Fidiz Pensioenactualiteiten 2010

1. Fidiz Pensioenactualiteiten 2010 Houdbaarheid AOW/Pensioen Pauze Premieovereenkomsten Ben Schuurman OPT

2. Houdbaarheid van de AOW en ons pensioenstelsel Wetsvoorstel 32 247 bij de Kamer Pensioenakkoord STAR juni 2010 Commissies Don, Frijns en Goudswaard

3. Levensverwachting neemt nog verder toe • Steeds minder actieven brengen uitkeringen op voor inactieven • 1957: 6:1 • 2010: 4:1 • 2040: 2:1 • Pensioen/AOW-leeftijd moet omhoog • Worden we gezond ouder?

4. Wetsvoorstel 32 247 • AOW: • In 2020 naar 66 • In 2025 naar 67 • Fiscaal: • 2020 ineens naar 67. • 70% op 67 in 37 jaren = 1,9% EL of 2,15% ML en lagere staffels. • Lijfrenteruimte beperken tot 15%

5. Zware beroepen? • Arbowetgeving voor zware beroepen • Melden zwaar beroep plus actieplan • Maximaal 30 jaar en omscholing • Geen omscholing: (AOW-) compensatieregeling met financieel risico bij werkgevers en werknemers. • 140% inkomenscompensatie

6. Pensioenakkoord STAR 4 juni 2010 Regeerakkoord Rutte verwerkt…

7. Hoofdpunten Akkoord • Collectiviteit, solidariteit en verplichtstelling handhaven (zie ook Goudswaard en Frijns) • Premiestabilisatie • Bestendig voor toename levensverwachting en financiële schokken • Aangepast FTK. Uiterlijk 2012

8. Hoofdpunten Akkoord • Pensioenambitie en verwachting realistischer • Solidariteit niet teveel op jongere generatie drukken • AOW, 2e en 3e pijler aanpassen/beperken • Verbetering arbeidsmobiliteit oudere • Wetgevende ondersteuning

9. Uitwerking akkoord. AOW • AOW in 2020 naar 66. Elke 5 jaar bezien. Vermoedelijk 2025 naar 67. • AOW vervroegen of uitstellen tegen 6,5% korting of oprenting • Vervroegen mag niet onder bijstandniveau uitkomen en niet verder dan tot 65 jaar • Koppeling AOW aan lonen • Ontslagleeftijd blijft AOW-leeftijd

10. Uitwerking akkoord. Pensioen • Premiestabilisatie kostendekkende premie. Pensioenambitie aanpassen • Pensioenrekenleeftijd 2013: 66 • 2015/18?: 67. Daarna elke 5 jaar bezien. • Of een vaste forfaitaire uitkeringsperiode • Stijging levensverwachting 1 jaar = 6-8 maanden langer werken • Flexibele uittreding mogelijk (AOW-65) • Wetgevend ondersteunen. HOE?

11. Beperking fiscale kaders? • 2011: 66 jaar • EL 1,95% • ML 2,2% • 2015/18: 67 jaar • EL 1,9% • ML 2,15% • Nieuwe staffels in 2011 en 2015/18 • Lijfrenteruimte naar 16% en dan 15%. • Voorwaardelijke opbouw vanaf 2013??

12. Vitaliteitsregeling • Nieuw in regeerakkoord: • Samenvoeging Levensloop en Spaarloonregeling • Niet te gebruiken voor vervroeging pensioen • Wel in te zetten als deeltijdregeling zoals seniorenregeling • Wanneer?

13. Hoe groot is de pensioencrisis? • Sweder van Wijnbergen (NRC 24-08-2010): • Geldtekort is niet het probleem. De rente die DNB gebruikt is de swaprente. Die rente is momenteel extreem laag, fluctueert veel en gaat zonder twijfel binnen enkele jaren stijgen. Dit alom geaccepteerde feit is nog niet doorgedrongen tot DNB. Directeur pensioentoezicht Joanne Kellerman vertelde doodleuk in het FD dat de rente helemaal niet laag is (de rest van de wereld heeft het mis) en dat er geen enkele aanwijzing is dat die rente zal stijgen. Dit getuigt van een wereldvreemde onwetendheid op financieel gebied die alleen maar als verbijsterend incompetent omschreven kan worden. Bijscholing voor toezichthouders lijkt veel urgenter.

