BÖLÜM İÇ KONTROL Erkan KARAARSLAN

1. BÖLÜM İÇ KONTROL Erkan KARAARSLAN

2. İÇ KONTROL İdarenin Amaçlarına - Politikalarına - Mevzuatına uygun olarak • Faaliyetlerin etkili, ekonomik, verimli bir şekilde yürütülmesini, • Varlık ve kaynakların korunmasını, • Muhasebe kayıtlarının doğru ve tam olarak tutulmasını, • Mali bilgi ve yönetim bilgisinin zamanında ve güvenilir olarak üretilmesini sağlamak üzere idare tarafından oluşturulan organizasyon, yöntem ve süreçle iç denetimi kapsayan mali ve diğer kontroller bütünüdür. 

3. İç Kontrolün Amaçları www.erkankaraarslan.org • Kamu gelir, gider, varlık ve yükümlülüklerinin etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde yönetilmesini, • Kamu idarelerinin kanunlara ve diğer düzenlemelere uygun olarak faaliyet göstermesini, • Her türlü mali karar ve işlemlerde usulsüzlük ve yolsuzluğun önlenmesini, • Karar oluşturmak ve izlemek için düzenli, zamanında ve güvenilir rapor ve bilgi edinilmesini, • Varlıkların kötüye kullanılması ve israfını önlemek ve kayıplara karşı korunmasını, Sağlamaktır. * 5018 Sayılı Kanun Md.56

4. 5018 KMYKK İÇ KONTROL

5. MEVZUATIMIZDA YAŞANAN DEĞİŞİM www.erkankaraarslan.org • Merkezi Hükümet Yapılanmasında Yaşanan Değişim • Yerel Yönetim Mevzuatımızda Yaşanacak Olan Değişim • Personel Çalıştırılmasında Yaşanan Değişim • Hizmet alımına ilişkin sorunlar • Personel Maaşlarında Yaşanan Değişim • Mali Yönetimde Yaşanan Değişim • İç Kontrol • Denetim Mevzuatımızda Yaşanan Değişim • Vesayet Denetimi • Dış Denetimi

6. SAYIŞTAY DENETİMİ

7. SAYIŞTAY DENETİMİNİN KAPSAMI www.erkankaraarslan.org Düzenlilik Denetimi Performans Denetimi

8. SAYIŞTAYIN DENETİM ALANI www.erkankaraarslan.org Organizasyon Bakımından İlgili Kamu İdaresi Kamu idaresine bağlı işletme ve şirketler Kamu idaresince yürütülen sosyal tesisler Kamu idaresince yardım yapılan dernek vb her tür organizasyonlar Kamu hesaplarına girmiş olsun ya da olmasın her tür kaynak ve hesaplar

9. SAYIŞTAYIN DENETİM ALANI www.erkankaraarslan.org Konu Bakımından Kamu idaresinin giderleri Kamu idaresinin gelirleri Kamu idaresinin taşınır malları Kamu idaresinin taşınmaz malları Kamu idaresinin muhasebe ve mali raporları Kamu idaresinin mali yönetim sistemi Kamu idaresinin iç kontrol sistemi Kamu idaresinin performansı

10. Stratejik plan • Performans prog. • Bütçe • Muhasebe uygulaması • Bütçe uygulaması • Serbest bırakma • Mal yönetimi • Danışmanlık • Ön mali kontrol • İç Kontrol • GELİR İŞLEMLERİ • Kesin hesaplar • Yönetim dönemi • Hesapları • Faaliyet raporu • Mali istatistikler • Diğer raporlar Ödeme Emri Mali Hizmetler Birimi Harcama Yetkilisi Görevler Harcama Talimatı Muhasebe Yetkilisi Gerçekleştirme Görevlileri Harcama Süreci Stratejik Plan Performans Programı Bütçe - Ödenek Serbest Bırakma Mali Hizmetler Birimi Ön Mali Kontrol i- Taahhüt evrakı ve sözleşme tasarılarının ön mali kontrole tabi tutulması ALIM SÜRECİ www.erkankaraarslan.org

