GERİATRİK HASTALARDA TANI GÜÇLÜKLERİ

1. GERİATRİK HASTALARDA TANI GÜÇLÜKLERİ Doç. Dr. Murat SEZER

2. Herhangi bir firma ya da kurumla çıkar ilişkim bulunmamaktadır

3. Yaşlılık • Yaşlanma canlı molekül, hücre, doku, organ ve sistemlerde zamanın ilerlemesiyle ortaya çıkan, geriye dönüşü olmayan yapısal ve işlevsel değişikliklerin tümüdür. • DSÖ insan ömrü için kronolojik yaşlılık için 65 yaşı sınır kabul etmektedir • 65-74 yaş  Erken yaşlılık • 75-84 yaş  İleri yaşlılık • >84 yaş  Çok ileri yaşlılık

4. Yaşlılık • Yaşlı popülasyon total dünya nüfusundan anlamlı olarak daha hızlı artmaktadır • 1950’lerden bu yana yaşlı nüfus 3 kat artmış, 2050 yılına kadar bir 3 kat daha artması beklenmektedir • >65 yaş erişkin nüfus 1996’da 380 milyondan 2008’de 500 milyona (total dünya nüfusunun %7’si) artmış, 2020’de ise >700 milyona (total dünya nüfusunun %16’sı) artması öngörülmektedir

5. Yaşlılık • Yaşam süresinin uzaması sağlık masraflarının ve sağlık servislerine ihtiyacın artmasına neden olabilir • Yaşlılar kronik hastalıklara daha duyarlıdırlar • Hava kirliliğinin etkilerine de daha hassastırlar • Dış ortam aktivitelerindeki azalma nedeniyle iç ortam kirleticilere daha fazla maruz kalmaktadırlar • Eşlik eden hastalıkları (kardiyovasküler, KOAH, astım) nedeniyle soluma yetenekleri azaldığından ortam kirleticilerinin etkisi daha fazla olmaktadır

6. Yaşlılık • Solunum sistemindeki yapısal değişiklikler • Solunum sistemindeki fizyolojik değişiklikler • Akciğer savunma mekanizmaları ile ilgili değişiklikler • Akciğer hasarının onarımı ile ilgili değişiklikler • Solunum fonksiyon testlerinin uygulanması ve yorumlanması ile ilgili zorluklar • Solunum sistemi radyolojisinin yorumlanması ile ilgili zorluklar

7. Yaşlıların Hastalık Sunumları • Hastalıkların daha az bildirilmesi • Hastalıkların nonspesifik sunumları • Hastalıkların atipik sunumları

8. Hastalıkların Daha Az Bildirimi • Toplumun yaşlılara yönelik dışlayıcı / ayırımcı tavrı (ageism) • Sağlık sisteminin kendilerine cevap vermediği, personelin kendileri ile ilgilenmediği, kendilerine uygun tesislerin bulunmadığı şeklindeki algıları • Depresyon: iyileşme isteğinde azalma • Demans: semptomları doğru biçimde tarif etme yeteneğinde azalma • Ekonomik, sosyal ve fonksiyonel sonuçları nedeniyle hastalığın inkar edilmesi

9. Hastalıkların Nonspesifik Sunumu • Etkilenen organ dışında bir sistemde hastalığa bağlı gelişen fonksiyonel ve/veya kognitif bozukluk • Geriatri Devleri • İmmobilite • İnstabilite • İnkontinans • Bilişsel (intellectual) bozukluk: konfüzyon, deliryum

10. Hastalıkların Nonspesifik Sunumu • Başdönmesi • Yeme / İçme güçlükleri • Kilo kaybı • Geç / güç iyileşme • Genel durum kötüleşmesi

11. Hastalıkların Atipik Sunumu • Astım • Uyku Apnesi • Tüberküloz • Pulmoner Emboli

12. Yaşlılıkta Astım

13. Yaşlılıkta Uyku Apnesi • Yaşlılarda OUAS daha az tanı almaktadır • OUAS’nun geleneksel risk faktörleri olan obezite, VKİ, boyun çevresi ve horlama yaşlı popülasyonda daha az sıklıkla görülmektedir • Yaşlılarda horlama yaşla ters orantılıdır • Gündüz uykululuk nörokognitif bozukluk, uyku yapısının yaşlılıkta genel olarak bozuk olması, çok fazla ilaç kullanımı ve bir çok komorbid hastalığın eşlik etmesi gibi nedenlerle OUAS’a atfedilmesi güçtür

