Proje Süreçleri; Araştırma Planlama, Proje Hazırlama ve Makale Yazım Teknikleri

1. Proje Süreçleri; Araştırma Planlama, Proje Hazırlama ve Makale Yazım Teknikleri Prof. Dr. Mehmet KAYA İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Fizyoloji Anabilim Dalı E-posta: mehkaya@istanbul.edu.tr

2. İyi Bir Araştırıcı Nasıl Olmalı? • Eleştirebilen ve bir fikre katılmayı hemen kabul etmeyen • Güvenilir olan ve aynı zamanda katkıda bulunan • Öğrenme isteği ve eğitim sürekliliği olan (İyi İngilizce bilen ) • Motivasyonlu ve anlayışlı olan • Lider vasfı olan-Takım çalışması yapabilen • İyi bir ekibi ve ekipmana sahip olan • Organize halde olan/Tuttuğunu koparabilme yeteneğinde olan

3. Merak-Sonuç İlişkisinde; Bilim İnsanı GÜNCEL LİTERATÜR OKUMA • Bilim adamının ilgi ve eğitimi • Tartışma • Zaman • Gözlem • Metodolojik ve madde imkanları • Problemin teşhisi • Hipotez ve araştırmalar • Boşluğun doldurulması

4. Proje; Bir başı ve bir sonu olan belirli bir kalite, maliyet ve zaman sınırları içinde yürütülecek bir iş

5. Proje Üç Aşamadan Oluşur • Planlama • Hedef/leri tanımlayın • Kalite özelliklerini belirleyin • Zaman boyutunu planlayın • Maliyet boyutunu planlayın • Uygulama • Sorumlulukları dağıtın • Kaynakları dağıtın • Performansı izleyin • Düzeltici işlemleri gerçekleştirin • Tamamlama • Çıktıyı teslim edin • İdari işleri tamamlayın • Deneyimlerinizi değerlendirin • Deneyimlerinizden ders alın

6. Proje Planlamada • Hedefin Tanımlanması Projenin bitiş noktasını, yani çabanın sonucunda ortaya ne çıkacağını gösterir. 2. Kalite: • Proje çıktısından ne yapılmak isteniyor? • Proje çıktısının performans standartları ne olacak? • Bunlar nasıl test edilecek ve ölçülecek? 3. Zaman • Projenin tamamlanabilmesi için gereken en kısa süreyi belirlemek ve bunu bir iş akışı (proje) şeması şeklinde oluşturmaktır. • İşi alt birimlere bölmek ve her bir alt birimi tamamlamak için, ne kadar süre gerektiğine karar vermek ve alt birimleri öncelik sırasına koymak önemli 4. Maliyet boyutu Her bir alt birimin maliyetini belirleyin ve buradan total bütçeyi oluşturun. 5. Özet çalışma tablosu hazırlayın: Her bir alt birim için ön görülen zaman ve maliyet rakamlarını içeren bir özet çalışma tablosu hazırlanmalıdır.

7. Hipotez • Gözlemlere, kuramlara ya da sezgiye dayalı olarak oluşturulan, araştırılan konu ile ilgili gerçekleşmesi beklenen bir durumu belirten önermedir. • Hipotezin doğru olması ya da gerçekleşmesi söz konusu olmayabilir.

8. Bir Araştırmanın Planlanması • Ön amaçların belirlenmesi/Kaynak tarama • Problemin tanımlanması ve hipotezin belirlenmesi • Veri toplama yöntem ve araştırma düzenlerinin belirlenmesi • Mali kaynak bulunması/Etik kuruldan izin alınması • Personel eğitimi /Esas araştırmaya geçiş/veri toplama/işlenmesi • Veri çözümleme (istatistiksel analiz)/Sonuçları yorumlama/Rapor • Sorunlara çözüm üretme ve bunları bilim çevreleriyle paylaşma

