ANKARA İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ AR-GE BİRİMİ İÇİN HAZIRLANMIŞTIR.

1. BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEM VE TEKNİKLERİ AYDINLIKEVLER TİCARET MESLEK LİSESİ ANKARA ANADOLU İLETİŞİM MESLEK LİSESİ

2. ANKARA İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ AR-GE BİRİMİ İÇİN HAZIRLANMIŞTIR. Araştırma teknikleri öğretmeni Sayın DERYA SOYLU’ya teşekkür ederim. Çetin Erturan Okul Müdürü

3. A M A Ç • Araştırma sürecini inceleme, • Bilimsel Araştırma Yöntemlerini Gözden Geçirme • Konu Hakkında Araştırma Yapabilmek İçin Gereken Literatür Bulma, • Veri Toplama, • Verileri Değerlendirme, • Rapor Yazma Tekniklerini Anlatmaktır.

4. K A P S A M Araştırma Teknikleri sunuşu, • araştırma yöntemlerindeki farklı anlayışları, • yaygın olarak kullanılan araştırma tekniklerini, • araştırma basamaklarını, • veri toplama ve analizini, • yorumunu, rapor yazma esaslarını, • kaynakça ve dipnot gösterme tekniklerini kapsamaktadır.

5. BİLİM • Yaşadığımız,hissettiğimiz ortamlarda ortaya çıkan veya çıkabilecek durum ve sorunları anlamak, vurgulamak, yorumlamak ve çözüm önerileri sunmak için yapılan düzenli çalışmaların tümüdür.

6. B İ L İ M A D A M I Bir problemi, olayı bilimsel yöntemlerle araştırarak çözüme ulaştıran, insanlığın yararına sunan kişidir.

7. TEMEL KAVRAMLAR “BİLİM SORU SORMAKLA BAŞLAR”

8. OLGU:Bir takım olayların dayandığı sebep veya bu sebeplerin yol açtığı sonuç • OLAY:Olgulardan meydana gelen bütündür. • GENELLEME:Benzer olgular arasındaki ilişkilerin yargı türünden ifadesidir. • KURAM:Soyut bilgi. Bir sorunu ilgilendiren düşüncelerin tümüdür.

9. HİPOTEZ:Araştırma konusuyla ilgili olarak ortaya konulan; doğruluğunun araştırılması gereken önermelerdir. Hipotezler, araştırmaya yön veren temel düşünceler, varsayımlardır. • KANUN:Doğruluğu ispat edilmiş değişmez genellemelerdir. • VERİ:Araştırma sırasında elde edilen her tür ilk bilgidir. • BULGU:Elde edilen verilerin işlenmesiyle ulaşılan sonuç bilgilerdir.

10. B İ L G İ • Öğrenme, gözlem ve araştırma yoluyla elde edinilen gerçek, • İnsan zekasının çalışması sonucu ortaya çıkan zihinsel ürün,

11. BİLİMİN TEMEL İŞLEVİ • Yaşamı kolaylaştırmaktır. • Yaşamın her aşamasında karşılaşılan veya karşılaşılabilecek sorunlara çözüm bulmaktır.

12. BİLİMİN TEMEL NİTELİKLERİ • FONKSİYONELDİR Olgular ve olgular arası ilişkileri açıklar. Bunlara ilişkin genellemeler yapar. • MANTIKSALDIR Bilim her türlü çelişkiden uzaktır. Mantıksal nedenlere dayanır. • GENELLEYİCİDİR Tek tek olgularla değil, olgu türleriyle ilgilenmektedir. • GÖZLEMSEL ve DENEYSELDİR Olgular ve olgular arası ilişkileri gözlem ve deney yoluyla açıklar.

13. BİLİMİN TEMEL NİTELİKLERİ • DOĞRULANABİLİRDİR Bilimsel açıklamalar; veri toplayarak, değerlendirerek doğrulanabilmektedir. • OLGUSALDIR Bilimin konusu; varolan, gerçeğe dayanan ve gözlenebilen olgulardır. • SİSTEMLİDİR Bilim işlediği konuda edindiği olgu ve ilişkileri sistemli bir şekilde incelemeye çalışır. • OBJEKTİFDİR Bilimde özel değerlendirmeye yer yoktur. Bilim adamı hiçbir zaman yanlı davranamaz.

