Przedsiębiorczość i zarządzanie wartościami

1. Przedsiębiorczość i zarządzanie wartościami Dr inż. Marek Krannich

2. Wartości są traktowane i rozumiane jako: • zjawiska, fakty, doznania lub przeżycia psychiczne o charakterze poznawczym, normatywnym lub nienormatywnym • wyobrażone przez jednostkę przeżycia związane z zajściem stanu nagrody • pozytywne postawy względem pewnych stanów docelowych, główne komponenty postaw lub stany motywacyjno-percepcyjne kierujące zachowaniem zmierzającym do realizacji pewnych celów • związki idei lub postaw tworzące skalę preferencji dla celów, motywów, działań • stany docelowe warte osiągnięcia • kryteria ocen, przekonania oceniające, przekonania o tym, co godne pożądania albo koncepcje tego, co godne pożądania bądź szczególne typy przekonań centralnie umieszczonych w systemie przekonań jednostki, grupy społecznej i społeczeństwa o tym jak powinno się postępować • cechy – własności przedmiotów, zwłaszcza ich zdolności do zaspokajania potrzeb ludzkich, jak i same przedmioty • elementy kulturowe, symboliczne • wszystko, co pozytywnie oceniane lub preferowane, czego się pragnie, oczekuje, pożąda i do czego się dąży.

3. Wartości – zjawiska ze sfery świadomości, dla których specyficzne jest współwystępowanie komponentów: poznawczego, emocjonalnego i normatywnego. Ważne jest przekonanie, iż dany przedmiot, stan rzeczy, sposób działania, jest właściwym i akceptowanym społecznie obiektem pragnień i dążeń ludzkich. Specyficzne elementy świadomości, które nazywamy wartościami stanowią zarazem podstawę działań ludzkich, a dokładniej kryteria dokonywania wyborów. Def. K. Grzegorczyk: Wartość jest to wyobrażone przez jednostkę przeżycie psychiczne, wiązane przez nią z zajściem w rzeczywistości stanu nagrody. Inaczej ujmując jest to wyobrażone przeżycie pozytywne związane z zajściem w rzeczywistości określonego stanu rzeczy. – ujęcie psychologiczne

4. C. Kluckhon: (ujęcie psycho-socjologiczne) • Wartość jest sprecyzowaną lub dającą się wywnioskować koncepcją tego, co godne pożądania, charakterystyczną dla jednostki lub grupy i wywierającą wpływ na wybór, spośród dostępnych sposobów środków i celów działania. • Kategoria wartości : • kat. Wartości pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością wartościowania, rozumianego jako dokonywanie ocen • ocena jest to sąd wartościujący – dodatnie lub ujemne ustosunkowanie się do przedmiotu rzeczy • podmiotem oceniającym mogą być jednostki lub zbiorowości ludzkie • przedmiotami oceny mogą być zarówno realne jak i konceptualne składniki rzeczywistości • wartość jest wytworem oceny danego przedmiotu przez podmiot oceniający • sąd orzekany może być indywidualny albo zbiorowy • def. przekrojowa: • wartością nazywamy wytwór odczuć przeświadczeń lub przekonań jakiegoś podmiotu: jednostki ludzkiej, grupy społecznej, społeczności lokalnej, narodowej lub innej, wspólnoty kulturowej lub społeczeństwa globalnego o tym co w rzeczywistości przyrodniczej lub psychospołeczno-kulturowej jest pozytywnie oceniane i uznawane za godne pożądań i dążeń.

