Lög og reglur um opinber innkaup

1. Lög og reglur um opinber innkaup Háskóli Íslands febrúar 2008 Guðmundur I Guðmundsson

2. Afhending tilboða • Í lokuðu umslagi • Bjóðandi ábyrgur fyrir að tilboð komist í réttar hendur fyrir opnun • Skila inn heildartilboðsfjárhæð, einingarverð og önnur gögn fylgja í lokuðu umslagi, í póst degi áður. Einingaverð ekki tekin til skoðunar nema tilboð komi til álita • Bjóðendur viðstaddir opnun

3. Útboðsferlið Þörf Kaup skilgreind Útboð auglýst Gögn afhent Tilboðstími Tilboð opnuð Mat tilboða Samningsgerð Viðskipti hefjast Formlegur opnunarfundur tímasetningar Upplýsingar til bjóðenda matsmódel, upplýsingar úr tilboðum

4. Form tilboða og annarra gagna • Skrifleg • Afhent umsjónarmanni útboðs eða send í pósti • Heimilt að ákveða að leggja fram með öðrum hætti ef leynd er tryggð og unnt er að staðreyna móttöku og móttökutíma (nútímafjarskiptatækni) • Heimilt að svar með öðrum hætti en skriflega

5. Opnun tilboða • Nafn bjóðanda • Heildartilboðsupphæð • Hvort tilboð sé sett fram sem frávikstilboð • Rammasamningar

6. Útboðsferlið Þörf Kaup skilgreind Útboð auglýst Gögn afhent Tilboðstími Tilboð opnuð Mat tilboða Samningsgerð Viðskipti hefjast Eru tilboðin gild ? Uppfylla tilboðin markmið útboðsins ? Er verðið ásættanlegt ? Formkröfur útboðsins - gögn sem fylgja tilboði - framsetning Kröfur til bjóðenda - hæfni til að ljúka verkefninu - fjárhagslegt bolmagn

7. Útboðsferlið Þörf Kaup skilgreind Útboð auglýst Gögn afhent Tilboðstími Tilboð opnuð Mat tilboða Samningsgerð Viðskipti hefjast Eru tilboðin gild ? Uppfylla tilboðin kröfur útboðsins ? Er verðið ásættanlegt ? Vörur - Þjónusta - Verkefni Væntingar kaupanda - virkni - gæði - lok

8. Útboðsferlið Þörf Kaup skilgreind Útboð auglýst Gögn afhent Tilboðstími Tilboð opnuð Mat tilboða Samningsgerð Viðskipti hefjast Eru tilboðin gild ? Uppfylla tilboðin markmið útboðsins ? Er verðið ásættanlegt ? Kostnaðaráætlun - heildarkostnaður / líftímakostnaður Framsetning tilboðs - aukaverk

9. Mat tilboða • gilt / ógilt • hæfur / óhæfur • hagstæðast / lægst

10. Mat á hagstæðasta tilboði • Það tilboð sem best fullnægir kröfum bjóðanda samkvæmt kröfum útboðsins • Óheimilt að meta á grundvelli annarra forsendna en fram koma í útboðsgögnum

11. Kostnaðaráætlun • Æskilegt að kostnaðaráætlun liggi fyrir, t.d. Gefur fast land fyrir höfnun tilboðs ef verð reynist hærra og eins getur verið verið grundvöllur heimildar til samningskaupa án auglýsingar

12. Upplýsingar eftir opnun tilboða • Skýringarviðræður • Vottorð / skjöl

13. Óeðlilega lág tilboð 73. gr. • Ef tilboð vegna tiltekins verksamnings virðast vera óeðlilega lág miðað við framkvæmdir skulu samningsyfirvöld skriflega óska eftir nánari upplýsingum um þá þætti tilboðsins sem þau telja skipta máli og sannreyna þessa þætti í ljósi framkominna skýringa, áður en þau hafna slíkum tilboðum.

