Çalıştayın Değerlendirilmesi: Yapabildiklerimiz Yapamadıklarımız Prof. Dr. Hakan YARDIMCI

1. Çalıştayın Değerlendirilmesi: Yapabildiklerimiz Yapamadıklarımız Prof. Dr. Hakan YARDIMCI Tarım Veteriner Biyoloji Bilimleri Veri Tabanı Kurul Başkanı

2. Tarım Veteriner ve Biyoloji Bilimleri Süreli Yayıncılık 1. Editörler Çalıştayında Neler Yapıldı?(2 Kasım 2007) • Veri Tabanı Tanıtımı, • Editör ve hakem sorunları, sorumlulukları ve Türkçe süreli yayınların devamlılığının nasıl sağlanacağı tartışıldı, • Veri tabanı-dergi iletişimi ve ortak yazım dili, dergi formatı ele alındı, • Bilim ve yayın etiği konuları işlendi 22 Kasım 2008

3. Birinci çalıştayda elde edilen görüşler I. KONU: “Dergi Yayıncılığında Karşılaşılan Sorunlar, Yayın Kalitesinin Artırılması” • Akademik yükseltmelerde SCI'e giren yurtdışı dergilerde yayınlanan makalelerin ön koşul kabul edilmesinin Türk dergilerine makale akışını ciddi oranda azalttığı, • SCI’de taranan yurtdışı dergilerde kabul görmemiş makalelerin, yurtiçi dergilere yönlendirilmesi nedeniyle ulusal dergilerin yayın kalitesinde düşüş gözlendiği, • SCI'de taranan dergilerde kabul görmemiş makalelerin ulusal yayınlarda yer alma sürecinin uzun oluşu nedeniyle makalelerin güncelliğini kaybettiği, • Türkiye'de yayınlanan dergilerde derlemeler ile ilgili bir takım kalite sorunlarının söz konusu olduğu, bu tip makalelerin konunun uzmanları tarafından yazılması gerekirken birçoğunun lisansüstü öğrenciler tarafından kaleme alındığı, 22 Kasım 2008

4. “Dergi Yayıncılığında Karşılaşılan Sorunlar, Yayın Kalitesinin Artırılması” • Türk bilim adamlarının uluslararası dergilerde yayınlanabilecek düzeyde çalışmalarının olduğu, ancak bunların bilimsel bir dil ve üslup ile yazılmadığı, metodoloji ve istatistik bilgisinin yetersizliği nedeniyle genelde red edildikleri ve yeniden yayınlanmasının zaman alması nedeniyle önemini kaybettiği, • Uluslararası yayın zorunluluğunun kalite olarak Türkiye’deki birçok ulusal dergiden düşük seviyede olan yabancı dergilere rağbeti artırdığı, ayrıca bu durumun bir etik sorunu da beraberinde getirdiği, • Türkiye’yi ilgilendiren ve ulusal kaynak bilgilerini içeren makalelerin SCI kapsamındaki bir çok dergide gerekli değeri bulamaması nedeniyle bu makalelerin etki faktörü düşük dergilerde yayınlandığı, • SCI kapsamı dışındaki uluslararası dergilerde çıkan Madde-7 de bildirilen yayınların ülkemizin atıf sayısına katkıda bulunmadığı, 22 Kasım 2008

5. “Dergi Yayıncılığında Karşılaşılan Sorunlar, Yayın Kalitesinin Artırılması” • Ulusal düzeyde yayınlanan dergilerin her aşamada ciddi maddi sorunlar yaşadığı, bu sorunları çözümlemek üzere devreye sokulan önerilerin (reklam gibi) başka sorunlara yol açtığı, bu kapsamda ULAKBİM'in dergilere maddi destek vermesinin yararlı olacağı, • Dergilerin elektronik yayıncılık konusunda teknik desteğe ihtiyaç duyduğu, sorunun ULAKBİM ve YÖK çerçevesinde ele alınmasının yararlı olacağı, • ULAKBİM tarafından saptanan belirli kriterlere ulaşan ulusal dergilerde yayınlanan makalelerin, akademik atamalarda (doçentlik yükseltmelerinde) değerlendirilmeye alınmasının özellikle önemli olduğu, • ULAKBİM tarafından dergilerin kalitesinin artırılması amacıyla oluşturulan mevcut kriterlerin titizlikle uygulanması , • Araştırma makalesi akışında sorun yaşayan dergilerin güç birliğine gitmesi bir çözüm önerisi olarak dile getirilmiştir. 22 Kasım 2008