9. Bilimsel Yazı Çeşitleri • Editorial (s) • Original Article (s) • Clinical investigations • Laboratory investigations • Short (rapid) Communications • Review article (s) • Case report (Case çalışması veya case serileri genelde bir hipotez adreslemeyen Retrospektif çalışmalardır) • Commentary • Historical articles • Book reviews • Meeting abstracts • Brief Communication

10. Araştırmada Konu Seçimi • Konu orijinal olmalı • TEMEL OLARAK ARAŞTIRMA; • Tanıtsal (Descriptive Research): Bu tür araştırmada bir konu ayrıntı biçiminde tanımlanır. Bu tip araştırmada sorun yoktur ama belirleme, açıklama ve tanıtma işlevi vardır. • Analitik araştırma (Analytic Research): Değişkenler arasındaki neden-sonuç ilişkisi belirlenmeye çalışılır. • Bu tip araştırmada Problem vardır ve çözülecektir.

11. Araştırma Konusunun Özellikleri • Orijinal olmalı / Güncel sorunu çözüme yönelik olmalı • Yapılabilir olmalı (Altyapı olanakları çerçevesinde) • Bilime, uygulamaya katkısı olmalı • Genel ahlak ve bilimsel etik kurallara uygun olmalı • Araştırılacak konu araştırıcının bilgi, beceri ve eğitimi içinde olmalı • Araştırıcı için yeterli bir bilimsel çevrenin olması

12. Projede Hedef Belirleme • Çalışma bilinen sonuçların yeni bir derivasyonu mu? • Kabul edilen bir teorinin teyidi mi? • Daha önce rapor edilen çalışmalardan çok az farklı mı? • Yeni problemlerle ilgili rutin bir çözüm mü? • Doğada veya pratikte mevcut olmayan gerçek dışı problemle mi ilgili? • Hedef  Mükemmel Araştırma • Sonuç  Mükemmel Ürün

13. Bilimsel Bir Proje Nasıl Yazılmalı • Açık ve anlaşılır olmalı, • Okuyucuya açık sinyal vermeli, • Mesaj kelimeleri mümkün olduğu kadar açık ve basit olmalı

14. Bir Proje.... • Ölçülebilir ve doğrulanabilir mi? • Gerçekçi ve iyi tasarlanmış mı? • Araştırıcının; • Planlama, • Yazma ve yürütebilme becerisi var mı? • Projede; • Ne istenmiş? • Ne sağlanacak? • Yenilik var mı?

15. NIH Proje Destekleme Politikası • Çalışmanın Önemi • Bu çalışma önemli bir probleme adreslenmiş midir ? • Çalışma sonuçlandırılsa bu konudaki bilimsel anlayış nasıl ilerleyecek ? • Bu alanda ilerleyen fikir veya metotlar üzerine çalışmaların etkisi ne olacak ? • Yaklaşım • Fikirsel yapı, metot ve analizler yeterli olarak geliştirildi mi ve projenin hedeflerine ulaşıldı mı? • Başvuran kişi potansiyel bir problemi tanımlar mı ve alternatif taktikler düşünür mü? • Sonuç • Proje yeni fikir, yaklaşım veya metot uygular mı? • Hedefler orijinal ve yeni fikir veya metot mu? • Yoksa yeni metodoloji veya teknolojiler mi geliştirir? • Araştırıcı • Bu araştırmanın gerçekleştirilmesinde araştırıcı gereği gibi eğitilmiş mi ve uygun mu ? • Önerilen araştırma, araştırmayı gerçekleştiren ilk araştırıcı ve diğer araştırıcıların tecrübe düzeyine uygun mu ? • Çevre • Yapılacak araştırma ile ilgili bilimsel çevre, çalışmanın başarısına katkıda bulunabilir mi?

