KIRGIZİSTAN TÜRKİYE MANAS ÜNİVERSİTESİ ULUSLAR ARASI YETERLİLİKLER KOMİSYONU (MANAS UYK)

1. KIRGIZİSTAN TÜRKİYE MANAS ÜNİVERSİTESİULUSLAR ARASI YETERLİLİKLER KOMİSYONU (MANAS UYK)

2. Yükseköğretim alanında YETERLİLİK, herhangi bir yükseköğretim derecesini başarı ile tamamlayan bir kişinin neleri bilebileceği, neleri yapabileceği ve nelere yetkin olacağını ifade eder. Yeterlilik= bilgi + beceri + yetkinlik

3. AYÇ bağlamında bilgi, teorik ve/veya olgusal olarak tanımlanır. Bilgi, bir çalışma, öğrenim veya araştırma alanı ile ilgili olguların, ilkelerin, teorilerin ve deneyimlerin bütünüdür. Bilgi, enformasyonun öğrenim yoluyla özümsenmesinin dönüştüğü sonuç anlamına gelir. AYÇ bağlamında beceri, bilişsel (mantıksal, sezgisel ve yaratıcı düşünme kullanımı) ve pratik (el becerisi, teknik, malzeme, alet ve araç kullanımı) olarak tanımlanır. Beceri, bilgiyi uygulama ve teknik bilgiyi (know-how) kullanarak görevleri yerine getirme ve problemleri çözme kabiliyeti anlamına gelir. AYÇ bağlamında yetkinlik, sorumluluk alabilme ve bağımsız çalışabilme (özerklik) yönünden tanımlanır. Yetkinlik, bilgiyi, becerileri ve kişisel sosyal ve/veya yöntemsel hünerleri mesleki ve kişisel gelişimde ve çalışma veya öğrenim durumlarında kullanma olarak tanımlanan kanıtlanmış kabiliyettir. Yetkinlik vasıf, hüner ve tutumun dinamik bir bileşimidir. Bilgi, Beceri, Yetkinlik

4. Yeterliliklerin kazanılma derecesi ise, her ders/modül esnasında ve sonunda uygun ve nesnel yöntemlerle "öğrenme çıktıları" olarak ölçülür.

5. AVRUPA YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (AYÇ) Yeterlilik Çerçevesi (AYÇ) Avrupa’daki farklı ülkeler ve sistemler arasında yeterliliklerin daha anlaşılır ve açık olmasını sağlamak için bir karşılaştırma aracı gibi çalışır ve ülkelerin yeterlilik sistemlerini uyumlaştırır. Diğer bir deyişle AYÇ, isteğe bağlı olarak farklı ulusal yeterlilikler sistemleri arasında kullanılabilecek bir araçtır.

6. Avrupa Yükseköğretim Alanı Yeterlilikler Çerçevesi TheOverarchingFrameworkforQualifications of EHEA - QF-EHEA • Avrupa Yasam Boyu Öğrenim Yeterlilikler Çerçevesi EuropeanQualificationsFrameworkforLifelongLearning- EQF/LLL

7. Yeterlilikler Çerçeveleri, eğitim her kademesi sonunda, bireyin, ulaştığı bilgi, beceri ve yetkinlikler düzeyinin, sanatta, bilimde ve teknolojide bilimsel saygınlık temelinde sürdürülebilir biçimde üretebilmesi, ürettiğini dağıtabilmesi, kullanabilmesi ve bunlar için gerekli donanımlara daha etkin bir biçimde sahip olmasını hedeflemektedir.

8. 1. Avrupa Yükseköğretim Alanı Yeterlilikler Çerçevesi (The Overarching Framework for Qualifications of EHEA - QF-EHEA) QF-EHEA, Mayıs 2005'te Bergen (Norveç)'de Bologna Sürecine üyesi 45 ülkenin Eğitim Bakanları tarafından benimsenen ve "Dublin Seviye Tanımlayıcıları"nı (Dublin Level Descriptors) esas alan bir çerçeve olup; yalnızca yükseköğretim için tasarlanmıştır. Bu sistemde yükseköğretimin her kademesi sonunda kazanılması gereken öğrenim çıktıları tanımlanmıştır.

