BİLGİSAYAR DONANIMI VE WİNDOWS 2000 EĞİTİMİ

1. BİLGİSAYAR DONANIMI VE WİNDOWS 2000 EĞİTİMİ

2. Bilgisayar • Bilgisayar, binlerce kitabın içerisindeki bilgilerin dahi saklanabildiği, aritmetik ve mantık işlemlerinin çok hızlı bir şekilde yapılabildiği, girilen verilerin işlenebildiği ve bu verilerin saklanabildiği elektronik bir aygıttır. • Bilgisayar Sistemleri • Evde ya da işyerlerinde kişisel kullanım amacıyla tasarlanmış, başka bilgisayarlara ihtiyaç duymadan bağımsız çalışabilen bilgisayarlara kişisel bilgisayar (PC) adı verilir Ayrıca yine kişisel olarak kullanılabilen taşınabilir, çanta şeklinde bilgisayarlar da vardır. Bunlar da NOTEBOOK veya LAPTOP olarak adlandırılır. Notebook (Laptop) Kişisel Bilgisayar (PC)

3. Bilgisayar iki ana unsurdan oluşur : • Donanım (Hardware) • Yazılım (Software) • Donanım, bilgisayarın fiziksel yapısını ifade eder. Fiziksel yapı sadece bir metal yığınıdır. Donanımı harekete geçiren ve işlerimizi yapmamızı sağlayan asıl unsur yazılımdır. Donanımı oluşturan tüm aygıtlar, kendileri ile ilgili yazılımlar sayesinde çalışır. Ayrıca yapmak istediğimiz her iş yazılımlar sayesinde yapılır. Örneğin; Windows 2000 bir işletim sistemi yazılımıdır. Bilgisayarımızın açılmasını, kayıtlı diğer yazılımları ve belgelerimizi kullanabilmemizi sağlar. • Bilgisayar kullanıcıları zaman zaman çeşitli sorunlarla karşılaşırlar. Bu sorunların nedenlerini şu şekilde listeleyebiliriz : • 1- Donanım kaynaklı sorunlar • 2- Yazılım kaynaklı sorunlar • İşletim sisteminden (Windows’tan) kaynaklanan sorunlar • Kullanılan programlardan kaynaklanan sorunlar • Kullanıcı hatasından kaynaklanan sorunlar Günümüzde kullanılan bir PC’de aşağıdaki aygıtlar standart olarak bulunmaktadır :

5. Anakart (Motherboard) • Tüm elektronik kartların bağlı olduğu birimdir. Bilgisayarın kasası açıldığı zaman görülen ve merkezi işlem birimi, tüm elektronik kart yuvaları, ROM ve bellek çiplerinin üzerinde bulunduğu ana devre kartıdır .

6. Mikroişlemci (CPU-MİB) Bilgisayarın beyni olup, diğer bütün birimleri kontrol eden bölümdür . Bilgisayarlar mikroişlemci türüne göre birbirlerinden ayırt edilebilir.

7. Rastgele Erişimli Bellek (Random Access Memory-RAM) Bilgisayarın birincil hafızasıdır. Bilgiler geçici olarak burada depolanır. Bilgisayar kapandığında buradaki bilgiler silinir. Bu bellek Uçucu Bellek adı ile de anılabilir. Çünkü uçucu bellek, güç kesintisi karşısında içeriğini koruyamayan bellek demektir. Program işlerken değişik programlar sabit diskten okunarak bellekte saklanır. RAM geçici bellek olduğundan saklanan bütün bilgiler bilgisayar kapatıldığında kaybolur. Ancak sabit disk ve disketler bilgiyi sürekli olarak saklayabilirler. Ramler türlerine göre: DRAM, EDORAM, SDRAM, RDRAM, DDRRAM olarak sınıflandırılır.

8. Ekran (Monitör) Bilgisayarla iletişimi sağlayan görsel ünitedir. Yapılan girdi ve çıktılar buradan takip edilir. Gelişme sırasına göre Siyah-Beyaz (Monochrome), Hercules, CGA, MCGA, EGA, VGA ve SVGA türlerinde ekranlar ayırt edilir. SVGA, çözünürlüğü (Resolution) en yüksek olanıdır. Minimum 60 Hz (Hertz) ekran yenileme hızına ve 0.28 nokta/inç’lik (dpi-nokta karakter sıklığı) görüntü çözünürlüğüne sahiptir. Büyüklüklerine göre 14, 15, 17, 21 inç v.b. monitör çeşitleri bulunur. Ekran boyutu, ekran tüpünün çapraz köşeleri arasındaki uzaklıkla ölçülür.

9. Ekran Çözünürlükleri Ekran Kartı Ekrana görüntüyü aktarmak için kullanılır.Monitörlerin gelişmesiyle ekran kartları da gelişmiştir. Bilgisayarla ekran arasındaki veri iletimi performansını hızlandırmaya çalışır.

10. Windows’ta Görüntü Ayarlarını Değiştirme Görüntü ile ilgili renk ve çözünürlük değerlerini değiştirmek için; Aşağıdaki ekranda monitörünüzün ve ekran kartınızın türünü de görebilirsiniz. Eğer Windows kurulurken ekran kartını algılayamamışsa veya ekran kartının sürücü yazılımı silinmişse burada Standart Görüntü bağdaştırıcısı (VGA) gibi bir ifade görebilirsiniz. Bu durumda sadece 16 renkte ve 640 x 480 çözünürlükte çalışabilirsiniz. Bu durumda yapılması gereken, ekran kartının sürücü yazılımını bulup yeniden yüklemek ve sistemi kapatıp açmaktır.