11. AKTÖRLER • Üst yönetici • Üst yönetici yardımcıları • Harcama birimi/ harcama yetkilisi • İhale yetkilisi • Harcama yetkilisi mutemedi • Gerçekleştirme görevlisi/görevlileri • Ödeme emrini düzenleyen sıfatıyla imzalayan gerçekleştirme görevlisi • Diğer gerçekleştirme görevlileri • Mali hizmetler birimi/Strateji geliştirme birimi • Mali hizmetler uzmanı • Muhasebe yetkilisi • Muhasebe yetkilisi yardımcısı • Muhasebe yetkilisi mutemedi • Taşınır kayıt ve kontrol yetkilileri • Taşınır konsolide görevlisi • İç denetçiler • Ön mali kontrol yapanlar

12. SORUMLULUK www.erkankaraarslan.org

13. İzleme Değerleme GELİR e-devlet A B S PERFORMANS PROGRAMI STRATEJİK PLAN Performans Değerlendirmesi TEM BÜTÇE L İ D E R L İ K ÖMK Performans Yönetimi Arşiv - Kayıt FAALİYET RAPORU İÇ KONTROL

15. Kontrol Stratejileri ve Yönetimleri Etik Değerler ve Dürüstlük Planlama ve Programlama Bilgi ve İletişim İç Kontrolün Değerlendirilmesi Misyon Organizasyon Yapısı ve Görevler Risklerin Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi Prosedürlerin Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi Raporlama İç Denetim Kayıt ve Dosyalama Sistemi Personelin Yeterliliği ve Performansı Hiyerarşik Kontroller Hata, Usulsüzlük ve Yolsuzlukların Bildirilmesi Yetki Devri Görevler Ayrılığı Faaliyetlerin Sürekliliği Bilgi Sistemleri Kontrolleri www.erkankaraarslan.org

16. TÜRKİYE’DE KİMK SİSTEMİ Mali Yönetim ve Kontrol Merkezi Uyumlaştırma (Maliye Bakanlığı- BÜMKO) İç Denetim Merkezi Uyumlaştırma (Maliye Bakanlığı-İDKK) Bakan Üst Yönetici Strateji Geliştirme Birimi İç Denetim Birimi Harcama Birimi Harcama Birimi Harcama Birimi Yönetim sorumluluğuna dayalı mali yönetim ve kontrol iç denetim İç Kontrol

17. MYK Sisteminin Kurumsal Yapısı Bakan Üst yönetici Strateji Geliştirme Birimi Stratejik Planlama Bütçe ve Performans Programı Harcama Birimi Harcama Birimi İç Kontrol Ödeme emri düzenlemekle görevli gerçekleştirme görevlisi Ödeme emri düzenlemekle görevli gerçekleştirme görevlisi Muhasebe- Kesin Hesap Raporlama* Diğer gerçekleştirme görevlileri Diğer gerçekleştirme görevlileri mali yönetim ve kontrol sistemi

20. BOŞLUK ANALİZİ

21. Mali Hizmetler Teşkilat Şeması

22. Strateji Geliştirme Birimlerinin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik – Madde:4 • a) Stratejik yönetim ve planlama. • 1) Misyon belirleme. • 2) Kurumsal ve bireysel hedefler oluşturma. • 3) Veri-analiz ve araştırma-geliştirme. • b) Performans ve kalite ölçütleri geliştirme. • c) Yönetim bilgi sistemi. • d) Malî hizmetler. • 1) Bütçe ve performans programı. • 2) Muhasebe, kesin hesap ve raporlama. • 3) İç kontrol.

23. İç Kontrol Alt Birimi Fonksiyonları

24. Strateji Geliştirme Birimlerinin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik – Madde:10 • c) İç kontrol; • 1) İç kontrol sisteminin kurulması, standartlarının uygulanması ve geliştirilmesi konularında çalışmalar yapmak, • 2) İdarenin görev alanına ilişkin konularda standartlar hazırlamak, • 3) Ön malî kontrol görevini yürütmek, • 4) Amaçlar ile sonuçlar arasındaki farklılığı giderici ve etkililiği artırıcı tedbirler önermek.

