Witam Państwa na wykładzie z MAKROEKONOMII II, :)…

1. Witam Państwa na wykładzie z MAKROEKONOMII II, :)…

2. R Y N E K P I E N I Ą D Z A

3. 1. RODZAJE PIENIĄDZA Pieniądz definiujemy jako ŚRODEK WYMIANY, ŚRODEK OSZ-CZĘDZANIA, MIERNIK WARTOŚCI. Jednak w praktyce granice oddzielające „pieniądz” od „niepie-niądza” i poszczególne funkcje spełniane przez pieniądz są trudne do wytyczenia.

4. Kiedyś za pieniądz uważano środek wymiany, który nie daje odsetek, lecz jest płynny (M1). Jednak w latach 80. XX w. wkłady czekowe zaczęły dawać oprocentowanie. Podobnie, możliwe stało się czerpanie płynnej gotówki z wkładów oszczędnościowych (M3) bez straty odsetek. W efekcie dziś nie jest jasne, co mają kontrolować banki centralne, chcąc wpływać na poziom zagregowanych wydatków w gospodarce.

5. W USA w końcu 2002 r. rozróżniano cztery rodzaje podaży pienią-dza: M1, M2, M3, L. (Łatwo dostrzec, że rekompensatą za ich coraz mniejszą płynność jest ich coraz wyższe oprocentowanie). M1 – zasoby wysoce płynnego środka płatniczego (gotówka* plus np. różne nieoprocentowane i oprocentowane wkłady czekowe). (M1: 4 190$/os.). ---------- * Zgodnie z danymi FED w 1995 r. w USA na osobę przypadało prawie 1400$ gotówki; badania pokazywały, że w rzeczywistości przeciętny Ame-rykanin trzymał ok. 100$ gotówki (wielkie ilości gotówki obsługiwały zatem płatności w „szarej strefie” i za granicą).

6. M2 – ten agregat DODATKOWO obejmuje PEWNE MNIEJ PŁYNNE AKTYWA, np. wkłady oszczędnościowe (trzeba zawiado-mić bank o zamiarze ich transferu na rachunek czekowy), małe (do 100 000$) wkłady terminowe (ich wycofanie przed uzgodnionym terminem jest karane obniżką odsetek); udziały w funduszach in-westycyjnych rynku pieniądza (czeki wystawiane przez ich właści-cieli muszą mieć pewną minimalną wysokość); (M2: 20 080$/os.).

7. M3 – DODATKOWO obejmuje np. DUŻE WKŁADY TERMI-NOWE I DUŻE WKŁADY BANKOWE DOKONYWANE NA INDYWIDUALNYCH WARUNKACH; (M3: 29 480$/os.).

8. L – dodatkowo obejmuje aktywa, które nie są pieniądzem, lecz jego bliskim substytutem (np. obligacje rządu USA dla „małych ciułaczy”; bony skarbowe „krótsze” niż 12 miesięcy).

9. 2. POPYT NA PIENIĄDZA Pieniądz jest ŚRODKIEM WYMIANY, MIERNIKIEM WAR-TOŚCI, ŚRODKIEM OSZCZĘDZANIA. Ludzie trzymają (real-ne!) zasoby pieniądza ze względu na jego pierwszą i trzecią funk-cję. PRZECIEŻ USTALAĆ, CO ILE KOSZTUJE, MOŻNA NIE MAJĄC PIENIĘDZY. ------------------------------- A Popyt na środek płatniczy powstaje, kiedy gospodarstwa domowe i firmy rezygnują z trzymania części swojego majątku w formie np. nieruchomości, papierów wartościowych i wkładów oszczędnościo-wych i trzymają go w formie gotowego do użytku środka płatnicze-go (KASY TRANSAKCYJNEJ).