5. PRZEDSIĘBIORCA I JEGO CHARAKTERYSTYKA Roli przedsiębiorcy i jego znaczenia w gospodarce ekonomiści szukają od dawna. Na przełomie XVII i XIX wieku wielki ekonomista francuski i przedsiębiorca w jednej osobie Jean Baptiste Say pisał: że przedsiębiorca przenosi kapitał z obszaru o niższej zyskowności do obszaru o wyższej wydajności i zysku. Twórca znanej koncepcji przedsiębiorczości Joseph Schumpeter postrzegał przedsiębiorcę przede wszystkim jako innowatora, który wprowadza nowe kombinacje czynników produkcji, nowe wyroby i metody, który zdobywa nowe rynki zbytu i nowe źródła zaopatrzenia oraz tworzy nowe, bardziej efektywne formy organizacyjne działalności gospodarczej. Tak więc przedsiębiorca jest to człowiek aktywny i ekspresywny, który w często nieprzyjaznym otoczeniu dostrzega sprzyjające okazje i wykorzystuje je oraz jest siłą motoryczną zmian i postępu. Przedsiębiorca mimo tych kreatywnych cech musi znać teoretyczne podstawy wiedzy konieczne do efektywnego działania we współczesnym, konkurencyjnym otoczeniu. Przedsiębiorcy nie wystarczy jednak do osiągnięcia sukcesu sama teoretyczna wiedza umożliwiająca skuteczne działanie, bowiem doświadczenie w działalności przedsiębiorcy odgrywa jeszcze większą rolę.

6. Przedsiębiorcą może zostać: • osoba fizyczna, • osoba prawna, • nie mająca osobowości prawnej spółka prawa handlowego, która zawodowo, we własnym imieniu podejmuje i wykonuje działalność gospodarczą, • wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.

7. Osobafizyczna • Jest to każda osoba (poza ubezwłasnowolnionymi oraz tymi osobami, w stosunku do których sądownie określono zakaz prowadzenia działalności gospodarczej), która może podejmować działalność gospodarczą. Inaczej jest to każdy człowiek, który zgodnie z kodeksem cywilnym ma od chwili urodzenia zdolność prawną. Pełną zdolność prawną do czynności prawnych nabywa się z chwilą uzyskania pełnoletności. Zatem, przedsiębiorcą zostaje osoba fizyczna pełnoletnia, która nie została ograniczona w swojej zdolności do pełnienia czynności prawnych. • Podstawowym warunkiem, którego musi dopełnić osoba fizyczna ubiegająca się o status przedsiębiorcy, jest uzyskanie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej.

8. Osoba prawna • Osoba prawna to samodzielny podmiot, mający własne prawa i obowiązki, własny majątek i sam ponoszący odpowiedzialność za swe działania. Osoby prawne posiadają zarówno zdolność prawną, jak i zdolność do czynności prawnych. Osobowość prawna może dotyczyć: • pewnej kategorii jednostek gospodarczych (np. spółek kapitałowych, przedsiębiorstw państwowych, fundacji, spółdzielni, funduszów inwestycyjnych, stowarzyszeń itp.), • indywidualnie określonych jednostek gospodarczych (np. Polska Akademia Nauk, Polskie Centrum Badań i Certyfikacji, Narodowy Bank Polski itp.).

9. Jednostka organizacyjna • Do tej grupy przedsiębiorców mogą należeć spółki cywilne, które są zakładane w oparciu o przepisy kodeksu cywilnego oraz inna ważna grupa przedsiębiorców nie będących osobami prawnymi, tj. spółki jawne i spółki komandytowe, spółki partnerskie oraz spółki komandytowo – akcyjne.

10. DEFINICJA PRZEDSIEBIORCZOŚCI Przedsiębiorczość jest cechą przedsiębiorcy i przedsiębiorstwa, pod którym rozumie się gotowość i zdolność do podejmowania i rozwiązywania w sposób twórczy i nowatorski nowych problemów, umiejętność wykorzystania pojawiających się szans i okazji oraz elastycznego przystosowywania się do zmieniających się warunków; pomysłowość, zaradność, operatywność. • J. B. Say przedsiębiorczość rozumie jako obejmowanie kontroli nad przedsiębiorstwem, dostrzeganie sprzyjających interesów i okazji, wykorzystywanie ich i tworzenie siły motorycznej ekonomicznych zmian i postępu. Z kolei Peters i Waterman uważają, że przedsiębiorczość to otwartość na zmiany, umiejętność wykorzystywania szans i zagrożeń. P. Drucker głosi pogląd, że przedsiębiorczość to innowacyjność, czyli systematyczne, celowe i zorganizowane poszukiwanie zmian i analiza okazji, jakie te zmiany stwarzają innowacjom społecznym i ekonomicznym. Innowacyjność stanowi o istocie przedsiębiorczości i jest równocześnie swoistym narzędziem przedsiębiorcy, za pomocą którego ze zmiany czyni okazję do rozpoczęcia nowej działalności.