14. Perverse intergenerationele solidariteit? • Niet de kosten van toegenomen levensverwachting afwentelen op jongeren • Degressieve opbouw mogelijk maken? • Bart Boon en Lans Bovenberg (NEA 36) • Indexatie afhankelijk van inleg per groep? • Herschikken van opgebouwd vermogen? • Arbeidsmobiliteit ouderen verbeteren

15. Commissie Goudswaard

16. Communicerende vaten • afruil tussen kosten, ambitie en zekerheid • als verdere kostenstijging niet wordt geaccepteerd: • aanpassing ambitie • en/of minder zekerheid / anders omgaan met zekerheid

17. Wat is die ambitie? • Ambitie 70% bruto laatste loon op 65 jaar; middelloon circa 80% • Door goede pensioenstelsel is inkomens- en vermogenspositie ouderen gemiddeld genomen gunstig en verbetert nog verder • Wel grote verschillen binnen groep ouderen

18. Samenhang ambitie/zekerheid • Lagere ambitie onvermijdelijk als voor relatief hoge zekerheid wordt gekozen • Meer zekerheid indexatie: • lager opbouwpercentage, waardoor uitkering bij dezelfde ingangsdatum lager wordt • maar: indexatie zekerder kan worden • en: een jaar langer doorwerken levert 8% meer pensioen op!

19. Minder zeker, hoger pensioen? • Accepteren van risico’s, meer expliciet maken en beter toedelen • Reële ambitie vereist het nemen van (verantwoorde) beleggingsrisico’s • Toekenning meer ‘zachte’ rechten die afhankelijk zijn van levensverwachting of beleggingsrisico’s • Aanpassing levensverwachting met terugwerkende kracht!!

20. Wees duidelijk! • Zowel aanpassingen in ambitie als in zekerheid vereisen goede communicatie • Laat zien wat verwachte koopkracht uitkering is en de mate van onzekerheid daarin • Pensioenregister: zo compleet mogelijk, ook inzicht in mogelijkheden extra inleg, 3e pijler producten

21. Meer flexibiliteit • grotere heterogeniteit deelnemers pleit voor keuzemogelijkheden in inleg, uitkering (hoog / laag), eventueel ook in mate van risico • M.i. meer flexibiliteit in de uitkeringen • oplopende afnemende indexatie • gedeeltelijke afkoop voor zorg

22. Pensioenregelingen oud • Oud: • Onvoorwaardelijke nominale rechten • Voorwaardelijke indexatie • Lasten nominale rechten nemen toe met toename levensverwachting • Indexatie is dekkingsgraadafhankelijk

23. Pensioenregelingen nieuw • Het combicontract: harde kern plus flexibele schil (FTK oud) • Zachte reële verplichtingen (defined Ambition). (FTK Light) • Middelloonstreefregeling • Verzekerde contracten voorzien hier al in. (straks premieovereenkomsten)

24. Mijn voorstel! • Premie pensioenopbouw voor stel 70% op 66 splitsen in 62% nominaal pensioen en indexatiebuffer. • Deelnemer kan kiezen: • Werken tot 67 en dan 70% plus indexatie • Werken tot 66,5 met aflopende indexatie • Pensioen op 66: 70% nominaal • Niet afhankelijk van dekkingsgraad!

25. Pensioendatum uitstellen dan wel vervroegen? Uitstellen bij lage koersen en rentestand. Kan dat? www.belastingdienstpensioensite.nl

26. V&A 08-014 vervroegen • Wat zijn de voorwaarden voor samenloop vervroegd pensioen en inkomen uit doorwerken? • Pensioen is een inkomensvoorziening bij ouderdom, ziekte en overlijden • Pensioenuitkeringen dienen daarom inkomen te vervangen

27. Uitstellen van pensioen V&A 08-045 • Artikel 18a, vierde lid, Wet LB64: • Alleen indien en voorzover wordt doorgewerkt in dienstbetrekking • pensioen gaat in indien 100% wordt bereikt na 65 jaar of werknemer 70 jaar wordt of stopt met werken (V&A08-044) • Voortgezette pensioenopbouw mag, mits niet hoger dan tot 100% (BPS zie 08-052)

28. Uitstellen in deeltijd en slapersrechten • V&A 08-046: bij doorwerken in deeltijd mag pensioen voor de doorwerkfactor worden uitgesteld • V&A 08-047: Bij doorwerken mogen ook slapersrechten uit andere dienstbetrekking worden uitgesteld

29. Uitstel als ondernemer • DGB2010/2733M-6: • pensioenregeling maakt uitstel mogelijk • aantal uren gelijk als voorheen in loondienst • Verklaring mate van werken aan uitvoerder • Uitvoerder administreert verklaring, desgevraagd aan inspecteur verstrekken • Structurele afname omvang melden. OP gaat in • Geen uitstel voor ingegane pensioenen • 100%-toets

30. Zijn er nog vragen? Is het al pauze?

31. Ontslagstamrecht bij de bank • Artikel 11a, Wet LB gelijkstelling met 11, 1, g • stamrechtspaarrekening of beleggingsrecht • Aanwending: 11, 1, g of termijnen (12 URLB) • Termijnen voor ex-werknemer (65jaar) • Bij overlijden vóór ingang termijnen. Direct ingaande uitkeringen aan partner of kinderen <30. Kind uitkeringen tot 30 jaar. • Overlijden lopende uitkeringen. Recht gaat over op partner en kinderen <30.