10. Są zatem dwa rodzaje teorii popytu na pieniądz: TEORIE PORTFELOWE (ang. portfolio theories) podkreślają rolę pieniądza jako środka przechowywania wartości. TEORIE TRANSAKCYJNE (ang. transactionstheories) podkreś-lają rolę pieniądza jako środka ułatwiającego wymianę dóbr. Teoriom portfelowym i transakcyjnym odpowiadają Keynesa „motywy” trzymania pieniądza: spekulacyjny oraz tran-sakcyjny i przezornościowy.

11. TEORIE PORTFELOWE (ang. portfolio theories) Zgodnie z tymi teoriami ludzie trzymają pieniądz NIE DLA JEGO PŁYNNOŚCI, LECZ Z POWODU SPECYFICZNEJ KOMBINA-CJI ZYSKOWNOŚCI I RYZYKOWNOŚCI jego posiadania w po-równaniu z innymi aktywami.

12. Zgodnie z teoriami portfelowymi popyt na pieniądz zależy od zys-kowności i ryzykowności trzymania pieniądza, w porównaniu z in-nymi aktywami, a także od całkowitego majątku ludzi. Oto ogólna forma takiej funkcji popytu na pieniądz: (M/P)d = L(rs, rb, πe, W), gdzie: (M/P)d – popyt na pieniądz. rs - oczekiwana realna stopa zysku z inwestycji w zakup akcji. rb - oczekiwana realna stopa zysku z inwestycji w zakup obligacji. πe - oczekiwana stopa inflacji. W – realna wartość majątku.

13. Zauważmy, że najwęższe miary pieniądza, takie jak M1, obejmują jedynie gotówkę i depozyty czekowe. Zyskowność ich trzymania jest bliska zeru (lub po prostu niska). Na rynku pieniądza są dostępne inne aktywa (np. wkła-dy oszczędnościowe, bony skarbowe), które - PRZY TYM SA-MYM RYZYKU - zapewniają wyższą stopę zysku.

14. Ekonomiści nazywają zatem pieniądz (M1) ZDOMINOWANYM RODZAJEM AKTYWÓW. Na rynku są dostępne inne aktywa, które równie dobrze jak pieniądz pełnią funkcję środka przechowywania oszczędności (są równie mało ryzykowne), a jednocześnie są lepsze od pieniądza, ponieważ są bardziej zyskowne. Trzymanie pieniądza w portfelu aktywów NIE JEST za-tem rozwiązaniem optymalnym...

15. Pieniądz (M1) jest zdominowanym rodzajem aktywów... Wynika stąd, że portfelowe teorie popytu na pieniądz NIE WYJAŚNIAJĄ zadowalająco popytu na pieniądz (M1). Natomiast teorie PORTFELOWE SĄ UŻYTECZNE JA-KO WYJAŚNIENIE POPYTU NA INNE, SZERSZE RODZAJE PIENIĄDZA. W przypadku M2 i M3 analiza zyskowności i ryzy-kowności składników portfela inwestycyjnego jest istotna i może wyjaśnić, dlaczego ludzie trzymają swe zasoby np. raczej w formie wkładów oszczędnościowych niż w formie udziałów w funduszach inwestycyjnych.

16. TEORIE TRANSAKCYJNE (ang. transactionstheories) Zwolennicy teorii transakcyjnych uznają pieniądz za zdo-minowany składnik aktywów, podkreślając, że LUDZIE TRZYMAJĄ PIENIĄDZ, NIE ZE WZGLĘDU NA ZYSK, LECZ ABY OBNIŻYĆ KOSZTY WYMIANY DÓBR. W odróżnieniu od innych aktywów pieniądzem można bo-wiem łatwo płacić, zawierając transakcje kupna/sprzedaży.

17. W efekcie transakcyjne teorie popytu na pieniądz wyjaś-niają popyt na środek płatniczy, M1, odwołując się do bilansu STRAT (utracony zysk z trzymania innych niż pie-niądz aktywów) i KORZYŚCI (wygoda płacenia pienią-dzem, a nie innymi aktywami), związanych z posiadaniem zasobu pieniądza. Najbardziej znanym przykładem transakcyjnej teorii pieniądza jest MODEL BAUMOLA-TOBINA.

