Nadenken over levenstestamenten en de mogelijkheden ervan

1. Levenstestament: mogelijkheden valkuilen en alternatievenMr. Kees Blankman, 27 januari 2014 Amsterdam

2. Nadenken over levenstestamentenen de mogelijkheden ervan • Nadenken over wie uw belangen behartigt, als u daartoe zelf niet meer in staat bent • Levenstestament bevat naast volmacht(en) ook wensen t.a.v. lijf, leven en vermogen • Met een levenstestament is het mogelijk wil en wensen vast te leggen met het oog op een latere periode van wilsonbekwaamheid • Notarissen en levenstestamenten

3. Aanbeveling v.h. Comité van Ministers v.d. Raad van Europa d.d. 9-12-2009 • Dringt er bij de nationale wetgevers op aan wetgeving aan te passen / te introduceren die het mogelijk maakt om een levenstestament op te stellen en formuleert 13 Principles • Elders in Europa Vorsorgevollmacht (Duitsland en Oostenrijk), mandat de protectionfuture (Frankrijk), continuingpowers of attorney (UK), lastgeving (België vanaf 1 juli 2014) • In Nederland (nog) geen wetgeving

4. Voor- en nadelen bij toepassinglevenstestament 1 • Alleen mogelijk bij wilsbekwaamheid van de volmachtgever en de aanwezigheid van iemand in wie hij vertrouwen heeft • Leidt niet tot handelingsonbekwaamheid of onbevoegdheid zoals bij curatele enz. • Voordeel is meer eigen regie maar begin en einde volmacht soms onduidelijk en erkenning volmacht door derden (banken) soms lastig

5. Voor- en nadelen bij toepassing levenstestament 2 • Protocol voor notarissen i.v.m. vaststelling wilsbekwaamheidt.t.v. verlenen volmacht • Eventueel inschakeling VIA arts (Vereniging van Indicerende en adviserende Artsen) • Toezicht op functioneren gevolmachtigde • Meer risico op misbruik volmachtgever? • Moet overheid ingrijpen bij slechte belangenbehartiging door gevolmachtigde ?

6. Twee vormen van onbekwaamheid • Handelingsonbekwaamheid (curatele en minderjarigheid) betekent iets niet mogen evenals de onbevoegdheid die voortvloeit uit instelling van mentorschap of bewind • Wilsonbekwaamheid betekent iets niet kunnen, de gevolgen niet overzien, niet snappen enz. Een betere term zou zijn besluitvaardigheid / oordeelsbekwaamheid

7. Vertegenwoordigers en rangorde; levenstestament en alternatieven Vertegenwoordigers kunnen zijn: • door de rechter benoemd; bij curatele, beschermingsbewind en mentorschap • door de persoon zelf benoemd; bij volmacht of levenstestament • onbenoemd; bij beslissingen over – medische – zorg aan een wilsonbekwame patiënt zijn partner of naaste familieleden bevoegd

8. Curatele, beschermingsbewind en mentorschap (cbm) Beschermingsbewind (Titel 19 boek 1 BW) betreft de vermogensrechtelijke belangen van de meerderjarige, mentorschap (Titel 20 Boek 1 BW) handelt over de niet-vermogensrechtelijke belangen (verzorging, verpleging, behandeling en begeleiding) en curatele (Titel 16 Boek 1 BW) handelt over alle belangen van de meerderjarige

9. Overeenkomsten en verschillen tussen de drie maatregelen • Curatele leidt tot handelingsonbekwaamheid (met uitzonderingen) en beschermt het vermogen van de meerderjarige beter dan beschermingsbewind dat tot onbevoegdheid leidt; publicatie is niet doorslaggevend • Mentorschap ꞊ halve curatele; binnen Wgbo (art. 7:465 lid 2 BW) geen verschil tussen curator en mentor (zie ook art. 1:381 lid 4 BW)

10. Wijziging wettelijke regeling curatele, beschermingsbewind en mentorschap • Curatele wegens verkwisting geschrapt • Nieuwe grond bewind: wegens verkwisting of het hebben van problematische schulden • De instelling waar de meerderjarige wordt verzorgd of die hem begeleidt, is bevoegd de maatregel te verzoeken, de opheffing ervan, en ook het ontslag van de vertegenwoordiger

11. Wijziging wettelijke regeling curatele, beschermingsbewind en mentorschap • Twee personen en rechtspersonen kunnen worden benoemd (was al mogelijk bij bewind) • Voor wie in 3 of meer zaken is benoemd, gaan kwaliteitseisen gelden (geldt niet voor wie is benoemd t.b.v. partner of naaste familieleden) • Controle hierop door accountant/deskundige • Na max. 5 jaar vraag naar voortzetting cbm • Meer mogelijkheden voor toezicht door KTR

12. Maatwerk en proportionaliteit • VN Verdrag inzake rechten van mensen met een handicap (art. 12): ”… measures relating to the exercise of legal capacity respect the rights, will and preferences of the person, are free of conflict of interest and undue influence, are proportional and tailored to the person’s circumstances …” • Voorkeur voor minst ingrijpende voorziening; zie ook art. 1:378 lid 1 BW (nieuw) • Voorkeur voor levenstestament boven cbm?!