TÜKRÜK BEZLERİ, TİROİD VE PARATİROİD PATOLOJİLERİ

1. TÜKRÜK BEZLERİ, TİROİD VE PARATİROİD PATOLOJİLERİ Dr. Olcay KARAKAYA

2. TÜKRÜK BEZLERİ

3. PAROTİS BEZİ • Anteriorda mandibulanın asendan ramusu, posteriorda mastoid proses ile sınırlıdır • İçerisinden: • N. Fasialis • N. Aurikulatemporalis • A. Karotis Eksterna • V. Jugularis • Stenson kanalıyla 2. molar diş düzeyinde bukkal mukozaya açılır

5. SUBMANDİBULAR BEZ • Mandibulanın altındaki submandibular boşlukta yer alır • Warthon kanalı ile dilin frenulumu yanına, karunkula lingualisin iç yüzüne açılır

7. SUBLİNGUAL BEZLER • Ağız tabanında iki taraflı M. Mylohyoidesun üzerinde mukozanın altında birçok tükrük bezin birleşmesi ile oluşur • Her birinin ayrı kanalı vardır

10. SİALOGRAFİ • Taş, kronik inflamasyon, tümör teşhisinde • Akut enfeksiyonda kontrendike • Stenson kanalı veya Warthon kanalı kateterize edilerek kontrast madde verilir • Lupiodol ultra fluid / suda çözünebilir kontrast madde

12. TÜKRÜK BEZİ TAŞLARI • Tek / multiple olabilir • Staz yada enfeksiyona sekonder gelişebilir • Eğer striktüre bağlı ortaya çıktıysa kendisi de ayrıca enfeksiyon, taş ve striktüre neden olabilir • Çoğunluğu opaktır direk grafide görülebilir

14. TÜKRÜK BEZİ TAŞLARI • Tek taşlar submandibuler bezde daha sıkken birden fazla taşlar parotiste daha sık görülür • 3 mm’den büyük taşlar obstrüksiyona neden olur ve proksimalde dilatasyon görülür

16. STRİKTÜRLER • Ana kanalda tek yada çok sayıda olabilir • En sık Stenson kanalı orifisinde rastlanır • Kötü takma dişler ve yanak ısırma

18. STRİKTÜRLER • Kötü takma dişler Warthon kanalı orifisindeki striktürlerin de nedenidir • Striktür distali genişler ve “ limon suyu sonrası” filminde kontrast madde kalır • Lokalize darlıklar balon ile dilate edilebilir • Striktür infeksiyon ve/veya obstrüksiyona bağlı ortaya çıkabilir

19. STRİKTÜRLER • Ayrıca non obstrüktif sebeplere bağlıda ortaya çıkabilir • Sjögren sendromu tükrük bezleri ve/ veya lakrimal bezleri tutar • Konnektif doku hastalıkları ile birlikte olabilir (RA) • Mikulicz sendromunda lösemi, lenfoma, veya sarkoidozla birliktedir

20. Sialektazi şiddetine göre sınıflandırılır • İlk olarak budanmış ağaç görünümü ortaya çıkar

21. Punktat sialektazi (< 1 mm) punktat glandüler kolleksiyonlara bağlı ortaya çıkar

22. Globuler sialektazi koleksiyon 1-2 mmaralığındadır • İntraglanduler kanallar düzensiz, deforme ve seyrekleşmiştir

23. Kaviteleşen sialektazide, globuler sialektazilerin birleşmesi sonucu oluşur • Destrüktif sialektazide kontrast madde büyük kavitelere ekstravaze olur

24. TÜKRÜK BEZİ TÜMÖRLERİ • % 75’i Pleomorfik Adenomdur • BT’de iyi sınırlı, dansitesi tükrük bezinden daha yüksek • Belirgin kontrast tutulumu yoktur • Büyük kitleler lobüle olabilir nekroz, hemoraji ve kalsifikasyon gösterebilir

26. TÜKRÜK BEZİ TÜMÖRLERİ • Bu lezyonlar MR’da daha belirgin heterojenite gösterirler • Hemoraji T1’de yüksek sinyalli görülür

27. TÜKRÜK BEZİ TÜMÖRLERİ • Adenolenfoma (Warthin tümörü) ikinci en sık tümördür • En sık süperfisial parotidde yerleşir • BT’de sıklıkla kistik alanlarda içeren iyi sınırlı kitlelerdir

