Badanie ewaluacyjne nt. „Wpływ polityki spójności na stan zróżnicowań i rozwój polskich regionów”

Projekt nr POPT 1.4/2007/17 realizowany na zamówienie Ministerstwa Rozwoju Regionalnego współfinansowany ze środków Unii Europejskiej Badanie ewaluacyjne nt. „Wpływ polityki spójnościna stan zróżnicowań i rozwój polskich regionów” Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych Warszawa, czerwiec 2008

Program prezentacji • Wprowadzenie • Absorpcja środków • Wpływ funduszy na rozwój i zróżnicowanie • Odpowiedzi na pytania badawcze • Ewaluacja • Rekomendacje

Wprowadzenie (1) Cel badania: • Określenie skali wpływu całości interwencji finansowanej z funduszy unijnych w okresie 2004-2006 na konwergencję polskich regionów na tle innych zachodzących równolegle procesów gospodarczych i społecznych.

Wprowadzenie (2) Cele cząstkowe: • ROZWÓJ. Określenie udziału interwencji funduszy unijnych w całości zachodzących pozytywnych procesów gospodarczo-społecznych i niwelowaniu procesów negatywnych. • ZRÓŻNICOWANIE. Określenie czy realizowane w ramach funduszy unijnych przedsięwzięcia wpływają na wyrównywanie poziomu społeczno-gospodarczego kraju, czy pogłębiają zróżnicowania regionalne i wewnątrz-regionalne.

Wprowadzenie (3) Wpływ interwencji na zróżnicowanie: Sytuacja społeczno- gospodarcza przed interwencją Zasady przyznawania środków Aktywność i skuteczność potencjalnych beneficjentów Rozkład geograficzny pozyskanych środków Skuteczność i efektywność wdrażania Efekty sąsiedztwa i czynniki zewnętrzne Zmiany zróżnicowania (konwergencja lub dywergencja)

Absorpcja środków (1) Cztery schematy absorpcji środków • ZPORR ( i częściowo RZL) - łączna kwota środków przewidzianych na realizację tego programu została alokowana na poszczególne województwa oraz na poszczególne priorytety i działania realizowane w tych województwach  możliwe świadome ukierunkowanie wpływu środków unijnych na zmiany zróżnicowania międzyregionalnego • Pozostałe programy - wszystkie środki były dostępne na jednakowych zasadach dla wszystkich potencjalnych beneficjentów, bez względu na ich przypisanie geograficzne  podział geograficzny środków wynikał w sposób naturalny z charakterystyki i aktywności poszczególnych regionów i nie podlegał administracyjnemu ukierunkowaniu. • Fundusz Spójności - projekty były kwalifikowane na poziomie ogólnopolskim, częściowo z uwzględnieniem priorytetów wynikających ze strategii rozwoju przestrzennego kraju, a szczególnie sieci dróg krajowych i autostrad. • Program Interreg - środki były alokowane dla województw przygranicznych.

Absorpcja środków (2) • Przebieg w czasie wydatkowania funduszy • Skala interwencji Łączna kwota współfinansowania ze środków unijnych w latach 2004-2006 wyniosła 12,8 mld EUR, czyli ponad 54 mld zł,co stanowi około 5 % rocznego PKB(2004: 0,3 %, 2005: 0,3 %, 2006: 0,9 %).

Absorpcja środków (3) Absorpcja wszystkich funduszyper capita na poziomie województw. Mapa: Odchylenie od średniej krajowej (Polska =100). Słupek pierwszy: Wartość współfinansowania unijnego Słupek drugi: wartość projektów Widoczna jest wyższa efektywność pozyskiwania funduszy unijnych w województw zachodnich i centralnych oraz niższa – w województwach północnych, wschodnich i południowych.

