Plaatsbepaling Kloeketabel * wat de tabel niet is * wat de tabel wel is

1. Plaatsbepaling Kloeketabel * wat de tabel niet is * wat de tabel wel is * beschikbare toepassingen van de tabel * blik op aangehechte onderzoeksgegevens * blik op de veldnamen-fiches * Kloeketabel LIVE Veldnamen workshop 25 april 2003

2. De Kloeketabel is niet:

7. Wat wel?

8. “Reeds lang stond het bij mij vast, dat er voor het geheele Nederlandsche taalgebied een kaart diende te worden ontworpen, waarnaar ieder, die zich met Nederlandsche dialectgeographie bezig houdt, zich kan richten.” G.G. Kloeke

12. “Van groot belang heb ik het geacht, dat er v e e l plaatsen op de kaart stonden. De keuze daarvan is uiteraard eenigszins subjectief. Ik hoop geen dorpen van eenig belang te hebben overgeslagen, maar ten aanzien van kleine plaatsjes heb ik mij door geheel verschillende gezichtspunten laten leiden. In het oosten heb ik mijn materiaal niet zelden in kleine gehuchten opgeteekend, die natuurlijk op de kaart niet mochten ontbreken. Verder heb ik dorpen van een bijzonder oud en autochthoon karakter, voor zoover mij dat bekend was, gaarne opgenomen. Soms ook zijn er zeer kleine plaatsjes opgenomen om geen andere reden, dan dat er mijlen in den omtrek geen ander dorp lag.”

16. “Alle notities, die we voor en na omtrent bepaalde plaatselijke dialecten maken, kunnen op deze wijze ook gemakkelijk worden geordend en, zoodra we ze noodig hebben, worden teruggevonden.”

17. “De cartographische werkzaamheden hebben met het wetenschappelijk gedeelte van het dialectonderzoek eigenlijk niets van doen. (...) De langdurige werkzaamheden (...) correspondentie (... ) proefnemingen (...) stagnatie (...) hebben gemaakt, dat deze kaartengeschiedenis tot mijn onverkwikkelijkste levensherinneringen behoort.”

18. “Van de kaart van Kloeke en Grootaers namen wij de vak-indeeling (volgens de meridiaan van Ferro) en tevens de nummering over, uit deze overweging dat vooral Kloeke, maar naast hem ook tal van andere dialectonderzoekers in hun publicaties zich reeds van deze nummering bediend hebben.” P.J. Meertens e.a.

19. “Ook onze keuze was, zooals die van Kloeke en Grootaers, uiteraard min of meer subjectief. Wanneer bleek dat in een bepaalde plaats een dialect werd gesproken, dat afweek van de andere plaatsen in de omgeving, werd deze natuurlijk opgenomen, maar bovendien waren in andere gevallen historische en andere motieven voor ons aanleiding, om plaatsen bij te voegen. Ter wille van een zekere uniformiteit namen we bovendien enkele plaatsen op, die uit dialectologisch oogpunt vrij onbelangrijk zijn, maar b.v. om hun grootte of hun ligging opgenomen dienden te worden.”

20. “allen die in het Noord- en Zuidnederlandsche taalgebied een onderzoek zullen instellen, waarbij het gaat om gegevens (...) op kaart te brengen, zouden we willen verzoeken om terwille der eenheid zich te schikken naar het bestaande”

21. Vanaf 1934 is het Dialectbureau te Amsterdam -later P.J. Meertens-lnstituut de instantie die grondkaart en register onderhoudt. Tot dat doel is een kaart in 34 deelkaarten bijgehouden (...) waarop in rood alle wijzigingen werden aangetekend.

24. Toegevoegd 2002: 1.500 namen van plaatsen en gehuchten als opgegeven in de Staatsalmanak van 2002 (Sdu) bij de (toen) 496 gemeentenamen Deze plaatsen kregen geen eigen nummer maar werden gekoppeld aan het nummer waarop de gemeente wordt afgebeeld en wel aan het centraalst gelegen nummer van de groep Kloekenummers die bij een gemeente horen Het symbool op de kaart geeft het altijd het onderscheid aan tussen een originele code en een ‘geleende’ code Postcodes: voorzover binnen het redelijke te achterhalen werden postcodes gekoppeld aan Kloekenummers; de overblijvende werden gehecht aan de Kloekecode waarop de gemeente wordt afgebeeld

25. What’s in it for me? De Kloeketabel is momenteel beschikbaar * als tekstbestand (om in eigen programma op te nemen) * als MapInfo-bestand (om in eigen GIS op te nemen) * als FileMaker Runtime applicatie (om met eigen data html-kaarten te maken) * verwerkt in Unix / Linux / Windows applicatie (om eps-kaarten te maken met berekende vlakken)

26. Nu ook deels online beschikbaar: * in javascript applicatie (nu: www.meertens.knaw.nl > Morfologische Atlas) * in SQL omgeving (kaarten in SVG; binnenkort)

31. Databanken met Kloeke-aanduidingen: Reeds via internet: Bedevaarten Verhalen Dialect Inboedels Intern: Voornamen Familienamen Lied Melodie Taal- en cultuur-vragenlijsten Bibliotheek Extern: Regionale woordenboeken Taal- en cultuur-vragenlijsten

32. “Het voordeel van Kloekenummers is dat ze een zekere mate van geografische en historische flexibiliteit toestaan: de grenzen van een Kloekegebied hoeven niet precies te worden vastgelegd.” Wat zouden grenzen zijn? * administratief: 60%: oorspr. 1921 * ongelijksoortige adminstr. eenheden: overlap * ongelijksoortige eenheden qua tijd: overlap * vooral: aan data ongerelateerde eenheden * daarom: bereken vlakken steeds opnieuw aan de hand van gegevens (bijvoorbeeld Kriging)

33. Onterechte indruk van intensiteit door omvang van het postcode-vakje en onterechte indruk van spreiding binnen een postcode-vlakje.

34. Veldnamen-fiches geven veldnaam en plaatsnaam. Aan plaatsnaam is soms (% ?) de Kloekecode toegevoegd. Betrokken plaatsen betreffen een nog onbekend deel van het totale Kloekebestand. Bij 240.000 (?) fiches lijkt het gemiddeld te gaan om50 tot meer dan 100 veldnamen per Kloekenummer. Er staan betrekkelijk weinig aanduidingen op als straatnaam, perceel of ...

35. Problemen bij automatische verwerking kunnen zijn: * dubbele namen ook per provincie, * spelling “Het is in hoge mate hinderlijk en beschamend dat de Nederlandse regering nog altijd verzuimd heeft de schrijfwijze van de plaatsnamen te regelen.” “De chaotische spelling van de Nederlandse plaatsnamen stelt de bewerker van een lijst van plaatsnamen voor eigenaardige moeilijkheden.” (voorwoord editie 1962)

36. Wat betreft de demonstratie van de Kloeketabel-applicatie Klik hier om naar gerelateerde webpagina’s te gaan. BLB