14. BİLİMİN TEMEL NİTELİKLERİ • NETLİKTİR Sonuçları ortaya koyan bilim adamı, kavramlarda açık ve net olmalıdır. • DEĞİŞİME AÇIKTIR Geçerliliğini kaybeden teorilerin yerine yeni teoriler geliştirilebilir. • EVRENSELDİR Yer ve zamana göre değişim özellikleri içerir. • BİRİKİMDİR Belli bir birikim ürünü olan bilim; yeni bulgu ve bilgilerle bütünleşerek, gelişerek birikimoluşturmaktadır.

15. BİLİMSEL YAKLAŞIM • Sorunlara belli bilimsel yöntemlerle çözüm bulmayı hedeflemektedir. • YÖNTEM:Bir sonuca ulaşmak için plana göre izlenen yoldur.

16. BİLİMSEL YAKLAŞIM AŞAMALARI • 1-Sorunun tespiti için deney ve gözlemlerle veri toplama, • 2-Toplanan ön veriler doğrultusunda hipotez geliştirme • 3-Hipotezleri test etme,(bu aşamada kapsamlı bir veri toplama faaliyeti söz konusudur.) • 4-Sonuca ulaşıp çözüm için gerekli öneri, kanun ve kuralları belirlemek.

17. TÜMEVARIM Tek tek olgulardan bütüne, özelden genele doğru giden mantıksal bir düşünme sürecidir. TÜMDENGELİM Bilgi edinme ve edinilen bilgiyi gerçekleştirmek için genelden özele doğru gidilen düşünme sürecidir. BİLİMSELLİĞE HİZMET EDEN YÖNTEMLER

18. ARAŞTIRMA Araştırma, problemin tanımlanması ve probleme çözüm bulmak için izlenen, planlı çalışma sürecidir. BİLİMSEL ARAŞTIRMA Problemi doğru tanımlayarak güvenilir çözümler aramak amacıyla; planlı bir şekilde verilerin toplanması, analiz edilmesi, yorumlanması ve genellenmesi sürecidir.

19. BİLİMSEL ARAŞTIRMALARIN AMACI • Bilim alanını tanımak, • Olayların ardında bulunan gerçekleri ortaya çıkarmak, • Bunları kanun ve kurallarla ifade etmek, • Toplumu rahatsız eden sorunları çözüme ulaştırarak toplumun mutluluk sağlamak

20. ARAŞTIRMA TÜRLERİ Araştırma türlerini gruplamada ortak bir görüş geliştirilememiştir. Değişik isim ve sınıflamalara rastlanmaktadır.

21. ARAŞTIRMA TÜRLERİ? • ARAŞTIRMA DÜZEYİNE GÖRE; - Temel Araştırmalar (Kuram üreten) - Uygulamalı Araştırmalar (Teknoloji üreten) II. ARAŞTIRMANIN AMACINA GÖRE; - Problem Çözme Araştırmaları III. VERİ TOPLAMA YÖNTEMİNE GÖRE; - ANKET - TARAMA - GÖZLEM - BELGESEL TARAMA - GÖRÜŞME - BİLGİ TARAMA - DENEY

22. ARAŞTIRMA ÇEŞİTLERİ • ARAŞTIRMA ÇEVRESİNE GÖRE; • 1-Laboratuvar araştırmaları • 2-Alan araştırmaları • AMAÇLARINA GÖRE • 1-Kuramsal araştırma • 2-Uygulamalı araştırma • ARAŞTIRMA YÖNTEMİNE GÖRE • 1-Tarih araştırmaları • 2-Betimsel araştırmalar • 3-Deneysel araştırmalar

23. ARAŞTIRMALARDA EN ÇOK YAPILAN HATALAR • Planlama hataları • Yöntem hataları • Veri ölçme hataları • Örneklem hataları • Yorumlama hataları

24. VERİ VE KAYNAKLARI “VERİNİZİN OLDUĞU KONUYU BİLİRSİNİZ”

25. VERİ: Araştırmanın kanıtları olacağı düşünülen; araştırmanın konusuna ilişkin kaydedilmiş, işlenmemiş ham bilgilerdir.

26. DİREK KAYNAĞINDAN ELDE EDİLEN VERİLER Bu tür veriler yargı ve yorum içermediğinden araştırmacılar tarafından daha çok tercih edilir. BİR BAŞKASINDAN AKTARIMINDAN ELDE EDİLEN VERİLER Bireylerin ve toplumların yapısal özelliklerinden etkilenerek gelen, bireylere ve toplumlara ilişkin özel verilerdir. VERİ TÜRLERİ

27. VERİLERİN TAŞIMASI GEREKEN ÖZELLİKLER Veri; • Fonksiyonel olmalıdır. • Yeterli olmalıdır. • Güvenilir olmalıdır. • Doğru olmalıdır.