14. Tilboði hafnað • Samið við annan • Gildistími tilboðs runninn út

15. Rökstuðningur höfnunar • Þegar val tilboðs hefur grundvallast á öðrum forsendum en verði eingöngu skal í tilkynningu koma fram nafn þess bjóðanda sem var valinn og upplýsingar um eiginleika og kosti þess tilboðs sem kaupandi valdi með hliðsjón af valforsendum útboðsgagna • Bjóðandi á alltaf rétt á rökstuðningi • Rökstuðningur skal liggja fyrir eigi síðar en 15 dögum eftir beiðni • Kaupandi skal tilkynna bjóðendum eins fljótt og kostur er niðurstöðu útboðs eða forvals • Ef ákveðið að hafna öllum tilboðum og láta nýtt útboð fara fram skal rökstuðningur fylgja

16. 10 daga biðtími • Þegar um er að ræða innkaupaferli sem lýkur með vali kaupanda á tilboði skulu líða a.m.k. tíu dagar frá því að ákvörðun um val tilboðs er tilkynnt þar til tilboð er endanlega samþykkt. Stytta má þennan frest við hraðútboð skv. 60. gr. og falla frá honum ef mjög brýnt er að gera samning þegar í stað • Tilboð skal samþykkja endanlega með skriflegum hætti innan gildistíma þess og er þá kominn á bindandi samningur á grundvelli útboðsgagna og tilboðs bjóðanda

17. Tilboð samþykkt • Skriflega innan gildistíma Bindandi samningur • Pöntun / samningur

18. Samningsgerð • Samningur byggir á útboðsgögnum og tilboði seljanda • Fleiri gögn geta komið inn á samning eins og fundargerðir skýringafunda

19. Áhrif EES á opinber innkaup • Skyldur opinberra kaupenda • bjóða út vörur- og þjónustukaup og framkvæmdir yfir ákv. upphæðum skv. lögum um opinber innnkaup og EES tilskipun • Ef ekki, hvað þá? • ESA • Kærunefnd útboðsmála

20. Heimasíður • Réttarheimild • http://www.rettarheimild.is/ • http://www.stjr.is • Utanríkisráðuneyti - EES gerðir- opinber innkaup • Fjármálaráðuneytið – lög og reglugerðir –opinber innkaup • http://www.rettarheimild.is • Fjármálaráðuneyti – kærunefnd útboðsmála • http://www.hm-treasury.gov.uk/ • Einkaframkvæmd í UK • http://www.ogc.gov.uk/ • Opinber innkaup í UK • http://curia.eu.int/jurisp/cgi-bin/form.pl?lang=en • Evrópudómstóllinn leitarvél

21. Dómar EU dómstólsins • 81/98 Alcatel Austria AG • Tilkynna niðurstöðu áður en bindandi samningur er gerður • 380/98 University of Cambridge • Að mestu leyti rekin á kostnað er 50%, bein fjárframlög, ýmsir styrkir svo sem rannsóknarstyrkir, árlega er fjárhagsár • 513/99 Concordia Bus Finland OY Ab • Umhverfisþættir heimilir • 79/94 Gríska ríkið • Heimilt að gera rammasamninga enda þótt magn væri ótiltekið

22. Kærunefnd útboðsmála Ný fjárhagskerfi fyrir ríkissjóð 5/2001 • mat á tilboðum að því er varðar mat á gæðum lausna, þ.m.t. tilboða í kennslu, verið ábótavant, einkunnagjöf fyrir verð áfátt að því leyti, að ekki var tekið tillit til greiðslukjara. Loks telur nefndin að kærða hafi verið rétt að að geta innbyrðis vægis matsþátta í útboðsskilmálum útboðsskilmálar ekki verið svo vandaðir sem æskilegt hefði verið. Verður því að telja að framkvæmd útboðs nr. 12576 hafi verið svo áfátt, að verulegum vafa sé undirorpið að hagstæðasta boði hafi verið tekið. Þá telur nefndin að kærði hafi vanrækt útboðsskyldu sína að því er varðar vaktakerfi fyrir heilbrigðisstofnanir og þjónustu við hinn keypta hugbúnað. Telur nefndin því að kærandi eigi rétt til skaðabóta úr hendi kærða. • Úrskurðarnefnd telur að kærði hafi bakað sér skaðabótaskyldu gagnvart kæranda • Kærði greiði kæranda 600.000 krónur vegna kostnaðar við að hafa kæruna uppi.