29. TÜKRÜK BEZİ TÜMÖRLERİ • MR’da Pleomorfik Adenomdan daha düşük sinyalli ve homojen izlenir • Multifokal olabilirler

30. Non neoplastik benign kitleler; • Kistler • Hemanjioma/lenfanjioma • Çocuklarda sıktır

31. TÜKRÜK BEZİ TÜMÖRLERİ • Malign tümörler benignlere göre nadirdir • En sık mukoepidermoid ve adenokistik tümörlerdir • BT ve MR kompleks benign kitleleri malign kitlelerden ayırd edemeyebilir • Aynı şekilde iyi sınırlı düşük grade tümörlerde benignlerden ayır edilemez

33. TÜKRÜK BEZİ TÜMÖRLERİ • Hızlı büyüme, ağrı, fasial paralizi maligniteyi düşündürür • Pleomorfik Adenomda malign transformasyon olabilir (karsinoma eks pleomorfik adenom) • Hızlı büyüyen kötü prognozlu bir tümörde bezin başka bir yerinde benign kalsifikasyon görülmesi

34. Karsinoma eks pleomorfik adenom

35. Parotidektomi sonrası rekürren tümör en iyi MR ile tanınır • Parotit adenokistik tümörler nadiren perineural yayılım yapabilir ve beyinde metastaza neden olabilir

36. TİROİD BEZİ PATOLOJİLERİ • Multinodüler guatr • Tiroid adenomu • Tiroid kistleri • Tiroid kanserleri • İnflamatuar tiroid hastalıkları

37. MULTİNODÜLER GUATR • Kolloid guatr 45 yaş üzeri populasyonun % 5’inde görülür • Erişkin toplumun % 25’inde kolloidal nodül görülür • Nodül içerisine kanama yaygındır ve kist formasyonuna neden olabilir

38. MULTİNODÜLER GUATR • İleri hastalık evresinde rezidiv tiroid dokusunda aşırı büyüme ile birlikte fibrozis, skar formasyonu ve kalsifikasyon görülebilir • Ultrasonografik görünüm hastalığın evresine göre değişiklik gösterir:

39. MULTİNODÜLER GUATR • Tipik patern zayıf ekojen nodüller, lobüle kontur,fibrozis ile uyumlu fokal ekojenite artışları, lineer/ kürvilineer anekoik dejeneratif alanlar, nodül içinde yada komşuluğunda kistler

42. MULTİNODÜLER GUATR • Bez trakeaya bası yapacak kadar büyüyebilir • MNG’de malignite riskinde artış yoktur • Plummer sendromunda hiperplastik nodül tirotoksikoza neden olabilir

43. TİROİD ADENOMU • Her iki seks grubunda ve tüm yaş gruplarında yaygın olarak görülür • Klinik olarak guatr veya ağrı ile birlikte çok hızlı büyüyen tiroid nodülü şeklinde ortaya çıkar • USG’de çevresinde çok ince düzgün bir halo görülür

44. TİROİD ADENOMU • Nodülün iç yapısı lezyonun büyüklüğüne ve dejenerasyon derecesine bağlıdır • İnternal hemoraji, kistik dejenerasyon, fibrozis ve kalsifikasyon olabilir • Adenomların %30’da santralde kistik kavite vardır

45. TİROİD ADENOMU • Nadiren çok büyüyen bir kist nedeniyle adenoma dokusu kist ile kapsül arasında ince bir halka şeklini alır • Kistik alan içerisinde kan pıhtısı görülebilir • Ekojeniteleri değişiklik gösterir ancak çoğunlukla normal tiroid dokusundan daha ekojendir

46. TİROİD ADENOMU • Foliküler adenoma ile foliküler karsinom USG’de birbirinden ayırd edilemez • Çünkü aralarındaki tek fark kapsüle mikro invazyondur • Tiroid adenomu nadiren çok sayıdadır ancak çok büyük boyuta ulaşabilir

49. TİROİD KİSTLERİ • Tiroiddeki kistik lezyonların çoğu dejenerasyon veya hemoraji sonucu gelişir ve basit tiroid kisti çok nadirdir • Basit kist şeklinde demostre olan lezyonlar genellikle subklinik kolloidal nodüllerin spontan hemorajisine bağlı ortaya çıkar

50. TİROİD KİSTLERİ • Uniloküle , ince duvarlı kistlerde karsinom riski çok düşüktür • Bununla birlikte karsinomların %25’de kistik dejenerasyon görülür ve bunlar herzaman kompleks kistik dejenerasyonlardır