18. MODEL BAUMOLA-TOBINA Oto ktoś ma roczny dochód równy Y i w ciągu roku chce stopniowo wydać tę sumę. JAKĄ CZĘŚĆ TEJ KWOTY POWINNA TA OSOBA TRZYMAĆ PRZECIĘTNIE W CIĄGU ROKU, NIE LO-KUJĄC JEJ W BANKU I TRACĄC OPROCENTOWA-NIE? (Zauważ, że to pytanie dotyczy popytu tej osoby na gotówkę).

19. Oto niektóre z możliwych odpowiedzi (zachowań tej osoby): 1. Od początku roku ta osoba będzie trzymać w formie go-tówki całą kwotę Y, stopniowo i w równym tempie wydając ją, aż jej wielkość spadnie do 0 w końcu roku. Y Trzymany zasób pieniądza przeciętny zasób= Y/2 1 czas

20. Y Trzymany zasób pieniądza przeciętny zasób= Y/2 1 czas 1. cd. W takiej sytuacji przeciętna ilość gotówki trzymana w ciągu roku wynosi: (Y+0)/2 = Y/2. Przecież na początku roku trzymano Y, a na końcu – 0 go-tówki. PRZECIĘTNIE W TYCH DWÓCH MOMENTACH trzymano zatem (Y+0)/2 gotówki.

21. Y Trzymany zasób pieniądza przeciętny zasób= Y/2 1 czas 1. cd. Kiedy zwiększamy liczbę analizowanych momentów, wynik się nie zmienia. Uwzględnijmy dodatkowo np. początek lute-go i początek grudnia. Na początku lutego trzymano (Y-1/12•Y), a na początku grudnia (Y-11/12•Y) gotówki. Jednak [Y+(Y-1/12•Y)+(Y-11/12•Y)+0]/4 nadal równa się 2•Y/4=Y/2!

22. Trzymany zasób pieniądza Przeciętny zasób=Y/4 Y/2 Czas 1 ½ Oto ktoś chce stopniowo wydać przez rok Y. JAKĄ CZĘŚĆ Y POWINIEN TRZYMAĆ PRZECIĘTNIE W CIĄGU RO-KU, TRACĄC ODSETKI? Oto niektóre z możliwych odpowiedzi; cd.: 2. Ta osoba będzie na początku roku trzymać Y/2, resztę – dla oprocentowania - ulokowawszy w banku. W równym tempie wydawszy tę kwotę, w środku roku ta osoba wyjmie z banku drugie Y/2 i stopniowo wyda je do końca roku. W tej sytuacji przeciętna ilość gotówki trzymana w ciągu ro-ku wynosi (Y/2+0)/2 = Y/4.

23. Trzymany zasób pieniądza Przeciętny zasób= Y/2N Y/N 1/N 1 Czas Oto ujęcie ogólne MODELU BAUMOLA-TOBINA TRAN-SAKCYJNEGO POPYTU NA PIENIADZ: Ta osoba na początku roku będzie trzymać Y/N tej kwoty, resztę – dla odsetek - ulokowawszy w banku. Stopniowo wy-dawszy tę kwotę, po upływie 1/N roku ta osoba wyjmie z banku drugą porcję Y/N, a następnie stopniowo wyda tę go-tówkę do końca drugiej 1/N roku. Itd.

24. Trzymany zasób pieniądza Przeciętny zasób= Y/2N Y/N 1/N 1 Czas W takiej sytuacji przeciętna ilość gotówki trzymana w ciągu roku wynosi (Y/N+0)/2 = Y/(2N).