11. PRZEDSIĘBIORSTWO • Przedsiębiorstwo rozumiane jest jako jednostka gospodarcza wyodrębniona pod względem ekonomicznym, organizacyjnym, prawnym i terytorialnym, nastawiona na osiąganie zysku ze swej działalności oraz dysponująca określonym majątkiem. Działa ona na rachunek i ryzyko właściciela.

12. CELE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ Podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej zorientowane jest na realizację określonych celów. Najważniejsze z nich to: • uzyskiwanie odpowiednich przychodów umożliwiających pokrycie kosztów i uzyskiwanie nadwyżki finansowej, • wielkość dochodu pozwalająca na zwrot zainwestowanego kapitału, • wzrost wartości i rozwój firmy, • zapewnienie sobie i swoim współpracownikom (wspólnikom) zatrudnienia, a więc dochodów pozwalających godnie żyć.

13. KULTURA ORGANIZACYJNA • POJĘCIA • RODZAJE • TYPY

14. Najczęściej używanym i przytaczanym konstruktem znaczeniowo-interpretacyjnym terminu „kultura organizacyjna” jest definicja stworzona przez E. Schein’a. Ujęcie Schein’a najpełniej wyraża istotę zjawiska oraz tworzy najszerszy obraz poznawczy pojęcia „kultura organizacyjna”. Schein przedstawia kulturę organizacyjną jako (Schein 1985):

15. „Wzorzec podstawowych założeń – wymyślonych, odkrytych lub rozwiniętych przez daną grupę w trakcie procesu uczenia się lub radzenia sobie z problemami zewnętrznej adaptacji i wewnętrznej integracji – funkcjonujących na tyle dobrze aby uznać je za słuszne i właściwe do przekazywania nowym członkom społeczności jako odpowiedni sposób postrzegania, odczuwania i reagowania na te problemy.”

16. TEZA: Kultura organizacji jest ważnym instrumentem kierowania zachowaniami ludzi i kształtowania ich w celu osiągnięcia sukcesu firmy.

17. KULTURA ORGANIZACYJNA TO: • System wartości, norm, symboli, typowych dla danej organizacji, rozwijających się w danym czasie, w wyniku którego powstają wzory postępowania dla całej instytucji oraz odpowiednia hierarchia wartości. (J. Przybyła) • Zbiór norm społecznych i systemów wartości, które są stymulatorami zachowań członków instytucji istotnych dla realizacji określonego celu. (M. Czerska)

18. Definicje cd. • Zespół charakterystycznych związków myślenia i zachowania się w przedsiębiorstwie (leksykon HBR) • Zbiór wartości uważanych za oczywiste, założeń wspólnych oczekiwań, definicji oraz elementów pamięci zbiorowej. (Cameron, Qulon)

19. Kultura organizacji: • Odzwierciedla dominujące poglądy, • Określa poczucie tożsamości pracowników, • Dostarcza nieuświadomionych zasad, • Wzmacnia trwałość systemów społecznych.

20. ASPEKTY KULTURY ORGANIZACYJNEJ • Aspekty formalne (jawne) – oficjalnie sformułowane cele organizacji, technologia, struktura, zasady polityki i postępowania, zasoby finansowe. • Aspekty nieformalne (ukryte) – wspólne postrzeżenia, postawy i uczucia oraz wspólne wartości dotyczące natury ludzkiej oraz stosunków międzyludzkich.

21. Model kultury według E. H. ScheinaPOZIOMY KULTURY • Artefakty • Uznawane wartości • Podstawowe założenia

22. POZIOMY KULTURY ORGANIZACJI • Symbole konceptualne (język, anegdoty, legendy) • Symbole behawioralne (zwyczaje) • Symbole materialne (ubiór, budynki, aranżacja wnętrz, dokumenty organizacyjne) Widoczne, świadome, ale wymagające interpretacji Symbole i artefakty • Maksymy, • Ideologie, • Wytyczne zachowań, • Zakazy, hierarchia wartości (rzeczywiście deklarowana) Częściowo widoczne Częściowo świadome Normy i wartości • Autorytety, • Wizja, • Pojmowanie otoczenia, • Znaczenie pracy. Niewidoczne Nieświadome Założenia podstawowe CHARAKTERYSTYKA ELEMENTY PRZEJAWY