11. Sabit Disk Sürücü Tüm programlar ve diğer dosyalar kalıcı olarak burada depolanır. Bilgisayarda yapılan tüm çalışmalar bilgisayarın sabit diskine yazılır ve istenildiği zaman tekrar kaydedilmiş haliyle ekrana getirilir. Dahili olarak bilgisayarın sistem ünitesinin içinde yer alır. Birden fazla sabit disk sürücüsü bilgisayara takılabilir. Yapı olarak pikap iğnesine benzeyen okuma / yazma kafası, döner tabakalara veriyi yazar ve onlardan veriyi okur. Sabit diskte veri depolamak için iki ile sekiz arasında tabaka bulunur. Şekil 13 SabitDisk

12. Disket Sürücüsü • Taşınabilir disketlerin kullanıldığı sürücüdür. Modeline göre 5.25 (eski modellerde bulunan) ve 3.5 inçlik disketler vardır. Bu tür disketler de kalıcı bellek özelliğine sahiptir. Verilere ulaşma ve verileri kaydetme işlemleri sabit disklerde, taşınabilir olan disketlere oranla çok daha hızlı gerçekleşir.

13. DVD / CD-ROM Sürücü • DVD ve CD-ROM’lar her türlü veri tipinin (program, film, müzik, resim v.b.) kaydedilebildiği yüksek kapasiteli veri depolarıdır. Genel kullanımda DVD ve CD-ROM'lar yalnızca okunabilir ancak kayıt yapabilme özelliğine sahip sürücüler yardımıyla bilgi kaydı yapılabilir. DVD sürücüler CD sürücülerine çok benzerler fakat DVD’ler CD’lere göre çok yüksek kapasiteye sahiptirler. Standart bir DVD yaklaşık 7 kat daha fazla veri içerir. DVD’ler yüksek kapasiteleri ve yeni olan teknolojileri sayesinde yüksek miktarda veri ile yüksek çözünürlükte, kaliteli görüntüler içermektedirler.

14. Kasa Bilgisayarın ana parçalarını bir arada tutan kutudur . Masa üstü yatay model (desktop), küçük dikey model (mini tower) ya da büyük dikey model (tower) şeklinde olabilir.

15. Klavye Bilgisayara veri girişi klavye ile sağlanır. Klavye; fonksiyon tuşları, daktilo tuşları, sayı tuşları ve özel amaçlı tuşlar olmak üzere dört ana bölümden oluşur. Standart klavye ve gelişmiş klavye olmak üzere iki tip klavye vardır. Yeni klavyelerin tümü gelişmiş klavyelerdir.

16. Fare • Fare, ekranda imleci (cursor, fare işaretleyicisinin yerini ya da yazmaya başlanıldığında metnin nerede görüneceğini gösteren, ekrandaki simgedir) hareket ettirmeye yarayan bir aygıttır. Klavyeye ek olarak Grafik Kullanıcı Arabirimi–GKA (Graphical User Interface-GUI) olan ortamlarda kullanılan aygıttır. • Fare Kullanımı • Günümüzde grafik ağırlıklı birçok işletim sistemi ve programlar fare yardımı ile kolayca kullanılmaktadır. Fare aracılığı ile bilgisayarda nesneler seçebilir, programlar çalıştırabilir, resim çizebilir ve bunlara benzer daha bir çok şey yapabiliriz. Farenin kullanım prensibi hemen hemen bütün programlar ve işletim sistemlerinde aynıdır. Fareyi sağ yada sol elimizle kavrar, parmaklarımızı farenin tuşları üzerine koyarız. Bu dokümanda fare, sağ elle kullanılmak üzere anlatılmıştır. Fareyi hareket ettirdiğimizde farenin ekran üzerinde nereye konumlandığını gösteren ok şeklinde bir fare imleci vardır. Fare imlecini kullanmak istediğimiz nesnelerin üzerine getirip tıklamamız gerekir.

18. Sürükle ve Bırak • Ekran üzerinde herhangi bir nesneyi bir yerden bir yere taşımak için şu adımlar izlenir; • Fare imleci istenilen nesnenin üzerine konumlandırılır. • Farenin sol yada sağ tuşu basılı tutulur. • Nesne istenilen yere fareyi hareket ettirerek taşınır. • İstenilen yere gelindiğinde farenin basılı olan tuşu bırakılır. Fare Özellikleri Farenin her türlü özelliği üzerinde değişiklik yaparak fareyi kendi isteğinize uygun bir biçimde çalışır hale getirebilirsiniz. Bunun için Başlat menüsünden Ayarlar menüsü içinde yer alan Denetim Masası seçilir.

19. Denetim Masası seçildiğinde Denetim Masası ekranı ile karşılaşılır. Denetim Masası ekranı içinde yer alan öğelerin özelliklerinde değişiklik yaparak masaüstünüzü özelleştirebilir ve bilgisayarınızı yapılandırabilirsiniz.