25. MODEL BAUMOLA-TOBINA; CD. Jak zoptymalizować wielkość zasobu gotówki trzymaną przeciętnie w ciągu tego roku?

26. Otóż należy zminimalizować spowodowany tym koszt całko-wity, TC (ang. total cost). TC = i•Y/(2N)+F•N, gdzie: TC–całkowity koszt trzymania przeciętnego zasobu gotówki Y/(2N) w ciągu roku. i–stopa procentowa. Y–wartość wydatków w ciągu roku. N–liczba wizyt w banku związana z „zarządzaniem gotów-ką”*. F–koszt jednej „wizyty” w banku związanej z „zarządza-niem gotówką”. ---- *Chodzi o „wizyty” (np. „wizyty” telefoniczne) w banku w celu zamiany oszczędności na gotówkę.

27. Minimalizujemy koszt całkowity: TC = i•Y/(2N) + F•N. Pierwsza pochodna tej funkcji kosztu całkowitego po N równa się zeru dla N=N*= . dTC/dN = -iYN-2/2 + F = 0  N*= . Oznacza to, że wielkość przeciętnego zasobu gotówki mini-malizująca koszt „zarządzania gotówką” wynosi: MD= Y/(2N*) =.

28. MD= Y/(2N) =. Jak widać, transakcyjny popyt na gotówkę jest wprost pro-porcjonalny do wartości transakcji do obsłużenia, Y, i kosztu jednej wizyty w banku, F, a odwrotnie proporcjonalny do poziomu stopy procentowej, i.

29. MD= Y/(2N) =. Uznając „i” za różnicę poziomu oprocentowania M1 i innych rodzajów aktywów (M2 itd.), „F” za koszt zamiany środka płatniczego, M1, na te inne aktywa, model Baumola-Tobina można uogólnić, czyniąc zeń model popytu na pieniądz, a nie tylko model popytu na gotówkę. OGÓLNIE, MODEL BAUMOLA-TOBINA STA-NOWI ZATEM MIKROEKONOMICZNĄ PODSTAWĘ FUNKCJI POPYTU NA PIENIĄDZ: MD=L(Y, i).

30. MD = Y/(2N) = . Z teorii Baumola-Tobina wynika, że dochodowa elastycz-ność popytu na pieniądz wynosi ½, a elastyczność popytu na pieniądz względem stopy procentowej równa się –½.* Jednak badania empiryczne pokazują, że dochodowa elas-tyczność popytu na pieniądz wynosi nieco więcej niż ½ (np. ¾), a elastyczność popytu na pieniądz względem stopy pro-centowej równa się nieco więcej niż -½ (np. –¼). ---------------------------------------------------------------------------- *Zob. s. 32.

31. Dla wielu osób „N” wydaje się stałe (np. z powodu wysokiego kosztu transakcyjnego, F), co sprawia, że prze-ciętny zasób trzymanego pieniądza, MD, równy Y/(2N*), gdzie N* = , staje się proporcjonalny tylko do „Y”, a nie do „i”. (Zmiany „Y” wpływają wtedy silniej, a zmia-ny „i” słabiej na popyt całej populacji na pieniądz). Wyniki obserwacji tłumaczy to, że ta populacja składa się po części z ludzi o zmiennym, a po części z ludzi o stałym „N”.

32. DYGRESJA Z „pierwiastkowej” teorii transakcyjnego popytu na pieniądz Baumola-Tobina [MD=Y/(2N)= ] wynika, że: 1. Dochodowa elastyczność popytu na pieniądz wynosi ½. 2. Elastyczność popytu na pieniądz względem stopy procentowej równa się -½... Ad. 1. (ΔMD/MD)/(ΔY/Y)=(YΔMD)/ΔYMD)=Y/MD [MD(Y)]’ (1) [MD(Y)]’={[(YF)/(2i)]½}’=½[F/(2i)] ½Y-½=½{[(FY)/(2i)(1/Y)]}½Y-½= =½MD(1/Y)½(1/Y)½=½MD(1/Y). (2) (1) i (2) to (ΔMD/MD)/(ΔY/Y)=½. (3) AD. 2. (ΔMD/MD)/(Δi/i)=(iΔMD)/ΔiMD)=i/MD [MD(i)]’ (4) [MD(i)]’={[(YF)/(2i)]½}’={[(YF/2]½i-½]}’=-½(FY/2)½i-3/2= =-½ [(YF/2i)i]1/2 i-3/2=-1/2 MD i½ i-3/2=-1/2MD(1/i). (5) (4) i (5) to (ΔMD/MD)/(Δi/i)=-½. (6) KONIEC DYGRESJI

