200 likes | 515 Vues
Sunum Plani. Saglamadan Koleksiyon Ynetimine Koleksiyon Ynetimi ve Gelistirme-KavramlarKoleksiyon Gelistirme Koleksiyon Gelistirme Politikasi (KGP)Neden Yazili Bir Politika?Ya da Neden Yazili Bir Politika DEGIL?niversite Ktphanelerimizde KGPMugla niversitesi Koleksiyon Gelistirme Politi
E N D
1. Trkiye'deki niversite Ktphanelerinde/Bilgi Merkezlerinde Koleksiyon Gelistirme Politikalari Dr. Hatice Kbra BAHSISOGLU
mer DALKIRAN
hkubra, omerdalkiran@mu.edu.tr
2. Sunum Plani Saglamadan Koleksiyon Ynetimine
Koleksiyon Ynetimi ve Gelistirme-Kavramlar
Koleksiyon Gelistirme
Koleksiyon Gelistirme Politikasi (KGP)
Neden Yazili Bir Politika?
Ya da Neden Yazili Bir Politika DEGIL?
niversite Ktphanelerimizde KGP
Mugla niversitesi Koleksiyon Gelistirme Politikasi
Mugla niversitesi Koleksiyon Gelistirme Politikasi Ilkeleri
Degerlendirme ve neriler
3. Saglamadan Koleksiyon Ynetimine Saglama: Ktphane veya arsiv koleksiyonu iin kaynaklarin seimi, siparisi ve alimi srecinin satin alma, degisim veya bagis yoluyla gereklestirilmesi.
Koleksiyon Ynetimi: Koleksiyon gelistirme srecinde, istatistik ve maliyet-fayda analizi gibi niceliksel tekniklerin uygulanmasi.
Gl ve zayif ynlerinin degerlendirilmesine dayali olarak koleksiyonun korunmasi ve bytlmesi iin planlama ve denetim islemleri ile gelecek gereksinimlerin tahmini kapsar.
Genellikle byk ktphaneler ve ktphane sistemleri tercih eder.
4. Koleksiyon Ynetimi ve Gelistirme - Kavramlar Seim politikasi (selection policy)
Saglama politikasi (acquistion policy)
Bagis ve degisim politikasi (gift and exchange policy)
Koleksiyon gelistirme politikasi-KGP (collection development policy-CDP)
Koleksiyon ynetimi politikasi-KYP (collection management policy-CMP)
5. Koleksiyon Gelistirme Koleksiyon ynetimin nemli bir blm.
Kullanicilarin bilgi gereksinimleri, kullanim istatistikleri analizi, demografik oranlar ve bte sinirlarinin srekli degerlendirilmesine dayali olarak yararli ve dengeli bir koleksiyonu planlama ve olusturma sreci.
Kaynak seimi islemleri ile birlikte seim ltlerinin dzenlenmesi, kaynak paylasiminin planlanmasi, kayip ve hasarli olanlarin yerine konulmasini da kapsar.
6. Koleksiyon Gelistirme Politikasi (KGP) Ktphanenin kaynak seimine rehberlik eden ilkelerin, yazili bir planlama metni olarak resmi biimde aiklanmasi.
Koleksiyonun olusturulmasi ve devamliligi iin bir master plan.
KGP gelisimi:
1950-1960: Sansre karsi savunma ve dsnce zgrlgn destekleme
1960-1970: Btn topluma hizmet anlayisiyla toplumsal yapilanmaya uygun koleksiyon gelistirme
1970 ler: Bte kesintileri sonucu rasyonallesme
1980 ler: CDROM ve oklu ortam veri tabanlari
1990- : Uzaktan erisimli, evrim ii tam metin bilgi kaynaklari.
7. Neden Yazili Bir Politika? Ktphane alisanlarini ve yneticilerini ktphanenin amalari konusunda dsnmeye ve hareket etmeye zorlar.
I ve dis iletisimi saglayan, bireysel sapmalari nleyen bir seim kilavuzudur.
Bte planlamasina ve denek kullanimina yardimci olur.
Koleksiyonun gl ve zayif ynlerini tanimlar ve bir degerlendirme araci olarak kullanilabilir.
Baski gruplarina karsi korur.
alisanlarin zamaninin ve emeginin tutarli ve verimli kullanilmasini saglar.
Kaynaga erisim ve/veya sahiplik konusunda karar verici bir aratir.
Koleksiyonu koruma ve ayiklamada kilavuzluk yapar.
Isbirligi ve konsorsiyum planlari iin de bir aratir.
