ZASADNICZE KIERUNKI ZABURZEŃ W ROZWOJU OSOBOWOŚCI. OPRACOWAŁA: Monika Haligowska

1. ZASADNICZE KIERUNKI ZABURZEŃ W ROZWOJU OSOBOWOŚCI. OPRACOWAŁA: Monika Haligowska

2. Zaburzenia osobowości – wg DSM IV – to trwały wzorzec wewnętrznych doświadczeń i zachowań, które w znacznym stopniu nie mieszczą się w kanonie oczekiwań występujących w kulturze, w której żyje dana osoba.

3. Wzorzec ten ujawnia się w przynajmniej dwóch spośród czterech obszarów: poznawczym: w sposobach postrzegania i interpretowania siebie, innych ludzi, zdarzeń; 2) emocjonalnym: wsile i stopniu zmienności i adekwatności reakcji emocjonalnych zaburzona emocjonalność: nadmiernie labilne (zmienne) reakcje emocjonalne / utrzymujące się w niezmiennym nasileniu przez bardzo długi czas, o ekstremalnym nasileniu nieadekwatnym do sytuacji, która ją uruchamia;

4. 3) społecznym: np. naprzemienne spostrzeganie i traktowanie innych ludzi jako krańcowo dobrych lub złych, gwałtowne nieuzasadnione zrywanie relacji; 4) kontroli impulsów: brak kontroli może ujawniać się w postaci samouszkodzeń lub niekontrolowanej agresji skierowanej na innych.

5. Zaburzenia osobowości według klasyfikacji psychiatrycznej to: „(…) głęboko zakorzenione i utrwalone wzorce zachowań, przejawiające się mało elastycznymi reakcjami na różnorodne sytuacje indywidualne i społeczne. Reprezentują one albo skrajne, albo znaczące odmienności w porównaniu z przeciętnym w danej kulturze sposobem spostrzegania, myślenia i odczuwania, a w szczególności – odnoszenia się do innych. Takie wzorce zachowania mają tendencje do trwałości i do obejmowania wielu zakresów funkcjonowania psychologicznego”. (ICD – 10)

6. PEWNE TYPOWE CECHY POZWALAJĄCE • NA WYRÓŻNIENIE ZABURZEŃ OSOBOWOŚCI: • trwałość i głębokie zakorzenienie danych cech • u określonej osoby, • cechy te są mało elastyczne, osoba w wielu • okolicznościach zachowuje się w taki sam • (lub przynajmniej podobny) dezedaptacyjny sposób, • cechy te są skrajnym przerysowaniem zespołu cech • obecnych u innych ludzi, • cechy te przejawiają się zarówno w sposobie, w jaki • dana osoba postrzega rzeczywistość, jak i w jej myśleniu • i emocjach w stosunku do siebie i innych ludzi,

7. cechy te mają szczególne znaczenie w kontaktach • z innymi ludźmi – raczej nie ułatwiają lecz ograniczają, • utrudniają, a niejednokrotnie odpowiadają ze niszczenie • tych relacji, • cechy te tworzą całościowy wzorzec, nie są • pojedynczymi zachowaniami lub tylko przerysowaniem • jakiegoś jednego aspektu charakteru.

8. Zaburzenia osobowości rozwijają się bardzo wcześnie. Pierwsze przejawy zaburzeń mogą ujawnić się już w dzieciństwie, a widoczne stają się w okresie dorastania. Zaburzenia osobowości powstają najczęściej w wyniku interakcji czynników neurobiologicznych i środowiskowych. Charakteryzują się trwałymi nieprawidłowymi postawami i zachowaniami.

