Zaburzenia psychiczne w okresie dzieciństwa i dorastania

1. Zaburzenia psychicznew okresie dzieciństwa i dorastania

2. Klasyfikacja zaburzeń rozwoju psychicznego wg ICD – 10 ZABURZENIA ROZWOJU PSYCHICZNEGO • Specyficzne zaburzenia rozwoju mowy i języka • Specyficzne zaburzenia rozwoju umiejętności szkolnych • Specyficzne zaburzenia rozwoju funkcji motorycznych • Mieszane specyficzne zaburzenia rozwojowe • Całościowe zaburzenia rozwojowe (np. Autyzm, Zespół Retta, Zespół Aspergera) • Inne zaburzenia rozwoju psychicznego • Zaburzenia rozwoju psychicznego, nie określone

3. Klasyfikacja zaburzeń rozwoju psychicznego wg ICD – 10 c.d. ZABURZENIA ZACHOWANIA I EMOCJI ROZPOCZYNAJĄCE SIĘ ZWYKLE W DZIECIŃSTWIE I W WIEKU MŁODZIEŃCZYM • Zaburzenia hiperkinetyczne • Zaburzenia zachowania • Mieszane zaburzenia zachowania i emocji • Zaburzenia emocjonalne rozpoczynające się zwykle w dzieciństwie • Zaburzenia funkcjonowania społecznego rozpoczynające się zwykle w dzieciństwie lub w wieku młodzieńczym • Tiki • Inne zaburzenia zachowania zaczynające się zwykle w dzieciństwie lub w wieku młodzieńczym (np. moczenie mimowolne, zanieczyszczanie się kałem, jąkanie, nadmierne onanizowanie się)

4. Upośledzenie umysłowe Samo w sobie nie jest chorobą, może być objawem wielu chorób lub skutkiem różnych procesów patologicznych. Częstość występowania w populacji ogólnej – 3% Wg DSM – IV obejmuje 3 komponenty • Niższe od przeciętnego funkcjonowanie intelektualne, IQ mniejsze lub równe 70 • Obniżenie zdolności przystosowania przynajmniej w 2 z wymienionych dziedzin: porozumiewania się, zaradności osobistej, prowadzenia domu, stanowienia o sobie, umiejętności interpersonalnych, korzystania ze źródeł wsparcia społecznego, możliwości uczenia się, pracy, wypoczynku, dbania o zdrowie i bezpieczeństwo • Początek przed 18. rokiem życia

5. Etiologia upośledzenia umysłowego

6. Kierunki pracy z dzieckiem niepełnosprawnym intelektualnie • Dostarczanie rodzicom nowych informacji • Współpraca z lekarzem, konsultacja genetyczna • Udzielanie wskazówek, w jaki sposób można promować rozwój dziecka • Wskazówki u jakich specjalistów można szukać pomocy • Namawianie do nauczania zgodnego z możliwościami dziecka • Udzielanie wsparcia emocjonalnego i społecznego

7. Autyzm dziecięcy • Rozwija się do 3. roku życia • Zmiany dotyczą: funkcjonowania społecznego, zachowania, zainteresowań • 4 – krotnie częściej dotyczy chłopców • Występuje w rodzinach na całym świecie, w każdej klasie społecznej • Rozpowszechnienie 5 na 10 000 • Brak jednoznacznie ustalonej genezy • Autyzm dziecięcy a Zespół Aspergera

8. Objawy autyzmu dziecięcego • Niedostateczne wykorzystanie kontaktu wzrokowego, wyrazu twarzy, postawy ciała i gestów do odpowiedniego regulowania kontaktów społecznych • Ubogie kontakty rówieśnicze • Brak odwzajemniania społeczno – emocjonalnego – odmienność reagowania na emocje innych osób, niedostosowanie zachowania do kontekstu • Brak spontanicznej potrzeby dzielenia z innymi osobami radości, zainteresowania lub osiągnięć • Opóźniony lub zupełny brak rozwoju mówionego języka – dziecko nie próbuje zastąpić mowę gestem i/lub mimiką • Stereotypowe powtarzanie słów i/lub wyrażeń • Brak zabawy w udawanie „na niby” lub zabawy naśladującej role społeczne • Pochłonięcie jedną lub kilkoma stereotypowymi zabawami • Przywiązanie do rutynowych, zachowań o charakterze rytuału • Manieryzmy ruchowe np. kręcenie palcami • Koncentracja na częściowych niefunkcjonalnych właściwościach przedmiotów

