DEPREM HAFTASI ETKİNLİĞİ Deprem ve Antalya

1. DEPREM HAFTASIETKİNLİĞİDeprem ve Antalya Antalya İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü

2. Sunum İçeriği: • Bazı Önemli Kavramlar • Deprem Riskini Belirleyen Etmenler • Faylanma Türleri ve Risk üzerindeki etkileri • Zemin büyütmesi • Türkiye’nin Depremselliği • Antalya’nın Depremselliği • Deprem riski azaltılabilir mi? • Sonuç

3. A- Bazı önemli kavramlar

4. Afet Nedir? Afetler, :“Herhangi bir tehlikenin can, mal, çevre, ekonomi ve kültürel varlıklar üzerinde yarattığı kötü etkilerle baş etmeye yerel imkânların yetmediği durumlardır”.

5. Türkiye ve Afetler DEPREM Kaynak: Gökçe O., Özden Ş., Demir A., Türkiye’de Afetlerin Mekansal ve İstatistiksel Dağılımı, Afet Bilgileri Envanteri, 2008.

7. Plaka: Yüzeyden yer içine doğru yaklaşık 100 km kadar uzanan ve yerin göreceli olarak en kırılgan (gevrek) dış kesimini oluşturan bölüm olup plastik özellikli astenosfer üzerinde yüzer konumdadır. Yer kabuğu değişik boyutta çok sayıda plaka ve plakacıktan oluşur ve bunlar birbirlerine doğru, birbirlerinden uzağa doğru ve birbirlerini yanal yönde geçerek sürekli devinin halindedir. Plakalar arasında devinimin gerçekleştiği sınırlar aktif faylarla temsil edilir ve bu faylar deprem potansiyeli en yüksek deprem kaynaklarıdır.

10. Fay: Yer kabuğunu kesen ve üzerinde devinimin gerçekleştiği süreksizlikler ya da kırıklardır. • Aktif Fay: son on bin yıllık süreç içinde, yüzey kırıklarının oluşumuna yol açmış en az bir büyük depreme kaynaklık etmiş olan faydır.

11. Deprem: Kayalar içinde uzun süredir birikmiş olan gerilim enerjisinin, kayanın yenilmesi sonucu aniden açığa çıkmasıyla oluşan yer sarsıntısıdır. • Deprem Tehlikesi:Gerçekleşmesi durumunda insan yaşamı ve her tür kazanımlarının kaybına yol açan doğal bir olaydır. • Deprem Riski: Öngörülen deprem tehlikesi gerçekleştiğinde oluşacak her tür kayıpların toplamıdır.

12. Deprem Odağı: Yer içinde depremin ilk gerçekleştiği nokta ya da alandır. • Deprem Episantırı: Deprem odağının yüzey izdüşümüdür. • Deprem Büyüklüğü: Depremin gerçekleşmesi durumunda açığa çıkan gerilim enerjisinin miktarıdır. • Deprem Şiddeti: Depremin neden olduğu riskin derecesidir.

13. B- Deprem Riskini Belirleyen Etkenler

14. I- Denetlenemeyen etkenler • Deprem parametreleri: • depremin büyüklüğü • depremin odak derinliği • deprem kaynağının türü • depremin süresi • Depremin oluş zamanı: • mevsimler, gündüz, gece, çalışma saatleri içinde, çalışma saatleri dışında, hafta sonu, tatil gününde, vb.

15. II- Denetlenebilen etkenler • Jeolojik parametreler: • Jeolojik yapı (FAYLAR) • Zemin türü • Yapı parametreleri: • Yapım teknikleri • Yapı türü, • Yapı malzemeleri, kalitesi, yeterliliği, • İşçilik • Denetleme yöntemleri (Yapı Denetimi)

16. III - Eğitim • Deprem Bölgelerinde Yapı İnşaatı • Zemin Verilerinin Kullanımı • Taşıyıcı Sistemleri Tanımak ve Yük Aktarma Sistemini Öğrenmek • Dogru Malzeme Kullanımı ve Yapım Şekli • Binaların Deprem Davranışını Etkileyen Diğer Önemli Etkenler • Kullanım Sırasında Binaların Bakımı • Depreme Hazırlık

17. IV - Bölgesel Etkenler: • Bölgesel nüfus dağılımı • Nüfus yoğunluğu • Yapılaşma ve sanayi-Mühendislik yapıları dağılımı ve yoğunluğu • Sosyal doku • Konu ile ilgili yasa ve yönetmelikler • Toplum bireylerinin ekonomik durumu

18. C- Faylanma türleri ve Risk üzerindeki etkileri

19. DOĞRULTU ATIMLI FAY: Hareket yatay yönde ve fayın doğrultusuna paralel yöndedir. Yer değiştirme Dar bir zor içinde olup, bunun etkileri söz konusudur. Düşey yöndeki hareket bileşeni küçüktür. DEPREM ÖNCESİ (Namson ve Davis, 1988) DEPREM SONRASI

20. NORMAL FAY: Tavan bloğunun taban bloğuna göre aşağı yönde hareket ettiği fay. Hasar aşağı doğru hareket eden blokta fazla olup, taban bloğu göreceli olarak yerinde kalır. Taban Bloğu Tavan Bloğu DEPREM ÖNCESİ Daha fazla hasar (Namson ve Davis, 1988) DEPREM SONRASI DEPREM SIRASI