Absorpcja środków (4) Absorpcja funduszy per capita na poziomie województw dla interwencji dotyczącychsektora produkcyjnego. Mapa: Odchylenie od średniej krajowej (Polska =100). Słupek pierwszy: Wartość współfinansowania unijnego Słupek drugi: wartość projektów Widoczna jest wyższa efektywność pozyskiwania funduszy unijnych w województwach północnychi w województwie lubelskim oraz niższa –w województwach centralnych i południowo-zachodnich

Absorpcja środków (5) Absorpcja funduszy per capita na poziomie województw dla interwencji dotyczących aspektu społecznego. Mapa: Odchylenie od średniej krajowej (Polska =100). Pierwszy słupek: Wartość współfinansowania unijnego Drugi słupek: wartość projektów Widoczna jest wyższa efektywność pozyskiwania funduszy unijnych w województw wschodnich i zachodnich oraz szczególnie – w województwie świętokrzyskim i warmińsko-mazurskim.

Absorpcja środków (6) Absorpcja funduszy per capita na poziomie województw dla interwencji dotyczących aspektu przestrzennego. Mapa: Odchylenie od średniej krajowej (Polska =100). Pierwszy słupek: Wartość współfinansowania unijnego Drugi słupek: wartość projektów W przypadku interwencji infrastrukturalnych duża część środków została przyznana na duże inwestycje transportowe i środowiskowe (szczególnie w ramach funduszu spójności), gdzie wybór projektów często zależał od uwarunkowań strategicznych na poziomie krajowym. Widoczna jest wyższa efektywność pozyskiwania środków unijnych w województw zachodnich i centralnych oraz zdecydowanie niższa efektywność w województwach wschodnich.

Absorpcja środków (7) Interwencja 16 (pomoc dla MŚP oraz dla rzemiosła). Mapa: Absorpcja funduszy względem wartości indykatywnej obliczonej na podstawie wartości dodanej w przemyśle, budownictwie i usługach. Słupek pierwszy: wartość realna współfinansowania unijnego Słupek drugi: wartość indykatywna W przypadku ZPORR kwota interwencji jako procent PKB była negatywnie skorelowana z liczbą firm (REGON) per capita, co oznacza że interwencja trafiała do województw o mniejszej relatywnej liczbie małych firm. Jednocześnie ogólna kwota interwencji był najwyższa w najbogatszych i najzasobniejszych w firmy województwach.

Absorpcja środków (8) Interwencja 11 (rolnictwo). Mapa: Absorpcja funduszy względem wartości indykatywnej obliczonej na podstawie powierzchni użytków rolnych ogółem. Słupek pierwszy: Wartość realna współfinansowania unijnego Słupek drugi: wartość indykatywna Działania te były ukierunkowane na wspieranie zmian i dostosowań w sektorze rolno- spożywczym, stąd można przyjąć, że naturalna absorpcja funduszy unijnych w poszczególnych regionach powinna być proporcjonalna do powierzchni użytków rolnych ogółem (współczynnik korelacji 0,88)

Absorpcja środków (9) Interwencja 13 (promowanie adaptacji i rozwoju obszarów wiejskich). Mapa: Absorpcja funduszy względem wartości indykatywnej obliczonej na podstawie liczby gospodarstw. Słupek pierwszy: Wartość realna współfinansowania unijnego Słupek drugi: wartość indykatywna Dla tej interwencji naturalna absorpcja funduszy unijnych w poszczególnych regionach powinna być i jest proporcjonalna do liczby gospodarstw.

Absorpcja środków (10) Interwencja 312 (drogi). Mapa: Absorpcja funduszy względem wartości indykatywnej obliczonej na podstawie długości dróg ogółem. Słupek pierwszy: wartość realna współfinansowania unijnego Słupek drugi: wartość indykatywna W przypadku tej interwencji duża część środków została przyznana na duże inwestycje transportowe (w ramach Funduszu Spójności), gdzie wybór projektów często zależał od uwarunkowań strategicznych na poziomie krajowym. Działania ukierunkowane głównie na poprawę stanu dróg, a w mniejszym stopniu na budowę nowych. Stąd regionalna naturalna absorpcja funduszy unijnych powinna być proporcjonalna do długości dróg ogółem.