23. CZYNNIKI KSZTAŁTUJĄCE KULTURĘ ORGANIZACYJNĄ • PRZEDMIOT DZIAŁALNOŚCI • Branża • Produkt • Technika • Ekonomika skali działania • Poziom dywersyfikacji • KULTURA OTOCZENIA • Kultura narodowa i lokalna • Systemy wartości narodu i społeczności lokalnych KULTURA ORGANIZACJI • CECHY UCZESTNIKÓW • Wartości • Postawy • Struktura demograficzna • Kwalifikacje • CECHY ORGANIZACJI • Historia • Wielkość • Struktura własności • Poziom niezależnościszczebla decyzyjnego • Strategia organizacji

24. Według M. Armstrong’a normy i wartości stanowiące podstawę KULTURY tworzone są przez cztery czynniki: • Kulturę budują liderzy, kreujący misję i wizję organizacji, • Kultura tworzy się wokół krytycznych wydarzeń w historii przedsiębiorstwa, które umacniają lub nie dotychczasowe wartości, • Kultura rodzi się z potrzeby utrzymania skutecznych relacji pomiędzy uczestnikami organizacji, wymagających standaryzacji założeń i oczekiwań, • Kulturę kształtuje zewnętrzne otoczenie organizacji, w tym kultura narodowa i regionalna oraz rynek.

25. Funkcje Kultury Organizacji wg E. Schein’a • Funkcje związane z dostosowaniem zewnętrznym organizacji • Funkcje związane z dostosowaniem wewnętrznym organizacji

26. W zakresie dostosowania zewnętrznego kultura spełnia następujące funkcje: • Umożliwia zrozumienie misji i strategii organizacji oraz identyfikację celów przez pracowników, • Umożliwia integrację uczestników organizacji, • Oferuje uczestnikom jednolite postrzeganie kryteriów pomiaru efektów pracy, • Umożliwia ulepszenie środków i przeformułowanie celów w razie potrzeby.

27. W zakresie dostosowania wewnętrznego kultura spełnia następujące funkcje: Oferuje wspólny język i aparat pojęciowy, Definiuje granice grupy, kryteria przyjęcia lub odrzucenia, Wyznacza granice władzy i kryteria statusu, Zaspokaja potrzeby bezpieczeństwa i afirmacji, Zawiera kryteria nagród i kar, Oferuje ideologię.

28. Typy kultury organizacyjnej wg Rogera Harrisona • KULTURA WŁADZY – najwyższą wartością są pieniądze i status. Kultura opiera się na działaniu podwładnych, którzy chcą przewidzieć życzenia przełożonych. Mamy do czynienia z silną władzą. • KULTURA ROLI – dużą wagę przywiązuje się do funkcji, stanowiska czy specjalizacji, nowe pomysły są tłumione (racjonalizator wykracza poza rolę). Przykładem jest biurokracja w urzędach czy dużych firmach monopolistycznych. • KULTURA ZADANIA – Działania są nastawione na rozwiązywanie problemów. Praca w zespołach, zdecentralizowane zarządzanie, elastyczność. W kulturze zadania interesy jednostki mogą być poświęcane dla utrzymania istnienia zespołu. • KULTURA OSOBY – Podstawowym celem jest służenie jednostkom, działanie organizacji jest podporządkowane potrzebom jej członków. Przykładem może być zespół wysoko wykwalifikowanych specjalistów.

29. Typologia kultur według Deala i Kenedy’ego • KULTURA HAZARDZISTÓW – rutyna licznych spotkań, obrzędy, krótki horyzont czasowy, duża rola kontaktów osobistych, kosztowne pomyłki. • KULTURA RUTYNIARZY – działania doraźne, sztuczne więzi międzyludzkie, nadmierne celebracje, niechęć do zmian, znaczenie pozycji formalnych, rozdrobnienie działań. • KULTURA INDYWIDUALISTÓW – szybkie, zdecydowane działania, duże ryzyko, duża rola temperamentu i wiedzy, agresywność, duża zmienność zadań, znaczenie „szansy”. • KULTURA ZRÓWNOWAŻONA – szybkie informacje zwrotne, znaczenie hierarchii, wielka rola autorytetów, duża rola rozwagi i rozsądku, duża rola mentorów, działanie przez zabawę, duża aktywność ale małe ryzyko. Łagodne obyczaje biznesowe.

