120 likes | 652 Vues
AZƏRBAYCAN DÖVLƏT AQRAR UNİVERSİTETİ ZOOBAYTALIQ VƏ ƏCZAÇILIQ FAKÜLTƏSİ ƏCZAÇILIQ VƏ MORFOLOGİYA KAFEDRASI. FƏNN: ANATOMİYA M Ö VZU : SİNİR SİSTEMİNİN QURLUŞU. MÜHAZİRƏÇİ:DOS.RAMAZANOV.A. GƏNCƏ-2009. Mövzunun planı. 1.SİNİR SİSTEMİNİN XARAKTERİSTİKASI.
E N D
AZƏRBAYCAN DÖVLƏT AQRAR UNİVERSİTETİZOOBAYTALIQ VƏ ƏCZAÇILIQ FAKÜLTƏSİ ƏCZAÇILIQ VƏ MORFOLOGİYA KAFEDRASI FƏNN: ANATOMİYA MÖVZU: SİNİR SİSTEMİNİN QURLUŞU MÜHAZİRƏÇİ:DOS.RAMAZANOV.A GƏNCƏ-2009
Mövzunun planı 1.SİNİR SİSTEMİNİN XARAKTERİSTİKASI. 2. ÜZV VƏ TOXUMALARI İNNERVASİYA ETMƏ XARAKTE-RİNDƏN ASILI OLARAQ TƏSNİFATIŞ. 3. SİNİR SİSTEMİNİN MƏRKƏZİ (BAŞ BEYİN VƏ ONURÖA BEYİN ) HAQQINDA MƏLUMATLAR, ONLARIN QİŞALARI. 4.BAŞ BEYNİN PERİFERİK SİNİRLƏRİ (12 CÜT). 5.ONURĞA BEYİN SİNİRLƏRİ HAQQINDA MƏLUMATLAR. 6.SİNİR SİSTEMİNİN VEGETATİV HİSSƏSİ .SİMPATİK VƏ PARASİMPATİK ŞÖBƏLƏR.SİNİR KƏLƏFLƏRİ VƏ DÜYÜNLƏRİ. VEGETATİV SİNİR SİSTEMİ
Ədəbiyyat 1. И.В.ХРУСТАЛЬЕВА. АНАТОМИЯ ДОМАШНИХ ЖИВОТНЫХ 1987 2R.B.RÜSTƏMOV .ANATOMİYA TİRMİNLƏRİ 1973 3.A.M. RAMAZANOV .ANATOMİYA TERMİNLƏRİ.1982. 4. В.В.ЛУРЧИЯНОВ. ОТЕЧЕСВЕННАЯАНАТОМИЯ НА ЭТАПАХ ИСТОРИИ 1981 VEGETATİV SİNİR SİSTEMİ
Giriş. Sinir sistemi-Neurologiya (ixtisar şəklində Nn yazılır) adlanır.1)Animal və ya somatik ,2)Vegetativ şöbələrinə (sis-tema nevrosum animal və sistem nevrosum vegetativum . Hər ikisi mərkəzi sistema nevrosum sentrali və periferik şö-bələrdən sistema nevrosum periferikumdan ibarətdir. Mərkəzi hissəyə baş beyin-encephalon və onurğa beyin medula spinalis – aiddir.Baş beyin- kəllə qutusunda onurğa beyin isə onurğa kanalında yerləşir. Hər ikisi ağ-substantio alba və boz-substansio güzeyadan ibarətdir. Baş beyində-ağ maddə mərkəzdə Boz maddə isə xaricdə yerləşməklə beyin yarım kürələrinin qabığının –cəpgəni pal-lumu əmələ gətirir.Onurğa beyində isə əksinə - boz maddə VEGETATİV SİNİR SİSTEMİ
mərkəzdə yerləşməklə buynuzlzrdan təşkil olunur-ağ mad-də xaricdə yerləşir. Ağ maddə keçicisi yollardan :boz maddə isə sinir hüceyrələrindəntəşkil olunur.Baş beyin 2 yarım kürədən – hemisphera,sağ və sol ibarətdir hərəsində müvafiq olaraq : 3 ara və orta beyinlərdən : telencechalon, mezencehalon və diencepholon –dan ibarətdir. Hərəsində də orqanizmi idarə edən müvafiq mərkəzlər yerləşir. 2 yan və 3-cü 4-cü mədəcikləri vardır. Əvvəlcə 3 sonra 5 qovuqlu staoliyoni kecir. Onurğa beyini isə boyun – döş, bel, oma və quyruq şöbələrindən ibarət olmaqla, hər şöbənin fəqərə-lərinin 2 misli qədər sinirlərə malikdir. Beləliklə baş beyin-dən 12 cüt: 1) qoxu siniri – n.olifactorius 2) görmə siniri –n. obiticus 3) gözün hərəki siniri-n.oculomatorius 4) bulok sin-niri –n. trochlerips 5) üclü sinir –n. triqeminus 6) uzaqlaşdı-rcı sinir-n.abducens 7) üz siniri-n.fasciolis.8) eşitmə müva- VEGETATİV SİNİR SİSTEMİ
zinət siniri-n.statoakustcus 9) dil –udlaq siniri-n.glossofarin-geus 10) azan siniri-n. vegus 11) əlavə sinir-n.accesovus 12) dilaltı sinir –n. hipolossus. Onurğa beyin sinirləri isə müvafiq olaraq : boyun –n.cervi-calis, döş-n.thorocalis, bel və ya oma -n.lumbaless.abolomi-nales, oma –n.sacrales və quyruq sinirləri –in kaudales,s. cucsigiyadan ibarətdirlər. Vegetativ sinir sistemi-sistema nevro nevrozum vegetativ-um,simpatik və parasimpatiq şöbələrdəntəşgil olunmaqla bü-tündaxili üzvləri innervasiya rdir.Bu sinir sistemində mərkəzlə-rin yerləşməsi müxtəlifdir və burada sinir kələflərinin əmələ gəl-məsi xüsusiyyət təşkil edir.Belə ki,vegetativ sinir sistemində simpatik şöbənin mərkəzi əgər onurğa beynin bütün boyu üzrə yerləşirdisə,parasimpatikdə mərkəzlər uzunsov beyin və oma şöbələrində yerləşir.Burda xarakkerik odur ki,əgər simpatikdən VEGETATİV SİNİR SİSTEMİ
çıxansinirlər üzvün fəaliyyətini artırırdısa əksinə parasimpa-tikdənçıxan şaxələr , onu tormozlayır.Burada post və preqongelionar liflər vardır ,yəni düyün önü ,düyün arxası ,bunlardan düyün önü qanqlionlar sinir inpulusunu saniyədə 110 min keçirsə,postqonqlionar sinirlər cəmi 1-69 min ke-çir.Vegetativ sinirlərə:bitgi , visseral ,avtonom (muxtar)sinir sistemidə deyilir.Vegetativ sinirlərdə olan qonqlionlar bunlar-dır: 1).Onurğayanı qonqlionlar 2).Onurğaönü 3).Uc yaxud da-xil və s. Baş beyin qişaları-meninges encefali 1).Sərt qişa-dura mater encefali 2).Hörümçək toruna bənzər qişa-arochnoidea 3).Yumşaq qişa-pia mater encefalidir VEGETATİV SİNİR SİSTEMİ
Onurğa biyində isə bu qişalar mezenximdən inkişaf edərək: bunlarda ucdur (Dura motor spinalis) (araxnoidea spinalis ) və pia mater spinalisdir.Burada bir neçə boşluqlqa mövcuddur. VEGETATİV SİNİR SİSTEMİ