Wpływ na rozwój i zróżnicowanie (1) • Metoda: modelowanie ekonometryczne relacji rozwoju społeczno-gospodarczo-przestrzennego względem absorpcji środków • Modelowanie relacji między środkami unijnymi, a stanem rozwoju gospodarki w 2003 r. • Modelowanie relacji między środkami unijnymi, a przyrostem wybranych zmiennych społeczno-gospodarczo-przestrzennych w latach 2003-2006 (lub 2003-2005) • Widoczne zróżnicowanie regionalnej absorpcji środków unijnych w stosunku do wielkości indykatywnej  zróżnicowanie aktywności poszczególnych regionów w pozyskiwaniu tych środków. • Wyniki tego modelowania nie pozwalają na sformułowanie istotnych statystycznie wniosków o występowaniu związków przyczynowo-skutkowych między wielkością interwencji a wielkością przyrostu zmiennych.  W kilku przypadkach stwierdzono występowanie znaczącej statystycznie pozytywnej korelacji pomiędzy określonymi interwencjami a przyrostami. Jest to pozytywny sygnał, który pozwala mieć nadzieję, że za kilka lat będzie widoczny statystycznie istotny wpływ interwencji na rozwój społeczno-gospodarczy.

Wpływ na rozwój i zróżnicowanie (2) Mapa: Zmiana PKB w latach 2003-2005 Pierwszy słupek: wartość projektów w ramach interwencji 16: „Pomoc dla MŚP oraz dla rzemiosła”. Drugi słupek: wartość współfinansowania unijnego w ramach interwencji 16: „Pomoc dla MŚP oraz dla rzemiosła”. • pozytywna zależność pomiędzy zmianami PKB a funduszami wspomagającymi MŚP oraz rzemiosło • znaczenie mogą mieć fundusze przeznaczone na inwestycje w kapitał rzeczowy, czy na technologie przyjazne środowisku. • dalsze analizy potwierdzają pozytywny wpływ tej interwencji na przyrost liczby firm w regionach (i pośrednio PKB per capita)

Wpływ na rozwój i zróżnicowanie (3) • Podobnie, przeprowadzone analizy i modelowanie ekonometryczne nie wykazały znaczącego statystycznie wpływu polityki spójności w perspektywie finansowej 2004-2006 na obserwowany stan zróżnicowania polskich regionów. • Ważne wnioski wynikają jednak z analizy teoretycznej: • Gdy wielkość interwencji jest proporcjonalna do poziomu rozwoju danego regionu w momencie jej podejmowania (a taka sytuacja jest zwykle naturalna) to prowadzi to nieuchronnie do dywergencji i dalszego pogłębiania zróżnicowania. • Również „teoretyczna” rozłożona równomiernie interwencja prowadzi do dywergencji i pogłębiania zróżnicowań. • Stąd gdy celem interwencji publicznej jest osiągniecie konwergencji i zmniejszenie zróżnicowania, to konieczne jest podjęcie działań, w wyniku których rozkład geograficzny wielkości interwencji nie będzie ani naturalny, ani nawet równomierny.

Wpływ na rozwój i zróżnicowanie (4) • Efekty sąsiedztwa są znaczącym elementem w badaniu zróżnicowania: • W analizach nie były widoczne bezpośrednio efekty sąsiedztwa dotyczące skutków interwencji podejmowanych w ramach polityki spójności. • Widoczne są efekty sąsiedztwa dotyczące naturalnego rozwoju społeczno-gospodarczego (niezwiązanego z interwencją) na poziomie powiatów, ale nie są one silne.  Można przypuszczać, że również skutki interwencji podejmowanych w ramach polityki spójności podlegają i będą podlegały efektomsąsiedztwa, które powinny stać się widoczne w analizach statystycznych za kilka lat, ale które nie są bardzo silne.