20. Denetim Masası seçildiğinde Denetim Masası ekranı ile karşılaşılır . Denetim Masası ekranı içinde yer alan öğelerin özelliklerinde değişiklik yaparak masaüstünüzü özelleştirebilir ve bilgisayarınızı yapılandırabilirsiniz.

21. Farenin özelliklerini değiştirmek için Denetim Masası’nda yer alan Fare görüntüsünün üzerine gelerek çift tıklanır ya da Enter tuşuna basılır ve Fare Özellikleri ekranı ile karşılaşılır. Bu ekranda yer alan kulakçıklarda, farenin düğme, işaretçi ve hareket özelliklerine ilişkin değişiklikler yapılabilir. Eğer fareyi sol elinizle kullanmak istiyorsanız Düğme yapılandırma bloğunda yer alan Sol elimle kullanacağım düğmesini seçmelisiniz. Bu seçim yapıldıktan sonra Uygula ve Tamam düğmesine basılırsa artık farenin sağ düğmesi, herhangi bir öğeyi seçme ve sürükleme işlevlerini görmeye başlar. Bir öğeyi, fare ile üzerine sadece bir kez tıklayarak açmak istiyorsanız Dosyalar ve Klasörler bloğunda Bir öğeyi açmak için bir kez tıklatın (seçmek için üstüne gidin) seçeneğini işaretlemelisiniz. Bu işlemi gerçekleştirdikten sonra Uygula ve Tamam düğmesine basınız. Eğer Bir öğeyi açmak için çift tıklatın (seçmek için tek tıklatın) seçeneğini işaretlediyseniz çift tıklama hızını da isteğinize göre ayarlayabilirsiniz. Çift tıklama hızı bloğunda yer alan kaydırma çubuğunu istediğiniz çift tıklama hız derecesi için ayarlayabilir ve bu hızı yan taraftaki Sınama Alanı’nda deneyebilirsiniz. Hızı kaydırma çubuğu ile ayarladıktan sonra pembe kutunun üzerine imlecinizi getirerek çift tıklayın. Kutu açılmazsa, seçtiğiniz çift tıklama hızını düşürerek tekrar deneyin. Kutuyu açabildiğiniz hız, sizin için uygun olan çift tıklama hızıdır. Uygula ve Tamam düğmelerine basarak farenin bundan sonra seçtiğiniz hıza uygun olarak çalışmasını sağlamış olursunuz.

22. PORTLAR Bilgisayara veri giriş çıkışını sağlayan bağlantı noktalarına port denir. Görevi, bilgisayar ile çevre birimleri arasında bilgi taşımaktır. Bir bağlantı noktası üzerinden iki farklı sistem arasında veri aktarımı yapar. Bağlantı noktaları, paralel ve seri veri iletişimi kullanırlar. Paralel iletişimde birkaç bilgi biti ayrı iletkenler üzerinden aynı anda gönderilir. Seri iletimde ise yalnızca bir kanal kullanıldığı için bitler seri halde gönderilir. Paralel veri iletimi, seri veri iletiminden daha hızlıdır. Bilgisayarlarda genellikle bir paralel bağlantı noktası (LPT1) ve iki seri bağlantı noktası (COM1, COM2) bulunur (Sistem, bağlantı noktalarına birer bağlantı noktası adresi ve özel donanım kesmesi atar). Daha sonra veri girişi ve çıkışı bu bağlantı noktası adresleri aracılığıyla yapılır. Fare, yazıcı, modem gibi donanım gereçleri bağlantı noktalarına bağlanır, bilgisayar sistem ünitesinin arka tarafında yer alır.

23. USB (Universal Serial Bus) Seri Bağlantı Noktası Anakart üzerinde bulunan seri ve paralel port sayısı sınırlı olduğundan dolayı fazladan cihaz bağlanmak istenildiği durumda meydana gelebilecek ihtiyacı karşılamak için geliştirilmiş bir bağlantı noktası türüdür. Örneğin paralel port bir anakartta standart olarak bir adet bulunur. İkinci bir paralel porta ihtiyaç olması durumunda ise ikinci cihaz kullanılamayacaktır. Ayrıca, seri ya da paralel portların iletim hızlarından daha hızlı veri iletimi yapabilen yeni cihazlar, bu portlar üzerinde düşük hızlarda kullanılacaklardır. Bu gibi sorunları çözebilmek için USB standardı geliştirilmiştir. USB portlar üzerine 127 cihaz takılabilmekte ve altı megabit hızda iletişim sağlanabilmektedir. Günümüzde hemen hemen her türlü cihazın USB port bağlantısı yapılabilen versiyonları bulunmaktadır.

24. DİĞER DONANIM GEREÇLERİ Diğer donanım gereçleri de, giriş ya da çıkış işlemleri için kullanılan önemli parçalardır. • Yazıcı • Bilgisayar tarafından gönderilen elektrik sinyallerini okunabilir karakterlere dönüştürerek yazılı çıktı haline getiren aygıttır. Yazıcılar bilgisayarlara paralel ya da seri bağlantı noktaları üzerinden bağlanır. Nokta vuruşlu (Dot matrix) , satır (Line printer), lazer (Laser jet), mürekkep püskürtmeli (Ink jet), çizici (Plotter), renkli yazıcı v.b. olarak adlandırılan ve farklı özelliklere sahip modelleri vardır.