9. ZABURZENIA SFERY EMOCJONALNEJ • reaktywność: przeżywają emocje w reakcji na jakieś • wydarzenie i nie są one energetyzujące w pozytywnym • znaczeniu; są tak dominujące i silne, że energia którą • wywołują, jest destrukcyjna; • deficyt lub brak niektórych uczuć(np. poczucia winy u osób • z dyssocjalnym oraz narcystycznym zaburzeniem osobowości ); • zniekształcone przeżywanie uczuć wpływa na ich schematy • poznawcze i na sposób spostrzegania świata, który najczęściej • odbierają w sposób fragmentaryczny – jako ciąg nie • powiązanych ze sobą wydarzeń; nie są w stanie przewidzieć, • co będzie w przyszłości, żyją z dnia na dzień; • podatność na zranienia; • reagują podwyższonym poziomem napięcia nawet na drobne • wymagania ze strony otoczenia; • nie mają żadnego wglądu w swoje przeżycia emocjonalne;

10. SFERA POZNAWCZA I BEHAWIORALNA • ograniczona zdolność do uczenia się na podstawie • własnych doświadczeń; • mała zdolność do zmiany i zrozumienia własnego • udziału w życiu; • z powodu braku powiązań między doświadczeniami • życiowymi a uogólnionym rozumieniem siebie • i świata, mają problemy decyzyjne; • nie biorą odpowiedzialności za własne zachowanie;

11. W efekcie ww. deficytów jednostki z zaburzoną osobowością: • często żyją samotnie albo w nietrwałych, płytkich związkach; • ich zdolność i odporność na radzenie sobie • z trudnymi sytuacjami jest znacznie obniżona: • wiele osób podejmowało próby samobójcze / • uciekało się do zachowań autodestruktywnych (np. nadużywania substancji psychoaktywnych); • objawy depresyjne, stany lękowe, przemoc, • kłopoty z prawem. • (Czabała, Brykczyńska, 2007)

12. KIERUNKI ZABURZEŃ OSOBOWOŚCI • wg DSM – IV (1995) • GRUPA I: osobowości niezwykłe • i ekscentryczne • GRUPA II: osobowości ze skłonnością • do teatralności, do nadmiernego • reagowania emocjonalnego • i niestałości • GRUPA III: zaburzenia osobowości • przebiegające z lękiem

13. GRUPA I: osobowości niezwykłe i ekscentryczne • Osobowość paranoiczna: charakteryzuje się m.in.: • - podejrzliwością, • zarzucaniem nielojalności i nieszczerości przyjaciołom • oraz współpracownikom, • długim utrzymywaniem urazy, • niemożnością wybaczania, • skłonnością do wyjaśnień spiskowych; • upokorzenie i lekceważenie odczuwane jest często • i łatwo; • ksobność (odnoszenie wszystkiego do siebie) jest • utrwalona;

14. GRUPA I: osobowości niezwykłe i ekscentryczne • Osobowość schizoidalna: • brak potrzeby bliskich i silnych związków uczuciowych • z rodziną oraz z innymi osobami, • chłód uczuciowy (tzw. sztywny afekt); • podejmowanie działań samodzielnych z unikaniem • kontaktów z ludźmi, • - obojętność na pochwały i krytykę; • Osobowość schizotypalna: • ubóstwo kontaktów z innymi, • dziwaczne treści wyobrażeniowe, • dziwaczne (ekscentryczne) zachowania i wygląd zewnętrzny, • np. rozmowy z samym sobą, manieryzm, zaniedbanie;

15. GRUPA II: osobowości ze skłonnością do teatralności, • do nadmiernego reagowania emocjonalnego i niestałości • Osobowość antysocjalna: zaburzenia zachowania, m.in.: • drażliwość, • agresywność, • impulsywność, • łamanie norm, reguł i zasad, • brak poczucia winy, • niemożność utrzymania trwałych związków mimo łatwości • ich nawiązywania; • Osobowość „z pogranicza”(borderline): • zmienność nastroju, • trudności w kontaktach interpersonalnych (od idealizacji • do dewaluacji), • niejasny obraz własnej osoby, • stale utrzymujące się uczucie pustki;

16. GRUPA II: osobowości ze skłonnością do teatralności • Osobowość histrioniczna: • przesadna gra uczuciowa mająca na celu skupienie na sobie • uwagi otoczenia, • nieustanne domaganie się pomocy, pochwał, podziwu, • silna koncentracja na wyglądzie zewnętrznym, • uwodzicielski styl zachowania, • ekspresja silna – teatralna; • Osobowość narcystyczna: • zawyżona samoocena ujawniana w marzeniach • i w zachowaniach, • poczucie wyjątkowości i nadzwyczajności, • niezdolność do empatii, • domaganie się podziwu i nadzwyczajnego traktowania, • częste okazywanie uczucia złości, • instrumentalne traktowanie ludzi, • zachowania aroganckie i wyniosłe;

