موضوع: تصميم گيری در مسائل مالی ارزشيابی سهام عادی و ممتاز

2. موضوع:تصميم گيری در مسائل مالیارزشيابی سهام عادی و ممتاز ارائه دهندگان: معصومه نوروزی نوده حکیمه احمدی آبان 1391

3. سهام عادی Common stock سندی است که نشان می دهد که یک سرمایه گذار مالک یک درصد معینی از شرکت است، و درصد معینی از سود شرکت، و مزایای دیگری که به سهامداران تعلق می گیرد را دریافت خواهد کرد. * اکثر شرکت ها به صورت سهام عادی است و به همین دلیل معمولاً صاحبان این نوع سهام کنترل و مدیریت شرکتها را در دست دارند و سهام عادی مهم ترین منبع تأمین مالی بلندمدت شرکتها به شمار می آیند. * سهامداران عادی آخرین مدعیان شرکت تلقی می شوند. • ارزش سهام عادی مبنای ارزش شرکت است و مبنایی برای تبدیل اوراق قرضه و سهام ممتاز می باشد. * نرخ بازده ریسک و سود سهام عادی از همه اوراق بهادار بیش تر است. * ریسک های عادی به دلیل این که درآمد ثابت ندارد و در پایان دوره مالی امکان دارد سودی پرداخت نشود بالاست.

4. ویژگی های سهام عادی 1- سهام عادی، سهام اکثریت می باشد. 2- سهام عادی فاقد سررسید است که خریدار سهام عادی تا پایان عمر شرکت می تواند مالک شرکت باقی بماند. 3- سهام عادی دارای ارزش اسمی است. البته در برخی از کشورها می تواند فاقد ارزش اسمی هم منتشر شود ولی در ایران سهام عادی دارای ارزش اسمی می باشد که این ارزش، 1/000 ريالی است. 4- دارندگان سهام عادی مالکان اصلی شرکت بوده و از حقوق و مزایای زیر برخورداند: * حق دریافت سود سهام * حق تقدم در خرید سهام جدید (حق تقدم خرید این است که وقتی شرکت قصد داردسهام جدید منتشر کند، باید قبل از عرضة آن به عموم مردم، ابتدا آن را به سهامداران فعلی عرضه کند. هدف این است که به سهامداران فعلی فرصت داده شود تا درصد مالکیت خود را در شرکت حفظ کند.)

5. * حق باقی ماندة دارایی پس از انحلال شرکت * حق بازرسی دفاتر قانونی (اطلاع از فعالیتهای شرکت) * حق انتقال سهام (سهامدار می تواند به راحتی و بدون نیاز به اجازه مدیریت یا سایر سهامداران، مالکیت خود را به سرمایه گذار دیگری انتقال دهد.) * مسئولیت محدود سهامداران فقط به میزان سهام و سرمایه شان است. * حق حفظ نسبت سهام (این حق، حق قانونی است. سهامداران موجود حق دارند برای حفظ سهم مالکیت شرکت، سهام تازه انتشار یافته شرکت را خریداری کنند. حق حفظ نسبت سهام، عامل مهم حمایت کننده از سهامداران است.) مثال: فرض کنید شرکتی 100/000سهم عادی دارد و درصدد است 50/000 سهم عادی جدید منتشر کند. سهامداری که مالک 100 سهم از 100/000سهم فعلی است، حق دارد 50 سهم جدید را خریداری کند قبل از اینکه سهام جدید به دیگران واگذار شود. * حق رأِی دادن در مجامع عمومی عادی و مجمع فوق العاده: سهامداران عادی دارای حق رأی می باشند. حق رأی به صورت ساده یا تجمعی انجام می گیرد.