16. Bilimsel Bir Makalenin Elemanları Başlık Özet Anahtar Kelimeler Giriş Materyal Metod Bulgular Tartışma Teşekkür Kaynaklar Tablo, Şekil ve Resimler İçermeli Sayfa numaraları verilmeli (sağ, sol, üst veya alt köşe)

17. Bir Bilimsel Çalışmanın • GirişiSorulan sorudan bahsetmeli • MetoduÇalışmanın nasıl yapıldığı anlatmalı • Sonucu Ne bulunduğu söylemeli • Tartışması Bulguların anlamının ne olduğu ifade etmeli.

18. İsimler ve Adres İsimler, • Çalışmadaki katkılara göre sıralanmalı, • Katkıya göre isimlerin yerleri değiştirilebilmeli, Adres: • İki amaca; • Yazarın tanınmasına • Ülkenin tanınmasına hizmet eder.

19. Çalışmanın Başlığı Nasıl Hazırlanmalı? • Editörün ilk göz atacağı kısım, bu nedenle çok iyi seçilmeli, • Bir işarettir; özne, tümleç ve fiilden oluşan bir cümle değil, • Kısaltma, kimyasal formül ve özel isim içermemeli, • Çalışmanın içeriği en az ve en uygun kelimelerle ifade edilmeli, • Çalışmanın içerigini yansıtmalı

20. Çalışmanın Başlığı Dört formda olabilir: • Nominal; short phrase şeklinde ve çalışmanın temasını vurgular; örnek: The effect of ambulatory oxygen therapy in COPD patients with transient exertional hypoxemia or Relationship of interns’ working hours to medical errors, • Compound; çok yaygın bir başlık kullanımıdır iki phrase içerir; örnek; Ambulatory oxygen therapy: effectiveness in COPD patients with transient exertional hypoxemia or Adult asthmatic patients: the effect of an intensive smoking cessation approach following an acute exacerbation of asthma. Diger bir popular compund ; metod ile çalışma temasını içerir, örnegin Analysis of serum10 years prior to 1st diagnossi of hepatitis C related hepatocellular carcinoma: A case- control study. 3. Tam cümle; bu tür başlıklar çok nadir olarak kullanılır. 4. Soru cümlesi : bu tür başlıklar çok nadir olarak kullanılır.

21. Çalışmanın Başlığı Nasıl Hazırlanmalı? • Çok uzun veya çok kısa olmamalı, • Örneğin; “Brucella üzerine çalışmalar” çok kısa bir başlıktır. Ayrıca, bu başlıkta neyin anlatıldığı (Genetik, biyokimya veya Patoloji) bilinmemektedir. • Çalışılan konuya spesifik olmalı, • Örneğin;“Antibiyotiklerin bakteriler üzerine etkisi” oldukça genel bir başlıktır. • Bunun yerine alttaki başlıkların kullanımı daha uygundur. “Mycobacterium tuberculosis üzerine Streptomycin’in etkisi” veya “Streptomycin, neomycin ve tetracyclin’in gram(+) bakterilere etkisi”.

22. Özet Nasıl Hazırlanmalı? • Bu çalışma; niçin yapıldı, ne yapıldı, ne bulundu ve ne sonuca varıldı?Sorularına cevapla başlamalı • Çalışmayı kısaca ifade etmeli, • Makalenin ana bölümlerinden her biri için birkaç cümle yazılmalı, • İyi hazırlanmış bir özet, okuyucunun verilen bilgiyi hızlı ve doğru bir şekilde kavramasına yardım eder. • Bu bilgiler doğrultusunda, başta editör olmak üzere okuyucular tüm makaleyi okuyup okumamaya karar verir.