21. TERS FAY: Tavan bloğunun taban bloğuna göre yukarıya doğru hareket ettiği fay. Özellikle tavan bloğunda hasar daha fazla olup, heyelanlar meydana gelebilir. Taban B. Tavan B. Daha fazla hasar DEPREM ÖNCESİ (www.authorstream.com) Heyelan (Namson ve Davis, 1988) DEPREM SONRASI DEPREM SIRASI

22. D- Zemin Büyütmesi

23. Deprem dalgaları hareketleri esnasında zemin tabakasının özelliğine göre büyüyebilmekte yada sönümlenebilmektedir. Ana kayaya göre alüvyon gibi daha yumuşak zeminlerde deprem dalgalarının etkisi büyürken sağlam zemin tabakasında ise deprem etkisi değişmemekte yada azalabilmektedir.

24. SU Su Sıkı sediman Gevşek sediman Ana Kaya DEPREM DALGASI ANA KAYA SIKI SEDİMAN GEVŞEK SEDİMAN BALÇIK (Suya doygun) Balçık (suya doygun)

25. E-Türkiye’nin Depremselliği

27. Ülkemiz, Akdeniz-Himalaya deprem kuşağı olarak bilinen, aktif bir deprem kuşağı üzerinde yer almaktadır. Dünya üzerindeki depremlerin yaklaşık %17’ si bu kuşak üzerinde meydana gelmektedir. Ülkemizin üzerinde bulunduğu yer kabuğu fizikselliği, büyük ölçekteki levhaların (Avrasya, Afrika, Arap) arasında kalan küçük ölçekteki levha hareketlerine bağlı oluşan bir mekanizmadır. Bu hareketliliğe bağlı olarak oluşan en etkili ve yıkıcı depremlerin oluştuğu fay kırıkları, Kuzey Anadolu Fayı, Doğu Anadolu Fayı olarak ortaya çıkmıştır. Bunun yanında, Ege ve Akdeniz bölgelerinde levha bindirmeleri sonucu oluşan depremlerde mevcuttur.

29. F-Antalya’nın Depremselliği

31. Antalya il merkezi “Isparta Açısı”nın iç kesiminde yer almakta ve bu tektonik yapının bileşenleri olan fayların deprem etkinliklerinden etkilenmektedir. Antalya çevresinde bulunan deprem üreten fay kaynakları, (1) Fethiye-Burdur fay zonu, (2)Helenik-Kıbrıs Fayı’nın Finike açıklarında uzanan bölümü, (3) Kıbrıs Yayı’nın devamı kabul edilen Kırkkavak Fayı ve Aksu Fayı boyunca uzanan fay zonu, (4) Kemer - Isparta ve Kemer-Korkuteli uzanımlı deprem aktivitelerinin birleşiminden oluşan Antalya zonu’dur.

32. 2011 tarihinde güncellenen Türkiye Diri Fay Haritasında, İlimiz sınırları içerisindeki deprem üretebilecek aktif faylar, Kaş ve Finike ilçeleri arasında gösterilmiştir.

33. Bakanlar Kurulu’nun 18.4.1996 tarih ve 96/8109 sayılı kararı ile yürürlüğe giren Deprem Bölgeleri Haritasına göre, Antalya il merkezi, Elmalı, Korkuteli, Serik, ve Manavgat ilçeleri 2. derece, Kemer, Kumluca, Finike, Demre, Kaş ilçeleri 1. derece, İbradı, Akseki ilçeleri 3. Derece, Gündoğmuş, Alanya ve Gazipaşa ilçeleri 4. Derece deprem bölgesi içerisinde yer almaktadır.

35. Antalya il sınırları içerisinde ve yakın çevresinde bugüne kadar değerleri ve sonuçları tespit edilebilen en yıkıcı depremler, 1926 Finike (6.8), 1969 Kaş (6.2), 1957 Fethiye (7.2), 1914 Burdur (7.0) olarak belirlenmiştir.

37. G- Deprem Riski azaltılabilir mi? EVET Nasıl?

38. Her tür yapılaşma ve yerleşimde doğru yer seçimi, • Deprem Yönetmeliğine uygun kaliteli (yıkıcı depremde ana taşıyıcıları ile ayakta kalabilen yapı) yapı ve yapılaşma, • Deprem konusunda örgütlenme ve etkin denetim, • Deprem konusunda ilk ve Orta öğrenim düzeyinden başlayarak örgün eğitim-öğretim, • Depremin yol açacağı riski kısa sürede karşılayacak parasal fon (DASK vb. gibi) ve yerinde barınakların oluşturulup yaygınlaştırılması.

39. H- Sonuç

40. Unutulmamalıdır ki insanları deprem değil bina öldürür. • Deprem riskinden korunabilmenin ya da en az etkilenmenin olmazsa olmaz koşulu: • Deprem tehlikesi yüksek aktif faydan uzakta ve sağlam zemin üzerinde, deprem yönetmeliğine uygun yapının yapılması ve deprem konusunda toplumsal bilinçlenmedir.