Wpływ na rozwój i zróżnicowanie (5) • Ważne wnioski nt. efektów sąsiedztwa wynikają również z analizy dokumentów zastanych oraz z informacji i opinii uzyskanych podczas przeprowadzonych w trakcie badania spotkań konsultacyjnych. Po pierwsze, efekty te – mimo, że jeszcze niewidoczne statystycznie - są już obecnie obserwowane w praktyce (np. wzrost zatrudnienia w wśród mieszkańców gmin sąsiadujących z gminą, w której między innymi dzięki funduszom unijnym silnie rozwijają się zakłady produkcyjne i do której pracownicy są dowożeni z okolic). Po drugie, jest wiele przykładów wskazujących, że silne skoncentrowanie nakładów w jakiejś dziedzinie (np. w turystyce, produkcji, edukacji, innowacjach, infrastrukturze społecznej itp.) w kilu wybranych punktach województwa lub powiatu - daje zwykle znacznie większy efekt rozwojowy niż równomierne rozłożenie tych samych nakładów w całym obszarze.

Wpływ na rozwój i zróżnicowanie (6) Stopa aktywności w ostatnich latach

Wpływ na rozwój i zróżnicowanie (7)

Pytania badawcze (1)Czy i w jakim stopniu dzięki funduszom unijnym zmieniła się dynamika rozwoju polskich regionów i w jakich aspektach? Czy zmiany te również zaszłyby bez wsparcia, lecz w innym czasie? • Wzrost dynamiki rozwoju polskich regionów w latach 2004-2006 jest widoczny prawie we wszystkich wskaźnikach rozwoju społeczno-gospodarczego i przestrzennego. • Ze względu na zbyt krótki horyzont czasowy nie można jednak jednoznacznie ustalić, jaki udział w tym wzroście miały programy realizowane w ramach polityki spójności. • Zmiany wynikające wdrażania polityki spójności w perspektywie finansowej 2004-2006 zaszłyby również bez wsparcia. Jednak w praktyce uzyskanie tych samych efektów byłoby bardzo odległe w czasie.

Pytania badawcze (2)Czy fundusze unijne przyczyniają się przede wszystkim do wyrównywania różnic, czy ich pogłębiania (wykorzystanie tam, gdzie największe potrzeby czy największe zdolności absorpcyjne), jak wygląda bilans tego wpływu? • Fundusze unijne przyczyniają się do pogłębiania różnic międzyregionalnych i wewnątrzregionalnych • Mechanizmem przeciwdziałającym tej tendencji były alokacje (w przypadku ZPORR) oraz szczegółowe kryteria oceny projektów i przyznawania środków uwzględniające preferencje dla regionów słabiej rozwiniętych ( RZL i inne programy). • Niestety mechanizmy te nie były dostatecznie skuteczne.

Pytania badawcze (3)Jakie czynniki rozwojowe są najważniejsze dla osiągania konwergencji na poziomie regionów? Jakie znacznie dla trwałego rozwoju regionalnego mają następujące czynniki rozwojowe: jakość infrastruktury transportowej i komunikacyjnej, poziom wykształcenia obywateli, aktywność samorządu terytorialnego? • Nie można wyodrębnić pojedynczego czynnika lub kilku czynników, które miałyby decydujący wpływ dla osiągania konwergencji. • Z praktycznego punktu widzenia za główny czynnik rozwojowy można uznać aktualny poziom rozwoju (mierzony np. PKB per capita). Należy mieć jednak na uwadze, że większość innych czynników rozwojowych jest z nim silnie skorelowana i dlatego w regionach mających szanse na szybki rozwój wszystkie z nich będą miały wysoki poziom. • Wszystkie potencjalnie ważne czynniki (jakość infrastruktury transportowej i komunikacyjnej, poziom wykształcenia obywateli, aktywność samorządu terytorialnego) są ważne dla osiągania konwergencji, ale żaden z nich nie ma w stosunku do pozostałych wyróżnionej roli.