28. VERİ KAYNAKLARI 1-SÖZLÜ VERİ KAYNAKLARI Halk hikayeleri, masallar,türküler oyunlar vs. 2-YAZILI VERİ KAYNAKLARI Anlaşmalar haritalar, mektuplar, kitaplar, dergiler,gazeteler, istatistiki veriler vs. 3-GÖRSEL VERİ KAYNAKLARI Resimler,heykeller, arkeolejik eserler,film,fotoğraflar vs.

29. A R A Ş T I R M A N I N P L A N L A N M A S I

30. ARAŞTIRMANIN PLANLANMASI Bilimsel araştırma; bilgi birikimine sahip bir araştırmacının, bir dizi çalışma sürecinde ulaşabileceği bir sonuçtur. Her aşamasının, iyi düşünülüp planlanması gerekmektedir. Planlama; sadece konu belirleme tayini değil, taslak olarak tüm araştırma sürecini içerir.

31. PROBLEMİN BELİRLENMESİ A- KONU SEÇİMİ Konu seçiminde dikkate alınması gerekenler: • Araştırma konusu ilgili bilim dalı için önemli olmalı ve bazı soruların cevabını oluşturmalıdır. • Araştırma konusuna ilişkin uygun koşulların sağlanıp sağlanamayacağı dikkate alınmalıdır. • Konu herkes için ilgi çekici, merak uyandırıcı olmalıdır. • Konu bir soruna çözüm getirme iddiasında olmamalıdır. • Konuya ilişkin verilere, ulaşılıp ulaşılamayacağı dikkate alınmalıdır.

32. B- PROBLEM SEÇİMİ Problem seçiminde dikkate alınacak kriterler şunlardır: • Yenilik Kriteri Bu kriteri taşıyan iyi bir araştırma, aynı zamanda anlamlı, fonksiyonel ve güncel bir araştırma olmaktadır. 2. İlgi Kriteri Bir konuya duyulan ilgi ve merak anlamındadır. Konuya duyulan ilginin, araştırmanın niteliğini de etkilediği görülmektedir.

33. Yeterlilik Kriteri * Alanda Yeterlilik:Araştırıcı, konuya ilişkin bilim alanını, problemle ilgili daha önce yapılan hata ve başarıları, yapılan araştırmaları, üretilen ilke ve kuramları bilme yeterliliğine sahip olmalıdır. * Yöntemde Yeterlilik:Araştırıcı, verilerin toplanması ve değerlendirilmesinde gerekli yöntem, ölçme ve istatistik bilgisine sahip olmak zorundadır. * Araştırıcı Yapı Yeterliliği:Araştırıcı yapı, sorumluluk alma, risk alma yeterliliğini de gerektirmektedir. Bu yapıdaki kişiler genellikle araştırmacı bir yapı kazanmış durumdadır.

34. Kaynak Kriteri * Ekonomik Kaynaklar * Zamansal Kaynaklar * İnsansal Kaynaklar

35. C- ARAŞTIRMA PROBLEMİNİN YAZILMASI Problemin araştırılabildiği test edildikten sonra temel problem cümlesi yazılır. • Problem cümlesi yazımında açık ve sade bir dil kullanılır. • Araştırma problemleri soru cümleleri şeklinde ifade edilmelidir. • Problem cümlesi, çözülecek problemi net bir şekilde ortaya koymalıdır. • Araştırmanın sınırları ele alınan değişkenler açısından kesinleştirilmelidir. • Araştırma sonunda elde edilen bulguların genelleneceği evren sınırı, kesin ve açık belirtilmelidir.

36. ARAŞTIRMADA PROBLEM CÜMLESİNİN YAZIMINDA “DEĞİŞKEN” KAVRAMI ÖNEMLİDİR.

37. D E Ğ İ Ş K E N L E R Bir araştırmanın olgularından oluşan, birden fazla değer alabilen, değişebilen her şey olarak tanımlanır.

38. NİCEL DEĞİŞKENLER Değişken bir durumun bir özelliğin sayısal değer alabilmesidir. NİTEL DEĞİŞKENLER Bu değişkenler; sayı veya ölçü birimleri ile söylenemeyen, ancak çeşitli şıklara ayrılabilen değişkenlerdir. BAĞIMSIZ DEĞİŞKENLER Bir araştırmada bir başka değişkeni etkileyen, onu denetim altında tutan değişkendir. Araştırmanın türünü belirler. BAĞIMLI DEĞİŞKENLER Bir araştırmada bağımsız değişkene bağlı olarak değişebilen değişkendir. Açıklayıcı yada genelleyici bir araştırmada birsonuçtur. DEĞİŞKEN TÜRLERİ ŞÖYLEDİR.

