Orientacja przedsiębiorcza a umiędzynarodowienie polskich spółek giełdowych

1. www.wz.uw.edu.pl Orientacja przedsiębiorcza a umiędzynarodowienie polskich spółek giełdowych mgr Marcin A. Pawłowski

2. www.strategie-umiedzynarodowienia.wz.uw.edu.pl Znaczenie przedsiębiorczości w procesie umiędzynarodowienia • Decyzja dotycząca umiędzynarodowienia jest klasyczną decyzją przedsiębiorczą: poszukiwaniem dodatkowych wypłat za cenę podwyższonego ryzyka • Tradycyjnie przedsiębiorczość wiązana jest z osobą lub małą firmą. • W literaturze pojęcie to funkcjonuje jako cecha firmy

3. www.strategie-umiedzynarodowienia.wz.uw.edu.pl Przedsiębiorczość na poziomie firmy w badaniach dot. umiędzynarodowienia Różne konteksty badań, np: • De Clercq (2005) orientacja przedsiębiorcza sprzyja poszukiwaniu szans na nowych rynkach, także zagranicznych. Skłonność do ryzyka sprawia, że firmom łatwiej jest zaakceptować niepewność związaną z działaniem na rynkach zagranicznych. Próba spółek belgijskich • Ripolles-Melia (2007) firmy umiędzynarodowione cechują się wyższym poziomem orientacji przedsiębiorczej niż firmy, których działalność ogranicza się do rynku krajowego. Próba spółek hiszpańskich • Yiu (2007) przedsiębiorczość jest zmienną moderującą zależność między wyposażeniem w przewagi własności a skłonnością do ekspansji zagranicznej. Próba spółek chińskich

4. www.strategie-umiedzynarodowienia.wz.uw.edu.pl Konceptualizacja przedsiębiorczości na poziomie firmy w badaniach IB • Zjawisko ważne, ale traktowane w literaturze umiędzynarodowienia niejednoznacznie (Zahra, George 2002) • Knight & Cavusgil (2004) mówią o międzynarodowej orientacji przedsiębiorczej (international entrepreneurial orientation), • De Clercq (2005) oraz Ripolles-Melia (2007) używają pojęcia orientacji przedsiębiorczej (entrepreneurial orientation), natomiast • Yiu (2007) używa terminu przedsiębiorczości korporacyjnej (corporate entrepreneurship).

5. www.strategie-umiedzynarodowienia.wz.uw.edu.pl Orientacja przedsiębiorcza • Analizując kwestionariusze można dojść do wniosku, że badacze mierzą de facto orientację przedsiębiorczą – podobne wnioski wyciąga Zahra i George (2002) • EO jest konstruktem dobrze opisanym w literaturze (Miller 1983, Lumpkin & Dess, 1996, Covin & Slevin 1991)

6. www.strategie-umiedzynarodowienia.wz.uw.edu.pl Orientacja przedsiębiorcza • Celem działań przedsiębiorczych jest „nowe wejście”, realizowane przez wprowadzenie na nowy rynek nowych lub istniejących produktów (Lumpkin & Dess 1996). • W przypadku badań dotyczących umiędzynarodowienia nowymi rynkami są rynki zagraniczne • Orientacja przedsiębiorcza jest konstruktem wielowymiarowym: • Skłonność do ryzyka • Proaktywność, • Innowacyjność • Autonomia • Agresywność konkurencyjna • Dyskusyjne jest czy EO jest multi- czy uni-wymiarowa

7. www.strategie-umiedzynarodowienia.wz.uw.edu.pl Problem badawczy , model • Znalezienie zależności pomiędzy umiędzynarodowieniem a orientacją przedsiębiorczą. • Specyficzny kontekst Polski – wielkość kraju, gospodarka w fazie przejścia (transitional economy) Orientacja przedsiębiorcza: Ryzyko, Innowacyjność Proaktyność Umiędzynarodowienie:Stopień, Zakres Zmienne kontrolne: -zasoby -wiek -wielkość

8. www.strategie-umiedzynarodowienia.wz.uw.edu.pl Hipotezy, innowacyjność • Innowacyjność, powoduje pojawienie się nowych metod produkcji i nowych produktów, a zatem otwiera nowe rynki (Schumpeter 1934, Knight and Cavusgil, 2004) • Innowacyjna kultura firmy sprzyja rozwojowi i ulepszaniu sposobów w jaki prowadzony jest biznes • Firma innowacyjna jest elastyczna i dynamiczna – te cechy sprzyjają wejściom na nowe rynki (Knight and Cavusgil, 2004) • H1a: Zależność pomiędzy innowacyjnością, a stopniem umiędzynarodowienia jest pozytywna • H1b: Zależność pomiędzy innowacyjnością, a zasięgiem umiędzynarodowienia jest pozytywna

