Ayda A. Yurekli, Ph.D World Bank Washington, DC

1. Tütün kontrolü neden Türkiye’nin toplum sağlığı gündeminde öncelikli olmalı?Devletin ve toplumun sorumlulukları Ayda A. Yurekli, Ph.D World Bank Washington, DC

2. Tütün kontrolü Türkiye’de neden öncelikli olmalı? 2001 yılında dünyadaki sigaraların % 2si ve bölgedeki sigaraların %14 ü Türkiye’de içildi. Kaynak: USDA veDünya Bankası, 2001

3. Tütün kontrolü Türkiye’de neden öncelikli olmalı? Türkiye’de sigaratüketimi artıyor Kaynak: Tekel, ve USDA

4. Sigara İçme OranlarıÜrkütücüSigara içmek, Türkiye’de normal bir sosyal davranış kabul ediliyor, 1996 Kaynak : Bilir et.al, 1997 Smoking behavior and attitudes, Ankara-Turkey

5. Hükümetler neden devreye giriyor? • Çocukların sigara içmesine engel olma • Sigaraya başlama yaşı düşüyor • Gençlik riskleri hafife alıyor • Sigara içmeyenleri dumandan koruma • İkinci el sigara dumanı sigara kadar zararlı • Çoğu erişkin evde ve çocukların önünde sigara içiyor • Erişkinlere bilinçli karar verecek seçenekleri sunma • Sigar içenler genlede naşladığınja pişman • Sigara içenler gelirlerinin önemli oranın sigaraya harcıyor • Sigarayı bırakmak isteyenlere destek • Tütün bağımlılık yapıcıdır ve sigara içenlerin yardıma ihtiyacı var • Sigara içenler, bırakabilmek için yardıma ihtiyacı olduğunu bilmiyor • Sigara bırakma yardımı

6. Tütün kontrolü Türkiye’de neden öncelikli olmalı? Türkiye’de, sigara içenlerin başlama yaşı 12, 13, 14Ankara,Türkiye, 1996 Kaynak : Bilir et.al, 1997 Smoking behavior and attitudes, Ankara-Turkey

7. Tütün kontrolü Türkiye’de neden öncelikli olmalı? Eski kuşakta sigaraya başlama yaşı daha geçti, Ankara-Türkiye, 1996 Kaynak : Bilir et.al, 1997 Smoking behavior and attitudes, Ankara-Turkey

8. Tütün kontrolü Türkiye’de neden öncelikli olmalı? Sigara içenler, genelde başladığına pişmanAnkara-Turkey, 1996 Kaynak : Bilir et.al, 1997 Smoking behavior and attitudes, Ankara-Turkey

9. Tütün kontrolü Türkiye’de neden öncelikli olmalı? Tütün, bağımlılık yaratır ve bırakması zordur, Ankara-Turkey, 1996 Kaynak : Bilir et.al, 1997 Smoking behavior and attitudes, Ankara-Turkey

10. Tütün kontrolü Türkiye’de neden öncelikli olmalı?Bazıları hala sigarayı bırakmak için yardım gerektiğini bilmiyorAnkara-Turkey, 1996 Kaynak : Bilir et.al, 1997 Smoking behavior and attitudes, Ankara-Turkey

11. Çoğu ülkede sigara kullanımı fakirlerde daha yaygın. Türkiye’de böyle değil.Gelir yükseldikçe, sigara içme oranı da yükseliyor! Kaynak : Bilir et.al, 1997 Smoking behavior and attitudes, Ankara-Turkey

12. Çoğu ülkede dah iyi eğitimliler daha az sigara içiyorAMA, Türkiye’deEğitim düzeyi yüksek olanlar arasında sigara içme oranı yüksek !!“Türkiye okumuş cahillerin ve vurdum duymazlarin ülkesi mi?? ” Sigara içme oranı Kaynak : Bilir et.al, 1997 Smoking behavior and attitudes, Ankara-Turkey

13. Türkiye’de sigara içenler ne diyor?Ne yapıyor? • Sigara içen öğretmenlerin % 99u, öğrencilerin yanında sigara içilmesine karşı ama %68i içiyor • Sigara içen doktorların % 97si, hastaların yanında sigara içilmesine karşı ama %68i işte içiyor • Sigara içen annelerin % 98i öğretmenlerin öğrencilerin yanında sigara içmesine karşı ama %85i çocuklarını yanında içiyor Kaynak : Bilir et.al, 1997 Smoking behavior and attitudes, Ankara-Turkey

