Bianca van Kouwen Brian Twint

1. De Affectief Bewuste Benadering als visie op het begeleiden van LVB-ers met bijkomende problematiek Bianca van Kouwen BrianTwint

2. Even voorstellen….. • Bianca van Kouwen, MA, MSc • Orthopedagogiek, GeestelijkeVerzorging • Co-auteur ‘Affectief Bewuste Benadering’ • GedragsdeskundigeEsdege-Reigersdaal

3. En….. • Brian Twint • SociaalPedagogischeHulpverlening (SPH) • Co-auteur ‘Affectief Bewuste Benadering’ • Co-auteur ‘Psychiatrie voor SPH’ • RedactielidSozio-SPH • Redacteur verstandelijkbeperkt.nl • Persoonlijkbegeleider Cordaan

4. Programma • LVB problematiek • Emotioneleontwikkelingbijmensen met een VB • Kunnen en aankunnen • Affectief Bewuste Benadering • Vragen

5. LVB -Lichtverstandelijkbeperkt

6. LVB -Lichtverstandelijkbeperkt, maarookzwakbegaafd (intelligentie 50/55-85) met bijkomendeproblematiek

7. LVB problematiek -Lichtverstandelijkbeperkt, maarookzwakbegaafd (intelligentie 50/55-85) met bijkomendeproblematiek -Op het eerstegezicht: -redelijkvaardigeindruk -streetwise -geenopvallendeuiterlijkekenmerken -Taalbegrip versus taalgebruik -Negatiefzelfbeeld en zichzelfoverschatten -Overvraging! (passief / actief)

8. Emotionele ontwikkeling bij mensen met LVB • Naast VB ook (sociaal-)emotioneel beperkt • Emotionele ontwikkeling • Niet harmonieuze ontwikkeling • Gedrag/functioneren sterker bepaald door emotie dan cognitie • Moeilijk te meten

9. Emotionele ontwikkeling & psychopathologie • Een lager niveau van emotionele ontwikkeling ->meer kwetsbaarheid voor psychopathologie • Grote(re) discrepantie emotionele ontwikkeling en IQ-> meer psychopathologie • Beperking in emotionele ontwikkeling kan versterkt worden door psychiatrisch ziektebeeld

10. Kunnen en aankunnen • Ontwikkelingsleeftijdligt lager dankalenderleeftijd • Sociaal-emotioneleontwikkelingsleeftijdligt lager danontwikkelingsleeftijd

11. Voorbeeld overvraging • Casus Cees • Lichteverstandelijkebeperking (IQ=65) • ADHD • 27 jaaroud • Ambulantebegeleiding • Probleem: huishouden

12. Uitleg casus Cees

13. Belangrijk voor lvb-doelgroep • Kennis van cognitieve ontwikkeling én • Kennis van emotionele ontwikkeling en emotionele ontwikkelingsniveau cliënt • Zelfkennis en reflectievermogen begeleider • Kernwoord: Afstemmen

14. Waarom ABB voor LVB? • Afstemmen op niveau, achterstand in emotioneleontwikkelingwordtversterkt door bijkomendeproblematiek • Complexiteit/heftigheiddoelgroepdoetberoep op je eigenreflectievermogen/emotieregulatie

15. Affectief Bewuste Benadering • Definitie en kern • Ontstaan • Doelgroep • Model • Voorwaarden en pijlers • Hulpmiddelen

16. Definitie en kern • Affectief: emotie en emotioneelniveau • Bewuste: reflecteren en afstemmen • Benadering: de manierwaarop

17. Ontstaan • Ontstaanbij Cordaan twee partijen (gedragsdeskundigen) Affectief neutraal of juist met emotie? Verdeeldheidook in teams • Behoefteaanhandvattenbijbegeleiders / praktischewerkvloermethodiek

18. Doelgroep -mensen met een verstandelijke beperking (IQ 20-69) -mensen met zwakbegaafdheid (IQ 70-84) -de doelgroep LVG+ (SGLVG) / LVB (IQ 50-84 met bijkomende problematiek) -mensen met epilepsie -mensen met een psychische of psychiatrische stoornis (GGZ) -cliënten in de jeugdzorg