23. Kærunefnd útboðsmála • Útboðsskylda Flugstöðvar Leifs Eiríkssonar ehf. • Kærði byggir á því í málinu að 6. gr. laga um opinber innkaup nr. 94/2001 nái til félagsins. • Hagnýtingu landsvæðis í þeim tilgangi, að leggja til flugstöðvar • Í XVI. Viðauka, og þar með I. til X. viðauka tilskipunar nr. 93/39/EBE, er kærða ekki getið sem þess aðila sem leggur til flugstöðvar, heldur einvörðungu Flugmálastjórnar. Verði því ekki séð að reglugerð nr. 705/2001 eigi við um kærða. Verður því farið með mál þetta á grundvelli laga um opinber innkaup nr. 94/2001.

24. Kynningarauglýsingar eins og áður en hægt að birta á netinu “Buyer-profile” (þarf að senda afrit til ESA/Commission) Hægt að stytta tíma eins og er í dag Kynningarauglýsingar

25. Þegar um er að ræða sérlega flókna samninga og kaupandi telur að notkun almenns eða lokaðs útboðs séu því til fyrirstöðu að unnt sé að gera samning Samkeppnisviðræður

26. “Sérlega flókin samningur”, þegar ekki er mögulegt að skilgreina tækniforskriftir, sem fullnægt geta þörfum eða markmiðum kaupanda og/eða þegar kaupandi getur ekki skilgreint lagaleg eða fjárhagslega gerð framkvæmdar. Ákvörðun um gerð samnings skal eingöngu tekin á grundvelli forsendna fjárhagslega hagkvæmasta tilboðs. Gæta jafnræðis. Samkeppnisviðræður

27. Skilyrði fyrir samningskaupum verða óhjákvæmilega túlkuð þrengri með tilkomu samkeppnisviðræður Samkeppnisviðræður og samningskaup

28. Þegar ekki er hægt að viðhafa opið eða lokað útboð, ekki hægt að skilgreina þörfina Ferill sveigjanlegri Hægt að ræða nánar skilmála við einn aðila á lokastigi en má ekki breyta grundvallaratriðum Samkeppnisviðræður/samnigskaup

29. Ekki heimilt að nota lægsta verð verður að vera hagstæðasta tilboð Tiboð þarf ekki að vera endanlegt þegar viðsemjandi er valin má semja um einstök atriði Samkeppnisviðræður/samnigskaup

30. Úrræði kærunefndar • Getur fellt úr gildi eða breytt ákvörðun kaupanda • Lagt fyrir kaupanda að bjóða út tiltekin innkaup, auglýsa útboð á nýjan leik eða breyta útboðsauglýsingu eða öðrum þáttum útboðsgagna • Getur tjáð sig um skaðabótaskyldu en ekki fjárhæð skaðabóta • Kærunefnd getur ákveðið að sá sem kæra beinist gegn greiði kæranda kostnað við að hafa kæruna uppi • Málskostnað fyrir tilefnslausa kæru • Heimilt til að leggja á dagsektir allt að 500.000 kr. á dag • Kr. 50.000,- gjald fyrir að leggja fram kæru

31. Ógilding samninga • Samningi sem þegar hefur verið gerður verður ekki breytt eða rift • Samningur sem er gerður í trássi við stöðvun útboðs er heimilt að ógilda • Um samninga fer að öðru leiti eftir almennum reglum

32. Lög um framkvæmd útboða nr. 65/1993 • Lög þessi gilda þegar útboði er beitt til þess að koma á viðskiptum milli tveggja aðila um verk, vöru eða þjónustu • Útboð skal auglýsa í blöðum eða útvarpi eða með öðrum almennum hætti þar sem fram kemur hvar útboðsgögn eru til afhendingar • Bjóðendur skulu hafa aðgang að upplýsingum sem tilgreina nafn kaupanda eða umboðsmann hans , hvað verið er að bjóða út og fresti

33. Bótaábyrgð • Brot á lögunum leiðir til bótaábyrgðar samkvæmt almennum reglum jafnframt því sem útboðið er í heild sinni lýst ógilt • Bótafjárhæð miðast við kostnað við að undirbúa tilboð og að taka þátt í útboði

34. Samkeppnislög nr. 44/2005 • Lögin taka til hvers komar atvinnustarfssemi, svo sem framleiðslu, verslunar og þjónustu, án tillits til þess hvort hún er rekin af einstaklingum, félögum, opinberum aðilum eða öðrum