25. Ön Mali Kontrol Biriminin Fonksiyonları

26. Mali Hizmetler Teşkilat Şeması www.erkankaraarslan.org

27. İç Kontrole İlişkin Mevzuat • 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu 24.12.2003 tarih ve 25326 sayılı Resmi Gazete 2. İç Kontrol ve Ön Mali Kontrole İlişkin Usul ve Esaslar 31.12.2005 tarih ve 26040 sayılı 3. mükerrer Resmi Gazete 3. Strateji Geliştirme Birimlerinin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik 18.02.2006 tarih ve 26084 sayılı Resmi Gazete 4. İç Denetçilerin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik 12.07.2006 tarih ve 26226 sayılı Resmi Gazete 5. Kamu İç Kontrol Standartları Tebliği 26.12.2007 tarih ve 26738 sayılı Resmi Gazete 6. Kamu İç Kontrol Standartlarına Uyum Eylem Planı Rehberi 04.02.2009 tarih www.bumko.gov.tr

28. KAMUDA İÇ KONTROL DÜZENLEMELERİ

29. 1- Kanundaki Hükümler BEŞİNCİ KISIM İç Kontrol Sistemi Madde 55- İç kontrolün tanımı Madde 56- İç kontrolün amacı Madde 57- Kontrolün yapısı ve işleyişi Madde 58- Ön mali kontrol Madde 60- Mali hizmetler birimi Madde 61- Muhasebe hizmeti ve muhasebe yetkilisinin yetki ve sorumlulukları Madde 62- Muhasebe yetkilisinin nitelikleri ve atanması Madde 63- İç denetim Madde 64- İç denetçinin görevleri Madde 65- iç denetçinin nitelikleri ve atanması Madde 66- İç Denetim Koordinasyon Kurulu Madde 67- İç Denetim Koordinasyon Kurulunun Görevleri 29 www.erkankaraarslan.org

30. 2- İç Kontrol ve Ön Mali Kontrole İlişkin Esas ve Usuller 30 www.erkankaraarslan.org

31. İç Kontrol Sistemi www.erkankaraarslan.org • İç Kontrol yönetimin ayrılmaz bir işlevidir ve Türk kamu yönetimine dışarıdan yeni ithal edilen bir mekanizma değildir. • 5018 sayılı Kanunla yapılan, her bir kamu idaresinde geleneksel kontrol mekanizmaları yerine iç kontrol alanında yaşanan çağdaş gelişme ve uygulamalardan ve uluslararası örgütlerce oluşturulan standart ve yöntemlerden yararlanılarak bir iç kontrol sisteminin oluşturulmasının öngörülmesidir. • Kanunun getirdiği yeniliklerin en önemlisi iç kontrol sisteminin kurulması ve uygulanması konusundaki yetki ve sorumluluğun her bir kamu idaresine verilmesidir.

32. Genel Olarak İç Kontrol www.erkankaraarslan.org İç Kontrol; idarenin amaçlarına, belirlenmiş politikalara ve mevzuata uygun olarak faaliyetlerin; • Etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde yürütülmesini, • Varlık ve kaynaklarının korunmasını, • Muhasebe kayıtlarının doğru ve tam olarak tutulmasını, • Mali bilgi ve yönetim bilgisinin zamanında ve güvenilir olarak üretilmesini sağlamak üzere idare tarafından oluşturulan; • organizasyon, • yöntem ve süreçle, • iç denetimi kapsayan mali ve diğer kontroller bütünüdür.  * 5018 Sayılı Kanun Md.55

33. İç Kontrol Nedir? www.erkankaraarslan.org • İç Kontrol bir süreçtir. • İç kontrol bir amaç değil,idareyi hedeflerine ulaştırma amacı taşıyan bir yönetim aracıdır. Ancak hedefleri belirlemez. Belirlenmiş hedeflere ulaşabilmek için makul güvence sağlar. • Yönetimin sorumluluğundadır. • Risk esasına dayanır. • İdarenin mali ve mali olmayan tüm işlemlerini kapsar.

34. İç Kontrolün Özellikleri İç kontrol, mali iş ve işlemlerle sınırlı değildir. En üst kademeden en alt kademeye tüm kurum çalışanlarının sorumluluğundadır. İç kontrolün oluşturulması, işletilmesi, izlenmesi ve geliştirilmesinden yönetim sorumludur. İç kontrol, tüm faaliyetleri kapsayan devamlılık esasına dayanan bir süreçtir. Sadece yazılı dokümanlara dayanmaz. Güçlü ve pozitif bir ortamı da ifade eder.