6. Birinci çalıştayda elde edilen görüşler • II. KONU :“Editör ve hakem sorunları, sorumlulukları ve Türkçe süreli yayınların devamlılığı nasıl sağlanır?“ • Dergi editörlüğü yardımcılığının güçlendirilmesi, • ULAKBİM tarafından bir hakemlik havuzunun oluşturulması ve dergi editörlerinin güçlük çektiği durumlarda bu hakem havuzundan yararlanılması, • Editör ve hakemlerin eğitimi, • Editörlere bir mail liste açılması ve burada ilgili konuların tartışmaya sunulabilmesi, • Üniversitelerde yüksek lisans düzeyinde “bilimsel veri hazırlama ve makale yazımı” derslerinin okutulması, 22 Kasım 2008

7. “Editör ve hakem sorunları, sorumlulukları ve Türkçe süreli yayınların devamlılığı nasıl sağlanır?“ • Ulusal düzeyde yayınlanan bilimsel dergilerin yayın kriterlerinin ve dergi çıkarma koşullarının belirlenmesi, • Yayınlanan makalelerinin kalitesinin yükseltilmesi için hakemlere huzur hakkı ödenmesi, • ULAKBİM'in etki faktörünün (impact factor) yükseltilmesi için çalışmalar yapması, • Ulusal Hakemli Dergi statüsünün ULAKBİM tarafından verilmesi, • Madde-9 da bildirilen dergilerin ULAKBİM kriterlerine uygunluğu göz önüne alınarak A, B, C gibi sınıflandırılması ve bunlara yapılacak muhtemel dergi desteklerinin bu kategoriler dikkate alınarak gerçekleştirilmesi 22 Kasım 2008

8. “Editör ve hakem sorunları, sorumlulukları ve Türkçe süreli yayınların devamlılığı nasıl sağlanır?“ • Bazı hakemlerin görev bilinciyle hareket etmedikleri, makaleleri çoğu zaman hiçbir eleştiri veya katkı yapmadan kabul veya red ettikleri, • Ulusal veri tabanlarının geliştirilmesi ve ulusal atıf indekslerinin oluşturulması dile getirilmiştir. 22 Kasım 2008

9. Birinci çalıştayda elde edilen görüşler" • III. KONU : "Veri tabanı-dergi iletişimi ve ortak yazım dili, dergi formatının ele alınması“ • Dergilerin etkin ve hızlı şekilde makale incelemesi için editör-hakem, yazar-editör-yazar arasındaki işlemleri ve değerlendirmeleri yürütmek üzere elektronik inceleme mekanizmalarının kurulması. Bu amaçla, ULAKBİM’in, merkezi olarak yararlanılabilecek bir yazılım veya sistemi geliştirmesi, • Dergiler için kısa adların belirlenmesi ve bu amaçla uygulanacak kuralların çalışılması ve dergi editörlerine duyurulması, • Dergilerde ortak bir kaynak ve alıntılama gösterimi sisteminin geliştirilmesi, bu amaçla ULAKBİM’ce tüm dizin kurulları ile ortak çalışacak bir çalışma grubunun oluşturulması ve “Türkiye Kaynak ve Alıntı Gösterim Sistemi” olarak adlandırılabilecek kuralların elektronik olarak yayınlanması, 22 Kasım 2008

10. "Veri tabanı-dergi iletişimi ve ortak yazım dili, dergi formatının ele alınması“ • Dergilerde yazım kuralları yanında makale inceleme mekanizmaları ve tahmini inceleme sürelerinin belirtilmesi, • Dergi editörlerinin gerek kurul ve gerekse kendi aralarında etkin ve hızlı iletişimi için bir haberleşme listesi ve/veya tartışma forumu oluşturulması, • Fen ve mühendislik bilimleri gibi isimlerle yayınlanan dergilerin içeriğinin dizinlenmesinde sorunlar görülebilmektedir. Bu nedenle alan dergiciliğine gidilmesi veya makalelerin konularına göre gruplandırılarak yayınlanması, • Derginin içindekiler bölümünde makale türleri gruplandırılarak listelenmeli ve ayrıca makalelerin ilk sayfasında makale türünü gösteren açıklamanın yer alması, 22 Kasım 2008

