480 likes | 1.59k Vues
ENZIMI. BIOKATALIZATORI. ENZIMI. ENZIMI SU BIOLOŠKI AKTIVNI PROTEINI KOJI KATALITIČKI UBRZAVAJU HEMIJSKE PROCESE U ŽIVOM ORGANIZMU. STRUKTURA, FIZIČKE I HEMIJSKE OSOBINE ENZIMA. ENZIMI SU PROTEINI SASTAVLJENI OD ALFA-AMINOKISELINA, KOJE SINTETIŠE SAMO ŽIVI ORGANIZAM: 1) BILJKE
E N D
ENZIMI BIOKATALIZATORI
ENZIMI ENZIMI SU BIOLOŠKI AKTIVNI PROTEINI KOJI KATALITIČKI UBRZAVAJU HEMIJSKE PROCESE U ŽIVOM ORGANIZMU
STRUKTURA, FIZIČKE I HEMIJSKE OSOBINE ENZIMA • ENZIMI SU PROTEINI SASTAVLJENI OD ALFA-AMINOKISELINA, KOJE SINTETIŠE SAMO ŽIVI ORGANIZAM: 1) BILJKE 2) ŽIVOTINJE 3) MIKROORGANIZMI • DELE SE KAO I OSTALI PROTEINI NA: 1) PROSTE 2) SLOŽENE • VEĆINA ENZIMA SU SLOŽENI PROTEINI, KOJI RASPOLAŽU ODGOVARAJUĆOM PROSTETIČNOM GRUPOM, ILI METALNIM JONOM
SEKUNDARNA STRUKTURA ENZIMA OBUHVATA IZDUŽENU ILI SPIRALNU KONFORMACIJU POLIPEPTIDMNOG LANCA
TERCIJARNA STRUKTURA OPISUJE NAČIN PRESAVIJANJA I UKLUPČAVANJA POLIPEPTIDNOG LANCA
KVATERNERNA STRUKTURA ENZIMA • POJEDINI ENZIMI SE SATOJE OD VIŠE POLIPEPTIDNIH LANACA, KOJI NISU MEĐUSOBNO POVEZANI (PROTOMERI) • PROTIMERI SE SLAŽU I ČINE PROTEINSKI, ENZIMSKI KOMPLEKS (OLIGOMER) • PROSTORNA ORGANIZACIJA OLIGOMERA JE OPISANA NJENOM KVATERNERNOM STRUKTUROM
Katalitička aktivnost • KATALITIČKA AKTIVNOST ENZIMA JE USLOVLJENA SPECIFIČNIM POVEZIVANJEM AMINOKISELINA • DA BI KATALITIČKA AKTIVNOST ENZIMA DOŠLA DO IZRAŽAJA, ENZIM SE PRVO SPECIFIČNO VEZUJE ZA SUPSTRAT
AKTIVNI CENTAR • AKTIVNMI CENTAR JE DEO ENZIMSKOG MOLEKULA, KOJI SE VEZUJE ZA SUPSTRAT I OMOGUĆAVA ODVIJANJE SPECIFIČNE ENZIMSKI KATALIZOVANE REAKCIJE
GUBITAK ENZIMSKE AKTIVNOSTI • SVAKO NARUŠAVANJE PRIMARNE, SEKUNDARNE, TERCIJARNE, ILI KVATRNERNE STRUKTERE ENZIMA ZNAČI DENATURACIJU ISTOG I GUBITAK DELA, ILI CELOKUPNE KATALITIČE SPOOSOBNOSTI
KATALITIČKE OSOBINE ENZIMA • ENZIMI UBRZAVAJU TOK TERMODINAMIČKI MOGUĆIH BIOHEMIJSKIH REAKCIJA, ZNAČAJNO SMANJUJUĆI ENERGIJU AKTIVACIJE
PRAVILA KATALIZE U BIOHEMIJSKIM PROCESIMA • REAKCIJA SE UBRZAVA DODATKOM KATALIZATORA • KATALIZATOR SE ZNAČAJNO NE MENJA U TOKU HEMIJSKE REAKCIJE, ŠTO ZNAČI DA SE NE RAZGRAĐUJE • RELATIVNO MALE KOLIČINE KATALIZATORA DELUJU U REAKCIJI • MALE KOLIČINE STRANIH SUPSTANCI MOGU DA INHIBIRAJU KATALIZATOR • KATALIZATOR RASPOLAŽE ZNAČAJNOM SPEČIFIČNOŠĆU U SVOM DELOVANJU, ŠTO JE VRLO IZRAŽENO BAŠ KOD ENZIMA
MEHANIZAM ENZIMSKE AKTIVNOSTI K S + E→[ES] → [EP] E + P S-SUPSTRAT E-ENZIM P-PROIZVOD REACIJE k-KONSTANTA REACIONE BRZINE
KONCENTRACIJA ENZIMA I ENZIMSKA AKTIVNOST • KONCENTRACIJA ENZIMA JE BROJ MOLEKULA U JEDINICI MASE, ILI ZAPREMINE • ENZIMSKA AKTIVNOST JE ONA KATALITIČKA AKTIVNOST ENZIMA KOJA OMOGUĆAVA RAZGRADNJU ODREĐENE KOLIČINE SUPSTRATA U JEDINICI VREMENA
ENZIMSKA KINETIKA Uticaj koncentracija enzima i supstrata na brzinu enzimske reakcije Brzina enzimske reakcije raste progresivno da bi se dostigla maksimalna vrijednost brzine koja ne ovisi o daljnem povećanju koncentracije supstrata
Koncentracija supstrata na početku ubrzava reakciju sve dok se ne zasite svi aktivni centri enzima. Tada dalje dodavanje supstrata ne utiče jer treba da se „oslobodi“ molekul enzima da bi nse vezao novi molekul supstrata.