9. Yükseköğretimde öğrenim çıktıları ile oluşturulan bir örgü olan, “Yükseköğretim Yeterlilikler Çerçevesi (YYÇ)”, yükseköğretimde kurumsal, ulusal ve uluslararası ölçeklerde güçlü, dinamik, uyumlu, saydam ve rekabet gücü yüksek bir sistemi oluşturmayı hedeflemektedir.

10. 2. Avrupa Yasam boyu Öğrenim Yeterlilikler Çerçevesi(European Qualifications Framework for Lifelong Learning - EQF/LLL) Bireyin öğrenim çıktılarının değerlendirilip eğitim ve öğrenimindeki bir sonraki düzeye devamını sağlayacak, örgün (formal), yaygın (nonformal) ve resmi olmayan (informal) her türlü ilk, orta ve yükseköğretim seviyelerinde akademik ve mesleki eğitim, çıraklık eğitimi sonunda elde edilen yeterlilikleri de içine alacak biçimde tasarlanmıştır. EQF/LLL sisteminde yasam boyu öğrenimin her kademesine yönelik öğrenim çıktıları bilgi, beceri ve yetkinliklere göre sekiz seviyede tanımlanmıştır

11. QF-EHEA ve EQF/LLL Karşılaştırması QF-EHEA ve EQF/LLL, kapsadıkları coğrafi bölge, amaçları ve uygulama alanları açısından farklılıklar gösterirler. EQF/LLL, Avrupa Birliğine üye 27 ülke için tasarlanmıştır; QF-EHEA ise Bologna Sürecine üye 47 ülke için geliştirilmiştir

12. Her iki sistemde verilen seviye tanımlayıcıları farklı uygulamalara yönelik tasarlanmıştır. EQF/LLL sisteminde verilen tanımlayıcılar oldukça geneldir ve yasam boyu öğrenimde yer alan her türlü öğrenme türüne uygulanabilirler. QF-EHEA ise tamamen ve sadece özel olarak yükseköğretim için tasarlanmıştır.

13. İki sistem birbirleriyle ilişkilendirilebilmektedir; 8 seviyede tanımlanan EQF/LLL sisteminin ilk dördü yükseköğretim öncesini, son dördü ise önlisanstan başlayarak doktora dâhil yükseköğretimi ifade etmektedir. Çünkü son dört seviyeyi oluşturan 5 ila 8. seviyeleri, her türlü yeterliliğe uygulanabilen genel tanımlayıcılar olmakla beraber, yükseköğretim yeterlilikleri için de uygulanabilmektedirler; bu sebeple, söz konusu seviyeler, QF-EHEA sistemi ile ilişkilendirilebilmektedir. Bu bağlamda Bologna Süreci ve AYÇ arasında sıkı bir bağlantının olduğu söylenebilir.

14. Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi: Yaşamboyu Öğrenme Perspektifi (EQF-LLL) ve Seviyeler

15. Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi (EQF) Seviye Tanımlayıcıları-1

16. Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi (EQF) Seviye Tanımlayıcıları-2

17. Uluslararası algı: Örneklendirilmiş 1.SEVİYE Birinci düzeydeki yeterlilikler, temel genel bilgi ve becerileri tanımlar. Yapılandırılmış bir ortamda doğrudan gözetim altında basit görevlerin yapılması kapasitesini gösterir. Öğrenme becerilerinin geliştirilmesi yapılandırılmış desteği gerektirir. Bu yeterlilikler mesleğe özgü değildir ve genelde herhangi bir yeterliliği olmayanlarca kazanılmaya çalışılır.

18. Uluslararası algı: Örneklendirilmiş 2. SEVİYE İkinci düzeydeki yeterlilikler, sınırlı miktarda bilgi, beceri ve daha geniş yetkinlikleri gösterir. Bu yeterlilikler doğası itibariyle esas olarak somut ve geneldir. Beceriler, kontrollü bir ortamda gözetim altında uygulanır. Öğrenenler, kendi öğrenmelerinde sınırlı sorumluluk alırlar. Bu yeterliliklerin bir kısmı mesleğe özgüdür, ancak çoğu iş veya öğrenme için genel bir hazırlanmayı ifade eder.

19. Uluslararası algı: Örneklendirilmiş 3. SEVİYE Üçüncü düzeydeki yeterlilikler, geniş genel bilgi ile alana özgü pratik ve temel teorik bilgiyi gösterir. Bu yeterlilikler aynı zamanda yönlendirme ile görevlerin yapılması kapasitesini de gösterir. Öğrenenler kendi öğrenmeleri için sorumluluk alırlar ve çalışma veya öğrenimin belirli bir yönü itibariyle sınırlı uygulama deneyimine sahiptirler.