Iyi tasarlanmis, planlanmis ve net olarak yazilmis bir politika, erisilebilir amalar ve hedeflerle, ktphanenin felsefesine uygun biimde koleksiyonun srdrlmesi ve gelistirilmesine hizmet eder.
8. Ya da Neden Yazili Bir Politika DEGIL? Zaman alici ve esnek degil.
Zaman zaman yeniden dzenleme gerektirir.
Bu kadar zaman, emek ve para harcamaya deger mi?
zellikle niversite ktphaneleri bir planlama aralari olarak yazili bir KGP hazirlamakta ve uymakta istekli degil.
Genellikle diger ktphanelerin KGPlari kopyalanarak olusturuluyor, bu durumda kendi ama ve hedeflerine uygun olmuyor. Kisaca farkliliklar koleksiyon gelistirme politikasina yansitilmiyor.
9. niversite Ktphanelerimizde KGP Arastirma evreni: Trkiyedeki Trk niversitelerinin ktphaneleri/BBMleri
2006 yilindan nce kurulmus 53 devlet, 25 vakif (toplam 78) web sitesi KGP aisindan incelendi
10. niversite Ktphanelerimizde KGP KGP kapsami
Satin alma politikasi
Bagis politikasi
Degisim politikasi
Koleksiyon gelistirme politikalari iin tanimlamalar
Koleksiyon gelistirme politikasi (7 niv)
Koleksiyon gelistirme ilkeleri (2 niv)
Koleksiyon gelistirme ve bagis politikasi (1 niv)
Koleksiyon gelistirme ve seim ilkeleri (1 niv)
Koleksiyon derleme politikasi (1 niv)
Yayin saglama hizmeti politikalari (1 niv)
Yayin seim ilkeleri (1 niv)
12. niversite Ktphanelerimizde KGP evrim ii yayin istek formu
evrimii katalog sistemi ile yayin istegi
* (alismayan baglantilar)
13. niversite Ktphanelerimizde KGP
14. Sonu olarak:
KGP konusunda genelde kavram karmasasi var ve terimlerde birlik yok.
niversite ktphanelerinin te birinde yazili politikalara dayandirilan koleksiyon gelistirme ilkeleri mevcut.
Devlet niversitelerinin ktphaneleri yazili bir KGP konusunda vakif niversitelerinin ktphanelerine gre daha aktif durumdadir.
15. Mugla niversitesi Koleksiyon Gelistirme Politikasi Ama: niversitede yapilan egitim-gretimi desteklemek, arastirmalara katkida bulunmak ve kullanicilarin kltrel gereksinimlerini karsilamak amaci ile her trl bilgi kaynagini saglayarak kullanima sunmak amaci ile bilgi kaynaklarini semek, satin almak, diger niversiteler ve kurumlarla yayin degisimi yapmak, bireysel veya kurumsal bagislari kabul etmek iin uyulmasi gereken genel ilkeleri saptamak.
Yntem
Konu ile ilgili literatr tarandi ve okundu.
niversite ktphanelerinin web sitelerindeki KGP ile ilgili sayfalari incelendi.
Ktphanenin amalari, hedefleri, kullanici beklentileri, koleksiyonun nicel ve nitel yapisi dikkate alinarak saglama islemleri yerine koleksiyon ynetimi esasina dayali bir anlayis benimsendi.
Satin alma, bagis ve degisime ynelik genel ilkeleri belirlendi.
Resmiyet kazanmasi iin taslak metin niversitenin Hukuk Msavirligine iletildi.
16. Mugla niversitesi Koleksiyon Gelistirme Politikasi Ilkeleri - I A-Saglanacak her trl bilgi kaynagi, asagidaki genel ilkelere gre seilir:
niversitede verilen btn egitim-gretim alanlari ve yapilan arastirmalari destekleyici dzeyde ve nitelikte; bilim dallari/konulari aisindan uygun olmalidir.
Seimde, koleksiyonun btn ve egitim-gretimdeki gretim elemani/grenci orani arasindaki denge korunarak, yetkin ve/veya gncel bilgiyi iermesine dikkat edilmelidir.
Koleksiyon, kullanicilarin bilgi gereksinimlerini karsilayacak sekilde konu, dil ve tr aisindan yeterli esitlilikte olmalidir.
Kullanicilarin kltrel gelisimlerini ve ders disi zamanlarini da degerlendirmelerini saglayacak, dzeylerine uygun edebi ve kltrel eserler bulundurulmalidir.
gretim elemanlarinin egitimgretim ve arastirma iin nerdikleri kaynaklarin, koleksiyon btnlg ve gereksinimler dogrultusunda satin alinmasina ncelik verilir.