39. DEĞİŞKEN ÖRNEĞİ “Gelir ve eğitim durumları yüksek olan ailelerde (Bağımsız Değ.) bilgisayar ve videoya sahip olma oranı (Bağımlı Değ.) daha yüksektir.”

40. ARAŞTIRMANIN PLANLANMASI Araştırma probleminin çözümüne dönük yürütülmesi ve sonuçlandırılması için, bütün aşamaların çok iyi ve detaylı planlanması gerekmektedir. İyi bir planlama araştırma amacından sapmadan, araştırıcı eleman, zaman, para …vb. kaynakların en verimli şekilde kullanılmasını sağlamaktadır.

41. PLANLAMA AŞAMALARI • Problem Konusuna İlişkin Kaynakların Taranması • Araştırmanın Amacı, Gereği Ve Öneminin Açıklanması • Hipotez Kurma • Araştırma Yöntemini Belirleme • Veri Toplama Yöntemini Belirleme Ve Toplama Aracını Hazırlama • Evren Ve Örneklem Seçimini Belirleme • Verilerin Elde Edilmesi • Verilerin Analizi • Verileri Yorumlama • Araştırma Raporunu Yazma

42. Ö R N E K L E M “ÖRNEKLEME GENELLEŞTİRMEYE YARDIMCIDIR.”

43. EVREN nedir? Evren; • Araştırma sonuçlarının genellenmek istendiği birimler bütünüdür. • Herhangi bir araştırma kapsamına giren obje, olgu, olay ve bireylerin tümüdür. Evrenin niteliğini, araştırmanın amacı belirler. Evreni temsil gücü yüksek bir örneklem gurubundan veri almak, edinilen bilgilerin genellenebilme düzeyini artırır. Evreni oluşturan birimlere ait ölçütlere, değerlere“EVREN DEĞERLERİ(PARAMETRE)” denir. Örneklem değerlerine de “İSTATİSTİK” denir.

44. EVREN TÜRLERİNE GÖRE 2 ŞEKİLDE TANIMLANMAKTADIR. ARAŞTIRMA EVRENİ: Araştırma sonuçlarının genellenmek istediği bütün elemanları, bireyleri ve objeleri kapsamaktadır. (TÜİK ‘İN yaptığı nüfus sayımları gibi) ÇALIŞMA EVRENİ: Araştırıcının örneklem olarak belirlediği araştırma evrenidir.

45. Ö R N E K L E M Belli bir evrenden, o evreni temsil yeterliliği olduğu kabul edilen, belli kurallara göre seçilmiş küçük bir örnek, küçük bir kütledir. Örneğin; Deniz kirliliğini araştırmak için alınanBir kavanoz su;ÖRNEKLEM, Suyu alma işlemi;ÖRNEKLEME Deniz ise;EVRENDİR.

46. ÖRNEKLEM BÜYÜKLÜĞÜNÜ ETKİLEYEN DEĞİŞİK ETMENLER • Evrenin yapısı • Değişkenin sayısı • Örneklem hatası • Evrenin temsil niteliği • Örnekleme yöntemi

47. OLASILIKLI ÖRNEKLEME YÖNTEMİ Basit Olasılıklı Örnekleme Tabakalı Örnekleme Sistematik Örnekleme Öbek Örnekleme GAYELİ ÖRNEKLEME YÖNTEMİ Uygunluk Örneklemesi Gönüllü Örnekleme Kota Örneklemesi Kartopu Örneklemesi Zaman Örneklemesi ÖRNEKLEME YÖNTEMLERİ

48. VERİ TOPLAMA YÖNTEMLERİ “SORU KİŞİNİN AYNASIDIR.”

49. VERİ TOPLAMA YÖNTEMLERİ • ANKET YÖNTEMİ • DENEY YÖNTEMİ • GÖZLEM YÖNTEMİ • GÖRÜŞME YÖNTEMİ • TARAMA YÖNTEMİ

50. ANKET YÖNTEMİ ANKET;belli bir amaç ve plana göre düzenlenmiş soru listesidir. Bu yöntem daha çok sosyal içerikli araştırmalarda kullanılmaktadır.