17. GRUPA III: zaburzenia osobowości przebiegające z lękiem • Osobowość obsesyjno – kompulsywna: • perfekcjonizm i sztywność, • - przesadna sumienność, • ostrożność, • fiksacja na regulaminach i przepisach są stałymi cechami • zachowania; • Osobowość lękliwa: • lęk przed złą oceną, • nieśmiałość, • niepewność, napięcie i niepokój w sytuacjach społecznych, • styl życia zawężony do ludzi i spraw dobrze znanych;

18. GRUPA III: zaburzenia osobowości przebiegające z lękiem • Osobowość zależna: • zależność, • bezradność, • uległość, poszukiwanie osoby decydującej, • nadwrażliwość na krytykę i dezaprobatę, • paniczny strach przed porzuceniem i odrzuceniem; • Osobowość bierno – agresywna: • stawianie biernego oporu wobec rutynowych obowiązków • rodzinnych i zawodowych, • bezzasadne krytykowanie, wyśmiewanie, deprecjonowanie • osób wyżej postawionych i cieszących się autorytetem, • poczucie niedoceniania, • naprzemienna wrogość i skrucha; • (A. Czapiga w oparciu o DSM – IV)

19. KLASYFIKACJA ZABURZEŃ OSOBOWOŚCI wg ICD – 10 Trzy podstawowe grupy zaburzeń osobowości u osób dorosłych: Specyficzne zaburzenia osobowości (F 60), Zaburzenia osobowości mieszane i inne (F 61), Trwałe zmiany osobowości niewynikające z chorób lub uszkodzenia mózgu (F62). (ICD – 10, 2000, s. 167 - 171)

20. SPECYFICZNE ZABURZENIA OSOBOWOŚCI • Nie są związane z uszkodzeniem • ani z chorobą mózgu, ani z innymi • zaburzeniami psychicznymi. • Pojawiają się zazwyczaj już w okresie • późnego dzieciństwa lub w okresie • dorastania i są zauważalne w wielu • dziedzinach życia w okresie dorosłości.

21. SPECYFICZNE ZABURZENIA OSOBOWOŚCI Rozpoznanie odbywa się na podstawie następujących charakterystyk funkcjonowania: Występowanie wyraźnie dysharmonijnych postaw i zachowań, obejmujących zazwyczaj wiele zakresów funkcjonowania, np. sposoby postrzegania i myślenia, uczuciowość, pobudliwość, kontrolę popędów oraz styl związków z innymi ludźmi. Długotrwałe występowanie wzorca nieprawidłowego zachowania, które nie ogranicza się do epizodów ciężkiej choroby psychicznej. C. Wzorzec nieprawidłowego zachowania jest całościowy i wyraźnie niedostosowany do zróżnicowanych sytuacji osobistych i społecznych.

22. SPECYFICZNE ZABURZENIA OSOBOWOŚCI D. Opisane w punkcie A, B i C trudności zawsze pojawiają się w okresie dzieciństwa lub w okresie młodzieńczym i utrzymują w wieku dojrzałym. E. Zaburzenia prowadzą do wyraźnie złego samopoczucia, które może pojawić się dopiero w późniejszym okresie. F. Zaburzenia te najczęściej współwystępują z istotnymi trudnościami dotyczącymi odgrywania ról zawodowych i społecznych. Najbardziej trafne rozpoznania zaburzeń osobowości są wtedy,gdy u osoby stwierdza się przejawy wszystkich sześciu ww. kryteriów.

