TEMEL EKONOMİK HEDEFLER

1. 2008 YILI PROGRAMIDr. Ahmet Sabri EROĞLURahmi Aşkın TÜRELİDevlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı 8 Kasım 2007 tarihinde Türkiye Bankalar Birliği Ekonomi Çalışma Grubu’nda Yapılan Sunuş

2. TEMEL EKONOMİK HEDEFLER

3. MAKROEKONOMİK HEDEFLER (T) Tahmin (P) Program

4. ÖDEMELER DENGESİNE İLİŞKİN GÖSTERGELER(Milyar Dolar) (T) Tahmin (P) Program

5. Kaynak: DPT 2008 Programı, IMF WEO 2007 Ekim

6. MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇE DENGESİ

7. KAMU KESİMİ BORÇLANMA GEREĞİ (GSMH PAYI)

8. MAKROEKONOMİK DENGELER

9. MAKROEKONOMİK DENGELER • MAKROEKONOMİK HESAPLAR SİSTEMİ İLE SUNULAN ÇERÇEVE, ÜLKEMİZDE UYGULANMAKTA OLAN PLAN, PROGRAM VE BÜTÇE ÇALIŞMALARINDA MAKROEKONOMİK DENGELER ŞEKLİNDE ELE ALINMAKTADIR. PROGRAM VE BÜTÇE SÜRECİNİN MAKRO AŞAMASINDA 4 TEMEL DENGE OLUŞTURULMAKTADIR. BU DENGELER: • - KAYNAKLAR- HARCAMALAR DENGESİ (MİLLİ BÜTÇE) • - YATIRIM - TASARRUF DENGESİ • - ÖDEMELER DENGESİ • KAMU KESİMİ FİNANSMAN DENGESİ • EKONOMİNİN GENEL DENGESİ İSE BU DÖRT TEMEL DENGEDEKİ İLİŞKİLERİ ÖZET BİÇİMDE SUNMAKTADIR.

10. MAKROEKONOMİK DENGELERİN OLUŞTURULMASINDA ULUSAL GELİR HESAPLARI ESAS ALINMAKTADIR. ULUSAL GELİR HARCAMA YÖNTEMİ KULLANILARAK TALEP UNSURLARI İTİBARİYLE HESAPLANMAKTADIR. Y = C + I + X – M Y = MİLLİ GELİR (GSYİH), C = TOPLAM TÜKETİM (KAMU + ÖZEL),I = TOPLAM YATIRIM (KAMU + ÖZEL), X = MAL VE HİZMET İHRACATI, M = MAL VE HİZMET İTHALATINI GÖSTERMEKTEDİR. BURADAN BİR EKONOMİDEKİ MAL VE HİZMET ARZI İLE MAL VE HİZMET TALEBİ ARASINDAKİ EŞİTLİĞE GEÇİLEBİLİR. Y + M = C + I + X

11. ULUSAL GELİR HESAPLARINDAKİ TOPLAM ARZ VE TOPLAM TALEP EŞİTLİĞİNDEN İKİ TEMEL MAKROEKONOMİK DENGEYE İLİŞKİN ÖZDEŞLİKLERİ TÜRETMEK MÜMKÜNDÜR: A. TOPLAM KAYNAKLAR – TOPLAM HARCAMALAR DENKLİĞİ Y + (M - X ) = C + I BURADA (M - X) VEYA - (X - M) DIŞ KAYNAĞI GÖSTERMEKTEDİR. B. TOPLAM YATIRIM – TOPLAM TASARRUF DENKLİĞİ YURTİÇİ TASARRUF (Sd) = Y - C OLARAK TANIMLANIR VE TOPLAM ARZ = TOPLAM TALEP EŞİTLİĞİNDE YERİNE KONULURSA, Sd + (M-X) = I DIŞ TASARRUF (Sf) = (M - X) VEYA -(X-M) Sd - I = (X-M) YURTİÇİ TASARRUF - YATIRIM = DIŞ AÇIK = DIŞ TASARRUF

12. DPT TARAFINDAN OLUŞTURULAN MAKROEKONOMİK DENGELERDE KULLANILAN MİLLİ GELİR TANIMI GSMH’DIR. GSMH = GSYİH + NET DIŞ ALEM FAKTÖR GELİRLERİ (NDFG) NDFG = İŞÇİ GELİRLERİ + FAİZ GELİRLERİ + GİRİŞİMCİ HİZMET GELİRLERİ - FAİZ ÖDEMELERİ - KAR TRANSFERLERİ BUNA GÖRE, GSMH = C + I + (X - M + NDFG) TOPLAM KAYNAKLAR – TOPLAM HARCAMALAR DENKLİĞİ İSE; Y + (M - X-NDFG) = C + I OLARAK YAZILABİLİR. BURADA (M - X-NDFG) VEYA -(X - M+NDFG) DIŞ KAYNAĞI İFADE ETMEKTEDİR.

13. GSMH VE DIŞ KAYNAK (DIŞ AÇIK) KALEMLERİNİN TOPLAMI EKONOMİNİN O YIL KULLANABİLECEĞİ TOPLAMKAYNAKLARI GÖSTERMEKTEDİR. TOPLAM KAYNAK = TOPLAM TÜKETİM + TOPLAM YATIRIM TOPLAM YATIRIM = SABİT SERMAYE YATIRIMI + STOK DEĞİŞİMİ TOPLAM YATIRIM– TOPLAM TASARRUF DENKLİĞİNİ Sd + (M - X - NDFG) = I OLARAK YAZDIĞIMIZDA, Sd - I = X - M+NDFG= DIŞ TASARRUFOLMAKTADIR. YURTİÇİ TASARRUFLAR İLE YATIRIMLAR ARASINDAKİ İLİŞKİYİ TANIMLADIĞIMIZDA: YURTİÇİ TASARRUF  YATIRIM  TASARRUF ÇIKIŞI YATIRIM YURTİÇİ TASARRUF  TASARRUF GİRİŞİ BUNA GÖRE, BİR EKONOMİDE TOPLAM YATIRIMLARIN YURTİÇİ TASARRUFLARI AŞMASI DURUMUNDA TASARRUF AÇIĞI OLUŞACAK VE BU DA EKONOMİYE DIŞ TASARRUF GİRİŞİ İLE SONUÇLANACAKTIR.

