prof. nzw. dr hab. inż. Andrzej Kraszewski

1. prof. nzw. dr hab. inż. Andrzej Kraszewski Wydział Inżynierii Środowiska Politechnika Warszawska Percepcja społeczna energetyki atomowej 26 maja 2008

2. ENERGETYKA JĄDROWA - PROTESTY • Infrastruktura energetyki jądrowej powoduje największe ryzyko konfliktu: • Interwenienci: • Pozarządowe organizacje ekologiczne • Lokalne społeczności • Samorządy • Lobbies (górnicze, naftowe, OZE…)

3. ENERGETYKA JĄDROWA CZY WARTO WRACAĆ W POLSCE DO DYSKUSJI O ENERGETYCE JĄDROWEJ?

4. WYZWANIA DLA ENERGETYKI DWIE KWESTIE SĄ DZIŚ PIERWSZOPLANOWE W WYMIARZE GLOBALNYM: 1. Bezpieczeństwo energetyczne 2. Walka z efektem cieplarnianym (głównie poprzez redukcję emisji CO2) OBIE DOTYCZĄ ŻYWOTNYCH INTERESÓW POLSKI

5. BEZPIECZEŃSTWO ENERGETYCZNE Konieczność odbudowy sektora wytwarzania energii • 10% zainstalowanej mocy jest bezużyteczna. • 30% już teraz wymaga wymiany lub modernizacji. • 20% musi być odbudowane do roku 2030 Konieczność zapewnienia energii dla procesów rozwoju gospodarczego Wzrost PKB (w %), w latach 2006-2015, zgodnie z NSRO

6. REDUKCJA EMISJI CO2 Polityka klimatyczna Polski: cel redukcyjny w roku 2020 w stosunku do roku bazowego (1988) – 40% • W LATACH 2013-2020 KONIECZNA BĘDZIE REDUKCJA RZĘDU 170 MLN TON GAZÓW CIEPLARNIANYCH (OK. 30% OBECNEJ EMISJI) – CEL TEN WYDAJE SIĘ OBECNIE NIEMOŻLIWY DO OSIĄGNIĘCIA. • PO 2013 WOLNY RYNEK HANDLU EMISJAMI MOŻE SPOWODOWAĆ JUŻ W PIERWSZYM ROKU PODWYŻKI CEN ENERGII O 50-70%. TO MOŻE SPOWOLNIĆ LUB NAWET ZAHAMOWAĆ ROZWÓJ GOSPODARCZY

7. KIERUNKI DZIAŁAŃ Bezpieczeństwo energetyczne i ograniczenie emisji CO2 może być zapewnione na 7 sposobów: • efektywność użytkowania energii, • odnawialne źródła energii (OZE), • nowe technologie energetyki jądrowej, • zaawansowane technologie zgazowania węgla, • sekwestracja i magazynowanie CO2, • hybrydowe silniki samochodowe, • wykorzystanie rozproszonych zasobów energii. • (Amerykański Instytut Badawczy Energetyki (EPRI))

8. ENERGETYKA JĄDROWA RZĄD MA PEŁNE PRAWO (A NAWET OBOWIĄZEK) WRÓCIĆ DO ENERGETYKI JĄDROWEJ JAKO JEDNEGO Z ELEMENTÓW PLANU ROZWIĄZANIA PROBLEMÓW ENERGETYCZNYCH KRAJU Jak zmniejszyć pole konfliktu?

9. 5 7 4 1 2 Sąd 3 Jądrowa Interwenienci ANATOMIA KONFLIKTU Podejmujący decyzję Elektrownia Inwestor

10. ETIOLOGIA, czyli gdzie leży przyczyna? • INWESTORZY:Arogancja. Błędy proceduralne. Niedocenianie roli konfliktu w podejmowaniu decyzji. • DECYDENCI: Słaba klasa polityczna: Wmanewrowani w konflikt myślą raczej o swojej pozycji politycznej, aniżeli o dobru społecznym. • INTERWENIENCI:Społeczności lokalne: Brak zaufania do PD. Edukacja (ekologiczna) jest niewystarczająca - NIMBY. • POE: często prymat ideologii nad zasadą optymalności. • To powoduje, że decyzje dotyczące rozwoju infrastruktury są trudne do uzasadnienia, zatem słabo odporne na argumenty polityczne i podatne na KONFLIKT.