23. SPECYFICZNE ZABURZENIA OSOBOWOŚCI • osobowość paranoiczna • osobowość schizoidalna • osobowość dyssocjalna • osobowość chwiejna emocjonalnie – typ impulsywny, • typ borderline • osobowość histrioniczna • osobowość anankastyczna (obejmuje osobowość • kompulsyjną i obsesyjno – kompulsyjną) • osobowość lękliwa • osobowość zależna • inne określone zaburzenia osobowości, m.in. : osobowość • ekscentryczna, niedojrzała, narcystyczna, bierno – agresywna • zaburzenia bliżej nieokreślone – nieokreślona nerwica • charakteru, nieokreślona patologiczna osobowość

24. NEUROTYCZNY KIERUNEK ROZWOJU Zachowania dzieci we wczesnym okresie życia determinują dążenia do zadowolenia, bezpieczeństwa, integracji. Realizacja tych dążeń jest uzależniona od warunków, jakie stwarzają dzieciom rodzice. Jeśli dziecko czuje się akceptowane i kochane, jego rozwój przebiega prawidłowo, dziecko ma zapewnione poczucie bezpieczeństwa, czuje się pewne siebie. W sytuacji gdy rodzice stwarzają atmosferę zagrożenia, mając zazwyczaj własne konflikty i potrzeby neurotyczne, kierując wobec dziecka nadmierne wymagania i oczekiwania, raz go idealizują, a innym razem deprecjonują, prawidłowy rozwój osobowości nie jest możliwy.

25. U takiego dziecka powstaje wówczas triada uczuć: bezradność, poczucie emocjonalnej izolacji, poczucie zagrożenia ze strony potencjalnie wrogiego otoczenia. Dochodzi do utraty poczucia bezpieczeństwa, a w efekcie tego wyzwala się silny lęk – LĘK PODSTAWOWY. Uczucie wrogości do otoczenia za spowodowaną utratę poczucia bezpieczeństwa ze względów społecznych nie może być wyrażone. Stłumiona wrogość, agresja tak naprawdę jeszcze bardziej nasila lęk na zasadzie błędnego koła: wrogość potęguje lęk, a lęk wrogość.

26. LĘK PODSTAWOWY leży u źródeł wszystkich związków międzyludzkich i utrzymuje się stale. • Skutkiem lęku podstawowego jest podejmowanie wysiłków zmierzających do przywrócenia poczucia bezpieczeństwa. • W ten sposób powstają trzy zasadnicze, trwałe mechanizmy obniżania poziomu lęku: • postawa DO ludzi: poszukiwanie uczucia i opieki, • postawa PRZECIW ludziom: walka z otoczeniem, • postawa OD ludzi: ucieczka od otoczenia.

27. Człowiek może dowolnie zmieniać postawę, zależnie • od sytuacji, w jakiej się znajduje. • Natomiast w neurotycznym rozwoju osobowości utrwala się zwykle jeden typ postawy: • DO – uległość, • PRZECIW – agresja, • OD – izolacja, • który jest uruchamiany w każdej trudnej sytuacji, • co natychmiast wyzwala postawę przeciwną. • Taka zależność wpływa na pojawienie się konfliktu podstawowego między postawami. • Lęk nie zmniejsza się więc, a wręcz pogłębia. • Wzrasta poczucie zagrożenia, a otoczenie wydaje się coraz bardziej wrogie.

28. W taki właśnie sposób „rozwija się neurotyczna struktura osobowości, która staje się „jądrem” przyszłej nerwicy”. • (Jakubik, 1999, s. 44) • Przejawem zaburzeń osobowości są neurotyczne • (nadmiernie nasilone) potrzeby: • potrzeba uczucia i aprobaty, • potrzeba władzy, prestiżu, posiadania, • potrzeba zależności, • potrzeba izolacji. • (Horney,2002) • Poprzez realizację tych potrzeb człowiek pragnie odzyskać poczucie bezpieczeństwa, redukując lęk podstawowy. • Potrzeby te jednak pozostają w sprzeczności, w związku z czym same stają się kolejnym źródłem lęku (tzw. LĘKU WTÓRNEGO). • Jest to typowy mechanizm błędnego koła nerwicowego.