20. Uluslararası algı: Örneklendirilmiş 4. SEVİYE Dördüncü düzeydeki yeterlilikler, önemli ölçüde alana özgü pratik ve teorik bilgi ve becerileri gösterir. Bu yeterlilikler uzmanlaşmış bilgi, beceriler ve yetkinlikleri uygulama kapasitesi ile bağımsız olarak sorun çözmeyi ve başkalarını yönetmeyi de gösterir. Öğrenenler öğrenmede kendi kendilerini yönetebildiklerini ortaya koyarlar. Öğrenenler, hem genel hem de istisnai durumlardaki çalışma veya öğrenmede, pratik yapma deneyimine sahiptir. Sunuş Planı

21. Uluslararası algı: Örneklendirilmiş 5. SEVİYE Beşinci düzeydeki yeterlilikler, belirli bir öğrenme veya meslek alanına ilişkin bilgi dâhil, geniş teorik ve pratik bilgiyi gösterir. Bu yeterlilikler, iyi tanımlanmış soyut ve somut sorunlara stratejik çözümler geliştirmede bilgi ve beceriyi uygulama kapasitesini de gösterir. Öğrenme becerileri, özerk öğrenmeye zemin hazırlar. Bu yeterlilikler, insanların ve projelerin yönetimi dâhil çalışma veya öğrenmede operasyonel etkileşim deneyimini de ifade eder.

22. Uluslararası algı: Örneklendirilmiş 6. SEVİYE Altıncı düzeydeki yeterlilikler, bir öğrenme veya çalışma alanıyla ilişkili ayrıntılı teorik ve pratik bilgi, beceri ve yetkinliği ifade eder. Bu yeterliliklerin bir kısmı alanın uç düzeyindedir. Bu yeterlilikler aynı zamanda bilginin, tartışmaların tasarımında ve sürdürülmesinde, sorunların çözümünde ve toplumsal ve etik meselelere yönelik yargıda bulunmalarda uygulanmasını da gösterir. Bu düzeydeki yeterlilikler, karmaşık bir ortamda işletilen profesyonel bir yaklaşım için uygun başarımları da kapsar.

23. Uluslararası algı: Örneklendirilmiş 7. SEVİYE Yedinci düzeydeki yeterlilikler, çoğunlukla bir araştırma bağlamında, fikirlerin uygulanmasındaki ve/veya geliştirilmesindeki özgünlük için dayanak sağlayan, bir kısmı uç seviyedeki bilgi olan uzmanlaşmış bir alandaki teorik ve pratik bağımsız öğrenmeyi gösterir. Bu yeterlilikler, toplumsal ve etik meseleler ile sorumlulukları dikkate alan bilgiyi bütünleştirme ve yargıda bulunmaları formüle etme kabiliyetini de gösterir. Bu yeterlilikler aynı zamanda karmaşık bir ortamda değişimi yönetme deneyimini de yansıtır.

24. Uluslararası algı: Örneklendirilmiş 8. SEVİYE Sekizinci düzeydeki yeterlilikler, ileri düzeyde uzmanlaşmış bir bilgi alanındaki sistematik hâkimiyetini ve sorgulayıcı analiz yapma kapasitesini, yeni ve karmaşık fikirlerin değerlendirme ve sentezini gösterir. Bu yeterlilikler aynı zamanda büyük çaplı araştırma süreçlerinin kavranılmasını, tasarımını, uygulanma ve uyarlanmasını da gösterir. Bu yeterlilikler, mevcut bilgi veya mesleki uygulamanın yeniden tanımlanmasına veya genişletilmesine imkân veren yeni ve yaratıcı yaklaşımların geliştirilmesinde liderlik deneyimini de gösterir.

25. ULUSAL YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi ise, ulusal düzeyde bir eğitim sistemindeki yeterlilikleri ve bunların birbirleriyle ilişkilerini açıklar.

26. "Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi" ülkelerin toplumsal, kültürel ve ekonomik gerçeklerine en yakın tanımları ve yaklaşımları içeren, ülkelerin yükseköğretim kurumları tarafından kabul gören ve uygulanabilen, ulusal ve uluslararası paydaşlarca tanınan ve ilişkilendirilebilen derecelerin verilebileceği bir sistemdir.