30. Typologia kultur wg Camerona i Quinna • Kultura klanu (teamu) • Kultura rynku • Kultura hierarchii • Kultura adhokracji

31. Elastyczność i swoboda w działaniu • KULTURA KLANU (TEAMU) • Typ przywódcy: doradca, trener. • Zarządzanie: uczestnictwo sprzyja zaangażowaniu. • Kryteria efektywności: spójność, rozwój zasobów ludzkich. • KULTURA ADHOKRACJI • Typ przywódcy: innowator, wizjoner. • Zarządzanie: innowacyjność sprzyja pozyskiwaniu zasobów. • Kryteria efektywności: kreatywność, nowatorstwo. Orientacja na sprawy wewnętrzne Orientacja na pozycję w otoczeniu i zróżnicowanie • KULTURA RYNKU • Typ przywódcy: Nadzorca, konkurent. • Zarządzanie: konkurencja sprzyja efektywności. • Kryteria efektywności: osiąganie celów, konkurencyjność. • KULTURA HIERARCHII • Typ przywódcy: koordynator, organizator. • Zarządzanie: kontrola sprzyja efektywności. • Kryteria efektywności: sprawność, terminowość. Stabilność i kontrola

32. Istota kultury organizacyjnej w zarządzaniu • Kultura organizacyjna i jej elementy jako czynnik wewnątrzorganizacyjny jest jednym ze wskaźników sukcesu organizacji, wzrostu jej rentowności i satysfakcji pracowników oraz zadowolenia klientów. • Warunki zewnętrzne związane m.in. Z globalizacją oraz nasilającą się nieprzewidywalnością warunków funkcjonowania przedsiębiorstw wpływają na zmianę hierarchii wartości organizacyjnych. Koniecznością staje się więc włączanie elementów kulturowych w zarządzanie. • W kształtowaniu odpowiedniej kultury w przedsiębiorstwie, zintegrowanej z procesem zarządzania zauważa się dużą szansę na odniesienie sukcesu ekonomicznego. • Elementy kultury organizacyjnej odzwierciedlane w postawach, praktykach i zachowaniu jej uczestników mogą być źródłem niepowodzenia organizacji. Źródło tej porażki może tkwić w pojawiających się rozbieżnościach pomiędzy realizowaną strategią działania, a postawami prezentowanymi przez członków organizacji.

33. Funkcje kultury organizacyjnej INTEGRACYJNA – akcentuje wartości wspólnie podzielane przez wszystkich członków organizacji i zapewnia poprzez fakty zgodności tych wartości spójność grupy. PERCEPCYJNA – akceptuje sposób postrzegania środowiska i nadania znaczenia społecznemu i organizacyjnemu życiu. ADAPTACYJNA – stabilizuje warunki działania organizacji poprzez wyjaśnienie sensu zjawisk i procesów oraz wzorców do działań przystosowanych.

34. Pozwala organizacji funkcjonować i rozwijać się jako pewnej całości; Integrując pracowników wokół preferowanego systemu wartości, ogranicza indywidualne aspiracje i dążenia pracowników, skupiając uwagę na wartościach pożądanych z punktu widzenia organizacji jako całości; Daje poczucie tożsamości. FUNKCJA INTEGRUJĄCA

35. Funkcja percepcyjna • Pozwala określić sposoby postrzegania organizacji i nadawania znaczenia społecznym i organizacyjnym aspektom życia zbiorowego; • Staje się systemem znaczeń akceptowanych przez daną grupę, zrozumiałych tylko dla niej w danym czasie; • Pozwala dokonywać korekty własnych zachowań poprzez odnoszenie ich do zachowania się innych pracowników.

36. Funkcja adaptacyjna • Pozwala stabilizować rzeczywistość poprzez dostarczanie gotowych schematów reagowania na zmiany, zachodzące w firmie i otoczeniu. • Zmniejsza poczucie niepewności oraz wpływa na wzrost poczucia bezpieczeństwa. • Wpływa na pozytywną atmosferę oraz sprzyja adaptacji do specyfiki stylu i strategii zarządzania.

