprowadzanie i zachecanie do korzystania z technik mnemotechnicznych � uzywania kolor�w, symboli graficznych, skojarzen . -wydluzyc czas przewidziany na wykonywanie zadan zwiazanych z czytaniem, pisaniem i liczeniem - szczeg�lnie na klas�wkach, sprawdzianach i egzaminach

22. - w przypadku, kiedy nie jestesmy w stanie przeczytac pracy ucznia, poprosic go o jej przeczytanie i wyjasnienie wszystkich watpliwosci - Mozemy pom�c w odczytywaniu dluzszych polecen, i upewnic sie czy uczen dobrze je zrozumial i ewentualne udzielic dodatkowych objasnien - Mozemy przedstawiac zadanie poprzez graficzne obrazowanie jego tresci - korzystne sa r�wniez zabawy rozwijajace wyobraznie matematyczna: budowanie domk�w z kart, metr krawiecki jako winda, rzucanie kostka W codziennej pracy z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych musimy pamietac, aby:  - nie traktowac ucznia jako chorego, niezdolnego, czy leniwego, - nie karac go i nie wysmiewac w nadziei, ze zmobilizuje sie do pracy, - nie oczekiwac, ze sam �wyrosnie� z tych trudnosci, lub ze ktos go z tego calkowicie wyleczy, 

23. - nie zwalniac ucznia z systematycznych cwiczen i pracy nad soba, - zrozumiec ucznia, jego potrzeby i ograniczenia; aby zapobiec poglebianiu sie jego trudnosci szkolnych i wystepowaniu wt�rnych zaburzen nerwicowych, - nagradzac ucznia za wysilek i prace, a nie tylko za jej efekty. 

24. DYSLEKSJA I DYSKALKULIA W poczatkowym okresie badan sadzono, ze dysleksja i trudnosci w uczeniu sie matematyki sa scisle ze soba powiazane, choc nie wykluczano tez innych mozliwosci. ("Op�znienia w arytmetyce moga byc zwiazane z dysleksja rozwojowa, ale niekoniecznie tak jest" Critchley (1970)). T. Miles i E. Miles zauwazyli (1982), ze niekt�rzy dyslektycy moga odnosic nadzwyczajne sukcesy w matematyce. To bylo dla nich zaskoczeniem zakladali bowiem, ze dysleksja i klopoty z matematyka sa scisle polaczone. R�wniez wczesniejsze badanie przeprowadzone przez Joffe (1981) oraz p�zniejsze przeprowadzone przez Steeve (1983), Fleischnera (1982) i innych potwierdzaly, ze dysleksja nie musi pociagac za soba klopot�w z matematyka.

25. Obecnie przyjmuje sie, ze:- 10% dyslektyk�w jest na wyzszym poziomie z matematyki niz mozna byloby oczekiwac dla ich wieku i inteligencji.- 30% dyslektyk�w jest na takim poziomie z matematyki, jaki jest oczekiwany dla ich wieku i inteligencji.- 10% dyslektyk�w jest ponizej sredniej z matematyki z powodu problem�w z pamiecia kr�tkotrwala.- 25% dyslektyk�w jest ponizej sredniej z matematyki i to jest spowodowane klopotami z czytaniem i zapisywaniem.- 25% dyslektyk�w jest ponizej sredniej z matematyki i podlozem tych klopot�w jest dyskalkulia.

27. To, co bylo argumentem za scislym powiazaniem dysleksji i dyskalkulii, to fakt, ze chociaz sa to odmienne przypadlosci, to jednak maja wsp�lna ceche - problemy z pamiecia kr�tkotrwala. Ale nalezy zauwazyc, ze chociaz cierpiace na dysleksje dzieci maja kr�tkotrwale zaburzenia pamieci, to nie wszystkie dzieci z kr�tkotrwalymi zaburzeniami pamieci sa dyslektyczne. Podobnie jest mozliwe, ze wiekszosc dzieci dyskalkulicznych ma problemy z pamiecia kr�tkotrwala, to jednak nie wszystkie dzieci z takimi problemami sa dyslektyczne. Nie wszystkie dyskalkuliczne dzieci cierpia na dysleksje.