23. Özet Nasıl Hazırlanmalı? • Tek bir paragraf olarak yazılmalı, • Açık bir şekilde çalışmanın ne ile ilgilendiğini göstermeli, • Yazım dilinde geçmiş zaman kullanılmalı, • Literatür kullanılmamalı, • Kelime sayısı 250 aşmamalı (İdeali 150 kelime), • Gereksiz kelimeler titizlikle uzaklaştırılmalı,

24. Özet Nasıl Hazırlanmalı? • Çalışma ile ilgili context ve backgraund sağlamalı • Çalışmanın amacını ifade etmeli • Temel metotsal işlemleri vermeli • Ana bulgular ifade edilmeli, mümkünse istatistiksel • Başlıca “conclusion” vurgulanmalı

25. Kısaca Özet • One paragragh: “We did. We saw. We concluded • Backgraund Main Topic (as in Title); one or two sentences • Purpose of Research • Methodology; two or three sentences • List of Materials • Results; Less than ten sentences • Discussion and Conclusion; one sentence • Less than 200 words

26. Özet

27. Giriş • Kısa olmalı, • Konunun niçin çalışıldığı okuyucuya söylenmeli, • Ne söylemek zorundayım ve söylemeye değer mi? • Mesajının dinleyicisi kim ve doğru dergi hangisidir? • Problemden çözüme giden bir yol haritası olmalıdır. • En akılcı yol, çalışma devam ederken girişi yazmaya başlamaktır.

28. Girişin Amacı • Giriş, çalışmayı takdim eder; ilk kural problemin belirlenmesi, • Problemin önemli olduğuna okuyucu ikna edilmeli, • Literatür dikkatli seçilmeli, nelerin yapıldığından emin olunmalı, • Okuyucu çalışmanın genel alanından özel alanına taşınmalı, • Giriş bölümünün çoğu geniş zaman ile yazılmalı, • Klasik bilinenler tekrar edilmemeli/Kısa tutulmalı.

29. Girişte Vurgulanması Gereken Önemli Noktalar Araştırılan problemin; • bir doğası ve araştırmanın haklılığı olmalı, Diğer bir ifadeyle;  Niçin bu konuyu seçtin?  Niçin bu çalışmayı yaptın?  Niçin bu çalışma önemlidir?  Niçin bu çalışmaya ihtiyacımız vardır?

30. Giriş Yazımındaki Adımlar-I • Bilgi genelden özele yönelmeli, • Problemin genel alanı veya tarihi vurgulanmalı, • Bu adımda literatür vermeye gerek yok

31. Giriş Yazımındaki Adımlar-II • Bu alanda yapılan önceki bulgular ve çalışmalar nelerdir? • Problem ile ilgili çalışmalar vurgulanmalı, • Problemin ne olduğu ve nasıl çözümlenmeye kalkışıldığı okuyucunun anlaması bakımından, literatür araştırması güzel bir şekilde sunulmalı, • Spesifik çalışmalar refere edilirken geçmiş zaman kullanılmalı, Örneğin, Harris found that nitrogen were cycled by.... • Refere edilen bulguların gerçek olduğuna inanıldığı zaman geniş zaman kullanılmalı, Örneğin, Ito showed that aluminum is regulated by.... • Bulgular kesin değilse olasılık fiilleri kullanılmalı, Örnek,-Robert proposed suggested that aluminum may be common...

32. Giriş Yazımındaki Adımlar-III • Bu çalışmaya niçin ihtiyaç duyulduğu ve neden önemli olduğu vurgulanmalı, • Yani, araştırmanın önem ve ihtiyacı belirtilmeli, • Ortada bir Missing (or OMİT) –Atlanmış-BİLGİ OLMALIDIR • GAP + Research Topic. • Örneğin; ........nın sebeplerinden dolayı bu konu ile ilgili çok az çalışma mevcuttur.

33. Giriş Yazımındaki Adımlar-IV • Çalışmanın; • spesifik alanı izah edilmeli ve gerekçesi vurgulanmalı, • Bu basamak, çalışmanın temelini ve araştırmanın maksadını içerir, • Örneğin; şunlar, şunlar bilinmektedir, ama (but, however), X konusu ile ilgili çok az bilgi vardır (veya bu konuda bir çalışma yoktur, veya sonuç olarak ....nın ilişkili olup olmadığı açık değildir). • Çalışmanın amacını tam olarak ortaya koymak gerekir, yani çalışma; • Yeni Bir Olay mı ? • Yan Etkiler mi ? • Önceki Çalışmalara Zıt Bir Çalışma mı ? • İlave Araştırma mı ?