25. Günümüzde kullanılan yazıcıları 3 grupta toplayabiliriz :

26. Aşağıdaki şekilde, lazer yazıcıya gelen verilerin nasıl bir işlemden geçtiği görülmektedir. • Tarayıcı (Scanner) • Bir kağıt üzerindeki simgeleri tanımlayan ve bunları bilgisayar ortamına aktaran optik ya da manyetik cihazdır.

27. Optik Okuyucu • Yazılı bir belge içerisindeki karakterleri okuyarak bilgisayar ortamına aktaran aygıttır. • Barkod Okuyucu • Barkod üzerindeki bilgileri okuma ve bilgisayara aktarma işlerinde kullanılan bir aygıttır (Bkz. Şekil 31).

28. Modem • Modem sözcüğü, modulator / demodulator sözcüklerinin kısaltmasıdır. Dahili (Internal) ya da Harici (External) olarak bilgisayara bağlanabilen, bilgisayarlar arası iletişimi sağlayan donanım gerecidir. Bilgisayardaki dijital verileri (sayısal kod), analog verilere (sese) çevirerek, karşı bilgisayardaki diğer modeme iletir. Diğer modem de analog verileri dijital verilere çevirerek iletişimi tamamlar .Modemin veri yollama ya da alma hızı, saniyedeki bit sayısıyla (bps) ölçülür. • Örnek 56 kbps hızındaki bir modem, teorik olarak, saniyede 56 kb veri gönderebiliyor ve alabiliyor demektir. Modem İletişimi HariciModem

29. Hoparlör • Çoklu ortam uygulamalarında, bilgisayardan ses çıktılarının alınmasını sağlar. Ses Kartı Müzik ve diğer bilgisayar ses efektlerini çalarak, bilgisayara bağlı hoparlörlerden duyulmasını sağlayan karttır. Anakarta monte edilir. İki tür ses kartı standardı vardır: Sound Blaster ve AdLib. SesKartı

30. Kesintisiz güç kaynağı, elektrik kesintisi olduğu zaman bilgisayara geçici olarak elektrik sağlayan bir aygıttır. Bununla birlikte bir jeneratör olarak değerlendirilmemelidir. Genelde çalışan programları güvenle kapatmak ve verileri kaydetmek için kullanılır. Kapasitelerine göre çalışma süreleri değişebilir. • Yazılım (Software) • Sisteme neyin, nasıl yapılacağını belirten program ve komut dizileridir. Yazılımlar üç grupta toplanır : Sistem Yazılımı, Uygulama Yazılımı ve Destek Yazılımı. • Sistem Yazılımı • Kesintisiz Güç Kaynağı-KGK (Uninterruptable Power Supply-UPS) Bilgisayar her açıldığında yüklenen ve bilgisayarı kullanıma hazır hale getiren yazılımdır. PC’lerde BIOS programı bu görevi yapar. Bu program bilgisayar çalıştırıldığında RAM’e yüklenir ve kapanana kadar hafızada kalır. • Uygulama Yazılımı • Genellikle, sistem yazılımının dışındaki tüm programlardır. Bu yazılımlar, belli bir problemi, uygun veri işleme teknikleri kullanarak çözmek için yazılmış programlardır. Sistem ve destek yazılımlarından farklı olarak tek tip bir uygulama için yazılır. Örneğin; Microsoft Excel, Microsoft Word, vb. • Destek Yazılımı Herhangi bir uygulamaya özel olmayan, belli komutlarla işlemlerin yapılmasını sağlayan genel amaçlı bilgisayar programlarıdır. Sıralama, kütük kopyalama, formatlama, vb. işlemleri yapan yazılımlar gibi.

31. Kapasite Bilgileri • Bilgisayarda en küçük kapasite birimine bit adı verilir. Bit kelimesi İngilizce’deki BInary DigiT’ten gelir. “Binary” kelimesi bir aritmetik terimdir. İkili anlamına gelir ve sayma sisteminin türüdür (Örneğin, ondalık sayı sistemi onludur ve sıfırdan dokuza kadar on tane rakam vardır). İkili sayı sisteminde ise iki rakam bulunmaktadır: Sıfır ve bir. Digit, İngilizce’de basamak anlamında kullanılmaktadır. İkili gösterimde kullanılan 0 ya da 1 rakamlarının herhangi biri “bit” ile simgelenir. • Bayt (byte), 8 bitten oluşan bellek ya da veri topluluğudur. Bir bayt (Byte), bir karaktere eşittir. Karakterler klavyeden giriş yaptığınız harfleri, sayıları, vb. temsil eder. Bu harfler, sayılar ve diğer karakterler bilgisayar terminolojisinde alfa nümerik (alpha numeric) karakterler olarak anılırlar. Bunlar, alfabetik harfler (A’dan Z’ye), rakamlar (0’dan 9’a) ve bazı özel karakterler (-, /, ?, *, =, $, ^, vb.)’dir. • Bilgisayarda birimler bit, bayt, kilobayt, megabayt ve gigabayt vb. şeklindedir. • 1 Bayt = 1 Karakter ( 8 bit ) • 1 KB (Kilobayt) = 1.024 Bayt • 1 MB (Megabayt) = 1.024 KB • 1 GB (Gigabayt) = 1.024 MB Sabit Disk Kapasite Çeşitleri