33. 3. PODAŻ PIENIADZA Jak wiemy, zwykle bank centralny kontroluje ilość pieniądza w gospodarce, M1, za pomocą trzech narzędzi: operacji otwartego rynku, stopy dyskontowej i stopy rezerw minimalnych. M1=M0•kp=M0•(1+g)/(g+r). Stopa dyskontowa stopa rezerw minimalnych Operacje otwartego rynku g – parametr określający strukturę M1 (g = C/D). r - stopa rezerw bankowych (r = R/D).

34. 3.1. OPERACJE OTWARTEGO RYNKU Przykładem może być zakup przez FED bonów skarbo-wych za 1 mln $. Efektem jest wzrost aktywów banku centralnego (państwo-wych papierów wartościowych) o 1 mln $. Za papiery te FED płaci czekiem adresowanym do siebie samego. Sprzedawca bonów przekazuje czek swojemu bankowi komercyjnemu, ten wysyła go do FED, a FED zasila jego rachunek w FED kwotą 1 mln $. W efekcie po stronie pasywów bilansu FED wzrost akty-wów FED zostaje zrównoważony wzrostem wkładów ban-ków komercyjnych w banku centralnym.

35. Ponieważ depozyty jednych banków komercyjnych w FED mogą być wykorzystywane w celu dokonywania płatności na rzecz innych banków komercyjnych, a także zamieniane na gotówkę, DOCHODZI TU DO TWORZENIA PRZEZ BANK CENTRALNY M0.

36. Podobne do operacji otwartego rynku są kupno i sprzedaż przez bank centralny złota lub walut (np. w celu interwencji na rynku walutowym). Jeśli nie następuje STERYLIZACJA* interwencji za pomocą odpowiedniej operacji otwartego rynku, M0 zmienia się o równowartość ilości kupionej (sprzedanej) waluty, co ozna-cza, że DOCHODZI DO KREACJI M0. --------- *STERYLIZACJA polega na sprzedaży/kupnie przez bank cen-tralny papierów wartościowych na otwartym rynku na kwotę równą kwocie, która trafiła do obiegu pieniądza (opuściła obieg) w wyniku interwencji walutowej. Celem „sterylizacji” jest skom-pensowanie wpływu interwencji walutowej na podaż pieniądza krajowego.

37. 3.2. STOPA DYSKONTOWA Stopa dyskontowa stanowi cenę pożyczek banku centralnego dla banków komercyjnych, cierpiących na chwilowy brak M0. Zwykle w grę wchodzą tu niewielkie pożyczki (bank centralny od-mawia bankom komercyjnym, które usiłują zbyt często pożyczać od niego M0). Wyjątkiem są sytuacje, kiedy bank centralny spełnia swą funkcję „kredytodawcy ostatniej instancji” (np. w Stanach w czasie załamania się kursów na giełdzie w 1987 r.). Ogólnie jednak stopa dyskontowa jest dla banku centralnego tyl-ko NARZĘDZIEM SYGNALIZACJI INTENCJI innym bankom.