27. Diğer bir deyişle, ulusal yeterlilikler çerçevesi, ulusal ve uluslararası paydaşlarca tanınan ve ilişkilendirilebilen yeterliliklerin belirli bir düzen içerisinde yapılandırıldığı ve yükseköğretimde tüm yeterlilikler ve diğer öğrenme kazanımları açıklanabilir ve tutarlı bir şekilde birbiri ile ilişkilendirilebildiği bir sistemdir.

28. TÜRKİYE YÜKSEKÖĞRETİM YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (TYYÇ)

29. Yeterlilikler Çerçeveleri Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi Türkiye Yükseköğretim Yeterlilikler Çerçevesi Temel Alan Yeterlilikleri Temel Alan Yeterlilikleri Temel Alan Yeterlilikleri Temel Alan Yeterlilikleri Temel Alan Yeterlilikleri Temel Alan Yeterlilikleri Temel Alan Yeterlilikleri Temel Alan Yeterlilikleri Temel Alan Yeterlilikleri Temel Alan Yeterlilikleri ... ... Program Yeterlilikleri Program Yeterlilikleri Program Yeterlilikleri Program Yeterlilikleri Program Yeterlilikleri Ders Programı Ders Programı Ders Programı Ders Programı Ders Programı Ders Ders Ders Öğrenme Kazanımları Öğrenme Kazanımları Öğrenme Kazanımları

30. Türk Yükseköğretim Sisteminin mevcut yapısı Bologna sürecinde öngörülen 3 seviyeli (lisans, yüksek lisans ve doktora) sisteme uyumludur. Ayrıca, her iki Avrupa Üst Yeterlilikler Çerçevelerinde öngörülen ve ara yeterlilikler olarak nitelendirilen "kısa düzey” (Kısa Düzey -QF-EHEA ve 5. Düzey-EQF-LLL) Türk Yükseköğretim Sisteminde "önlisans" derecesi olarak verilmektedir. Bu nedenle, TYYÇ'nin mevcut hali ile önlisans, lisans, yüksek lisans ve doktora seviyelerini kapsayacak şekilde 4 (dört) seviye ile tanımlanmasının ve yeterlilik profillerinin de (1) Yükseköğretim Yeterlilikleri, (2) Yükseköğretim Mesleki Eğitim Yeterlilikleri olarak gruplandırılması uygun görülmüştür.

31. Türk Yükseköğretim Sisteminde her bir yükseköğretim düzeyinde öğrenme çıktıları açısından farklılığı olan bu öğrenim programlarının (yeterlilikler gruplarının) sınıflandırılması aşağıda verilmektedir.

32. TYYÇ Seviyeleri Yeterlilik Profilleri

33. * Bir akademik eğitim-öğretim yılı 60 AKTS ve 1500-1800 saat iş yükü esas alınarak hesaplanmıştır.

34. TYYÇ Düzey Tanımları

39. TYYÇ Kapsamında Eğitim Alanları ile İlgili Çalışmalar

40. Eğitim alanları hiyerarşisi:Geniş Alan →Temel Alan → Alt Alan → Sınırlı Alt Alan → Program Uluslararası (Birleşmiş Milletler ‘UNESCO’, 1 haneli kod) Uluslararası (Birleşmiş Milletler ‘UNESCO’, 2 haneli kod) Ulusal(Türkiye ‘YÖK’, önlisans/lisans kodları) Alt Alan Ulusal(Türkiye ‘YÖK’, 3 tire 1 haneli kod) Program Alt Alan Uluslararası (AVRUPA BİRLİĞİ ‘Eurostat’, programlar) Sınırlı Alt Alan Geniş Alan Program Temel Alan Alt Alan Sınırlı Alt Alan Program Alt Alan Ulusal(Türkiye ‘YÖK’, önlisans/lisans kodları) Temel Alan Uluslararası (AVRUPA BİRLİĞİ ‘Eurostat’, 3 haneli kod) Program Uluslararası (AVRUPA BİRLİĞİ ‘Eurostat’, programlar) Program Temel Alan Program Sunuş Planı