6. در حق رأی ساده: هر سهم به مالک آن یک حق رأی می دهد به طوریکه فرد دارای 100 سهم، 100 حق رأی دارد. رأی گیری تجمعی: در این شکل رأی دادن هر سهامدار می تواند به میزان تعداد سهام خود ضربدر تعداد اعضای هیأت مدیره رأی دهد. تعداد سهام مورد نیاز برای انتخاب d عضو طبق فرمول: n: تعداد سهام حاضر در جلسه که حق رأی دارند. d: تعداد اعضای هیأت مدیره ای که سهامدار می خواهد انتخاب کند. D: تعداد کل اعضای هیأت مدیره

7. مثال: اگر آقای محمد بخواهد از 7 نفر افراد انتخابی هیأت مدیره به 5 نفر رأی دهد و تعداد سهام شرکت 8/000 سهم باشد و سهام حاضر در جلسه 5/000 سهم باشد، چه تعداد سهام برای انتخاب 5 عضو توسط آقای محمدی مورد نیاز است؟ تعداد سهام مورد نیاز 5- ارزش دفتری هر سهم برابر است با تقسیم حقوق صاحبان سهام بر تعداد سهام عادی منتشر شده است.

8. - از این سهام انتظار نرخ رشد وجود دارد. g= b × r g : نرخ رشد b : r : نرخ مجدد سرمایه گذاری EPS = سود هر سهم عادی DPS =که نقداً پرداخت می شود EPS بخشی از 7-سود تقسیمی: پرداخت سود تقسیمی مستقیماً وابسته به تصویب هیأت مدیره است (در ایران منوط به تصویب مجمع عمومی صاحبان سهام است)

9. * ویژگی های مهم سود تقسیمی: 1- پرداخت سود به صورت نقدی (لذا زمانی که سودآوری و نقدینگی شرکت مناسب باشد باید پرداخت سود پیشنهاد شود.) 2- کاهنده مالیات شرکت نیست و از محل سود پس از کسر مالیات پرداخت می شود. 3- به قسمتی از سود سهامداران حقیقی تخفیف مالیاتی تعلق می گیرد. برخی از شرکتهای سهامی، سهامدار سایر شرکتهای سهامی هستند در این صورت 100% سود تقسیمی که از محل سود خالص پس از کسر مالیات شرکت سرمایه پذیر به شرکت سرمایه گذار پرداخت می شود می تواند معاف از مالیات باشد. هدف از گنجاندن این شرط جلوگیری از مالیات مضاعف بر سود تقسیمی است.

10. اقتصادی (تغییر نرخ بهره، تورم، نرخ ارز) و یا عوامل سیاسی و اجتماعی.

11. 1. عوامل اقتصادی الف) تغییر نرخ بهره: تغییر در نرخ بهره موجب تغییر در نرخ بازده مورد انتظار خواهد شد و قیمت سهام را نیز تغییر می دهد (نرخ بهره با نرخ بازده مورد انتظار رابطه مستقیم دارد و با قیمت سهام رابطه عکس دارد. ب) تغییر نرخ ارز: تأثیر تغییر نرخ ارز در شرکت های صادر کننده و شرکت های وارد کننده متفاوت است. در شرکت های صادر کننده، افزایش نرخ ارز باعث افزایش سود شرکت و در نتیجه افزایش قیمت سهام خواهد شد و در شرکت های وارد کننده، افزایش نرخ ارز باعث کاهش سودآوری شرکت خواهد شد و در نتیجه سهام نیز کاهش می یابد. 2. عوامل سیاسی عوامل سیاسی مؤثر بر قیمت سهام ممکن است عوامل سیاسی داخلی یا عوامل سیاسی خارجی باشد.

12. 1. عوامل سیاسی داخلی هر چه تشنج سیاسی بیشتر باشد (ریسک سودآوری) افزایش یافته و قیمت سهام (در کل بازار) کاهش خواهد یافت. 2. عوامل خارجی ممکن است بر قسمتی از بازار و یا کل بازار تأثیر داشته باشد و معمولاً عواملی که موجب تضعیف ارتباط با یک کشور خارجی گردد بر شرکت هایی که با ان کشور مبادله تجاری دارند بر قیمت سهام آن ها تأثیر خواهد گذاشت. • تصمیمات مجامع عمومی، این تصمیمات عبارتند از: 1. تقسیم سود 2. افزایش سرمایه: (می تواند از آورده نقدی سهامداران زمان فروش سهام در بازار باشد که این افزایش سرمایه باعث کاهش قیمت سهام می شود)

13. a ، قیمت سهم بیشتر کاهش می یابد.