38. Z punktu widzenia banków komercyjnych alternatywą dla pożyczek banku centralnego są pożyczki zaciągane w in-nych bankach komercyjnych (na „rynku międzybanko-wym”). W USA ich cena to inaczej „cena funduszy federal-nych” (ang. federal funds rate). Otóż FED wpływa na cenę funduszy federalnych (czyli stopę procentową na rynku międzybankowym) za pomocą operacji otwartego rynku. Chodzi o codzienny handel państwowymi papierami wartościowymi.

39. Np., Fed może podnieść cenę funduszy federalnych, zaciąga-jąc na rynku międzybankowym dużo kredytu oprocentowa-nego WYŻEJ od obowiązującej do tej pory stopy procento-wej. Rynkowa presja spowoduje wtedy wzrost ceny wszyst-kich pożyczek na rynku międzybankowym.

40. Np., bank centralny zaczyna sprzedawać 14-dniowe bony pieniężne po 50, a nie – jak do tej pory – po 75. Takie bony są odkupywane przez bank centralny po 14 dniach za 100. Oznacza to, że oto bank centralny oferuje za udzielany sobie 14-dniowy kredyt odsetki równe 100% [(100-50)/50=100%], a nie 33,(3) [(100-75)/75= 33,(3)%], jak miało to miejsce wcześniej.

41. W praktyce w USA stopa dyskontowa, „cena funduszy fe-deralnych” i inne stopy procentowe dotyczące krótkoter-minowych pożyczek [np. stopa oprocentowania krótkoter-minowych (np. 3-miesięcznych) bonów skarbowych (ang. 3-month T-billl rate)] zmieniają się bardzo podobnie.

42. 3.3. STOPA REZERW MINIMALNYCH Stopa rezerw minimalnych jest rzadko wykorzystywana przez bank centralny w roli narzędzia sterowania ilością pieniądza w gospodarce. Powodem jest jej silny wpływ na zyski banków komercyjnych. Swoje rezerwy obowiązkowe zmuszone są one trzymać w banku centralnym, który – często - nie płaci im za to żadnych odsetek, co sprawia, że rezerwy te przypominają podatek.

43. 4. MECHANIZM DZIAŁANIA RYNKU PIENIĄDZA Znamy model rynku pieniądza, na którym bank centralny operacjami otwartego rynku, stopą dyskontową i stopą rezerw minimalnych steruje M1. W ten sposób – bezpoś-rednio (np. poprzez efekt majątkowy) i pośrednio (np. po-przez efekt stopy procentowej) – wpływa na zagregowane wydatki, AEPL, chroniąc gospodarkę przed inflacją lub bezrobociem. Przypomnijmy sobie te mechanizmy...

44. 4.1. „PREFERENCJA PŁYNNOŚCI” A STOPA PROCEN- TOWA Równowaga na rynku pieniądza FED zmniejsza M1 z MS do MS1 (np. zmalało M0, bo FED sprzedawał papiery wartościowe). Przy dotychczasowym poziomie stopy procentowej, in1, ludzie chcą trzymać M1 pieniądza. Jednak niektórzy mają go za mało (bo kupili zań papiery banku!), więc na M1zamieniają swoje wkładyosz-czędnościowe i papiery wartościowe. NA RYNKU KAPITAŁOWYM TANIEJĄ OBLIGACJE (I AKCJE), CZYLI ROŚNIE STOPA PROCENTOWA. TAK-ŻE BANKI PODNOSZĄ OPROCENTOWANIE, USIŁU-JĄC ZAPOBIEC WYCOFYWANIU WKŁADÓW OSZ-CZĘDNOŚCIOWYCH. (MS↓→i↑) i S S n M M 1 E i 2 * n E 1 i 1 n D M 0 M M M 2 1