29. NEUROTYCZNE POTRZEBY NABYWANE PRZEZ JEDNOSTKĘ W WYNIKU PRÓB ZNALEZIENIA ROZWIĄZANIA PROBLEMU ZABURZONYCH RELACJI Z LUDŹMI – wg Karen Horney Neurotyczna potrzeba uczucia i uznania: pragnienie podobania się wszystkim osobom z otoczenia i spełniania ich oczekiwań. Zabieganie o dobrą opinię innych, niezwykła wrażliwość na wszelkie oznaki odtrącenia, nieprzychylności. Neurotyczna potrzeba “partnera”, który weźmie w swoje ręce życie danej osoby. Osoba posiadająca taką potrzebę przypisuje nadmierną wartość miłości i obawia się bardzo, że zostanie porzucona i osamotniona. Neurotyczna potrzeba zamykania swego życia w wąskich granicach. Człowiek odczuwający taką potrzebę jest niewymagający, woli pozostać na uboczu i nade wszystko ceni skromność.

30. 4. Neurotyczna potrzeba władzy, którawyraża się w pożądaniu władzy dla niej samej, w zasadniczym braku szacunku dla innych oraz bezkrytycznej gloryfikacji siły i pogardzie dla słabości. 5. Neurotyczna potrzeba wykorzystywania innych. 6. Neurotyczna potrzeba prestiżu: o samoocenie osoby z taką potrzebą decyduje to, jak duże uznanie okazują jej inni. 7. Neurotyczna potrzeba podziwu własnej osoby: wyolbrzymiony obraz własnej osoby i pragnienie, aby być podziwiana za to, co sobie przypisuje, a nie za to, kim naprawdę jest. 8. Neurotyczna ambicja dotycząca osobistych osiągnięć. Człowiek mający taką ambicję chce być rzeczywiście najlepszy i dąży do coraz większych osiągnięć w wyniku podstawowego braku poczucia bezpieczeństwa.

31. 9. Neurotyczna potrzeba samowystarczalności i niezależności. Rozczarowawszy się kontaktami z ludźmi, jednostka odsuwa się od innych i nie chce wiązać się z nikim ani z niczym. Staje się samotnikiem. 10. Neurotyczna potrzeba perfekcji i nienaruszalności. W obawie przed krytyką, osoba odczuwająca taką potrzebę stara się być niedostępna i nieomylna. (Horney, 2002)

32. Potrzeby neurotyczne są ponadto: • irracjonalne, • sztywne, • mają charakter przymusowy, • rozbieżne między możliwościami człowieka a jego • rzeczywistymi osiągnięciami. • Np. osoba posiadająca neurotyczną potrzebę uczuć, będzie wykazywać zaborczość, zazdrość, żądanie miłości bezwarunkowej, „wiecznej”, co będzie stało w sprzeczności wobec tego, że nie sama nie jest zdolna do przeżywania uczuć • i dawania ich innym.

33. Konsekwencją nierozwiązanych wewnętrznych konfliktów, walki przeciwstawnych tendencji oraz neurotycznego rozwoju osobowości jest niemożność samorealizacji. Jednostka nie akceptuje własnego JA realnego, a w jego miejsce stwarza wyidealizowany obraz własnej osoby, zgodny z nerwicowymi potrzebami. Neurotyczny rozwój osobowości powoduje „alienację od JA” – próbę aktywnej ucieczki od JA (realnego i aktualnego). Obrona przed utratą wewnętrznej integralności polega na podejmowaniu prób rozwiązania konfliktu, ale mają one irracjonalny, neurotyczny charakter i nie likwidują istniejących sprzecznych tendencji.

34. ROZWIĄZANIA NEUROTYCZNE: FORMY OBRONY Utrwalenie wyłącznie jednej z trzech postaw: DO, OD, PRZECIW, co ma osłabiać dwie pozostałe, a tym samym wyeliminować ich przeciwstawne tendencje. Uruchomienie mechanizmu rzutowania konfliktu na zewnątrz siebie. Wtedy nie przeżywa nieświadomego konfliktu wewnętrznego, ale świadomy konflikt między sobą a otoczeniem, przerzucając odpowiedzialność na innych ludzi. Nadmierna idealizacja obrazu własnej osoby – „pogoń za wielkością” , „dążenie do chwały”. Powstaje konflikt między JA realnym a JA wyidealizowanym. (Jakubik, 1999)

35. SOCJOPATYCZNY KIERUNEK ROZWOJU Socjopatia to zaburzenie osobowości polegające na nieprzystosowaniu do życia w społeczeństwie, objawiające się aspołecznym zachowaniem. Źródła jej tkwią wyłącznie w środowisku wywierającym na jednostkę negatywny wpływ. Powodem jej powstania może być nieprawidłowo przebiegająca socjalizacja. Uważa się, że osobowość większości socjopatów została niekorzystnie ukształtowana przez niewłaściwe wpływy wychowawcze.