35. İç Kontrolün Temel İlkeleri www.erkankaraarslan.org • İç kontrol faaliyetleri idarenin yönetim sorumluluğu çerçevesinde yürütülür. • İç kontrol faaliyet ve düzenlemelerinde öncelikle riskli alanlar dikkate alınır. • İç kontrole ilişkin sorumluluk, işlem sürecinde yer alan bütün görevlileri kapsar. • İç kontrol malî ve malî olmayan tüm işlemleri kapsar. • İç kontrol sistemi yılda en az bir kez değerlendirilir ve alınması gereken önlemler belirlenir. • İç kontrol düzenleme ve uygulamalarında mevzuata uygunluk, saydamlık, hesap verebilirlik ve ekonomiklik, etkinlik, etkililik gibi iyi malî yönetim ilkeleri esas alınır. * İç Kontrol ve Ön Mali Kontrole İlişkin Usul ve Esaslar Md.6

36. İç Kontrolde Sorumluluklar www.erkankaraarslan.org • Üst Yönetici • Harcama Birimleri • Mali Hizmetler Birimi (Strateji Geliştirme Başkanlığı) • İç Denetim Birimi * 5018 Sayılı Kanunun 60.,61., 63. ve 64. maddelerinde belirlenmiştir.

37. İÇ KONTROL STANDARTLARI VE MODELLERİ

38. 3- Strateji Geliştirme Birimlerinin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik İç kontrol sistemi ve standartları Madde 28 — Strateji geliştirme birimleri, iç kontrol sisteminin kurulması, standartlarının uygulanması ve geliştirilmesi konularında çalışmalar yapar ve çalışma sonuçlarını üst yöneticiye sunar. Kanuna ve Bakanlıkça belirlenen standartlara aykırı olmamak şartıyla, idarece gerekli görülen her türlü yöntem, süreç ve özellikli işlemlere ilişkin standartlar strateji geliştirme birimleri tarafından hazırlanır ve üst yöneticinin onayına sunulur. 38 www.erkankaraarslan.org

39. 4- İç Denetçilerin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik İç kontrolle ilişki MADDE 11- İç denetim, iç kontrol sisteminin yeterliliği, etkinliği ve işleyişiyle ilgili olarak yönetime bilgiler sağlar, değerlendirmeler yapar ve önerilerde bulunur. İç denetçiler, iç kontrol sisteminin düzenlenmesi ya da uygulanması süreçlerine ve iç kontrol tedbirlerinin seçimine dâhil edilemez. Kamu idaresinde etkin bir iç kontrolün kurulması ve sürdürülmesinden üst yönetici sorumludur. Üst yönetici iç denetçilerden, iç kontrol ilkelerine ve iç kontrol sisteminin oluşturulmasına yönelik görüş alabilir. 39 www.erkankaraarslan.org

40. 5- Türkiye Kamu İç Kontrol Standartları www.erkankaraarslan.org

41. Resmi Durum Türkiye’de Kamu İç Kontrol Standartları 26.12.2007 tarih ve 26738 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. 41 www.erkankaraarslan.org

42. 5018 sayılı Kanuna göre Kanuna ve iç kontrol standartlarına aykırı olmamak koşuluyla, idarelerce, görev alanları çerçevesinde her türlü yöntem, süreç ve özellikli işlemlere ilişkin standartlar belirlenebilecektir. 42 www.erkankaraarslan.org

43. Kamu idarelerince görev alanları çerçevesinde her türlü yöntem, süreç ve özellikli işlemlere ilişkin olarak belirlenebilecek ayrıntılı standartlar, 5018 sayılı Kanuna, ilgili diğer mevzuata ve Kamu İç Kontrol Standartlarına uygun olmak ve idareye münhasır spesifik süreçlere ilişkin olmak zorundadır. İdarelerce gerek görülmesi halinde hazırlanabilecek İdare Ayrıntılı İç Kontrol Standartları, idarelerin yasal ve idari yapıları ile personel ve mali durumları gibi her bir idarenin kendine özgü koşulları dikkate alınarak katılımcı yöntemlerle belirlenecek ve üst yönetici onayını izleyen 10 işgünü içinde Maliye Bakanlığına gönderilecektir. 43 www.erkankaraarslan.org