11. KONFLIKT!KONFLIKT!KONFLIKT! AKSJOLOGIA, czyli JAK BYĆ SKUTECZNYM… Inne priorytety np. polityczne Analiza techniczna, ekonomiczna i środowiskowa (fakty) PODEJMUJĄCY DECYZJĘ Zaangażowanie społeczne (wartości)

12. BENEFICJENCI POSZKODOWANI INTERWENIENCI ZAANGAŻOWANIE SPOŁECZNE W SYSTEMIE DEMOKRATYCZNYM SPOŁECZEŃSTWO MA PEŁNE PRAWO DO UCZESTNICTWA W PROCESACH PLANOWANIA I PRZYGOTOWANIA INWESTYCJI • DOCELOWE GRUPY SPOŁECZNE (na przykładzie EJ) • BENEFICJENCI: ci, którzy korzystają z energii elektrycznej (ogół mieszkańców Polski). • POSZKODOWANI:ci, którzy uznają, że ich interes jest zagrożony w wyniku realizacji przedsięwzięcia (np. mieszkańcy okolic EJ, przedsiębiorcy przemysłu paliw kopalnych, energetyki odnawialnej, branży spożywczej i turystycznej…). • INTERWENIENCI:ci, którzy zdecydują się na udział w konsultacjach, w programie uczestnictwa i ew. w proteście.

13. INERWENIENCI: Zrozumieć ich interes • POZARZĄDOWE ORGANIZACJE EKOLOGICZNE– przestrzeganie zasad ekorozwoju, ochrona zasobów przyrody, nadmierne emisje substancji i energii, ochrona krajobrazu. • Ochrona (interes) środowiska przyrodniczego • LOKALNE SPOŁECZNOŚCI – pogorszenie warunków zdrowotnych, zmniejszenie wartości nieruchomości, pogorszenie warunków egzystencji, itp. • Ochrona (interes) środowiska społecznego • STOWARZYSZENIA PROFESJONALNE - hotelarze, deweloperzy, kupcy • Ochrona (interes) środowiska ekonomicznego • Interwenienci obawiają się, że w procesie decyzyjnym ich interes nie zostanie należycie uwzględniony

14. ANALIZA TECHNICZNA Zasadność EJ musi wynikać z analiz w fazie planowania strategii rozwoju energetyki – w nawiązaniu do działań efektywnościowych, rozwoju OZE, IGCC i CCS • FAZA PLANOWANIA STRATEGICZNEGO • RZETELNA PROGNOZA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ • Rzetelna = wolna od manipulacji lobbies • ANALIZA TECHNICZNO-EKONOMICZO-ŚRODOWISKOWA WARIANTÓW STRATEGII ROZWOJU ENERGETYKI • Sformułowanie wariantów i kryteriów oceny. Studium wykonalności bloku IGCC z CCS. Studium wykonalności elektrowni jądrowej, analiza wariantów lokalizacji. Analiza (wielokryterialna) wariantów. itp.

15. A MOŻE • OGÓLNOPOLSKI OKRĄGŁY STÓŁ ENERGETYCZNY? • MOŻLIWE KIERUNKI DZIAŁAŃ: • INICJOWANIE OPRACOWAŃ I RAPORTÓW • ANALIZA WARIANTÓW ROZWOJU ENERGETYKI • INICJOWANIE DZIAŁAŃ EDUKACYJNYCH I INFORMACYJNYCH • INICJOWANIE BADAŃ OPINII PUBLICZNEJ • PRZYGOTOWANIE REKOMENDACJI DLA RZĄDU ZAANGAŻOWANIE SPOŁECZNE W FAZIE P.S. KONFLIKT CZY WSPÓŁPRACA? ?

16. ZAANGAŻOWANIE SPOŁECZNE W FAZIE P.S. KTO POWOŁUJE „STÓŁ”? MINISTROWIE GOSPODARKI I ŚRODOWISKA? PREMIER? KOGO ZAPROSIĆ DO UDZIAŁU? • PREDSTAWICIELI DUŻYCH FIRM ENERGETYKI ZAWODOWEJ • PRZEDSTAWICIELI INTERESU ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII • POZARZĄDOWE ORGANIZACJE EKOLOGICZNE • POLSKĄ AGENCJĘ ATOMISTYKI • EKSPERTÓW • Nie unikajmy trudnych partnerów, oni i tak będą dochodzić swego interesu – rozmawiajmy z nimi, gdy wszystkie opcje są jeszcze otwarte.