32. Stamrecht versus erfrecht? • Tegoed moet zoveel mogelijk naar gerechtigden 11, 1, g. • Erfgenaam en gerechtigde: alleen LH • Erfgenaam niet gerechtigde: 11a, lid 5: • LH bij erflater en erfbelasting erfgenaam. • Afwijken van 11, 1, g ten gunste van erfgenaam is verboden handeling artikel 19b, Wet LB.

33. Fiscale behandeling van premie en kapitaalovereenkomsten Besluit van 21 december 2009, CPP2009/1487M Ben Schuurman OPT

34. Fiscaal Ganzenborden • Pensioenovereenkomsten: • Fiscaal maar 3 smaken • Fiscaal versus civiel • Twee casus kwalificeren • Probleem en oplossing • Vragen uit de praktijk

35. Pensioenwet Uitkeringsovereen-komst Premieovereenkomst Kapitaalovereenkomst Fiscaal Eindloon of middelloon. Toetsen aan artikel 18a, 1 en 2, Wet LB 1964 Beschikbare premie? Aangewezen als pensioenregeling Pensioenovereenkomsten:

36. Premieovereenkomsten • A. Zuivere premieovereenkomst • Langleven en beleggingsrisico bij deelnemer • B. Omzetting in kapitaal • Langlevenrisico bij deelnemer Beleggingsrisico bij verzekeraar • C. Directe omzetting pensioenuitkering • langlevenrisico en beleggingsrisico bij verzekeraar

37. Beschikbare premieregeling Bijlage I Rendementen??? Kosten (52%)??? 25 35 45 55 65 Jaarlijkse koopsommen waarmee 2% OP per dienstjaar wordt ingekocht ingaande op 65 jaar eventueel inclusief een stuk backservice

38. OP in Beschikbaar premiestelselArtikel 18a, lid 3 Wet LBmaximale grondslagen: • Uitgangspunt is 70% eindloon in 35 jaar • Leeftijdsklassen van ten hoogste 5 jaren • Lineair gemiddelde per klasse • Carrièreontwikkeling als bij middelloon • tot 35 jaar 3%, 10 jaar 2%, 10 jaar 1% daarna 0% • Rekenrente ten minste 4% en inflatie nihil • Ook hier rekening houdend met AOW-inbouw en algemeen aanvaarde actuariële grondslagen en tegenbewijs mogelijk

39. Pensioendatum 1. 70%OP Salaris Leeftijd/diensttijd

40. Pensioendatum 2. 70%OP + uitgesteld 49%NP Nabestaandenpensioen bij vooroverlijden geheel op risicobasis Salaris Leeftijd/diensttijd

41. Pensioendatum 4. Direct ingaand NP risico 3. 70% OP + 49% NP Salaris Leeftijd/diensttijd

45. Wet afschaffing VUT/prep introductie LL • Staffels uit bijlage 1 met ingangsleeftijd 65 jaar. • € 12.674,= • Lagere opbouw lagere franchise 2010 10.481 11.597

46. Kapitaalovereenkomst Bijlage II • Vastgesteld kapitaal dat uiterlijk op de pensioendatum moet worden omgezet in pensioenuitkeringen • Fiscaal dient de kapitaalovereenkomst te voldoen aan de voorwaarden genoemd in bijlage II bij besluit van 21 december 2009, nr. CPP2009/1487M

47. Backservicekoopsommen? Backservice-koopsommen

48. Kapitaalovereenkomst • Voorwaarden voor aanwijzing: • Kapitaalovereenkomst artikel 10 PW • Kapitaal ten hoogste gericht op 70% in 35 jaar = 2% eindloon • Nominale pensioenen • rendement na ingangsdatum 4% • premieberekening in de opbouwfase tegen geldende tarief (kan rekenrente van 3% zijn).

49. Voorwaarden voor aanwijzing • Jaarlijkse herrekening kapitaal waarbij winstbijschrijving worden verrekend • Hoge winsten kunnen/moeten leiden tot premieverlaging • Toetsen inclusief toegezegde indexatie

50. Premieovereenkomst (fiscaal ML?) Leeftijdsklassen van maximaal 5 jaar Premie afgestemd op middelloon. Mag ook op basis van doorsneepremies Overrendement alleen voor indexatie Toezegging blijft inclusief indexatie binnen hoofdstuk IIb, Wet LB Eventuele overwaarde vervalt aan verzekeraar Voorwaarden aanwijzing Uitkeringspremieovereenkomst III.