Polish Early Music: Middle Ages

1. Polska Muzyka Dawna: Średniowiecze Polish Early Music:Middle Ages [966 - 1450]

2. Początki muzyki polskiej Nie wiemy, jak brzmiała muzyka polska przed przyjęciem chrze-ścijaństwa. Była ona najpewniej związana z różnymi pogańskimi kultami. Gdy w 966 roku Polska przyjęła chrześcijaństwo, zaczęła się nowa era w muzyce polskiej. Wraz z zakładaniem pierwszych klasztorów różnych zakonów (głównie benedyktynów i cystersów), do Polski sprowadzano księgi liturgiczne, w których znajdowały się chorały gregoriańskie. Pierwszymi takimi księgami były „Codex Gertrudianus” z 993, „Sacramentarium tynieckie” z 1060 i „Pontificale” z XII w. W wiekach XI i XII Polska dopiero poznawała muzykę chorałową, dlatego z tamtego okresu nie pochodzi zbyt dużo oryginalnych polskich kompozycji. Wiek XIII zapoczątkował większą samodzielność polskiej muzyki. Zaczęto tworzyć utwory dotyczące polskich świętych (Stanisława, Jadwigi, Wojciecha). W wieku XIV zaczęły powstawać pierwsze utwory wielogłosowe.

3. Begins of Polish music We don't know, how Polish music sounded before Polish people acceptedChristianity. It was surely connected with different pagan cultures. When Poland in 966 year was baptized, new age in polish music came. Together with settling up first cloisters of different convents (mostly Benedictines and Cisterns), liturgical books with Gregorian chorals were imported to Poland. First of that kind of books were „Codex Gertrudianus” from 993, „Sacramentarium tynieckie” from 1060 i „Pontificale” from 12th century. In 11th and 12th century Poland just learnt to know choral music, so that there's not many original Polish compositions from that period of time. In 13th century Polish music became more independant. Then, the first works about Polish saints were created (st. Stanislav, Jadwiga, Adalbert). In 16th century the first polyphonic compositions came to life.

4. Święty Wojciech Saint Adalbert Miniatura z Codex Gertrudianus Miniature from the Codex Gertrudianus

5. Zabytki muzyczne Hac festa Die – najstarsza polska sekwencja (XI w.) (o Świętym Wojciechu) –the oldest Polish sequence (11th century) (about Saint Adalbert) Benedicamus Domino – trop wielkanocny z XIII w. – Easter trope (13th century) Omnia beneficia – 4-głosowy utwór z końca XIII w. – four-voice piece from the end of 13th century Breve regnum erigitur – 2 gł. hymn żaków krakowskich, śpiewany podczas Juwenalii – two-voice song of Cracow students, sung during Juwenalia Cracovia civitas –3gł., uroczysty hymn na cześć Krakowa – three-voice, ceremonial hymn in memorial of Cracov Bogurodzica  Gaude Mater Polonia Musical relicts 1 2 3 4 Żacy / Medieval students 5

6. Władysław z Gielniowa – Jezusa Judasz przedał – XV-wieczna pieśń pasyjna – 15th cenutry passion chant Chwała Tobie Gospodzinie – najstarszy utwór wielogłosowy z tekstem polskim, mówiący o Świętym Stanisławie – the oldest polyphonic composition with a Polish text, about Saint Stanislav O najdroższy kwiatku – pieśń maryjna z XV wieku – Mary's chant from 15th century Mikołaj z Ostroroga – Pastor gregis egregius – XV-wieczny psalm – 15th century psalm Pieśń o Wiklefie – pieśń mieszczańska z XV wieku – townmen chant from 15th century Władysław z Gielniowa Władysław from Gielniów 6 7 8

7. Bogurodzica 9 Józef Brandt – Bogurodzica (1909) • Najstarsza zachowana pieśń religijna napisana w języku polskim. • Powstała w XII albo XIII wieku. • Najstarszy rękopis pochodzi z 1407 roku. • Pierwotnie składała się z 2 zwrotek; przez lata ich liczba rozrosła się do kilkudziesięciu. • Jest carmen patrium, pieśnią ojczystą: była śpiewana przez polskich żołnierzy m. in. podczas bitwy pod Grunwaldem (1410).

8. Bogurodzica Tekst 2 najstarszych zwrotek Text of 2 the oldest strophes 9 Bogurodzica dziewica, Bogiem sławiena Maryja, U twego syna Gospodzina matko zwolena, Maryja! Zyszczy nam, spuści nam! Kyrieleison! Twego dziela Krzciciela, bożycze, Usłysz głosy, napełń myśli człowiecze. Słysz modlitwę, jąż nosimy, A dać raczy, jegoż prosimy: A na świecie zbożny pobyt, Po żywocie rajski przebyt. Kyrieleison! • The oldest remain religious hymn with Polish text. • Date from 12th or 13th century. • The oldest manuscript date from 1407. • Originally had two strophes, by years their number increased to tens. • It is carmen patrium, native chant: Polish soldiers sang it before the battle of Grunwlad (1410).