14. Annelerin bilgisizliği veya ilgisizliği!Türkiye’de anneler ve anneanneler daha çok sigara içiyor, 1996 • Tüm yaş gruplarında 3 anneden 1’i sigara içiyor • Tüm annelerin %31’isigara içiyor • Genç annelerde sigara içimi daha yaygın Kaynak : Bilir et.al, 1997 Smoking behavior and attitudes, Ankara-Turkey

15. Annelerin ve öğretmenlerin bilgisizliği veya ilgisizliği! Kaynak: Bilir et.al, 1997 Smoking behavior and attitudes, Ankara-Turkey

16. Türkiye’nin sigara hakkında bilgisizliği veya ilgisizliğiKimse ikinci el dumandan bahsetmiyor!!Neden çocuklarımızı zehirliyoruz? Kaynak: Bilir et.al, 1997 Smoking behavior and attitudes, Ankara-Turkey

17. Sigara cebimizi yakıyor!!High opportunity cost for families and smokers Kaynak: Onder 2002, Economics of Tobacco in Turkey

18. Tütünün, Türkiye ekonomisi için önemi ne? • Yüksek gelir • GSH içinde önemli oran • Ticaret yoluyla döviz girdisi • Büyük sayıda çiftçi ve köylü, geçinmek için tütüne mi bağlı?

19. Tütünle ilgili vergi gelirleri, Türkiye’nin toplam gelirinde önemli Kaynak: Dünya Bankası ve IMF verileri, DB hesaplamaları

20. Ve sigara harcamaları GSH içinde önemli Kaynak: Dünya Bankası ve IMF verileri, DB hesaplamaları

21. Tütün, önemli bir ihracat kalemi mi? Kaynak: USDA 2001 ve Onder 2002

22. Tütün ticareti gelirlerinde iniş çıkışlar Kaynak: USDA, Onder 2002 ve Dünya Bankası hesaplaması

23. Tarımda ve endüstride çok sayıda tütün çalışanı EndüstriÇalışanları • 1998 : 30,404 • 1999 : 27,708 • 2000 : 28,123 Bin kişi Kaynak: Onder 2002, Economics of Tobacco in Turkey

24. Ama endüstride çalışan sayısı azalıyor. Neden?Verimlilik, teknoloji ve özelleştirme

25. Hükümetler ne yapabilir?Talebi azaltıcı tedbirler işe yarıyor! Türkiye Örneği • Vergi yoluyla sigara fiyatlarının yükselmesi • Fiyat dışı tedbirler: • Tüketiciyi bilgilendirmek, - Elektronik ve basılı medya kanalıyla tütün ve sağlık hakkında bilgi ve araştırma sonuçlarını duyurmak • Sigara reklam ve promosyonu yasakları, • Uyarıcı etiketler ve kamualanlarında sigara içiminin kısıtlanması, • Nikotin Replasman Terapisi ve diğer bırakma tedavilerinin var ve erişilebilir olması

26. Tütün Vergilerinin Gelir Getirme Potansiyeli Ampirik Yaklaşım Bağlı olduğu faktörler: • Tüketim düzeyi • Sigara satış fiyatı • Tütün vergi oranı • Gelir • Talebin, fiyata ve gelire göre esnekliği • Kaçakçılığın kontolü

27. Türkiye tütün vergileri konusunda AB normlarına uyuyor Kaynak: EU Tax database, IMF ülke dökümanları

28. Daha yüksek vergi daha pahalı demek mi?Türkiye’de vergi oranı yüksek, ama ortalama paket fiyatı Avrupa’nın en ucuzu

29. Düşük yerel sigara fiyatları Kaynak: TEKEL, USDA, Onder 2002

30. Reel Fiyat Önemli!Rakamlara bakınca sigara fiyatları artmış. Peki, yareelfiyatlar? Kaynak: TEKEL, USDA, Onder 2002, ve Dünya Bankası hesaplaması

31. Marka/ Fiyat Samsun 100mm paket Tekel2000 100mm paket Maltepe 85mm paket Birinci 68mm paket Üretim Maliyeti +Vergiler 362,325 601,404 323,873 318,223 Perakende Satış Fiyatı 325,000 650,000 275,000 200,000 Paket başı Kar/Zarar -37,325 48,596 -48,873 -118,223 Fiyatlar Neden Düşük?Türkiye’de fiyat kontolü ve sigara fiyatlarına etkisi, 1999 Kaynak: MOF Turkey, IMF

32. Türkiye’nin sigara içen başına vergi geliriAb üyelerinden düşüksigara içen başına düşen tütün vergisi US$ Kaynak: WHO ülke profilleri, USDA ve Dünya Bankası hesaplaması

33. Yüksek tüketim, yüksek vergi oranı, düşük fiyatSONUÇ: Avrupa’ya göredüşük vergi geliri Kaynak: USDA, IMF ve Dünya Bankası hesaplaması