14. Yaşlılıkta Uyku Apnesi • Uyku apnesi kendini • Noktüri • Tekrarlayan düşmeler • Kognitif bozukluk • Boğulma • Sürüş yeteneğinde bozulma • Trafik kazaları şeklinde gösterebilir

15. Yaşlılıkta Uyku Apnesi • Wang ve ark. orta yaşta ve yaşlı OUAS’lu çinli hastaları değerlendirdikleri bir çalışmada yaşlı hastaların: • Daha düşük apne-hipopne indeksi • Daha düşük horlama indeksi • Daha düşük vücut kitle indeksi olduğunu, • Uyku mimarisindeki bozukluğun daha bozuk olduğunu göstermişlerdir

16. Yaşlılıkta Tüberküloz • Tanı sıklıkla otopside konulmaktadır • Tanıda gecikmenin nedeni genellikle hastalığın atipik klinik ve radyolojik sunumuna bağlanmaktadır • Yaşlı hastalarda dispne daha sıktır. Bunun nedenleri sigara içimi, KOAH varlığı ve hastalığın daha yaygın olması • Hemoptizi gençlerde olduğu kadar sık değil • Öksürük hem gençlerde hem de yaşlılarda sık, ancak yaşlılarda öksürük nedeni olabilecek eşlik eden hastalıklar mevcut

17. Yaşlılıkta Tüberküloz • Birçok çalışmada yaşlılarda tüberkülozun akciğerin alt zonlarını daha fazla tuttuğu, • Miliyer gölgelenme şeklinde radyolojik görünüme daha fazla neden olduğu gösterilmiştir • Bazı araştırmacılar yaşlılarda tüberkülozun ayrı bir hastalık olduğunu ifade etmektedirler

18. Yaşlılıkta PulmonerEmboli • Hangi hastalarda Pulmoner Emboliden şüpheleneceğiz? • Semptom ve bulgular tanı koymak ya da dışlamak için yeterli duyarlılık ve özgüllüğe sahip değil • Hangi tanısal yöntem ve algoritmaları güvenli bir biçimde uygulayabiliriz? • Komorbid hastalıklar • Tanısal testleri uygulabilirliği ve duyarlılık/özgüllüğü

19. Yaşlılıkta PulmonerEmboli • Dispne, takipne, taşikardi ve göğüs ağrısı yaşlılarda halen ana semptomlar • İmmobilizasyon ve DVT ana risk faktörleri • Kardiyomegali, plevralefüzyon ve atelektazi en sık radyolojik bulgular • Ekokardiyografide hastaların %50’sinden fazlasında sağ kalp yüklenme bulguları mevcut • AKG incelemesinde ciddi hipoksemik solunum yetmezliği bulguları

20. Yaşlılıkta PulmonerEmboli • Yüksek klinik olasılık yaşlılarda daha fazla saptanırken düşük klinik olasılık daha az saptanıyor • Geneva skoru yaşlılarda Wells’ skoruna göre daha çok işe yarıyor • ELISA ile bakılan D-Dimerspesifitesi <40 yaş hastalarda %70.5 iken >80 yaş hastalarda %4.5-5’e düşüyor • Eşik değerin 500µg/L’den 750µg/L ve 1000µg/L’eçıkması ile spesifite sırasıyla %13,1 ve %27.3’e yükseliyor

21. Yaşlılıkta PulmonerEmboli • Yaşın Pulmoner BT anjiografi ve alt ekstremite Doppler USG sensitivite ve spesifitesi üzerine etkisi yok • Seçilmemiş hastalarda V/Q sintigrafisinin non-diagnostik gelme oranı artıyor • V/Q sintigrafisinin tanı başarısı <40 yaş hastalarda %68 iken >80 yaş hastalarda %42’ye düşüyor

22. Teşekkür Ederim