32. BİR BİLGİSAYAR NASIL ÇALIŞIR? Şekildeki şema bilgisayarın çalışma yapısını göstermektedir. Bilgisayarın Çalışma Yapısı

34. Günümüzde işletim sistemleri, bilgisayar kaynaklarını kontrol eden ve uygulama programlarının yazılabileceği tabanı oluşturan sistem programları olarak açıklanmaktadır. İşletim sistemleri temelde donanımı denetleyen bir kaynak yöneticisidir. İşletim sistemlerinin temel bileşenleri: • Kullanıcı arabirimi tanımlamak, • Sistemin açılışını sağlamak, • Donanımı kullanıcılar arasında paylaştırmak, • Kullanıcıların verileri paylaşmasını sağlamak, • Giriş/Çıkış işlemlerini gerçekleştirmek, • Hataları düzeltmek, • Programlama arabirimi sağlamak, • Uygulamalara destek sağlamak olarak sınıflandırılır. Bilgisayar Ağı Kişisel bilgisayarların yaşamın her alanında yaygın olarak kullanılmasının bir sonucu olarak bilgilerin paylaşılması, kullanıcılar arasında iletişim, kısıtlı bilgisayar yazılım ve donanım kaynaklarının ortaklaşa kullanılması gibi yeni ihtiyaçlar ortaya çıkmıştır. Çok sayıda bilgisayar arasında aktarılması gereken bilgiler disket, kağıt gibi ortamlarla taşınmaya çalışılmıştır. Bilgiyi saklamak ve işlemek için, kişisel bilgisayarlar kullanıcılara önemli imkanlar sağlamış ve pek çok işletmede kullanılan bilgisayar sayısı ve bağlı ek donanımların sayısı gün geçtikçe artmıştır. Bu ihtiyaçları karşılamanın yolu olarak da iletişim ağları kavramı geliştirilmiş olup bilgisayar uygulamaları ve ihtiyaçların zorlaması ile bu konuda kısa zamanda oldukça önemli gelişmeler sağlanmıştır. Eşler arası ağda her bilgisayar kaynak paylaşabilir, kullanabilir ve normal uygulama yazılımlarını çalıştırabilirken, merkezi hizmet birimli ağlarda merkezi hizmet birimi olarak özel bir bilgisayar kullanılır. Bu bilgisayar yalnızca ağa hizmet etmek ve kaynaklarını paylaştırmak üzere özel bir işletim sistemi çalıştırır. Ağ yazılımlarında önemli diğer bir tanım da istemci/sunucu (client/server) mimarisidir. İstemci/Sunucu, paylaşılan bilgiye ulaşmanın temel iki yönteminden birisidir. Diğer bilgi paylaşma yöntemi ise dosya paylaşım yöntemidir. Dosya paylaşımında birçok kullanıcı aynı anda dosyaya erişebilir. İşlem yaparken işletim sistemi açısından bunun farkı yoktur ve uygulamalar bunun farkına varmadan çalışabilir. Bu yöntemde, uzaktaki kaynakta bulunan dosya, kullanıcı bilgisayarına gelir, işlenir ve gerekli sonuçlar dosyaya yazılır.

35. Çalışma Grubu (Workgroup) • Bilgisayar kullanıcılarının bilgi gereksinimlerini karşılamak ve kendi dosyalarını başka kullanıcılarla paylaşmak amaçları ile mantıksal olarak gruplaşmasıdır. Çalışma grubundaki tüm bilgisayarlar eşit haklara sahiptir. Merkezi bir bilgisayar olmadığı için merkezde tutulan bilgi de yoktur ve bu tür gruplaşmalar eş düzeyde ağ olarak tanımlanır. Her çalışma grubunun kendine ait tekil (lokal) adı vardır. Örnek Bir Çalışma Grubu

36. Etki Alanı (Domain) • Etki alanı, ortak bir dizin veritabanını paylaşan ve ortak bir güvenlik politikası olan bilgisayarlar grubudur Bir alanda, alan yöneticisi tarafından yürütülen merkezi kullanıcı ve grup hesaplarına erişimi sağlar. Örnek Bir Etki Alanı

37. Kullanıcı Hesabı (Account) Kullanıcı hesabı, bir kullanıcıyı Windows 2000 işletim sistemine tanıtan bilgileri kapsar. Bu bilgiler, Kullanıcı adı, Kullanıcı şifresi, Kullanıcının ait olduğu grup, Kullanıcının hakları, Kullanıcının sistem kaynaklarını kullanma izinlerini içerir. Windows 2000 Tanıtımı Birden çok bilgisayarın aynı anda ağ servislerinden yararlandığı ortama ağ adı verilir. Ağ ortamlarını yöneten yazılımlara, çok kullanıcılı işletim sistemleri adı verilmektedir. Çok kullanıcılı işletim sistemleri, kullanıcılara, ağ üzerindeki isteklerini ve işlerini kolaylaştırmak için çeşitli imkanlar sunarlar. Ağ ortamlarının en önemli özelliği birden fazla kullanıcının farklı zamanlarda birden fazla dosyayı, donanımı, ortak olarak kullanabilmesidir. Çok kullanıcılı ortamların diğer bir önemli özelliği de, ağa bağlı bulunan bilgisayarların birbirleri ile haberleşmesini sağlamaktır. Windows 2000, kişisel bilgisayarların kullanıldığı ortamlarda çok görevli (Multitasking, aynı anda birden fazla işlemi yerine getirme) çalışan çok kullanıcılı bir işletim sistemidir. Çok görevlilik, işlemcinin birçok görevi aynıanda yapıyor gibi gözükmesine rağmen; gerçekte görevler arasında hızla geçiş yapmasıdır. Windows 2000 yazılımı, Windows 2000 Professional, Windows 2000 Server, Windows 2000 Advanced Server ve Windows 2000 Data Center Server olmak üzere bir istemci ve üç değişik sunucu versiyonlarından oluşmaktadır. Windows 2000’nin genel özellikleri şunlardır: Güvenilirlik, Uyumluluk, Performans, Taşınabilirlik, Kullanıcı hatalarına karşı koruma, Yeniden başlatma gereğinin azalması, Kullanım ve yönetim kolaylığı, Yeni teknolojilere destek, Tarayıcı entegrasyonu, Güçlü uygulama geliştirme platformu.