Pytania badawcze (4)Czy regiony doświadczają polaryzacji regionalnej: tj. największe miasta „uciekają” reszcie regionu, zrywając więzi ze swoim zapleczem, a tereny peryferyjne pozostają nadal na względnie niskim poziomie rozwoju? Jeśli zjawisko występuje, to jakie są jego przyczyny i których regionów dotyczy ono w największym stopniu? Jaki jest wpływ funduszy unijnych na te procesy?  W badanym okresie obserwuje się narastające zróżnicowanie wewnątrz województw, co jest wyrazem powiększających się dysproporcji między najsilniejszymi i najsłabszymi samorządami. • Jest to wyraźne szczególnie w przypadku dużych miast, traktowanych jako metropolie i jest to skutkiem izolacji centrów rozwojowych i konsekwentnej peryferyzacji pozostałych obszarów. • Dotyczy to zarówno rozwoju endogenicznego, wynikającego z naturalnych procesów wzrostowych, jak i impulsów rozwojowych powstających w wyniku wsparcia z funduszy unijnych.

Pytania badawcze (5)Czy i w jaki sposób narzędzia Polityki Spójności (fundusze unijne) oraz całościowa polityka regionalna mogą przeciwdziałać procesom dywergencji? • Osiągniecie celu konwergencyjnego wymaga zastosowania specjalnych zasad i instrumentów. Są to: • (1) alokacje, • (2) preferencje, • (3) ukierunkowane działania promocyjne, motywacyjne i edukacyjne , • (4) racjonalna redukcja barier i utrudnień proceduralnych. • Jednak zastosowanie zasad i instrumentów sprzyjających osiągnięciu celu konwergencyjnego zwykle pozostaje w sprzeczności z efektywnym osiąganiem celu rozwojowego. Stąd konieczne jest ustalenie właściwego optimum – mieszanki strategii.

Pytania badawcze (6)Jak powinny być skierowane i w jaki sposób wykorzystywane narzędzia Polityki Spójności: czy powinny być nakierowane na łagodzenie różnic między poszczególnymi regionami, czy z racji obserwowanej w badaniu skali oddziaływania wspierać raczej innowacyjne i konkurencyjne w skali globalnej „lokomotywy” rozwoju? • Z badań wynika, że naturalny proces absorpcji środków pomocowych (zbliżony do proporcjonalnego) prowadzi nieuchronnie do pogłębiania dywergencji, a mechanizmy „rozprzestrzeniania” nie są dostatecznie silne, aby ten efekt odwrócić. • Oznacza to, że osiągnięcie celu konwergencyjnego wymaga szerokiego stosowania instrumentów zwiększających absorpcję środków pomocowych w regionach słabiej rozwiniętych. • Z drugiej strony w wielu przypadkach koncentracja środków w „centrach rozwoju” oraz wybór projektów w otwartych konkursach są bardziej efektywne z punktu widzenia celu rozwojowego. • W związku z tym należy przyjąć rozwiązanieoptymalne ze względu na oba przeciwstawne cele (konwergencyjny i rozwojowy).

Pytania badawcze (7)Jakie działania mogą wzmocnić efekt „rozprzestrzeniania” rozwoju z mocniejszych do słabszych regionów oraz wpływać na efekt „wymywania” zasobów z regionów słabszych? Wzmocnienie efektu „rozprzestrzeniania” i redukcję efektu „wymywania” można osiągnąć poprzez: • zapewnienie odpowiedniego poziomu infrastruktury transportowej i telekomunikacyjnej pomiędzy regionami, których ten efekt ma dotyczyć, • tworzenie atrakcyjnych (preferencyjnych) warunków do inwestowania w regionach słabszych, • identyfikację i konsekwentną realizację szans rozwojowych obu regionów a szczególnie – regionu słabszego - wynikających z jego specyfiki i strategii, • tworzenie konkurencyjnej infrastruktury społecznej w regionie słabszym, • wspieranie bezpośrednich powiązań gospodarczych pomiędzy regionami (np. wsparcie dla tworzenia sieci kooperacyjnych, łańcuchów dostaw itp), • podejmowanie działań służących integracji społecznej obu regionów (wspólne wydarzenia kulturalne, promocja turystyki między regionami, a szczególnie – do regionu słabszego itp.). • odpowiednie działania informacyjne, promocyjne motywacyjne i edukacyjne.

