Arı Hastalık ve Zararlıları

1. Arı Hastalık ve Zararlıları Dr. Ali KORKMAZ Ziraat Yüksek Mühendisi Samsun Tarım İl Müdürlüğü

2. Arı Hastalıkları • Ergin Arı • Yavru Nosema Hastalığı Amoeba Hastalığı Septisemi Hastalığı Kronik Arı Felci Akut Arı Felci Amerikan YÇ Avrupa YÇ Kireç Hastalığı Taş Hastalığı Tulumsu YÇ

3. Arı Zararlıları • Varroa destructor • Acarapis woodi

4. Diğer Zararlılar • Büyük mum güvesi • Arı kuşu • Eşek arısı

5. Amerikan Yavru Çürüklüğü

6. Amerikan Yavru Çürüklüğü • Etkeni Paenibacillus larvae’dır. • Etken gıdalarla alınmaktadır. • Hastalıklı kolonide gelişme hızı düşer, ergin arı sayısı ile yavru miktarında büyük azalma görülür. Arıların polen ve nektar toplama aktivitesi azalır.

7. Amerikan Yavru Çürüklüğü • Bakteriye ait sporlar 40 yıl kadar canlı kalabilmekte ve olumsuz şartlardan etkilenmemektedir • İhbarı mecburi hastalıklardandır. • Hastalıkla bulaşık koloniler imha edilmelidir.

8. Amerikan YÇ Belirtileri • Hastalıklı kolonide yavrulu alan düzgün olmayıp açık ve kapalı gözler karışmıştır. • Kapalı petek gözlerinin üzerindeki sır tabakası içeriye doğru çökmüştür. • Kapalı petek gözlerin rengi matlaşmış, koyulaşmış veya yağlanmış gibidir.

9. Amerikan YÇ Belirtileri • Larvaların rengi sararmış, ileri dönemlerde kahverengileşmiştir. • Ölümler genelde kapalı gözlerde olur. • Hasta larvalara bir kibrit çöpü sokularak dışarıya çekildiğinde larvanın lastik gibi uzadığı görülür.

10. Amerikan YÇ Belirtileri • Ölen larvalar sulu ve yapışkan olupgöz tabanına yapışırlar. Yapışkan kalıntının gözlerden dışarı atılması ve gözün temizlenmesi oldukça zordur. Bu kalıntılar zamanla kuruyarak milyarlarca sporu içeren bir tabaka halinde gözün tabanına sıvanırlar.

11. Amerikan YÇ Tedavisi • Hastalık başlangıcında tedavi olasıdır. • Hastalıklı koloninin tüm yavrulu ve ballı petekleri yakılarak imha edilir. • Kovanın içi pürmüz ile sterilize edilir. • Temiz kovana yerleştirilen arılar ilaçla tedavi edilir.

12. Amerikan YÇ Tedavisi • En etkili ilaçlar Na’Sulfadiazol veya Oksitetrasiklin (Terramycine) dir. • Sodyum Sulfadiazol sonbaharda 2:1 oranında hazırlanan 4 lt şuruba 1 g ilaç katılır ve arılıktaki her koloniye 4-5 gün ara ile 1 lt verilir.

13. Amerikan YÇ Tedavisi • Sonbahar mevsiminde 450 g pudra şekerine 15 g Sodyum Sulfadiazolkarıştırılır ve her defasında her koloniye 40-50 g karışım gelecek şekilde ilaçlı pudra şekeri çerçeveler arasına serpilir. • 4-5 gün ara ile 3 kez tekrarlanmalıdır.

14. Amerikan YÇ Tedavisi • Terramycine uygulaması şurup veya pudra şekerine karıştırılarak ilkbahar veya sonbaharda yapılabilmektedir. • Her koloniye 200 mg aktif madde gelecek şekilde pudra şekeri ile karıştırılarak petek aralarına 4-5 gün arayla 3 kez uygulanmalıdır.

15. Amerikan YÇ Tedbirleri • Arılık temiz ve düzenli olmalıdır. • Hastalıklı petekler açıkta bırakılmamalıdır. • Kullanılmış malzeme satın almamalıdır. • Hastalıklı koloni satın alınmamalıdır. • Şeker şurubu ile besleme yapılmamalıdır. • Arılıkta yağmacılığa izin verilmemelidir.

16. Amerikan YÇ Tedbirleri • Hastalıklı koloniler diğer koloniler ile birleştirilmemelidir. • Arıların kovanları şaşırmasını önleyici önlemler alınmalıdır. • Koloniler hastalıksız bölgeye götürülmelidir. • Hastalık görüldüğü anda tüm koloniler koruyucu olarak ilaçlanmalıdır.