19. Model ABB

20. Voorwaarden • Contact / Structuur/ Doelof perspectief • Waaromdezevoorwaarden?

21. Voorwaarde 1 • Contact • Contact is de basis van eenrelatie= verbindingtussen de client en begeleider • Kwaliteit en kwantiteit van contact • Beschikbaarheid en aanwezigheidzorgen voor gevoel van veiligheid • Veiligheid in het contact voorwaarde voor relatieopbouw

22. Voorwaarde 2 • Structuur in het dagelijkseleven • (dag)structuurmaaktbegeleidingeffectiever • Structuurgeeftoverzicht en biedt rust en vertrouwen veiligheid  groei • Structuur in de bejegening = consistentie, team op 1 lijn, zoveelmogelijkgeplandecontactmomenten

23. Voorwaarde 2 • Structuur – voelt de client/begeleiderzichveilig? is aan de voorwaardenvoldaanomtekunnengroeien? / waarliggen de behoeften?  Piramide van Maslow

24. Werkboek: • Werkboek Dagelijkse Routine dagstructuur

25. Structuur: • Weekkaart

26. Voorwaarde 3 • Doelof perspectief • Eengezamenlijkdoelzorgtvoorperspectief/eendracht • Eerst het doeldan de middelen

27. Werkboek: • Werkboek Toekomstplan oplossingsgericht

28. Pijlers • EE-benadering • Relationelevaardigheden • Systeembenadering

29. Pijler 1: Expressed Emotion • Inleiding • Meten EE • Onderzoek EE

30. Expressed Emotion Hoge EE • (over)betrokkenheid: zeer betrokken bij cliënt, veel warmte • Vijandig houding: veralgemeende negatieve houding tovclient • Kritische houding: afkeuring specifiek gedrag

31. Hoge EE • Filmpje hoge EE ‘Mina Murat gaatlos’ NCRV Document: De beslotengroep, april 2007

32. Expressed Emotion Lage EE - laat zich niet snel meeslepen in emotie cliënt - Accepterende houding - (te) weinig affectie - (te veel) afstand houden

33. Rol van emotie Emotie roept neiging tot specifiek gedrag op Emotie roept neiging tot specifiek gedrag op Gedrag begeleider roept emotie cliënt op

34. Expressed Emotion De mate van EE komt naar voren in: • Directe omgang met cliënt • Dagelijkse rapportage • Mondelinge overdracht • Team • Teamvergaderingen

35. Zelftest: • Experimentele EE-test

36. EE-test

37. Pijler 2: Relationelevaardigheden • Kwaliteitsbeleving = hoe de begeleider met je omgaat ABB: • Rogers: -Empathie -Onvoorwaardelijke acceptatie -Congruentie • Gespreksvoering

38. Gespreksvoering ABB • Steekwoorden: • -Tweerichtingsverkeer • -Tiensecondenregel • -Verbalecommunicatie: • objectiefluisteren, bewustspreken • Feedback vragen en geven, taalafstemmen • -Non-verbalecommunicatie: • stem, houding, fysiek contact

39. Gespreks-voering: • Feedback-gesprek feedback voor de begeleider

40. Werkboek: • Werkboek Signalerings- gesprek rol van emotie

43. Pijler 3: Systeembenadering • Subsystemen • Geen duidelijke oorzaak-gevolg • Iedereen deel van systeem

44. Systeembenadering • Netwerk in beeld -de meestetijdbesteden LVB-ersbuitenzicht - goedevriendenvsslechtevrienden -rol van belangrijkepersonen -netwerkversterken

45. Systeembenadering • Invloedenbinnen team / invloeden van team -emotie in team (bijvteamoverleggen) -objectiviteitvssubjectiviteit (lage EE <-> hoge EE) • Rol van prive-situatie van de begeleider

46. Werkboek: • Werkboek Netwerkplan netwerk in beeld / rol van vrienden

47. Netwerk: • Netwerkkaart

48. Nietvergeten: implementatie • Implementatieplan • Gedragen door geheleorganisatie • ABB vanaf intake • Training en intervisie

49. Implementatie: • Implementatie- plan

50. ABB Toolkit - hulpmiddelen • Werkboeken – voor elk themaeenwerkboek • Experimentele EE-zelftest • Regenton (afstemmen op het niveau) • Feedbackgesprek (wederkerigheid in de relatie) • Tiensecondenregel en anderegespreksvaardigheden • Meerhulpmiddelen: weekrooster, netwerkkaart, etc. • Implementatieplan