Ewaluacja: Trafność • W logice interwencji nie znalazł odpowiedniego odzwierciedlenia cel konwergencyjny. Widać to także po skutkach prowadzonych interwencji, gdyż większość wskaźników rozwoju społeczno społeczno-gospodarczego i przestrzennego Polski w latach 2004-2006 wykazuje stały poziom lub wzrost zróżnicowania przestrzennego. • W analizach wykonywanych na etapie opracowania logiki interwencji nie były w dostatecznym stopniu wykorzystywane zaawansowane techniki badawcze, które pozwoliłyby porównać prognozowane skutki bezpośrednie i pośrednie różnych wariantów i podjęcie optymalnych decyzji. • Wyniki wykonywanych analiz służyły głownie celom diagnostycznym, ale nie były bezpośrednio narzędziem procesu decyzyjnego przy określaniu założeń programowych. • Nie zostały również określone w sposób poprawny i kompletny wskaźniki rezultatu oraz narzędzia umożliwiające ich pomiar i monitorowanie.

Ewaluacja: Skuteczność • Na obecnym etapie wdrażania polityki spójności w perspektywie finansowej 2004-2006 pełna ocena jej skuteczności nie jest jeszcze możliwa, gdyż wdrażanie nie zostało zakończone. • W odniesieniu do celu rozwojowego przeprowadzone badanie nie potwierdza skuteczności interwencji na istotnym statystycznie poziomie, ale też nie daje podstaw do wnioskowania, że cel ten nie zostanie osiągnięty. • W odniesieniu do celu konwergencyjnego przeprowadzone badanie nie potwierdza skuteczności interwencji i jednocześnie wskazuje, że cel ten prawdopodobnie nie zostanie osiągnięty. Wynika to przede wszystkim z niedostatecznego uwzględnienia celu konwergencyjnego w logice interwencji i wynikających z niej założeniach programowych.

Ewaluacja: Skuteczność – c.d. • Z perspektywy sytemu zarządzania zasadniczy wpływ na skuteczność realizacji polityki spójności miały kolejno: stworzenie odpowiednich ram instytucjonalnych i procedur, odpowiednia informacja i promocja prowadząca do skutecznego naboru wniosków, sprawne kontraktowanie projektów oraz skuteczny nadzór nad realizacją i rozliczaniem projektów. Przeprowadzone analizy wskazują, że wszystkie te elementy były realizowane właściwie. • Elementami, które budzą pewne zastrzeżenia są przede wszystkim: szybkość procesu na wszystkich jego etapach oraz optymalizacja poziomu złożoności wymagań proceduralnych. • Na poziomie beneficjentów, nie ma podstaw do kwestionowania skuteczności realizowanych projektów.

Ewaluacja: Efektywność Analiza całego procesu wdrażania polityki spójności w perspektywie finansowej 2004-2006 w wskazuje na następujące elementy tego procesu, które mogły mieć negatywny wpływ na jego efektywność: • W procesie programowania pogłębione analizy społeczno-ekonomiczne z wykorzystaniem zaawansowanych metod ilościowych były wykonywane w bardzo ograniczonym zakresie i nie miały istotnego wpływu na podejmowanie decyzji i ostateczny kształt programu. • Nie zostały właściwie określone wskaźniki wpływu interwencji na rozwój i konwergencję międzyregionalną. • Nie są prowadzone na szerszą skalę badania dokonujące pomiaru efektów netto interwencji, które umożliwiłyby ocenę efektywności poszczególnych instrumentów interwencji i nie są gromadzone kompletne i usystematyzowane dane do takich bada,

Ewaluacja: Efektywność – c.d. • Pomimo pozytywnej oceny działań promocyjnych i informacyjnych skutkujących wysoką liczbą składanych wniosków, jako niedostateczne należy ocenić nakłady na działania promocyjne, motywacyjne i edukacyjne adresowane do słabszych obszarów w celu wywołania efektów konwergencyjnych, • Wymagania proceduralne były w wielu przypadkach wyższe niż optymalne. • Wymogi prawa zamówień publicznych powodują, że część interwencji realizowana jest z opóźnieniem; częste były również przypadki niewłaściwego stosowania tego prawa przejawiające się stosowaniem kryterium najniższej ceny, a nie największej korzyści.