41. Eğitim alanları hiyerarşisi:Temel Alan → Alt Alan → Sınırlı Alt Alan → Program Öğrenim Alanları Hiyerarşisi Temel Alan-Alt Alanlar Hiyerarşisi Alt Alan-Programlar Hiyerarşisi ALT ALAN TEMEL ALAN Temel Alan Alt Alan Program Alt Alan Program Alt Alan Alt Alan Program Program Program Alt Alan Program Alt Alan Program Alt Alan Program Program Alt Alan Sunuş Planı

42. ISCED 97 EĞİTİM VE ÖĞRETİM TEMEL ALANLARI EĞİTİM VE ÖĞRETİM TEMEL ALANLARI Sunuş Planı

43. YAPILAN ÇALIŞMALARDAN BİR örnek

44. Temel Alan Adı : KİŞİSEL HİZMETLER Kodu : 81 Temel Alan (iki haneli) kodları için kaynak : ISCED 97 (UNESCO) Alt Alan (üç haneli) kodları için kaynak : FOET 99 (EUROSTAT-CEDEFOP)

45. 81 KİŞİSEL HİZMETLER 811 Otel, restoran ve yiyecek sağlama 812 Seyahat, turizm ve dinlence (eğlence) 813 Spor 814 Ev hizmetleri 815 Saç ve güzellik hizmetleri

46. Meslek Yüksekokulu ve Önlisans Programları PROGRAMLARIN İLİŞKİLİ PROGRAM ADI OLDUĞU ISCED ALANLARI 81 AŞÇILIK 81,64 ATÇILIK VE ANTRENÖRLÜĞÜ81,42 AVCILIK VE YABAN HAYATI 81 EV İDARESİ 81 İKRAM HİZMETLERİ81 İŞ VE UĞRAŞI TERAPİSİ 81,54 SAÇ BAKIMI VE GÜZELLİK HİZMETLERİ 81,72, 34, 21 SPOR YÖNETİMİ 81,22 TURİZM 81,22 TURİZM REHBERLİĞİ 81,22 TURİZM VE SEYAHAT HİZMETLERİ 21,81 TURİZM ANİMASYONU22,81 KÜLTÜREL MİRAS VE TURİZM 34,81 TURİZM VE OTEL İŞLETMECİLİĞİ

47. Fakülte ve Yüksekokul Lisans Programları PROGRAMLARIN İLİŞKİLİ PROGRAM ADI OLDUĞU ISCED ALANLARI 81 AİLE VE TÜKETİCİ BİLİMLERİ 81 ANTRENÖRLÜK EĞİTİMİ 81 GASTRONOMİ81 GASTRONOMİ VE MUTFAK SANATLARI 81 MUTFAK SANATLARI VE YÖNETİMİ 81 REKREASYON 81 REKREASYON YÖNETİMİ 81 SPOR BİLİMLERİ 81 SPOR YÖNETİCİLİĞİ 81 SPOR YÖNETİMİ 81,22 TURİZM REHBERLİĞİ 14,81,21 BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR ÖĞRETMENLİĞİ 21,81 TURİZM ANİMASYONU 34,81 KONAKLAMA İŞLETMECİLİĞİ 34,81 KONAKLAMA VE TURİZM İŞLETMECİLİĞİ 34,81 OTEL YÖNETİCİLİĞİ 34,81 SEYAHAT İŞLETMECİLİĞİ 34,81 SEYAHAT İŞLETMECİLİĞİ VE TURİZM REHBERLİĞİ 34,81 TURİZM İŞLETMECİLİĞİ 34,81 TURİZM İŞLETMECİLİĞİ VE OTELCİLİK 34,81 TURİZM İŞLETMECİLİĞİ VE OTELCİLİK YÜKSEKOKULU 34,81 TURİZM VE OTEL İŞLETMECİLİĞİ 34,81 TURİZM VE OTEL İŞLETMECİLİĞİ Y.O. 34,81 TURİZM VE OTELCİLİK 34,81 YİYECEK İÇECEK İŞLETMECİLİĞİ 34,81 YİYECEK VE İÇECEK İŞLETMECİLİĞİ 72,81 BESLENME VE DİYETETİK

50. KIRGIZİSTAN TÜRKİYE MANAS ÜNİVERSİTESİULUSLAR ARASI YETERLİLİKLER KOMİSYONU’nun(Manas UYK)GÖREVLERİ