15. مثال: قیمت سهم قبل از توزیع سود سهمی 4000 ریال به هر 10 سهم 1 سهم جایزه داده شده است. قیمت سهم پس از توزیع سهام جایزه برابر است با: 3636=%10+1 / 4000=قیمت سهم پس از سهام جایزه 4. تجزیه سهام: هر سهم به تعدادیسهم تجزیه خواهد شد. در تجزیه سهام تعداد سهام افزایش یافته قیمت اسمی و قیمت ذاتی کاهش می یابند، سرمایه و ارزش شرکت تغییر نمی کنند. سهم پس از تجزیه سهام، قیمت سهم نیز متناسب با درصد تجزیه سهام کاهش خواهد یافت. درصد تجزیه سهام/قیمت سهم قبل از تجزیه سهام=قیمت سهم پس از تجزیه سهام

17. رده های سهام عادی: 1) دارای حق رأی 2) بدون حق رأی یکی از دلایل اصلی انتشار 2 رده مختلف سهم به کنترل شرکت مربوط می شود. از آن جا که کنترل شرکت سهامی مستلزم دارا بودن فقط 51 درصد از سهام عادی دارای حق رأی است، هنگام تصمیم گیری در مورد پذیرش پیشنهاد تصاحب از طرف یک شرکت دیگر، می توان سهامداران بدون حق رأی را کنار گذاشت. سود تقسیمی سهم بدون حق رأی نباید از سود تقسیمی سهم دارای حق رأِی کمتر باشد در برخی از شرکتها سود تقسیمی سهام بدون حق رأی بیش از سود تقسیمی سهام دارای حق رأی است. 2 روش ارزشیابی سهام عادی: * روش ارزشیابی فعلی (ارزش ذاتی) * روش ضریب قیمت به درآمد ارزش فعلی سهام عادی عبارتست از مجموع ارزش فعلی عایدات آینده سهام در دوره نگهداری آن.

18. اگر قیمت فعلی سهم P0 قیمت سهم در پایان دوره P1 سود تقسیمی پرداختی در پایان دوره D1 باشد، خواهیم داشت: در این رابطه r نرخ بازده مورد انتظار از این سرمایه گذاری است. می توانیم قیمت فعلی سهم را به عنوان ارزش فعلی سودهای تقسیمی که از سال آینده آغاز می شود و برای همیشه ادامه می یابد در نظر بگیریم. مثلاً اگر دوره نگهداری سهم سه سال باشد ارزش فعلی سهم تنزیل شده عایدات سه سال آن طبق این فرمول محاسبه می شود:

19. محاسبة خط بازار سهام یا نرخ بازده مورد انتظار سرمایه گذاری r= i + (Rm-i) نرخ بازده مورد انتظار سرمایه گذاری : r بازده بدون ریسک : i نرخ بهره بازار : Rm دیسک سیستماتیک : مثال 1) نرخ بازده بدون ریسک معادل 12% و نرخ بهره بازار 18% می باشد در صورتیکه شاخص ، 2 باشد نرخ بازده مورد انتظار سرمایه گذاری برای پذیرش این ریسک چقدر است؟ r= i + (Rm-i) r= 24% = 2 (12% - 18%) + 12%

20. چند حالت خاص در تعیین ارزش ذاتی سهام عادی: 1- نرخ رشد سود تقسیمی صفر: سهام عادی شرکتی که سود تقسیمی آن ثابت باشد بیش تر شبیه یک سهم ممتاز است. مقدار ثابت = D1 = D2 = D3 = D بنابراین ارزش چنین سهامی برابر است با: پس می توان ارزش چنین سهمی را تابع الگوی مادام العمر دانست: مثال 2) اگر سیاست شرکت این باشد که هر ساله به ازای هر سهم سودی معادل 900 ريال بپردازد و نرخ بازده مورد انتظار سرمایه گذاری در سهام عادی این شرکت 20% باشد، ارزش فعلی هر سهم چند ريال است؟