9. Wincenty z Kielczy (Vincentius de Kielcza)ok. 1200 – 1262 Poeta, kompozytor, dominikanin i hagiograf. Pierwszy znany z imienia polski kompozytor. Spisał żywot św. Stanisława ze Szczepanowa. Kompozycje: - oficjum rymowane „Historia Gloriosissimi Stanislai”, w tym najbardziej znana pieśń: „Gaude Mater Polonia”  - sekwencje „Laeta, mundus” i „Iesu Christe, Rex superne” Św. Stanisław St. Stanislav

10. Wincenty from Kielcza (Vincentius de Kielcza)ca. 1200 - 1262 Poet, composer, Dominican and hagiographer. First Polish composer, whose name we know. He wrote the biography of Saint Stanislaw Szczepanowski. Compositions: rhymed officium „Historia Gloriosissimi Stanislai”, the most famous: „Gaude Mater Polonia”  - sequences „Laeta, mundus” and „Iesu Christe, Rex superne” Graduał z klasztoru w Raciborzu, w którym Wincenty był przeorem. Gradual from monastyr in Racibórz, where Wincenty was a prior.

11. Gaude Mater Polonia 1. Gaude, mater Polonia. O ciesz się, Matko Polsko Rejoice, oh Mother Poland 2. Prole fœcunda nobili, w sławne potomstwo płodna, Rich with noble offspring, 10 Ciesz się, Matko Polsko / Rejoice, oh Mother Poland 3. Summi Regis magnalia Króla królów i najwyższego Pana wielkość The great works of the greatest King 4. Laude frequenta vigili. Uwielbiaj chwałą przynależną. Praise with a frequent vigil.

12. Piotr z Grudziądza (Petrus de Grudencz)1392 – po 1452 Jeden z najważniejszych kompozytorów średniowiecznej Europy Środkowej. Kształcił się na Akademii Krakowskiej, gdzie w 1430 uzyskał tytuł magistra. Kapelan na dworze Fryderyka III Habsburga. Podróżował po Śląsku, Pomorzu, Czechach, a pod koniec życia dotarł do Rzymu. Odkryty został w 1975 przez czeskiego muzykologa Jaromira Cernego. Zachowane utwory (ok. 45) to m.in. kilkanaście 2 i 3-gł. pieśni łacińskich, 8 motetów (np. 5-gł. Panis ecce ). 11

13. Piotr from Grudziądz (Petrus de Grudencz)1392 – after 1452 One of the most important composers of medieval Central Europe. He graduated from the Cracovian Academy. Het chaplain on Fryderyk's III Habsburg court. Travelled in Silesia, Pomerania,Czech Republic and in the end of his live, he was to Rome. He was discovered by Czech musicologist Jaromir Cerny. Remained works: e.g. a few polyphonic Latin chants (two and three voice), eight motets (e.g. five-voices Panis ecce) 11

14. Akademia Krakowska Cracow Akademy Wawel Castle in Cracov, the cultural capital city of Poland Zamek Wawel w Krakowie, ówczesnej kulturalnej stolicy Polski. Rynek główny w Krakowie. Main Market Square in Cracow.

15. Mikołaj z Radomia (Nicolaus Radomiensis)1 poł. XV w. Wybitny polski twórca muzyki polifonicznej 1 poł. XV wieku. Brak dokładniejszych danych na temat jego życia. Związany był z dworem króla Władysława Jagiełły. Tworzył w nowoczesnym w ówczesnych latach stylu szkoły burgundzkiej. Zachowane dzieła: - Magnificat (3-gł.) - Alleluja - 3 pary mszalne Gloria-Credo - motet Hystorigraphi aciem mentis (o narodzinach króla Kazimierza IV Jagiellończyka; skomponowany w 1427r.) - ballada bez zachowanego tekstu 12 13

16. Mikołaj from Radom (Nicolaus Radomiensis)early 15th century • The most important Polish composer of polyphonic music in 15th century. • We don’t have any exact information about his life. He worked in the castle of Polish king Władysław Jagiełło. • He composed in modern for those times (the end of Middle Ages) style of Burgund school. • Remained works: - Magnificat (three-voices) - Alleluja - 3 masses Gloria-Credo - motet Hystorigraphi aciem mentis (about the birth of the king Kazimierz IV Jagiellończyk; composed in 1427) - a ballad without the text 12 13

17. Władysław II Jagiełło Kazimierz IV Jagiellończyk