Satin alinan/kiralanan ve/veya aik erisimli elektronik kaynaklarin seiminde de ayni esaslar dikkate alinir.
17. Mugla niversitesi Koleksiyon Gelistirme Politikasi Ilkeleri - II B-Degisim ve bagis olarak saglanacak bilgi kaynaklari ile ilgili esaslar: Kisim Adaki ilkelere ek olarak;
Diger niversiteler ve/veya kurumlar ile niversitemiz arasinda
Yazarlarin/emegi geenlerin yayinlari (kitap, dergi, cd, dvd vb.)
Bireylerin, sahip olduklari bilgi kaynaklari (kitap, dergi, cd, dvd vb.) Ktphaneye bagis olarak kabul veya reddedilebilir.
Degisim/bagis yapilmak istenen kaynaklarin bir listesinin, Daire Baskanligimiza iletilerek n grs istenmesi tercih edilir. Bu liste zerinden Koleksiyon Gelistirme Politikasi Ilkelerine uyanlarin kabul hususunda uzman ktphanecinin grs ve/veya Daire Baskaninin onayi ile alinacak kaynaklar seilerek ilgili bireylere/kurumlara bildirilir.
Bagislanan kaynaklarin i kapagina, bagis yapan kisi/kurum adi tarafindan bagislanmistir damgasi basilarak belirtilir, ayrica bagislayanlara basili ya da elektronik olarak bir tesekkr yazisi/mesaji gnderilir.
18. Mugla niversitesi Koleksiyon Gelistirme Politikasi Ilkeleri - III C- Koleksiyona alinmayacak nitelikteki bilgi kaynaklarina iliskin ilkeler:
Yrrlkteki TC yasalarina aykiri olanlar,
Konu ve dil aisindan niversitenin yapisina uymayanlar,
El yazmasi ve nadir basma eser niteligi olanlar disinda, gncelligini yitirmis olanlar,
Kopya ile ogaltilmis (fotokopi vb.) ve/veya telif hakki sorunu yaratacak olanlar,
Kitap blm ve dergilere ait makalelerin ayri baskilari,
Gazeteler,
Devamliligi olmayan ve basimi durmus sreli yayinlar,
Cilt btnlg saglanamayan dergi, ansiklopedi vb. ok ciltli eserler,
Fiziksel durumu uygun olmayan ve yipranmis olanlar,
Ktphane koleksiyonunda mevcut olanlar (ok kullanilan yayinlar alinabilir).
19. Mugla niversitesi Koleksiyon Gelistirme Politikasi Ilkeleri - IV C- Koleksiyona alinmayacak nitelikteki bilgi kaynaklarina iliskin ilkeler:
Degisimle ve/veya bagis olarak alinmis, ancak yukarida sayilan nedenlerle koleksiyona dhil edilmesi uygun grlmeyen kaynaklar, gereksinim duyan baska ktphanelere bagislanabilir.
Bagislanacak kaynaklar, gnderilecek ktphanelerin trleri dikkate alinarak ama ve gereksinimlerine gre seilir.
Bagis iin ncelik sirasi, yeni kurulan niversite ktphaneleri, Mugla ilinde bilgi kaynagina gereksinim duyan kurum ve okul ktphaneleri ile gelismekte olan blgelerdeki okul ktphaneleri seklindedir.
Koleksiyon Gelistirme Politikasi Ilkelerine gre, Ktphanemize bilgi kaynagi bagislamak isteyen bireyler ile kurumlari/okullari iin kaynak talebinde bulunan yetkililer, Ktphane ve Dokmantasyon Daire Baskanligina sahsen, posta veya e-posta ile asagida verilen adreslere basvurabilirler.
20. Degerlendirme ve neriler Koleksiyon gelistirme konusunda kavram karmasasina son verilmeli; terimlerde birlige gidilmesi, ortak dille konusmak ve isbirligi saglamak aisindan yararli olacaktir.
Saglikli, dengeli ve srekli bir koleksiyon gelistirme iin yazili bir KGP bulunmasi gereklidir.
KGP saglam, aiklayici temellere dayandirilarak kullanicilarin kolay anlayacagi sekilde hazirlanmalidir.
Belirlenen KGP dogrultusunda, zellikle yayinci/yazar ve kullanicilardan alinacak bagislar iin ilkeler aiklanmali ve bagisilarin nceden bilgilenmesi saglanmalidir.