21. 2- رشد سود تقسیمی با نرخ ثابت: یعنی سود تقسیمی یک شرکت همواره با یک نرخ ثابت رشد می کند. D1=D0(1+g)1 D2=D1(1+g) پس می توان گفت سود تقسیمی t دوره بعد، Dt برابر است با: Dt=D0(1+g)t * زمانی که نرخ رشد g، از نرخ بهره r، کوچکتر باشد می توان ارزش فعلی جریانات نقدی را به صورت زیر محاسبه کرد:

22. نرخ بازده مورد انتظار تا سررسید سهام عادی برابر است با، حاصل جمع دو بازده • نرخی است که ارزش فعلی سودهای آینده را با قیمت فروش سهام برابر می کند. • در رابطه فوق بازده ناشی از دریافت سود سهام و g بازده ناشی از منفعت سرمایه ای است (برابر است با نرخ رشد سود تقسیمی در حالت نرخ رشد ثابت) مثال 3) با توجه به مثال 1 در صورتیکه سود تقسیمی سال گذشته یک سهم 1200 ريال بوده باشد و قیمت این سهم 15/000 ريال باشد ارزش فعلی سهم چقدر خواهد بود؟ (نرخ رشد 8%) با توجه به اطلاعات قبل نرخ بازده مورد انتظار تا سر رسید را حساب کنید.

23. g=%r g=%10 3 2 1 چون بازده مورد انتظار سرمایه گذاری 24% ولی نرخ بازده ت سررسید 16% است پس مطلوب نیست و در حالتیکه ارزش بازار 15000 است ولی ارزش ذاتی 8100 است پس برای خریدار مطلوب نیست. 3- رشد سود تقسیمی با نرخ متغیر: دلیل اصلی بررسی این حالت آن است که بتوانیم نرخ رشدهای غیر عادی دوره های زمانی محدود را هم در نظر بگیریم. مثال 4) اگر سود سال گذشته سهامی 100 ريال بوده باشد و نرخ رشد تا سه سال آینده، 7% و پس از آن نرخ رشد به 10% برسد و با فرض اینکه نرخ بازده مورد انتظار 12% باشد ارزش فعلی سهام را بدست آورید. D0=100 D1=D0(1+g)=100(1+7%)=107 D2=D0(1+g)2=100(1+7%)2=114 D3=D0(1+g)3=100(1+7%)3=122 D4=D0(1+g)4=100(1+10%)4=146

25. روش ضریب قیمت به درآمد هر سهم تحلیل گران سهام از ضریب قیمت به درآمد هر سهم برای ارزیابی سهام استفاده می کنند. این ضریب نشان می دهد که قیمت سهم چند برابر سود سالانه هر سهم است. ارزش هر سهم : P0 سود هر سهم : E0 ضریب قیمت به درآمد:

26. سهام ممتاز * سهام ممتاز، سهامی است که دارندة آن نسبت به سود شرکت پس از پرداخت مالیات و بهره دارایی های شرکت در صورت ورشکستگی مقدمتر از سهامدار عادی است. * در پرداخت سود تقسیمی و هم چنین هنگام تقسیم دارایی های شرکت در صورت انحلال، اولویت با سهامداران ممتاز است. * از نقطه نظر قانونی و مالیاتی سهام ممتاز نوعی سند مالکیت است. * در دهة اخیر بانکها منتشرکنندگان عمده و سهام ممتاز بوده اند. * سهام ممتاز فاقد سررسید است از این لحاظ مشابه سهام عادی شرکت است و از لحاظ داشتن نرخ از پیش تعیین شده، مشابه اوراق قرضه می باشد. ویژگی های سهام ممتاز 1- سهام ممتاز فاقد سررسید است. 2- سهامداران ممتاز در دریافت سود بر سهامداران عادی اولویت دارند. 3- دارای سود تضمین شده است. (در آمد ثابت دارند)