9. Autyzm – niektóre aspekty przed 3. rokiem życia • Dziecko nie reaguje na głośne bodźce dźwiękowe, a odbiera bardzo ciche np. szelest papieru • „Puste spojrzenie”, brak reakcji na głos czy uśmiech rodzica • Obrona przed kontaktem fizycznym • Zahamowanie rozwoju mowy lub nie wykorzystywanie jej do zwrócenia na siebie uwagi lub komunikacji • Brak zdolności do naśladowania prezentowanych dziecku zachowań

10. Autyzm 3. – 5. rok życia • Dziecko pozostaje poza grupą rówieśniczą, nie uczestniczy we wspólnych zabawach • Reaguje lękiem i gwałtownym protestem na próbę zmiany przedmiotów w jego otoczeniu, zmianę ubrania, szlaków którymi się porusza • Zabawy koncentrują się na bezużytecznych przedmiotach: pudełkach, patyczkach, zabawkach mechanicznych • Kręci się wokół własnej osi, podskakuje na jednej nodze, obraca przedmiotami • Powtarza zasłyszane słowa, sylaby • Duża sprawnosć w układaniu puzzli • „Dziwactwa jedzeniowe” – preferuje jedną lub dwie potrawy odmawiając przyjmowania innych

11. Autyzm 5. – 7. rok życia • Nieharmonijny rozwój poznawczy – brak gotowości do podjęcia nauki w szkole powszechnej • Mówiąc o sobie dziecko nie używa zaimka „ja” lecz formy trzecioosobowej • Echolalia odwleczona – po dłuższym czasie wypowiada całe zdanie lub fragment wcześniej zasłyszanej wypowiedzi • Nadal utrzymują się stereotypie ruchowe oraz niska zdolność do wyrażania emocji • Ok. 10% wykazuje wybitne uzdolnienia

12. Autyzm – dojrzewanie i dorosłość • Osoby wychodzące z autyzmu mają dużą trudność z zaakceptowaniem adolescencji • Występują niezrozumiałe i niewytłumaczalne okolicznościami zachowania agresywne • Utrzymują się zachowania rytualne i brak potrzeby tworzenia bliskich więzi • Brak empatii • 18% funkcjonuje samodzielnie • 20% nie wykształca mowy do końca życia

13. Lęk przed separacją w dzieciństwie • Najczęściej występuje u dzieci 2 – 14 – letnich (4%) • Częściej dotyczy dziewczynek i dzieci wychowywanych samotnie przez matkę • Nasilony lęk i niepokój, czasami z napadami paniki przy próbie oddzielenia od matki • Napady złości albo bez wyraźnej przyczyny albo przy próbach wyjścia matki z domu lub pozostawienia dziecka w przedszkolu lub szkole, czasem odmowa chodzenia do przedszkola lub szkoły • Ograniczone kontakty z rówieśnikami • Obawy o rodziców (że coś się im stanie, nigdy nie wrócą) lub o siebie (że może się zgubić, zostać porwane), niekiedy uporczywe myśli o śmierci • Trudności z rozstaniem z rodzicem na noc, koszmary senne • Bóle głowy, brzucha, wymioty, biegunka nasilające się w sytuacji rozłąki

14. Zaburzenia lękowe w postaci fobii w dzieciństwie • Lęk skoncentrowany na określonych przedmiotach i sytuacjach • Najczęściej chorują dzieci między 3. a 13. rokiem życia (9,2%) • Etiologia: traumatyczne doświadczenia lub wyobrażenia budowane na podstawie zasłyszanych informacji • Najczęstsze fobie u dzieci: lęk przed ciemnością, zastrzykami, owadami, wysokościami, hałasem