17. Amerikan YÇ’de Düzensiz Petek Amerikan YÇ’de Petek Gözleri Amerikan YÇ’de Ölmüş Pupa Dili Amerikan YÇ’de Larvanın Uzaması

18. Kovanın İmha Edilmesi Amerikan YÇ’nde Peteğin Durumu Amerikan YÇ’nde Görünüm

19. Avrupa Yavru Çürüklüğü

20. Avrupa Yavru Çürüklüğü • Etkeni Melissococcus pluton’dur. • Etken gıdalarla alınmaktadır. • Hastalıklı kolonide gelişme hızı düşer, ergin arı sayısı ile yavru miktarında büyük azalma görülür. Arıların polen ve nektar toplama aktivitesi azalır.

21. Avrupa YÇ Belirtileri • Petek üzerinde yavrulu alan düzgün olmayıp açık ve kapalı gözler karışıktır. • Ölümler genellikle açık gözlerdeki larvalarda görülür. Larvanın rengi önce sarıya, sonra kahverengi ve siyaha dönüşür.

22. Avrupa YÇ Belirtileri • Ölüm pupa döneminde olmuşsa kapalı gözler üzerinde delikler vardır. Kapalı petek göz üzerindeki sır tabakasının rengi matlaşarak içeriye doğru çöker. • Ölü larvanın kıvamı önceleri sulu ve yumuşak, sonra sertleşerek hamur kıvamı alır.

23. Avrupa YÇ Belirtileri • Ölü larvalar petek gözü tabanında C şeklinde kıvrılmış durumdadırlar.Gözün tabanına yapışmazlar ve petek göze bir kibrit çöpü sokulduğunda gözden rahatlıkla çıkarılabilirler. • Hastalığın ileri aşamalarında kovandan kokuşmuş et kokusu yayılmaya başlar.

24. Avrupa YÇ Tedavisi • Hastalığın tedavisinde Terramycine (Oxytetracycline), Neo-Terramycine ve Erithromycine (Apimycin veya Apivesin) kullanılmaktadır. • Terramycine ve Neo-Terramycine her bir koloniye 200 mg aktif madde gelecek şekilde kullanılmalıdır.

25. Avrupa YÇ Tedavisi • Erithromycine 4.5 gramlık 10 doz bulunan kutu içerisinde satılmaktadır. • 1:1 oranında 1 lt şurup hazırlanarak şurubun 1/4'ü başka bir kaba aktarılır ve içerisine 1 doz ilaç boşaltılarak karıştırılır.

26. Avrupa YÇ Tedavisi • İlaçlı şurup geri kalan ilaçsız şurupla karıştırılarak elde edilen karışım arka arkaya 3-4 gün verilecek şekilde bölünerek kolonilere verilir. • Bu ilaçlar 1 ölçek bal + 2-2.5 ölçek pudra şekeri ile hazırlanan macun veya keklere katılarak da verilebilir.

27. Avrupa YÇ Tedbirleri Amerikan Yavru Çürüklüğünden korunmak için alınacak tedbirler bu hastalık için de geçerlidir.

28. Avrupa YÇ’de Hasta Larvalar Avrupa YÇ’de Peteğin Durumu Avrupa YÇ’de Peteğin Durumu Avrupa YÇ’nde Görünüm

29. Kireç Hastalığı

30. Kireç Hastalığı • Kireç hastalığının etmeni fırsatçı bir fungus olan Ascosphaera apis 'tir. • Etken gıdalarla alınmaktadır. • Hastalığa yakalanan larvalar kireç beyazı bir renkte petek gözler içerisinde kuruyarak mumyalaşır.

31. Kireç Hastalığının Nedenleri • Çevre kirliliği • Yoğun antibiyotik kullanımı • Arıların suni besinlerle beslenmeleri • Katkılı balmumu kullanımı • Aşırı nem • Aşırı şurup kullanımı • Uygun olmayan koloni kontrolleri • Oğul verme

32. Kireç Hastalığı Tedbirleri • Ülkemizde ana arı üretimi yapan işletmelerin kireç hastalığına dayanıklı hat kullanmaları. • Türkiye'de temel petek imal eden işletmelerin üretim aşamasında balmumunu sterilize ederek üretim yapmalıdırlar. • Arıcılık alet ve ekipmanları uygun dezenfektanlarla sterilize edilmelidir.

33. Kireç Hastalığı Tedbirleri • Kolonilerde çok yıllık petek kullanmamaya özen gösterilmelidir. • Arıcılar ilkbaharda oğul önleme çalışmaları yapmalı ve arılarını bölme yapmak sureti çoğaltmalıdırlar. • Kolonilere gerekmedikçe antibiyotik uygulaması yapılmamalıdır.

34. Kireç Hastalığı Tedbirleri • İlkbaharda havaların serin olduğu günlerde koloni kontrolleri yapılmamalı, zorunluluk var ise kovan fazla açık tutulmamalıdır. • Kovanların havalandırmasına dikkat edilmeli, kovan içerisinde nem birikmesine olanak verilmemelidir. • Hastalıklı koloniden arılı, yavrulu ve ballı petekler sağlıklı kolonilere verilmemelidir.