36. U niektórych socjopatów psychopatyczne zachowanie się jest przypisywane wtórnej demoralizacji środowiskowej i traktowane jest jako przyzwyczajenie, nawyk do postępowania i sposobu życia, które są sprzeczne z wymaganiami społecznymi i porządkiem publicznym.

37. Nieprawidłowy proces przyswajania norm, wzorców zachowania, wytwarzania idealnego obrazu świata • i siebie, typowy dla socjopatycznego • rozwoju osobowości występuje, gdy: • brak jest dziecku wzorca do naśladowania i identyfikacji • (np. chłopiec wychowywany jest bez ojca), • rodzice nie budzą szacunku dziecka i jego pozytywnych • uczuć, • wadliwy system zewnętrznych wymagań (sprzeczne, • niedostosowane do możliwości dziecka, niewłaściwie • egzekwowane), co nie sprzyja przekształceniu się ich • w wewnętrzne wymagania (tzw. interioryzacji).

38. Do wykształcenia się zachowań typu aspołecznego, antyspołecznego, cech socjopatycznych osobowości dochodzi, zdaniem M. Ziemskiej (1979), w przypadku postaw rodzicielskich nacechowanych nadmiernym dystansem: postawy odtrącającej i postawy unikającej. Postawa odtrącająca m.in. blokuje rozwój uczuć społecznych, sprzyja kształtowaniu się takich cech, jak: - agresywność, - skłonność do kłamania, - nieposłuszeństwo. Postawa unikającamoże powodować: -niestałość uczuciową, -konfliktowość, -niezdolność do nawiązywania trwałych więzi uczuciowych.

39. Nieprawidłowy rozwój osobowości w kierunku socjopatii cechuje - zdaniem H. Spionek - zaburzenie procesów emocjonalno - motywacyjnych w połączeniu z zaburzeniami charakteru jednej ze struktur sieci poznawczej. • Stwierdzamy wówczas nieprawidłowy stosunek dziecka do: • ludzi: nieufność, wrogość, dążenie do dominowania, • zadań: brak wytrwałości, samodzielności, niedbałość, • rzeczy: brak poszanowania cudzej własności, zachłanność, wandalizm, • samego siebie: samoocena zbyt wysoka, • norm: opóźnienie procesu przyswajania norm społecznych, czyli ukształtowania się sumienia.

40. Przykładem skutków nieprawidłowego rozwoju tych struktur osobowości jest też kłamstwo i kradzież. Kłamanie nie może być jednak uważane za objaw zaburzeń osobowości, jeżeli występuje w wieku do 5 lat i ma charakter pseudokłamstwa. Natomiast częste występowanie takich zachowań jak kłamanie, kradzieże w ostatniej fazie wieku przedszkolnego może być objawem nieprawidłowego kierunku rozwoju osobowości.

41. Socjopatia dzieli się następująco: • Socjopata dyssocjalny: człowiek korzysta • z nieprawidłowych wzorców i uczy się nieprawidłowych reguł postępowania. Nie umie się przystosować • do życia w społeczeństwie, ponieważ nikt mu nie pokazał, jak należy to zrobić.Socjopata był wychowywany tak, aby utrwalić w nim naganne społecznie zachowania (ukradniesz – dostajesz nagrodę). • Socjopata antysocjalny (przykład psychopatii). Osoba taka jest okrutna, bezwzględna i wyrafinowana. • Nie ma rozwiniętego sumienia, ludzi traktuje instrumentalnie, ma niski poziom lęku / nie boi się.

42. Socjopata antysocjalny impulsywny: • nie ma kontroli nad sobą. Często trafia • do więzienia. • Socjopata antysocjalny: ma kontrolę • nad sobą. • Wszyscy socjopaci antysocjalni potrzebują ciągłego dostymulowywania CUN.