45. Równowaga na rynku pieniądza Rośnie podaż M1 (np. zwiększyło się M0, bo bank centralny skupował bony skarbowe). Przy dotychczasowej stopie procentowej, in1, ludzie chcą trzymać M1 pieniądza. Jednak niektórzy mają pieniądza za dużo (M2>M1), więc zamieniają go na papiery wartościowe i wkłady oszczędnościowe. NA RYNKU KAPITAŁOWYM DROŻEJĄ OBLIGACJE (I AKCJE), CZYLI SPADA STOPA PROCENTOWA. W OBLICZU NAPŁYWU WKŁADÓW OSZCZĘDNOŚCIO-WYCH BANKI OBNIŻAJĄ OPROCENTOWANIE. (MS↑→i↓) i n S S M M 1 E 1 i 1 n E i * 2 n D M 0 M M M 1 2

46. Równowaga na rynku pieniądza A) B) To jest TEORIA STOPY PROCENTOWEJ, KTÓ-RA ZALEŻY OD PREFERENCJI PŁYNNOŚCI(ang. liquidity preference theory of intrest) lub od struktury majątku (ang. portfolio balance theory of intrest). i i n S S n M M S S M M 1 1 E E i 2 1 * i 1 n n E 1 E i i * 1 2 n n D M D M 0 0 M M M M M M 2 1 1 2

47. DYGRESJA TEN MECHANIZM NIE ZAWSZE DZIAŁA SKUTECZNIE... Np., w USA na początku lat 90. XX w., walcząc z recesją, FED agresywnie obniżał stopy procentowe, co nie powodowało odpo-wiedniego zwiększenia się akcji kredytowej banków komercyjnych. Te, pod wpływem poniesionych wcześniej strat (bessa na rynku nieruchomości!), reagowały LIMITOWANIEM KREDYTU. Kiedy Fed obniżył stopę rezerw minimalnych, banki komercyjne wykorzystywały uwolnione dzięki temu zasoby pieniądza wielkiej mocy, INWESTUJĄC W PAŃSTWOWE PAPIERY WARTOŚCIO-WE, a nie - kredytując firmy produkcyjne. KONIEC DYGRESJI

48. 4.2. BEZPOŚREDNIA KONTROLA STOPY PROCENTO-WEJ Otóż przedstawiony przed chwilą obraz polityki pieniężnej banku centralnego uległ zasadniczej zmianie na początku lat 90. XX wieku .

49. Doszło wtedy do „innowacji finansowych”, czyli usprawnień działania banków i innych instytucji finansowych. W efekcie rozróżnienie środka płatniczego, M1, i nie-środka płatniczego, M2, M3 itd., przestało być jednoznaczne. 1. Rachunki czekowe, które wcześniej nie były oprocentowane, za-częły przynosić wysokie odsetki. (M1 UPODOBNIŁO SIĘ DO M3). 2. Umożliwiono wystawianie czeków właścicielom akcji i obligacji, które nabrały płynności środka płatniczego, więc zaczęły być na-zywane niby pieniądzem (ang. near money). (Podobnie, bankomaty zaczęły wypłacać gotówkę z rachunków oszczędnościowych, co nie wpływa na oprocentowanie tych lokat). (M3 UPODOBNIŁO SIĘ DO M1).

50. M1, M2 itd. stały się bliskimi substytutami (można je szyb-ko zamieniać na siebie). Zmiany rodzajów podaży pienią-dza przestały być przewidywalne i kontrolowalne i przesta-ły dobrze informować o zmianach AEPL. (Np., na początku lat 90. różne agregaty pieniężne zmieniały się z zupełnie inną szybkością). Innymi słowy stabilna przestała być „dochodowa”* szyb-kość obiegu pieniądza (podaż M1 zmieniała się szybko, więc także iloraz PKBN/M1stał się zmienny). Efektem były silne wahania popytu na pieniądz i – przy stałej podaży pieniądza - stóp procentowych, co utrudniało POLITYKĘ STABILIZACYJNĄ. ------- *„Dochodowa” szybkość obiegu pieniądza dotyczy transak-cji dobrami wchodzącymi w skład PKB, a nie transakcji wszystkimi dobrami, których dotyczy „transakcyjna” szyb-kość obiegu pieniądza.