9. www.strategie-umiedzynarodowienia.wz.uw.edu.pl Hipotezy, proaktywność • Proaktywność jest związana z wejściem na nowy rynek przed konkurencją (Raush et. al 2009) • Fishamaar and Anersson (2009) na próbie szwedzkich SME znaleźli pozytywny związek pomiędzy proaktywnością, a umiędzynarodowieniem • Pla-Barber and Escriba-Esteve (2006) znajdują pozytywną zależność pomiędzy proaktywnym nastawieniem menedżerów, a umiędzynarodowieniem • H2a: Zależność pomiędzy proaktywnością, a stopniem umiędzynarodowienia jest pozytywna • H2b: Zależność pomiędzy proaktywnością, a zasięgiem umiędzynarodowienia jest pozytywna

10. www.strategie-umiedzynarodowienia.wz.uw.edu.pl Hipotezy, skłonność do ryzyka • Umiędzynarodowienie wiąże się ryzykiem (Jung & Bansal 2009): • Wyższa niepewność związana z utrudnionym przepływem informacji • Nieznane, nieprzyjazne grupy interesu • Odległość geograficzna • Alokacja znacznych zasobów, nad którymi kontrola jest częściowo utracona • Firmy, które będą unikały ryzyka, nie będą wchodzić na rynki zagraniczne. • H3a: Zależność pomiędzy skłonnością do ryzyka, a stopniem umiędzynarodowienia jest pozytywna • H1b: Zależność pomiędzy skłonnością do ryzyka, a zasięgiem umiędzynarodowienia jest pozytywna

11. www.strategie-umiedzynarodowienia.wz.uw.edu.pl Kreiser and Davis (2010) Operacjonalizacja • Orientacja przedsiębiorcza jako konstrukt multiwymiarowy (Kreiser and Davis 2010), a nie uniwymiarowy • Takie podejście pozwala na zbadanie osobnego wpływu składowych EO na umiędzynarodowienie • Teoretyczne możliwości pomiaru EO: • Kwestionariusz (najpopularniejsza metoda) • Analiza treści (można odnaleźć w przykłady w literaturze) • Obserwacja alokacji zasobów (teoretyczna)

12. www.strategie-umiedzynarodowienia.wz.uw.edu.pl Analiza treści, operacjonalizacja EO • Metoda kwestionariuszowa ze względu na GR jest niemożliwa do wykorzystania • Wykorzystanie metody analizy treści zastosowanej do listów prezesów do akcjonariuszy. Same listy są szeroko badane w literaturze m.in badania m.in błędów atrybucji i schematów poznawczych • Metodologia pomiaru zbliżona do badań: • Short et. al. 2009 (Research Methods) • Hambrick & Cho 2006 (Organization Science) • Levy et. al 2005 (Journal of Organizational Behavior)

13. Próba • Badaniem objęto spółki notowane na GPW na koniec 2006 roku. • Łącznie 279 podmiotów, z czego wykluczono: • Spółki zagraniczne (12) • Wycofane z obrotu (23) • Branża finansowa, w tym deweloperska (42) • Spółki, które nie publikowały listów (9) • Spośród 193 badanych spółek 75 spółek było umiędzynarodowionych kapitałowo. • Próbę skonstruowano tylko ze spółek umiędzynarodowionych kapitałowo, osiągnięto w ten sposób próbę jednorodną pod względem etapu umiędzynarodowienia www.strategie-umiedzynarodowienia.wz.uw.edu.pl

14. www.strategie-umiedzynarodowienia.wz.uw.edu.pl EO, zmienna niezależna pomiar • Trzech badaczy generuje słowa kluczowe na podstawie literatury i wiedzy własnej • Listy rozwijane są za pomocą słownika wyrazów bliskoznacznych • Trzech niezależnych ekspertów ocenia słowa w skali trzystopniowej (0, 1, 2) • Odrzucono oceny eksperta, którego oceny wyraźnie odstawały od dwu pozostałych • Do słownika włączono słowa, którym obaj eksperci przyznali ocenę 1 lub 2 Za miarę przyjęto stosunek częstości słów ze słownika i słów ogółem