43. Typowe objawy nieprawidłowego rozwoju osobowości – zaburzeń socjopatycznych, to: • wybuchy złości, gniewu, impulsywność reakcji, • nadpobudliwość psychoruchowa, • słabe postępy w rozwoju uczuć wyższych, • przejawy patologicznych potrzeb: dążenie • do zadawania cierpień innym (agresja) • lub sobie (autoagresja), • działania destrukcyjne.

44. Socjopatia to łagodniejsza forma zaburzeń osobowości, obejmująca niedojrzałość i nieadekwatność osobowości, dotyczy osób, u których zaburzenia nie są tak silne, żeby zakwalifikować je jako psychopatię, jednak wady w strukturze osobowości wiążą się z podobnymi jak u psychopatów, choć znacznie mniej drastycznymi doświadczeniami z wczesnego dzieciństwa.

45. Pojęcie psychopatii.

46. PSYCHOPATIA • to poważne zaburzenie osobowości cechujące się: • nieliczeniem się z normami społecznymi, z uczuciami innych • osób; • rażącym naruszaniem norm społecznych; lekceważeniem • zobowiązań społecznych; • trudnością w utrzymaniu stałych związków z innymi; • łatwością reagowania agresją; • gwałtownymi zachowaniami nieadekwatnymi do sytuacji; • brakiem zdolności do przeżywania poczucia winy; • niewrażliwością na stosowane kary; • skłonnością do obwiniania innych jako jedynym sposobem • wyjaśnienia własnego zachowania. • (Hare, 2007)

47. „Psychopaci to społeczni drapieżcy, którzy oczarowują, manipulują, bezwzględnie torują sobie drogę przez życie pozostawiając za sobą złamane serca, zdruzgotane nadzieje i puste portfele. Całkowicie pozbawieni sumienia i wrażliwości na potrzeby innych, egoistycznie zdobywają to, czego pragną i postępują tak, jak zechcą, łamiąc przyjęte w społeczeństwie zasady bez cienia żalu i poczucia winy”. (Hare, 2007, s. 9)

48. TERMINOLOGIA w odniesieniu do pojęcia PSYCHOPATIA • „mania bez delirium” (F. Pinel, 1801) • „zwyrodnienie moralne” (J.C. Prichard, 1835) • „psychopatia”(J.L.A. Koch, 1891)–„upośledzenie psychopatyczne” • „socjopatia” – C.E. Partridge, 1930 (w USA pojęcie to zastępuje • określenie „psychopatia”) • osobowość antysocjalna – „antyspcjalność” (lata 70- te, 80 – te • XX w.) • psychopatia: „zaburzenia osobowości typu antysocjalnego” • (DSM- II, 1968) • „antysocjalne zaburzenia osobowości” (DSM-III, 1978; DSM – • IV, 1994) • osobowość dyssocjalna (ICD- 10, 1994)

49. PODSTAWOWE SYMPTOMY PSYCHOPATII • emocjonalne, interpersonalne • łatwość wysławiania się, powierzchowny urok; • egocentryzm, przesadne poczucie własnej wartości, • uwielbiają poczucie władzy i sprawowanie kontroli; • brak wyrzutów sumienia i poczucia winy; • skłonność do oszukiwania i manipulacji; • płytkość uczuć;

50. odchylenia społeczne, tryb życia: • impulsywność: „zrobiłem to, bo miałem ochotę”, nie • zastanawianie się nad konsekwencjami własnych działań; • impulsywne działania wynikają z chęci uzyskania • natychmiastowej satysfakcji, ulgi, przyjemności; • słaba kontrola zachowania: porywczy, w reakcji na porażkę, • krytykę, może nastąpić u nich wybuch agresji, przemocy; • potrzeba stymulacji, silnych bodźców: poszukiwanie doznań • za pomocą narkotyków, zachowań ryzykownych, • dokonywania przestępstw „dla adrenaliny” ; • brak poczucia odpowiedzialności dot. wszystkich dziedzin • życia; • niepokojące zachowania w młodym wieku; • antyspołeczne zachowania w dorosłym życiu;