38. Windows 2000’nin, bir araya getirilmiş özellikleriyle birlikte, tüm kuruluşlarda masaüstü ve diz üstü bilgisayarlar için ana işletim sistemi olması hedeflenmiştir. Basitleştirilmiş arabirim, gelişmiş tak ve kullan özelliği, güç yönetimi, geniş kapsamlı donanım aygıtı desteği, yeni dosya kodlama sistemi ve uygulama yönetim araçları ile windows 2000, önceki Windows sürümlerine göre daha güvenli ve yönetimi kolay bir işletim sistemidir. • Windows 2000 Professional’a Giriş • İşletim sisteminin kullanıma hazır hale gelmesi için bilgisayarın açılması ve işletim sistemine oturum açılması (logon) gerekir. Kullanıcılar sisteme giriş ve çıkışlarında bazı kurallara dikkat etmek zorundadırlar. Windows 2000 işletim sistemini kullanmak için her kullanıcının kendisine ait bir kullanıcı adı, parolası ve oturum açma alanı bilgisi olmalıdır. Çok kullanıcılı işletim sistemlerinde, genellikle her kullanıcı ağ üzerinde bulunan diğer bilgisayarlar üzerinden sisteme oturum açmak için kendisine ait olan kullanıcı adı ve parolasını kullanır. Sistemi terk etmek isteyen kullanıcılar oturum kapat (logoff) komutunun yardımı ile sistemi terk eder. Sistemi kapatmak için de bilgisayarı kapat (shutdown) komutunun yardımı ile olur. • Windows 2000 Professional işletim sistemi açıldığında, kullanıcıdan Ctrl+Alt+Delete tuşlarına basması istenir. Bu durumdayken işletim sistemi açılmıştır, fakat kullanıcı sisteme henüz oturum açmamıştır. Kullanıcının sisteme oturum açması için ilk uygulaması gereken adım, Şekil 39’deki Oturum Açma Başlangıç İletişim Kutusunun olduğu pencerede Ctrl+Alt+Delete tuşlarına basmaktır. Oturum Açma Başlangıç İletişim Kutusu

39. İlk adım uygulandıktan sonra sisteme oturum açma işleminin asıl ekranı olan Şekildeki Windows’ta Oturum Aç iletişim kutusu gelir. Windows’ ta Oturum Aç İletişim Kutusu

40. Bu iletişim kutusunda, Kullanıcı Adı alanına kullanıcı, kendisine ait olan kullanıcı adını girer. Her kullanıcının kendisine ait bir de parolası vardır. Bu parola kullanıcının “Kullanıcı Adı”nın başkası tarafından kullanılmaması için saklı tutulur. Oturum Aç iletişim kutusunda parola * karakterleri ile gösterilir. Buradaki her bir * karakteri, bir harf ya da sayıya karşılık gelmektedir. Windows’ta Oturum Aç penceresindeki diğer bir alan ise, oturum açma alanıdır. Bu alana sistemin giriş yapacağı etki alanının ismi girilir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, etki alanı isminin kullanıcı tarafından rasgele girilememesidir. Etki alanı ismi, liste kutusunun içinden seçilerek girilir. Kullanıcı adı, kullanıcının kendi kendine girebileceği bir isim değildir. Kullanıcı adları sistemi kuran kişi ya da sistem yöneticisi tarafından verilir. Windows’ta Oturum Aç penceresinde kullanıcı adı ve parola girildikten sonra üzerinde Tamam yazan düğmeye fare ile tıklanır. Eğer kullanıcı bilgileri doğru ise Windows 2000 işletim sistemi açılır ve karşısına Şekildeki Windows 2000 Professional ana ekranı gelir. Windows 2000 Professional İşletim Sistemi Ana Ekranı

41. Eğer kullanıcı bilgileri yanlış girilirse, sistem kullanıcıya yanlış işlem yaptığını ve böyle bir kullanıcının olmadığını belirten bir hata mesajı vererek kullanıcının sisteme girmesine izin vermeyecektir. Windows 2000 Oturum Açma İletisi • Başlat Düğmesi ve Görev Çubuğu • Windows 2000 işletim sisteminde oturum açıldıktan sonra ekranın alt kısmında Başlat düğmesi ve bu düğmenin üzerinde olduğu görev çubuğu adı verilen bir bölge görülür.