SPECIFIČNOST ENZIMSKIH REAKCIJA • Enzim katalizira samo jednu određenu hemijsku reakciju ili grupu sličnih reakcija, a specifičnost prema supstratu je uglavnom potpuna.
KLASIFIKACIJA I NOMENKLATURA ENZIMA • IME SUPSTRATA + AZA • DANAS JE AKTUELNA EC NOMENKLATURA (INTERNATIONAL ENZYME COMMISION) • SVAKI ENZIM IMA SVOJ KLASIFIKACIONI BROJ, OD 4 CIFRE • PRVA CIFRA ODREĐUJE PRIPADNOST JEDNOM OD ŠEST RODOVA: 1. OKSIDOREDUKTAZE 4. LIAZE 2. TRANSFERAZE 5. IZOMERAZE 3. HIDROLAZE 6. LIGAZE
DRUGA CIFRA ODREĐUJE KLASU ENZIMA • TREĆA CIFRA ODREĐUJE POTKLASU ENZIMA • ČETVRTA CIFRA ODREĐUJE INDIVIDUALNI BROJ ENZIMA, U ODGOVARAJUĆOJ POTKLASI L – LAKTAT + NAD + PIRUVAT + NADH EC 1.1.1.27.
FIZIČKI UTICAJI-Uticaj temperature • Brzina hemijske reakcije raste dva puta pri porastu temperature za 100C • Inaktivacija enzima zbog razgradnje proteinskog dijela • Tr-temperatura razgradnje
FIZIČKI UTICAJI-Uticaj pH • Za enzimsku reakcij postoji optimalan pH pri kojem je enzim najaktivniji
HEMIJSKI UTICAJI • Aktivatori enzimske aktivnosti – ubrzavaju enzimske reakcije, a da pri tom ne mjenjaju afinitet enzima za supstrat
HEMIJSKI UTICAJI • Aktivacija metalnim jonima • Kinaze se aktiviraju sa Mg2+ jonom koji se veže na ATP molekulu i pokreće enzimsku reakciju • Alkohol dehidrogenaze se aktiviraju sa Zn2+ • Piruvat dekarboksilaze sa Mn2+ ......
HEMIJSKI UTICAJI • Zimogena aktivacija Dešava se u specijalizovanim ćelijama gdje se enzimi sintetiziraju u neaktivnom obliku i tako se štite od autoproteolize. To je slučaj sa enzimima koji se poslije izlučivanja u ekstracelularni prostor mijenjaju iz neakivnog enzima u aktivni enzim.
INHIBITORI ENZIMSKE AKTIVNOSTI • Ireverzibilni inhibitori • Reverzibilni inhibitori. Dijele se na KONKURENTNE i neKONKURENTNE inhibitore
Kompeticijski inhibitori • Kompeticijski inhibitori • Slične su strukture supstratu koji se može smestiti na aktivno mesto enzima
Nekompeticijski inhibitori • Ne veže se na aktivno mjesto, pa se ne mjenja afinitet enzima prema supstratu. • Inhibitor se veže na enzim-supstrat kompleks.
FIZIOLOŠKA KLASIFIKACIJA ĆELIJSKIH ENZIMA • 90 % PROTEINSKE MASE ĆELIJE SU ENZIMI • ZA SVAKU ĆELIJSKU VRSTU VAŽI SPECIFIČNA RASPODELA ENZIMA UNUTAR ĆELIJE • JEDAN DEO ENZIMA ĆELIJE SE NORMALNO “IZLIVA” U EKSTRACELULARNI PROSTOR
NA OSNOVU LOKACIJE FIZIOLOŠKOG DELOVANJA ENZIMI SE DELE NA: 1) ENIZIME LUČENJA (SEKRETORNE) 2) INTRACELULARNE ENZIME ENZIMI LUČENJA DELE SE NA: INTRACELURALNI ENZIMI DELE SE NA: -INKRETORNE -CITOPLAZMATIČNE -EKSKRETORNE -SPECIFIČNE ENZIME ORGANELA -MEMBRANSKE
ENZIMSKI PROFIL • SVAKI ORGAN IMA SVOJ KARAKTERISTIČAN ENZIMSKI PROFIL, KOJI PODRAZUMEVA KARAKTERISTIČNU UKUPNU ENZIMSKU AKTIVNOST ODREĐENOG ENZIMA U ĆELIJI, KAO I KARAKTERISTIČNU RASPODELU ENZIMA PO ORGANELAMA • SVAKI ORGAN IMA SVOJ ENZIMSKI PROFIL, NA OSNOVU KOGA SE MOŽE DIFERENCIRATI U ODNOSU NA DRUGI ORGAN
AKUTNI ALKOHOLNI HEPATITIS KOD HRONIČNOG KONZUMIRANJA ALKOHOLA IZRAŽENO JE UMERENO POVEĆANJE AKTIVNOSTI γ-GLUTAMIL TRANSPEPTIDAZE (γ-GT)