35. Samkeppnislög • Vinna gegn óhæfilegum hindrunum og takmörkun á frelsi í atvinnurekstri • Vinna gegn skaðlegri fákeppni og samkeppnishömlum • Auðvelda aðgang nýrra keppinauta að markaðnum

36. Samkeppnislög • Bann við samkeppnishömlum • Verð, afslætti eða álagningu • Skiptingu markaða eftir svæðum, eftir viðskiptavinum eða eftir sölu og magni • Gerð tilboða

37. Samkeppnislög • Takmörkun á aðild opinberra fyrirtækja að samkeppnisrekstri 14. gr. • Heimilt er að mæla fyrir um fjárhagslegan aðskilnað, annars vegar á milli þess hluta rekstrar fyrirtækisins sem nýtur einkaleyfis eða verndar og hins vegar þess hluta rekstrar sem er í frjálsri samkeppni

38. Samkeppnislög • Upplýsingaskylda • Samkeppnistofnun getur krafið einstök fyrirtæki, fyrirtækjahópa og samtök fyrirtækja, sem lög þessi taka til, um allar upplýsingar sem nauðsynlegar þykja við athugun einstakra mála

39. Samkeppnislög • Viðurlög: • getur bannað athafnir sem brjóta í bága við ákvæði laga þessara • dagsektir ef bannið brotið • sektir geta numið allt að 10 % af heildarveltu síðasta rekstrarárs

40. Samningalög nr. 7/1936 • Löggerningur er viljayfirlýsing sem er ætlað að stofna rétt, breyta rétti eða fella niður rétt • Loforð, yfirlýsing, sem er beint til annars manns eða manna og kemst til vitundar hans fyrir tilstilli loforðsgjafa munnlega eða skriflega. Athafnir eða athafnaleysi gidir sama um.

41. Tilboð • Tilboð þarf að samþykkja • Tilboð verður bindandi þegar það kemur til viðtakanda. Má afturkalla fram að þeim tíma • Við samþykki kemst á bindandi samningur

42. Umboð • Umboð veitir heimild til að gera samninga • umbjóðandi-umboðsmaður • stöðuumboð,umboð sem felst í starfi manns • umboð getur verið hvort heldur munnlegt eða skriflegt

43. Afturköllun umboðs • Með sama hætti og birting • umboðsskjali þarf að skila annars heldur það gildi gagnvart grandalausum þriðja manni • umboð er tímabundið • lögræðissvipting eða gjaldþrot umbjóðanda • fellur ekki niður við andlát umbjóðanda (aðalregla)

44. Prókuruumboð • Skráð í firmaskrá hjá sýslumanni (ekki skylda) • hlutafélagaskrá er ein og fyrir allt landið • afturköllun með tilkynningu til þessara aðila

45. Umsýsla • Umsýsluaðili gerir löggerning í eigin nafni en fyrir reikning annars aðila

46. Ógild loforð • Lögræðisskortur • Nauðung - meiri háttar nauðung ógildir gerning gagnvart hverjum sem er. Tilkynna (án ástæðulausra tafa) - minni háttar, ógildur gagnvart þeim er beitti nauðunginni eða vissi eða mátti vita af þeim

47. Ógild loforð frh. • Misbeiting, bágindi, einfeldni, fákunnátta, léttúð eða hann var honum háður. Greinilegur mismunur á hagsmunum og endurgjaldi eða án endurgjalds • Svik, rangar upplýsingar eða leynir atriðum er máli skipta • Viljaskortur, ef efni samning er annað en vilji stóð til þá ekki bindandi ef móttakandi vissi betur

48. Ógild loforð frh. • Málamyndagerningur, gildur gagnvart grandalausum þriðja manni • samningsaðstæður-viðskiptavenja, andstætt góðri venju • skerðing á atvinnufrelsi, samkepnislög

49. Ógild loforð frh. • Ólögmætar athafnir • brostnar forsendur, verulega breyttar forsendur geta veitt heimild til riftunar • samningsfrelsi

50. Lög um lausafjárkaup nr. 50/2000 • Kaup þarf hvorki að gera né staðfesta skriflega, og um þau gilda engar aðrar formkröfu.