44. Kamu idarelerince görev alanları çerçevesinde her türlü yöntem, süreç ve özellikli işlemlere ilişkin olarak belirlenebilecek ayrıntılı standartlar, 5018 sayılı Kanuna, İlgili diğer mevzuata, Kamu İç Kontrol Standartlarına uygun olmak, İdareye münhasır spesifik süreçlere ilişkin olmak, zorundadır. 44 www.erkankaraarslan.org

45. İç Kontrolün Unsurları www.erkankaraarslan.org Kontrol Ortamı Risk Değerlendirmesi Kontrol Faaliyetleri Bilgi ve İletişim İzleme

46. 6- Kamu İç Kontrol Standartlarına Uyum Eylem Planı Rehberi www.erkankaraarslan.org

47. www.erkankaraarslan.org 1. İç kontrol sisteminin oluşturulması, uygulanması ve geliştirilmesi çalışmalarının, üst yöneticinin liderliği ve gözetiminde, Strateji geliştirme biriminin teknik desteği ve koordinatörlüğünde ve Harcama birimlerinin katılımıyla yürütülmesi gerekmektedir. Gerek görülmesi halinde iç denetim biriminin danışmanlık desteğinden yararlanılabilir.

48. www.erkankaraarslan.org 2. İç kontrol sisteminin oluşturulması, uygulanması, izlenmesi ve geliştirilmesi sorumluluğu esas olarak üst yöneticilere ait bulunmaktadır. Bu nedenle, iç kontrol sistemine yönelik çalışmaların üst yönetici onayıyla başlatılması, üst düzey sahiplenmeyi, yetkilendirmeyi ve izlemeyi sağlamasının yanında, üst yöneticinin olumlu iradesini göstermesi açısından büyük önem arz etmektedir. Bu çerçevede, Kamu İç Kontrol Standartlarına Uyum Eylem Planı hazırlık çalışmalarının üst yönetici onayıyla başlatılması uygun olacaktır.

49. 3. Üst yönetici onayında veya onaya eklenecek dokümanda; Çalışmanın amacı ve kapsamı, Harcama birimleri, strateji geliştirme birimi ve oluşturulacak kurul ve gruplar ile bu kurul ve gruplarda görev alacak personelin bu çalışmadaki görev ve sorumlulukları, Çalışmaların üst yönetici tarafından periyodik olarak izlenmesine ilişkin yöntem ve Gerek duyulan diğer hususların açıklanması çalışmalarda etkinliği artıracaktır. Bir üst yönetici yardımcısı veya harcama yetkilisinin başkanlığında, harcama yetkilileri veya görevlendirecekleri yardımcılarından oluşan bir İç Kontrol İzleme ve Yönlendirme Kurulu Harcama birimlerinden yönetici veya hiyerarşik olarak harcama yetkilisine en yakın düzeydeki temsilcilerden oluşan bir Kamu İç Kontrol Standartlarına Uyum Eylem Planı Hazırlama Grubunun oluşturulması yerinde olacaktır. Kurul ve Grubun çalışmalarının koordinasyonu ile sekretarya hizmetleri strateji geliştirme birimi tarafından yürütülecektir.

50. www.erkankaraarslan.org 5. Kamu İç Kontrol Standartlarına Uyum Eylem Planı Hazırlama Grubu tarafından öncelikle idaredeki mevcut durum ile 5018 sayılı Kanun ve ilgili mevzuatta öngörülen iç kontrol sistemini; Tespit eden, Karşılaştıran ve boşlukları ortaya koyan Bir rapor hazırlanması ve bu rapora, idarede Kamu İç Kontrol Standartlarına uyumlu bir iç kontrol sisteminin oluşturulmasını sağlamak amacıyla yapılması gereken çalışmaları, prosedürleri ve düzenlemeleri gösteren Kamu İç Kontrol Standartlarına Uyum Eylem Planı Taslağı eklenmesi gerekmektedir.