17. EDUKOWANIE • PROGRAMY EDUKACYJNE OSZCZĘDZANIA ENERGII • ENERGETYKA I OCHRONA KLIMATU • BEZPIECZEŃSTWO ENERGETYCZNE • ILE KOSZTUJE ENERGIA? BENEFICJENCI POSZKODOWANI NAKŁADY NA EDUKOWANIE

18. ZAANGAŻOWANIE SPOŁECZNE I ANALIZA TECHNICZNA WYBÓR WARIANTÓW DO ANALIZY W PLANOWANIU SRATEGICZNYM • WARIANT „ZEROWY” – Business as usual • WARIANT 50% ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII • WARIANT Z 3 ELEKTROWNIAMI JĄDROWYMI - 15% z EJ, 18% z OZE • INNE WARIANTY – zgłaszane w toku prac OSE Wariant mało realny – również i takie warianty trzeba zbadać, na życzenie zainteresowanych. To z analizy powinien wynikać np. zbyt wysoki koszt tego wariantu • Pomóż zainteresowanym określić „ich” warianty – one mogą być interesujące. A jeśli są nierealne – niech to sami zobaczą…

19. ZAANGAŻOWANIE SPOŁECZNE I ANALIZA TECHNICZNA WYBÓR KRYTERIÓW OCENY WARIANTÓW SYSTEMU DO ANALIZY W STUDIUM STRATEGICZNYM • KRYTERIA TECHNICZNE • KRYTERIA BEZPIECZEŃSTWA ENERGETYCZNEGO • KRYTERIA EKONOMICZNE • KRYTERIA OCHRONY ŚRODOWISKA • KRYTERIA SPOŁECZNE • MAKSIMUM 20-30 KRYTERIÓW!

20. ANALIZA PORÓWNAWCZA WARIANTÓW METODA ANALIZY WIELOKRYTERIALNEJ POLEGA NA PORÓWNANIU MIEDZY SOBĄ WARIANTÓW DECYZYJNYCH POSŁUGUJĄC SIĘ ZBIOREM KRYTERIÓW WŁAŚCIWYCH DO OCENY RÓŻNORAKICH ASPEKTÓW TYCH WARIANTÓW. • OPIS MOŻLIWYCH DECYZJI MA POSTAĆ MACIERZY • USTALENIE PREFERENCJI UCZESTNIKÓW PROCESU DECYZYJNEGO • USZEREGOWANIE WARIANTÓW OD NAJBARDZIEJ DO NAJMNIEJ POŻĄDANEGO • AWK ma wszelkie cechy narzędzia wspomagającego udział społeczeństwa na etapie podejmowania decyzji.

21. IMPLEMENTACJA PLANU • PRAWIDŁOWO PODJĘTA DECYZJA KONSULTACJACH SPOŁECZNYCH, KTÓRE DOPROWADZIŁY DO POROZUMIENIA Z WIĘKSZOŚCIĄ INTERWENIENTÓW KOŃCZY DYSKUSJE. • TERAZ W INTERESIE SPOŁECZNYM IMPLEMENTACJA PLANU MA ABSOLUTNY PRIORYTET

22. ZAGROŻENIA PROJEKTU • UPOLITYCZNIENIE PROCESU DECYZYJNEGO – ZWŁASZCZA W OKRESACH PRZEDWYBORCZYCH • MENTALNOŚĆ NIEKTÓRYCH INWESTORÓW „JA TU JESTEM OD BUDOWANIA…” • IDEOLOGIZACJA KWESTII ENERGETYKI JĄDROWEJ ZE STRONY WIELU POZARZĄDOWYCH OORGANIZACJI EKOLOGICZNYCH • LOBBING GRUP INTERESÓW ZA „ODPOWIEDNIMI” ROZWIĄZANIAMI • POKUSA ZBYTNIEGO „PÓJŚCIA NA SKRÓTY” – OMAWIANE DZIAŁANIA WYMAGAJĄ CZASU

23. KONKLUZJA • NALEŻY ZDAĆ SOBIE SPRAWĘ, ŻE ZASADNICZY PROBLEM BUDOWY ENERGETYKI JĄDROWEJ LEŻY TYLE SAMO W SFERZE ANALIZ TECHNICZNO-EKONOMICZNYCH, CO W: • GDZIE TO KONIECZNE, PRZEMYŚLENIU JESZCZE RAZ KWESTII STRATEGII ROZWOJU ENERGETYKI • UWZGLĘDNIENIU WŁAŚCIWEJ ROLI KRYTERIÓW OCHRONY ŚRODOWISKA • UZYSKANIU MOŻLIWIE SZEROKIEJ AKCEPTACJI SPOŁECZNEJ DLA PLANOWANYCH INWESTYCJI. • NALEŻY PONADTO WDROŻYĆ TAKIE PROCEDURY I DOMAGAĆ SIĘ TAKIEGO PRAWA, KTÓRE POZWOLI NA SKRÓCENIE CZASU PRZYGOTOWANIA INWESTYCJI INFRASTRUKTURALNYCH – ZWŁASZCZA LINIOWYCH – (ENERGETYCZNE LINIE PRZESYŁOWE)