34. Giriş yazımındaki Adımlar-V • Çalışılan problemin özel alanı vurgulanmalı, • Bu çalışmada biz ....nın etkili olup olmadığını tarif etmekteyiz. • Bu araştırma ...X değerlerinde değişiklik olup olmadığını göstermek için planlandı. • Bu çalışmanın maksadı .....idi. • Girişte 5 ile 10 literatür kullanımı uygundur. • Bir editör veya okuyucu bizim introduction’ımızda ne arar? • Background a rationale.

35. GİRİŞ (INTRODUCTİON)

36. Materyal ve Metod • Çalışma; • Nasıl planlandı? • Nasıl yapıldı? • Veriler nasıl analiz edildi? • Bu soruların çok iyi cevaplanması gerekir. • İyi bir Editör veya Hakem önce Metodu okur. • Eğer deneylerin tekrarlanabilirliği zayıfsa makaleyi reddeder.

37. Materyal ve Metod • Geçmiş zamanla yazılmalı ve detayları anlatılmalı, • Öyle tarif edilmeli ki, aynı konuyu çalışan kişi(ler) deneyleri tekrar edebilmeli ve okuyucu sonuçların kullanılan metodla tekrarlanabilir olduğuna inanmalı, • Kullanılan metod eski bir metodun iyileştirilmiş hali ise, detaylar belirtilmeli,

38. Materyal ve Metod • METOD / ÇALIŞMA DİZAYNI / PROTOKOL • İyi biliniyor mu? • Olağan dışı mı? • Yeni mi ? • Kullanılan Materyal • Öğrenci • Hayvan • Cinsiyet • Tür • Yaş

39. Etik Kontrol • Hayvanlar üzerinde çalışılacak ise; • İstanbul Üniversitesi Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurulundan • İnsanlar üzerinde çalışılacak ise; • İstanbul Tıp veya Cerrahpaşa Tıp Fakültesi “İnsan Etik Kurulu”ndan bir Etik Kurul Oluru alınmalı, • Çalışma grupları kısaca tarif edilmeli ve belirlenmeli, • Kullanılan ilaç, hormon ve diğer kimyasallar veya ajanlar tarif edilmeli, • Kulllanımlar: • Doz • Yol • Metod ve uygulanan spesifik İSTATİSTİK belirtilmeli.

40. Bulgular • Makalenin özü ve çekirdeği • Çalışmanın en önemli kısmını oluşturur • Veriler sunulmalı • Dünyaya katkıda bulunduğun yeni bilgileri oluşturan bulgular, oldukça açık ve basit bir şekilde yazılmalı.

41. Bulgular • Kısa olmalı ve gereksiz kelimelerden arındırılmalı, • Kelime tekrarından kaçınmalı, • Geçmiş zaman ile yazılmalı, • Çok sayıda tablo ve şekil kullanılarak ifade edilmeli, • Grafik etme tablodan daha izah edici olmakta • Bulgularda veri yazılmış ise tablo veya grafiğe yer verilmemelidir.