27. 4- سهامداران ممتاز عموماً حق رأی محدودی دارند (فاقد حق رأی هستند) 5- قابلیت تبدیل دارند (سهام ممتاز ممکن است به اختیار سهامدار قابل تبدیل به سهام عادی باشد) 6- نسبت به پرداخت سود و دریافت دارایی در زمان خسارت و انحلال نسبت به سهام عادی اولویت دارد. 7- سود پرداختی سهام ممتاز جمع شونده و یا غیر جمع شونده است، حالت جمع شونده رواج بیش تری دارد (اگر سود سهام ممتاز جمع شونده باشد و یک سال پرداخت نشود بعنوان سود انباشته به دوره های بعد منتقل می شود.) 8- سود سهام ممتاز قابلیت فراوانی تجمعی دارد. (سوخت نمی شود) 9- نرخ بازده و ریسک آن از اوراق قرضه بیش تر و از سهام عادی کمتر می باشد. 10- سهام ممتاز، سهام اقلیت است. تعداد کم و ارزش آن زیاد است. 11- در پرداخت سود و نقدینگی بعد از بدهی و قبل از سهام عادی اعمال دارد. 12- سهام ممتاز می تواند مشارکتی باشد (ابتدا سود ثابت را دریافت و سپس در سود باقی مانده با سهامدار عادی شریک می باشد.)

28. 13- سود تقسیمی سهام ممتاز، معاف از مالیات است. 14- سهام ممتاز ممکن است قابل بازخرید باشند. (شرکت سهام را به قیمتی بالاتر از ارزش اسمی یا انتشار بازخرید کند.) 15- سهام مماز ممکن است با نرخ سود شناور منتشر شود. دلایل انتشار سهام ممتاز 1- سود تقسیمی سهام ممتاز هزینه قابل قبول مالیاتی محسوب نمی شود اما برخی از شرکت های آب و برق و گاز که زیر نظر دولت هستند به دلیل نحوه ی قیمت گذاری خاص می توانند هزینه های مالیاتی انتشار سهام ممتاز را به مشتریان خود منتقل کنند. 2- شرکت ها می توانند با انتشار سهام ممتاز به جای بدهی، ریسک ورشکستگی خود را کاهش دهد. سود پرداخت نشده سهام ممتاز بدهی محسوب نمی شود، پرداخت آن منوط به سودآوری شرکت می باشد. 3- سهامداران ممتاز عموماً حق رأی ندارند، حقی در کنترل شرکت هم ندارند. انتشار سهام ممتاز به معنی تأمین مالی با سرمایه سهامداران است بدون اینکه کنترل سهامداران عادی کاهش یابد.

29. قیمت اسمی × نرخ سود نرخ بازده مورد انتظار ارزش سهام ممتاز با توجه به اینکه نرخ رشد سود سهام ممتاز صفر است، قیمت سهام ممتاز از رابطه زیر محاسبه می شود: قیمت اسمی × نرخ سود نرخ بازده مورد انتظار اگر a نرخ سود سهام ممتاز و b قیمت اسمی و k نرخ بازده مورد انتظار باشد: الف) اگر a < k باشد قیمت ذاتی سهام ممتاز کمتر از قیمت اسمی است. یعنی سهامداری که نرخ بازده مورد انتظارش بیش تر از نرخ سود ممتاز است در صورتی به بازده مورد انتظار دسترسی پیدا می کند که سهام را کمتر از قیمت اسمی خریداری کند. ب) اگر k=a باشد قیمت ذاتی و قیمت اسمی مساوی است. ج) اگر a > k باشد قیمت ذاتی بیشتر از قیمت اسمی است.

30. مثال: شرکتی سهام ممتاز 150/000ريالی خود را با نرخ سود 15% و به قیمت 175/000ريال منتشر کرده است. اگر نرخ بهره بازار 12% باشد، ارزش این سهم برای خریدار چقدر است؟ خرید این سهم مطلوب است یا نه؟ خرید این سهم مطلوب است چون به قیمتی کمتر از ارزش ذاتی فروخته می شود.