42. Başlat Düğmesi İle Başlama Başlat düğmesine tıklandığında, Windows 2000’ni kullanmaya başlamak için gerekli olan programları içeren bir menü görülür. Bir programı ya da uygulamayı çalıştırmak için Programlar menüsü kullanılır. Bu sayede programlar ya da program klasörleri arasında fare imleci gezdirilerek istenilen programa ya da program klasörüne ulaşılabilir. Herhangi bir program ya da program klasörü üzerine gelindiğinde, o program ya da program klasörünün bulunduğu alanın zemin rengi değişir. Bu, o program ya da program klasörünün seçili olduğu anlamına gelmektedir. Seçili olan alan bir program klasörü ise, bu klasörün hemen yanında bir alt menü açılır. Bu alt menü üzerindede aynı yöntem ile program ya da program klasörü seçimi yapılabilir. Fakat seçili alan bir program simgesi ise, farenin sol tuşu ile tıklayarak program çalıştırılır. Windows 2000 Professional Başlat Menüsü

43. Başlat menüsü komutları aşağıdaki gibidir.

44. Programlar Arasında Geçiş • Windows 2000 işletim sistemi çok görevli çalışabilen bir işletim sistemidir. Aynı anda birden fazla pencere ya da program açılabilir ya da çalıştırılabilir. Fakat pratikte bu ancak sisteminizin müsaade ettiği kadardır. Yani aynı anda hafızanın yettiği kadar program çalıştırılabilir. Windows 2000 işletim sistemi, çalışan programlar ve açık olan pencereler arasında geçiş işleminide kolayca gerçekleştirir. Eğer aynı anda birden fazla program çalışıyor ise, görev çubuğu üzerinde bulunan program düğmesine tıklayarak ya da klavye üzerinde bulunan Alt ve Tab düğmelerine birlikte ( Alt+Tab ) basılarak gelen ekrandan üzerinde çalışılmak istenen program seçilerek geçiş yapılabilir. Üzerine tıklanılan düğme ya da Alt +Tab düğmeleri ile seçilen hangi programı etkin ederse, o program ekranda ön planda çalışmaya başlayacaktır. Diğer programlar ise geri planda çalışmaya devam eder.

45. Bilgisayarı Kapatma • Windows 2000 işletim sisteminin bir özelliğide, bilgisayarınızı kapatmadan önce işletim sisteminizi kapatmanız gerekmesidir. Buişlemde kaydedilmemiş bilgileri kaydetmek, saklanmamış bilgileri güvenli bir şekilde saklamak amacı ile yapılmaktadır. Ayrıca, açık kalmış olan dosyaların zarar görmemesini sağlamak için önce işletim sisteminin kapatılması gerekmektedir. Bu işlemde Başlat menüsünden Bilgisayarı Kapat komutu kullanılarak yapılır. Bilgisayarı Kapat komutu tıklandığında karşımıza üç seçenekli bir iletişim kutusu gelir. Bunların her birinin farklı görevleri vardır. Windows 2000 işletim sistemi hiçbir zaman Bilgisayarı Kapat komutu kullanılmadan kapatılmamalıdır .Kapatılması durumunda sistem dosyaları zarar görebilir. • Bilgisayarı Kapat Komutunu Kullanmak • Başlat menüsünden Bilgisayarı Kapat komutuna tıklandığında karşımıza Windows’u Kapat iletişim kutusu gelir. Windows’u Kapat İletişim Kutusu

46. Bu iletişim kutusunda üç seçenek vardır. Bu seçeneklerden yapacağımız işleme uygun olanı seçilir ve Tamam düğmesine tıklanır. Böylece, yapılmak istenilen işlem onaylanmış olur. Windows’u Kapat iletişim kutusundaki seçenekler şunlardır;

47. Yazıcılarının Yönetimi • Sistem yöneticisinin görevlerinden birisi, yerel ve ağ yazıcılarının (network printers) kurulmasıdır. Windows 2000'de bir yazıcı, Yazıcı Aygıtları (Printing Device) olarak tanımlanır. Yazıcılar ise yazıcı aygıtı ile uygulama arasındaki arabirimdir. Yazdırma kuyruğu (Print Queue) ise yazdırılmak üzere bekleyen dokümanlardır. Yazdırma Sunucusu (Print Server) ise, yazıcıların bağlı olduğu ve sürücülerin (drivers) yüklü olduğu bilgisayardır. • Windows 2000 için aşağıdaki yazıcıların tanımlaması yapılmaktadır: • Lokal yazıcılar • Ağ yazıcıları • Internet/Intranet yazıcıları Lokal Yazıcı, bilgisayara bağlı olarak kullanılan ya da diğer kullanıcılar için paylaştırılan yazıcıdır. Ağ Yazıcısı ise bilgisayara bağlı değildir. Diğer bir bilgisayara ya da ağa doğrudan bağlıdır. Internet/Intranet Yazıcısı ise, Internet ya da Intranet üzerindeki yazıcılara Internet Tarayıcıları (Internet Explorer) aracılığıyla yazdırılmaktadır. Lokal Yazıcının Kurulumu Başlat (Start)menüsünden Ayarlar (Settings) bölümünden Yazıcılar (Printers)klasörüne ulaşılır. Yazıcı Ekle (Add Printer)simgesi üzerine tıklanır.