11. "Veri tabanı-dergi iletişimi ve ortak yazım dili, dergi formatının ele alınması“ • Etki faktörünün yükseltilmesi için dergilerin basılı sürümleri dışında çevrim içi sürümleri de yayınlanmalı, bu amaçla yararlanılacak özel yazılımın ULAKBİM tarafından geliştirilerek dergi editörlerine dağıtılması, • Makalelerde konu, kategori ve anahtar sözcük seçiminde ve dizinleme işlemi sırasında kullanılacak olan ontoloji ve/veya thesarus çalışmalarının ULAKBİM tarafından projelendirilmesi, • Elektronik dergi yayıncılığı konusunda kurs ve seminerlerin düzenlenmesi dile getirilmiştir. 22 Kasım 2008

12. Birinci çalıştayda elde edilen görüşler • IV. KONU: "Bilim ve yayın etiği“ • Yayın etiğinde birinci sorumluluk yazara ait olmakla birlikte, editörler grubu da yayından birinci derecede sorumludur. Ayrıca danışma kurulu ve hakemlerin bu sorumluluğa ortak olmaları gerektiği, • Editörlük kurumunun verimli çalışabilmesi için basılı ve elektronik yayıncılık ile ilgili etik kurallar hakkında seminer ve kurslar düzenlemesi gerektiği, • Lisans ya da lisansüstü düzeyde bilim etiği dersinin verilmesinin yararlı olacağı, • Editörlerin bilimsel etik dışı olan yayınlar karşısında derginin izleyeceği politika ve davranışları duyurması gerektiği, 22 Kasım 2008

13. "Bilim ve yayın etiği“ • Yayın etiğinin projenin hazırlanmasından yayın aşmasına kadar geçen süreyi kapsaması gerektiği, • Yazarlarla gönderdikleri manuskriptleri başka bir dergide yayınlatmayacaklarına ilişkin bir sözleşme imzalaması gerektiği dile getirilmiştir. 22 Kasım 2008

14. Birinci çalıştay sonrasında yapılanlar • 2. çalıştayın düzenlenmesi bu görüşlerin bir sonucudur • ULAKBİM, ISI Türkçe Dergiler Danışmanı olarak çalışmaya başladı • Türkiye’nin Web of Science kapsamındaki dergi sayısı neredeyse 10 katına çıkmıştır. Kasım 2008 itibariyle 58 dergimiz bu kapsam içerisine girmiştir • Birinci çalıştayda hedeflenen konulardan biri olan iletişim için web de bir forum sayfası yapılmıştır. Ancak, bu konuda gereken ilgi olmamıştır. 22 Kasım 2008

15. Birinci çalıştay sonrasında yapılanlar • Birinci çalıştayda kaliteyi artırma yönünde alınan kararlar doğrultusunda veri tabanına kabul edilme kriterleri üzerinde çalışılmış ve yeniden detaylandırılan kriterler uygulanmıştır • Veri tabanımızda taranan dergilerde belirli bir disiplinin meydana geldiği toplantılarımız sırasında yapılan değerlendirmelerde gözlenmektedir. 22 Kasım 2008

16. Birinci çalıştay sonrasında yapılanlar • Birinci çalıştay ardından yapılan ilk kurul toplantısında ULAKBİM'e gelen tüm dergiler tekrar gözden geçirilmiş ve 15'i kabul, 16'sı izleme ve 2'si red olmak üzere 33 dergi değerlendirilmiştir. • İzleme kararı alınan dergilere; “Yılda en az iki kez yayınlanması” gereği ve “Danışma Kurulunun ulusal ve uluslar arası üyelerle genişletilmesi” önerilmiştir. • Derlemelerin çok fazla olması”,”Daha çok enstitü içi yazarlara yer veren bir dergi olması”, “Birleşik sayı yapıyor olması ve eksiklerinin çok olması, “Her sayıda tek makale bulunması”, “Sayılarda gecikme olduğu” konularında uyarılar yapılmıştır. 22 Kasım 2008

17. Birinci çalıştay sonrasında yapılanlar • Red haricinde tüm dergilerin indekslemesine devam edilmiştir. Ancak 2009 yılının ilk toplantısında dergiler yeniden değerlendirilecek ve sadece kabul dergilerine Tarım, Veteriner ve Biyoloji Bilimleri Veri Tabanın'nda yer verilebilecektir. 22 Kasım 2008

18. Hedefler • Ulusal Atıf İndeksi oluşturulması • Ulusal dergilerimizin Uluslararası kalite değerlerine ulaştırılması • Çalıştaylarda elde edilen sonuçların uygulanabilirliğini sağlamak 22 Kasım 2008

19. Tarım Veteriner ve Biyoloji Bilimleri Süreli Yayıncılık 2. Editörler Çalıştayı TEŞEKKÜR EDERİM yardimci@veterinary.ankara.edu.tr 22 Kasım 20078