14. TASARRUF - YATIRIM FARKI, KAMU (Sg - Ig) VE ÖZEL KESİM (Sp - Ip) OLARAK AYRIŞTIRILDIĞINDA: (Sg-Ig) + (Sp - Ip) = - (X - M) OLACAKTIR. YURTİÇİ TASARRUFLARIN YATIRIMLARI KARŞILAMAKTA YETERSİZ KALMASI SONUCUNDA OLUŞAN DIŞ TASARRUF GİRİŞİ, AYRI AYRI KAMU KESİMİNDEN VEYA ÖZEL KESİMDEN KAYNAKLANABİLECEĞİ GİBİ HER İKİ KESİMDE DE TASARRUF YATIRIM AÇIĞI OLUŞMUŞ OLABİLİR. ULUSAL GELİR HESAPLARINDA GAYRİ SAFİ MİLLİ HARCANABİLİR GELİR (GSMHG) TANIMI DA BULUNMAKLA BİRLİKTE, GSMHG’NİN ÜLKEMİZDE YAYGIN OLARAK KULLANIM ALANI BULUNMAMAKTADIR. GSMHG = GSMH + DIŞ ALEMDEN NET KARŞILIKSIZ CARİ TRANSFERLER (NKCT) GSMHG = C + I + (X - M+NDFG+NKCT) OLMAKTADIR.

15. BÖYLECE, GSMH + (-X + M - NDFG) = C + I ÖZDEŞLİĞİNDEKİ (-X+M - NDFG) OLARAK TANIMLANAN DIŞ KAYNAK MİKTARINA NKCT İLAVE EDİLDİĞİNDE CARİ İŞLEMLER DENGESİ AÇIĞINA ULAŞILMAKTADIR. ÜLKEMİZDE MAKROEKONOMİK DENGELERİN OLUŞTURULMASINDA KULLANILAN DIŞ KAYNAK HESABINDA KARŞILIKSIZ CARİ TRANSFERLER KAPSANMAMAKTADIR. BU DURUMUN TEMEL NEDENLERİ OLARAK, GAYRİ SAFİ MİLLİ HARCANABİLİR GELİR KAVRAMININ ÜLKEMİZDE YAYGIN OLARAK KULLANILMAMAKTA VE BU ÇERÇEVEDE TÜİK TARAFINDAN AÇIKLANMAMAKTA OLUŞU İLE KARŞILIKSIZ CARİ TRANSFERLERİN TUTARININ İHMAL EDİLEBİLİR ÖLÇÜDE KÜÇÜK OLMASI GÖSTERİLEBİLİR. ÖZET OLARAK BELİRTİRSEK, BİR EKONOMİDE YARATILAN GELİRDEN FAZLA HARCAMA YAPILDIĞINDA CARİ İŞLEMLER AÇIĞI OLUŞMAKTADIR. BU CARİ AÇIK İSE SERMAYE GİRİŞİ VE/VEYA REZERV AZALIŞI İLE FİNANSE EDİLMEKTEDİR.

16. GSMH = KAMU HARCANABİLİR GELİRİ + ÖZEL HARCANABİLİR GELİR KAMU HARCANABİLİR GELİRİ, KAMU KESİMİ GENEL DENGESİ TABLOSUNDAN ALINMAKTA OLUP AŞAĞIDAKİ KALEMLERİN TOPLANMASI İLE ELDE EDİLMEKTEDİR. 1. VERGİLER 2. VERGİ DIŞI NORMAL GELİRLER 3. FAKTÖR GELİRLERİ 4. SOSYAL FONLAR 5. CARİ TRANSFERLER MAKROEKONOMİK DENGELERİMİZDE TASARRUF KALEMLERİ ARTIK OLARAK HESAPLANMAKTA OLUP, HER İKİ KESİM İÇİN DE HARCANABİLİR GELİRLERDEN TÜKETİMLERİN ÇIKARTILMASI İLE ELDE EDİLMEKTEDİR. KAMU HARCANABİLİR GELİRİ - KAMU TÜKETİMİ = KAMU TASARRUFU ÖZEL HARCANABİLİR GELİR - ÖZEL TÜKETİM = ÖZEL TASARRUF

17. Ekonominin Genel Dengesi

18. Ekonominin Genel Dengesi

19. Kamu Kesimi Genel Dengesi

20. GSMH-DIŞ KAYNAK İLİŞKİSİ ( - ) işaret Dış Kaynak girişini göstermektedir.

21. TASARRUF-YATIRIM DENGESİ

22. TASARRUF-YATIRIM DENGESİ - 2

23. TASARRUF-YATIRIM DENGESİ(GSMH’YA ORANLAR, YÜZDE)

24. GSMH BÜYÜMESİNE KATKILAR

25. BÜYÜME – İTHALAT İLİŞKİSİ

26. REEL KUR - DIŞ TİCARET İLİŞKİSİ

27. REEL KUR - DIŞ TİCARET İLİŞKİSİ - 2

28. Ekonominin Genel Dengesi

29. Ekonominin Genel Dengesi (1) GSMH büyümesine katkı