35. Kireç Hastalığına Yakalanmış Larvalar Kovan Önünde Larva Ölüleri Kireç Hastalığında Peteğin Durumu

36. Nosema Hastalığı

37. Nosema Hastalığı • Etmeni Nosema apis adı verilen bir protozoadır . Ergin arı hastalığıdır. • Gıdalarla alınan ve ağız yolu ile sindirim sistemine giren sporlar ergin arıların orta midesinde çimlenerek epitel hücrelere geçerek hızla çoğalarak hastalık yaparlar.

38. Nosema Hastalığı Belirtileri • Hastalığa yakalanan arılar uçmaya çalışırlar, uçamazlar. Kovan önündeki ot ve çöplere tutunarak yürürler. • Hasta arıların abdomenleri şişmiş ve uzamıştır. Bu nedenle iğneleme refleksi azalmıştır.

39. Nosema Hastalığı Belirtileri • Sağlıklı arıların midesi sarımtırak veya amber renktedir. Hasta arıların midesi şişkin, kıvrımları kaybolmuş ve süt beyazı rengindedir • Hasta arılarda görülen bu belirtiler açlık, felç veya ilaç zehirlenmelerinde görülen belirtilerle karıştırılabilir.

40. Nosema Hastalığının Etkileri • Arıların ömür uzunlukları azalır. • Hastaarıların yavru yetiştirme yeteneği azalır. • Besleyici arıların arı sütü salgı bezleri dumura uğrar, koloninin gelişme hızı azalır. • Ana arıların yumurtlama hızını azaltır. • Ana arı kayıplarına neden olur. • İşçi arıların ömür uzunluğu azalacağından kış kayıpları artar. • Koloni bal veriminin azalmasına neden olur.

41. Nosema Hastalığının Yayılması • Hastalıklı, arılı, ballı ve yavrulu çerçevelerin sağlıklı kolonilere verilmesi. • Koloni kontrolleri sırasında ergin arıların ezilmesi, ezilen arıların dışarı atılması esnasında sağlıklı arıların sporlarla teması. • Uzun süren arı taşımacılığı, kovanların kapalı kalması ve arıların dışarı çıkamamaları. • Arıların kışın rahatsız edilmesi.

42. Nosema Hastalığının Yayılması • İlkbaharda kovanların sık sık açılarak kolonilerin rahatsız edilmeleri. • Ana arı yetiştiriciliği ve paket arıcılığında koloni populasyonunun azaltılarak kolonilerin strese sokulması. • Yetersiz beslenme nedeni ile kolonilerin fizyolojik olarak hastalığa duyarlı olmaları.

43. Nosema Hastalığının Tedavisi • Arı kolonilerine koruyucu olarak ilkbahar ve sonbahar aylarında fumagillin içeren şurup verilerek hastalığa karşı etkili bir önlem alınabilir. • Sonbaharda2:1, ilkbaharda 1:1 oranında şurup hazırlanır. Hazırlanan 25 lt şuruba 25 g olan 1 şişe Fumagillin etken maddeli ilaç eklenir.

44. Nosema Hastalığının Tedavisi • Isıtılarak hazırlanan şurup soğuduktan sonra, içerisine ilaç eklenerek karıştırılmalıdır. • Hazırlanan karışımdan her koloniye 4 lt verilmelidir. • Hastalık çıktığı durumlarda ayrıca boş kovan ve petekler asetik asitle fumige edilmelidir.

45. Nosemasız ve Nosemalı Arı Bağırsağı Nosema Hastalığında Kovan Önü Nosema Sporları

46. Varroa destructor

47. Varroanın Biyolojisi • Ergin arılar ile larva ve pupaların kanını emerek beslenen tehlikeli dış parazittir. • Ergin dişi Varroalar 1.1-1.2 mm uzunluğunda, 1.5-1.6 mm genişliğinde koyu kızıl kahverengi renktedir. Erkek Varroalar ise 0.8-1 mm genişliğinde gri-beyaz sarımtırak renktedir.

48. Varroanın Biyolojisi • Dişi varroaların ağzı delici-emici yapıdadır. Yaşam uzunluğu yazın 2-3 ay, kışın 5-8 aydır. • Dişi varroanın üremesi ilkbaharda arı kolonisinde kuluçka faaliyetleri ile başlamakta, sonbahara kadar sürmektedir.

49. Varroanın Biyolojisi • Kış aylarında yumurta bırakmadan işçi arılar üzerinde yaşamını sürdürmektedir. Varroa ile bulaşık kolonilerde kuluçka gelişim hızı azalmakta, arılar üzerinde açtığı yaralar enfeksiyon oluşturmakta, ileri dönemlerinde yavru gözlerinden kanatsız ve bacaksız arılar çıkmaktadır.

50. Varroanın Biyolojisi • Üreme petek gözleri içinde olmaktadır. Parazit, petek gözlerinin kapatılmasından hemen önce hücre içerisine girer ve larvanın hemolenfini emerek yaşar. Petek gözleri kapatıldıktan 2-3 gün sonra ilk yumurtasını bırakır. Yumurtadan çıkan larvalar protonimf, dötonimf safhalarını geçirerek ergin olur.