48. Dizin içinde yazıcı bul seçeneği ile yazıcı Active Directory servisi ile aranır. Windows 2000'de paylaştırılan bütün yazıcılar Active Directory içinde yayınlanmaktadır. Yazıcı adını yazın veya yazıcıya gözatmak için İleri’yi tıklatın seçeneğinde ise ağ üzerinde daha önce paylaştırılmış olan yazıcının adresi (yolu) yazılmalıdır. Yazıcı Özelliklerinin Düzenlenmesi Yazıcılar klasöründen seçilen bir yazıcının özellikleri yazıcının çalışmasını düzenler. Bu düzenleme işlemleri aşağıda verilmiştir: Çalışma zamanları. Ayırıcı (Separator) dosyalarının düzenlenmesi. Çıkışın (port) seçilmesi. Yazıcı işlemcisinin (processor) seçilmesi. İşlerin önceliklerinin düzenlenmesi. Paylaşımın düzenlenmesi. Kullanım izinlerinin düzenlenmesi. Yazıcı ile ilgili sayfa, çözünürlük vb. düzenlemeleri. Yazıcının özellikleri Dosya (File) menüsüne ya da üzerindeyken farenin sağ tuşuna basılmalıdır. Gelen ekran üzerinden Özellikler seçeneği seçildiğinde ekranı gelmektedir.

49. Gelişmiş kulakçığında Yeni Sürücü düğmesi ile yazıcı sürücüsü değiştirilir. Ayırıcı Sayfa düğmesi ile ayırıcı sayfa düzenlenir. Yazdırma İşlemcisi düğmesi ile de yazdırma işleminin tipi seçilir. Bağlantı Noktaları bölümünde çıkışlar düzenlenir. Paylaşım kulakçığında ise yazıcının paylaşıma açık olup olmaması düzenlenir. Paylaştırılmamış bir yazıcı paylaşılmayan bir yerel yazıcıdır. Paylaşılmış yazıcı ise kendisine verilen bir adla diğer kullanıcılar tarafından (verilen izinler çerçevesinde) kullanılır. Güvenlik kulakçığında İzinler, Denetimler ve Sahip düğmeleri vardır. İzinler bölümünde yazıcıyı kullanacak kullanıcılar ve gruplar belirlenir ve izinleri verilir. Güvenlik kulakçığında yer alan Denetimler düğmesinde ise yazıcıyı kullanacak kullanıcıların yaptığı işlemler takip edilir. Daha sonra bu işlemler (başarılı ya da başarısız) olarak Olay Görüntüleyicisi'nden takip edilir. Device (Aygıt Ayarları) kulakçığında ise yazıcıya özel sayfa büyüklükleri, çözünürlük vb ileri ayarlamalar yapılır. Yazdırma İzni Tanımlanan bir yazıcıyı Everyone (tüm kullanıcılar), Yazdır (Print) izniyle kullanır. Administrator ve Power Users grubu da yazıcı yaratımını (düzenlemesini) yapar ve Tam Denetim iznine sahiptir. Bunun dışında yazıcıyı yaratan kullanıcı (sahip) yazıcı üzerinde Tam Denetim iznine sahiptir. Yazdırma Yönetimi Yazdırma işinin bir diğer konusu ise yazıcıdan yazdırılmakta olan işin takibidir. Uygulama programında yazıcıya yollanan iş, yazıcı tarafından yazdırılırken Windows'un hafızasında bekler. Bu aşamada işler görüntülenebilir. İptal (cancel) edilebilir ya da durdurulabilir (pause).

50. Yollanan işlemleri yönetmek için önce Başlat / Ayarlar / Yazıcılar klasörü seçilir. Burada işlem yapılacak yazıcının üzerine farenin sol tuşu ile çift tıklayarak yazıcıya yollanan işlerin durumu görülebilir. Bu işlemler Administrator ve diğer yönetim izni olan kişiler tarafından yapılır. • Yazıcıya yollanan işin Belge Adı, Durum, Sahip, Sayfa, Boyut vb. bilgiler yer almaktadır. Kullanıcı ya da sistem yöneticisi istediği işi seçerek durdurma, iptal ve diğer işlemleri yapabilir. Bu işlemler yapmak için Belge menüsü ya da seçilen iş üzerinde farenin sağ tuşuna basılır. • Windows Gezgini İle Çalışmak • Bir klasör her açıldığındaWindows Gezgini o klasörün içeriğini görüntüler. Bu, Windows Gezgini'ni çalıştırmanın en kolay yoludur. Windows Gezgini'ni Başlat menüsünden açıp Programlar, Donatılar, Windows Gezgini’ni seçerek de çalıştırabilir. Ayrıca Başlat menüsünden Çalıştır’ı seçip gelen ekrandaki Aç alanına explorer.exe komutunu yazarak da çalıştırabilir. Fakat bu yöntemlerin yerine, kolay ulaşılabilecek bir yere Windows Gezgini için kısayol dosyası oluşturmakla, Windows Gezgini’ni daha hızlı çalıştırılması sağlanır. • Windows Gezgini Başlat menüsü, Programlar, Donatılar altından çalıştırıldığında, görünen ilk klasör Belgelerim’dir. Bu uygulama, Windows Gezgini’nin varsayılan ayar olarak Bilgisayarım’ı açtığı Windows’un önceki sürümlerine göre bir değişikliğini gösterir.