15. www.strategie-umiedzynarodowienia.wz.uw.edu.pl Zgodność oceny słów

16. www.strategie-umiedzynarodowienia.wz.uw.edu.pl Słowa • innowacja kreatywność novum nowatorski nowy pionierski radykalny rewolucyjny wynalazek błyskotliwy czołowy idea inkubator najnowszy niekonwencjonalny niespotykany niestandardowy nietradycyjny odkrycie oryginalny patent prekursor prototyp supernowoczesny unikalny unikatowy zmiana odważny przełom technologiczny badania know-how metamorfoza nowoczesny pomysł wiedza koncepcja • proaktywność antycypować ekspansja inicjatywa okazja szansa szukać aktywny generować poszukiwać przewidywać sposobność walczyć wizja dążyć monitorować perspektywa plan możliwość oczekiwania okoliczność poprawa projekt próba • ambitny brawurowy gra krok narazić niebezpieczeństwo niepewność nieustraszony odważny ryzyko stawka szaleńczy szalony śmiały wyzwanie zagrożenie zuchwały

17. www.strategie-umiedzynarodowienia.wz.uw.edu.pl Zmienne kontrolne • Branża – 0/1 przemysł/usługi – klasyfikacja GPW • Zasoby: • Marketingowe: przychody netto ze sprzedaży/koszty sprzedaży • Wiedza: wartości niemateriale i prawne/aktywa trwałe • Wiek – ilość lat od rejestracji • Wielkość – ln(aktywa)

18. www.strategie-umiedzynarodowienia.wz.uw.edu.pl Zmienne zależne • Stopień umiędzynarodowienia (DOI) Sprzedaż zagranicą/całkowita sprzedaż • Zasięg umiędzynarodowienia (SOI) Ilość krajów, w których spółka jest zaangażowana kapitałowo

19. www.strategie-umiedzynarodowienia.wz.uw.edu.pl Wyniki badania. Regresja, zmienna zależna stopień um. *** p<0,01

20. www.strategie-umiedzynarodowienia.wz.uw.edu.pl Wyniki badania. Regresja, zmienna zależna zasięg um. *p<0,1 **p<0,05 *** p<0,01

21. www.strategie-umiedzynarodowienia.wz.uw.edu.pl Wyniki • Alfa Cronbacha bliska 0 (-0,06) co może świadczyć o multiwymiarowości tak zmierzonego EO • Proaktywność jest negatywnie związana ze stopniem umiędzynarodowienia • Innowacyjność jest pozytywnie związana z zasięgiem umiędzynarodowienia

22. www.strategie-umiedzynarodowienia.wz.uw.edu.pl Dyskusja • Wyniki badań częściowo potwierdzają opisywane w literaturze światowej zjawiska – innowacyjność ma pozytywny związek z umiędzynarodowieniem • Skłonność do ryzyka nie ma związku z umiędzynarodowieniem: • Short et. al (2009) otrzymał podobne wyniki wskazując, że ten sposób pomiaru niedocenia ryzyk przyszłych, a z przeszłych przecenia ryzyka, które miały negatywne konsekwencje

23. www.strategie-umiedzynarodowienia.wz.uw.edu.pl Dyskusja Zupełnie inny wynik otrzymano badając wpływ proaktywności, która jest negatywnie związana z zasięgiem umiędzynarodowienia • Proaktywność jest zasobochłonna, zatem firmy, które podjęły wysiłek umiędzynarodowienia kapitałowego nie będą już miały zasobów na dalsze działania tego typu • Polska jest dużym rynkiem, który jeszcze być może nie jest do końca zagospodarowany, firmy proaktywne będą więc poszukiwać szans na rynku lokalnym, nie będą postrzegać umiędzynarodowienia w kategoriach „szansy”

24. www.strategie-umiedzynarodowienia.wz.uw.edu.pl Ograniczenia • Próba mniej spójna niż w badaniach światowych • Krótki staż większości spółek na giełdzie i brak doświadczenia w pisaniu listów, brak świadomości ich roli i częste nie przykładanie wagi do ich treści • Problem z pomiarem ryzyka – prawdopodobne nie uchwycenie części zjawiska • Potrzeba triangulacji miary

25. www.strategie-umiedzynarodowienia.wz.uw.edu.pl Dziękuję za uwagę... Czas na pytania