42. Bulgular • İzah edilme olayı minimumda tutulmalı • İki gruptaki benzerlikler tablo kullanılarak gösterilmeli, • Tabloda özetlenen materyale istatistiksel destek verilmeli, • Örnek cümle kullanımları; • Meanbloodpressuresforthetwogroupsareshown in fig. 1. • At 3 months, MAP in thetreatmentgroupwas 10±2 mmHglowerthan in thecontrolgroup (p<0.01). • Bulgular; araştırma hipotezi veya beklentimiz ile ilgili verileri içerir

43. Tartışma • Bulguların ne anlama geldiğini açıklar, sonuçlara anlam yükleme bölümüdür. • Tartışma yazmak diğer bölümlere göre daha zor • Çok sayıda çalışma; • Tartışma yazım hataları, • Tartışma yazımında yetersiz • Uzun ve gereksiz kelimelerle doldurulma genelde RET gerekçeleridir. • Yazar, gerçekleri veya sebepleri hakkında şüpheli ise, çok miktarda kelime yazıp bunların arkasına saklanmaya çalışmamalı, • Uygun olmayan verileri örtmeye çalışmak büyük bir risktir.

44. Tartışma • Teyit edemediğinden fazlası iddia edilmemeli!!!! • Çok sayıda lit. kullanılırsa bir refere diğerini örtebilir ve güvensizlik işaretidir. • İlişkili görülen her lit. yazmak final düşünceleri belirtmek için yeterli alan bırakmaz. • Literatürler tartışmanın gelişmesi için önemli olmalı, orijinal anlamlarının bozulmaması ve anlamın açık ve net olmasına dikkat edilmeli,

45. Tartışma • Amaç, hipotez ve bulgular geçmiş zaman ile, • Genel bir durum refere edilirken geniş zaman, • Önceki çalışmaları kullanırken geçmiş, gerçek durumu yazarken geniş zaman, • Vurgulama, spekülasyon ve belirgin olmayan durum izah edilirken olasılık fiilleri kullanılmalı,

46. Tartışma • Bulgular ile ilgili izah veya spekülasyonlar yapılmalı, • Her çözüm olayında deliller özetlenmeli, • Karşı deliller ve değerlendirmeler kullanılmalı, • Sınırlamalar yapılmalı, • Sonuçlar genellemelere götürülmeli,

47. Tartışma • Pozitif ve dengeli dil kullanılmalı • Özür dilemekten kaçınılmalı, • Problemin elde ettiğin cevaplarla tatmin edildi mi? “Senior bir bilim adamının” iddialarında, %4 aşacak bir ipotek altına girme der sözünü unutma” • Ancak, problemlerin bir çalışma ile tatmin edilemediğini (çözümlenemediğini) unutma!!!!

48. Tartışma Yazım Düzeni • Genelleme yapmak; diğer çalışmaların yanında kendi verilerini de kullanarak birlikte neleri genelleştirebileceğin yazılmalı, • Bulguların ile ilgili İZAH ve SPEKÜLASYONLAR yapılmalı, • Her çözüm olayını delillere oturtarak, yani yorumlarını verilerinle destekleyerek, olayı izah eden MEKANİZMALARI tarif edilmeli, • Beklentiler ve ilave çalışmalara olan ihtiyaç belirtilmeli!!!!!!!!!!!!!!

49. Tartışma Akışında Ana İskelet I. Paragraf; Diğer araştırıcıların bulgularıyla uyuşup uyuşmadığına bakılmaksızın; çalışmanın amacı, hipotezi ve en önemli bulgusu (ana bulgu/lar) belirtilmeli, Sonuçların niçin önemli olduğu ifade edilmeli, 2. paragrafta;  Sonuç ve yorumların önceki çalışmalara paralel olup olmadığı, güçlü ve zayıf yönleri ile irdelenmeli,  Veriler vurgulanmalı ve bunların niçin önemli olduğu tartışılmalı,

50. Tartışma Akışında Ana İskelet 3. Paragraf;  Verilerin genel bilgiler ile uyuşup uyuşmadığı ile devam edilmeli, 4. Paragraf;  Mekanizmalar tarif edilmeli, Araştırma stratejisinin ne kadar etkili olduğu belirtilmeli, Tartışmanın sonunda bulgular ve yorum ifade edilmeli, Bilgi anlayışımızdaki ilerlemelere sorulan sorunun katkısının ne olduğu aşırı iddiaya varmadan vurgulanmalı,