15. Lęk społeczny w dzieciństwie • Dobre relacje z członkami swojej rodziny i osobami zaprzyjaźnionymi z rodziną, lecz usilne unikanie i lęk przed kontaktami z osobami spoza rodziny, w tym także z rówieśnikami • Koncentracja na sobie, zakłopotanie lub nadmierne skoncentrowanie na stosowności swojego zachowania w czasie kontaktów z nieznajomymi • Może doprowadzić do małej frekwencji w szkole, postępującej izolacji i osamotnienia dziecka • Dotyka 1% dzieci i adolescentów • Może być wynikiem zmian fizycznych (np. kalectwo, trudności z rozwojem mowy) i urazów psychicznych wywołujące w dziecku poczucie bezwartościowości

16. Zaburzenie związane z rywalizacją w rodzeństwie • Rozpoczyna się u większości dzieci w 1 miesiącu życia młodszego rodzeństwa • Rywalizacja i zazdrość wobec rodzeństwa; współzawodnictwo o zainteresowanie i uczucia rodziców • Nieprawidłowe jest nadmierne nasilenie objawów przejawiające się w otwartej wrogości wobec brata lub siostry, wyrządzaniu urazów fizycznych • Utrata wcześniej nabytych umiejętności np.. Kontroli pęcherza, naśladowanie młodszego rodzeństwa w zakresie czynności które przyciągają uwagę rodzica • Uwstecznianie charakteru swoich zabaw • Napady złości, dysforii, lęku • Zaburzenia snu, domaganie się spania razem z rodzicami

17. Uogólnione zaburzenie lękowe w dzieciństwie • Rozpowszechnienie ok. 4% • W okresie dzieciństwa występuje równie często u obu płci, w adolescencji 6 razy częściej chorują dziewczęta • Ciągłe zamartwianie się dotyczące wielu dziedzin życia • Obniżony nastrój • Myśli samobójcze • Niechęć do kontaktów społecznych • Ciągły niepokój, napięcie, niemożność odprężenia się, poczucie zmęczenia • Drażliwość • Zaburzenia snu z powodu zmartwień i lęku, dolegliwości fizyczne

18. Objawy rozwojowych zaburzeń koordynacji (za: L. Popek, 2003)

19. Zaburzenia zachowania • Niezwykle częste i gwałtowne wybuchy złości • Częste kłótnie z dorosłymi, jawne sprzeciwianie się im • Częste, celowe działania sprawiające innym przykrość • Zrzucanie odpowiedzialności za własne zachowanie na innych • Nadwrażliwość, obrażanie się • Częste złoszczenie się i poczucie krzywdy • Częste kłamstwa, niedotrzymywanie obietnic • Wszczynanie bójek, używanie narzędzi mogących zranić innych • Okrucieństwo fizyczne wobec innych osób i zwierząt • Późne powroty do domu, wbrew zakazom rodziców • Niszczenie przedmiotów, podpalenia, kradzieże, włamania • Częste wagary rozpoczynające się przed 13. r.ż. • Dręczenie innych, zmuszanie do zachowań seksualnych

20. Zaburzenia psychiczne w okresie dojrzewania • Zaburzenia odżywiania – anoreksja i bulimia • Depresja młodzieńcza • Zaburzenia z kręgu schizofrenii • Depresja duża • Choroba afektywna dwubiegunowa • Uzależnienia od alkoholu i substancji psychoaktywnych • Zaburzenia obsesyjno - kompulsywne

21. Depresja młodzieńcza • Obniżenie lub zmienność nastroju i dysforia • Podwyższony poziom lęku, zwłaszcza przed przyszłością • Trudności w nauce • Poczucie nudy i niemożności znalezienia przyjemności • Trudności w rozpoczęciu działania i szybkie męczenie się • Trudności w rannym wstawaniu, chodzenie późno spać, lepsze funkcjonowanie w godzinach wieczornych • Zaniedbania w zakresie wyglądu fizycznego i higieny osobistej • Zachowania ryzykowne: eksperymentowanie ze środkami psychoaktywnymi, przypadkowe kontakty seksualne • Myśli i próby samobójcze • Dolegliwości somatyczne

22. Zaburzenia obsesyjno - kompulsywne • Obsesje – nawracające, uporczywe, wbrew woli osoby myśli, impulsy lub wyobrażenia. Odczuwane przez osobę jako absurdalne i stresujące. • Kompulsje – stereotypowe zachowania wykonywane w ustalonym porządku (np. sprawdzanie, czyszczenie, liczenie ubieranie się). Powstrzymanie kompulsji powoduje wzrost lęku