Ewaluacja: Trwałość • W przypadku projektów infrastrukturalnych nie ma podstaw, aby sądzić, że ich efekty będą miały ograniczoną trwałość. Wątpliwości może budzić kwestia szczególnych zobowiązań beneficjentów do utrzymania i wykorzystywania rezultatów przez okres 5 lat, oraz kwestia tworzenia i utrzymania miejsc pracy. • W odniesieniu do interwencji tzw. miękkich - brak podstaw do ich zobiektywizowanej oceny, przede wszystkim z uwagi na niewymierność wpływu czynników zewnętrznych i zbyt krótki odstęp czasu pomiędzy momentem interwencji, a momentem przeprowadzenia badania.

Ewaluacja: Użyteczność • Użyteczność jest już obecnie widoczna i niewątpliwa. Jednak jej pełna ocena będzie możliwa dopiero za kilka lat, a szczególnie – po ujawnieniu się efektów pośrednich. • Widoczny jest znaczący efekt prorozwojowy, co prowadzi do konwergencji na poziomie europejskim. • Nie są widoczne efekty konwergencyjne na poziomie międzyregionalnym i wewnątrz-regionalnym w skali kraju. • Pozytywnym efektem ubocznym jest rozwój kompetencji i motywacji interesariuszy. • Upowszechnia się również model zarządzania poprzez cele, oparty na doświadczeniach w realizacji projektów dofinansowanych z funduszy europejskich.

Rekomendacje (1) Przeprowadzone analizy wskazują, że podczas wdrażania instrumentów polityki spójności w perspektywie finansowej 2004-2006 przyjęte rozwiązania nie były pod tym względem optymalne i sprzyjały przede wszystkim celom rozwojowym. Rekomendowane rozwiązanie to: • We wszystkich przypadkach, w których skala współfinansowanego przedsięwzięcia powoduje, że nie ma ono istotnego znaczenia dla całego obszaru należy w odniesieniu do różnych podobszarów zastosować alokacje i preferencje sprzyjające konwergencji. • Wyjątkiem powinny być sytuacje, w których konkretna lokalizacja przedsięwzięcia może mieć istotny wpływ na jego skuteczność, efektywność, trwałość lub użyteczność. W takich sytuacjach decyzje powinny być podejmowane centralnie na poziomie danego regionu, z uwzględnieniem odpowiednich strategii i wynikających stąd potrzeb. • Zwiększenie do optymalnego poziomu stosowania zasad i mechanizmów dystrybucji środków, które sprzyjają osiąganiu celu konwergencyjnego.

Rekomendacje (2) • Zwiększenie roli instrumentów sprzyjających zmniejszaniu zróżnicowania polskich regionów, które nie mają jednocześnie negatywnego wpływu na jakość projektów wybieranych do współfinansowania. • Uwzględnianie w większym stopniu charakterystyki regionów i ich strategii rozwoju oraz wynikającego stąd zróżnicowania absorpcji środków przeznaczonych na różne kategorie interwencji. • Szersze wykorzystanie zaawansowanych metod badawczych przy programowaniu, monitorowaniu i ewaluacji interwencji podejmowanych w ramach polityki spójności. • Szybsze uruchamianie i bardziej systematyczne wdrażanie instrumentów polityki spójności. • Dalsze monitorowanie i ewaluacja efektów wdrożenia polityki spójności w perspektywie finansowej 2004-2006.

Badanie ewaluacyjne nt. „Wpływ polityki spójności na stan zróżnicowań i rozwój polskich regionów”