37. Funkcja kontrolna • Organizacja kształtuje wspólne układy odniesienia, języki, normy postępowania uczestników, a tym samym dostarcza pracownikom wskazówek umożliwiających znalezienie rozwiązania nietypowych problemów, co sprzyja osiąganiu efektywności zarówno przez poszczególne osoby, jak i organizacji jako całości. • Kultura danej organizacji zawiera wzory podstawowych założeń, które mogą być przekazywane nowym członkom jako poprawny sposób postrzegania, myślenia i odczuwania problemów.

38. Kultura organizacyjna jest wysoce sprawnym sposobem kształtowania zachowań podwładnych, pod warunkiem, że wzorce i normy zachowań wyznaczone przez daną kulturę są spójne z oczekiwaniami firmy zawartymi w jej strategii.

39. Przedsiębiorca i przedsiębiorczość. Przedsiębiorca-właściciel małej firmy wg Stanwortha i Currana pełni potrójną rolę: • rzemieślnika, • klasycznego przedsiębiorcy, • menedżera.

40. Przedsiębiorca i przedsiębiorczość. Punkty sporne w współczesnej teorii przedsiębiorczości: • istota działań przedsiębiorczych, • rola kapitalisty w finansowaniu i kierowaniu przedsięwzięciem.

41. Przedsiębiorca i przedsiębiorczość. Istota działań przedsiębiorczych – ujęcie Schumpetera. Zgodnie ze stanowiskiem Schumpetera należą do nich tylko takie działania, które są podejmowane w nowej dziedzinie, są oparte na nowych pomysłach oraz stanowią nowe rozwiązania, a nie imitację istniejących rozwiązań.

42. Do działań tych może należeć:a) utworzenie nowej firmy, b) podjęcie produkcji nowych wyrobów, c) tworzenie nowych rynków, d) nowej organizacji produkcji itd. Przedsiębiorca i przedsiębiorczość. Istota działań przedsiębiorczych – ujęcie Schumpetera. Natomiast osoby podejmujące przedsięwzięcia w znanych dziedzinach, nawet jeśli przedsięwzięcia te polegają na zakładaniu i prowadzeniu nowej firmy, nie są przedsiębiorcami, a ich działania nie mają przedsiębiorczego charakteru.

43. Przedsiębiorca i przedsiębiorczość. Istota działań przedsiębiorczych – ujęcie Knighta. Istotą działań przedsiębiorczych jest przede wszystkim niepewność, nie zaś innowacyjność. Przedsiębiorcą w ujęciu Knighta jest każda osoba realizująca działania obciążone dozą niepewno­ści (tj. działania przedsiębiorcze), nawet wtedy, gdy dotyczą one znanych wcześniej wyrobów i usług, posługują się znaną technologią, funkcjonują na dotychczasowych rynkach itd.

44. Przedsiębiorca i przedsiębiorczość. Zgodnie ze stanowiskiem Schumpetera, istnieją ostre podziały między funkcjami kapitalisty finansującego działania przedsiębiorcze a funkcją przedsiębiorcy realizującego takie działania. Knight natomiast przyjmował, że w praktyce obie te funkcje przeplatają się, a przedsiębiorca jest kimś, kto sam finansuje swoją działalność i sam podejmuje związane z tym finansowe ryzyko. Rola kapitalisty w finansowaniu i kierowaniu przedsięwzięciem.

45. Precyzyjna jest wypowiedź J. Lisaka, sformułowana jeszcze w okresie przedwojennym : „Funkcje przedsiębiorcy są, względnie powinny być następujące : przedsiębiorca powinien wyczuwać, odkrywać i pobudzać potrzeby ludzkie, stawiać do dyspozycji nowe środki zaspokajania starych potrzeb, a zatem powinien być pionierem i zdobywcą, łączącym ryzyko z ostrożnością we właściwym stosunku; powinien być dobrym organizatorem, który potrafi pozyskać właściwych ludzi oraz zapewnić sobie potrzebne i odpowiednie środki materialne; całością zaś tak powinien pokierować, aby w wyniku zdobyć nadwyżkę (czysty dochód, nadwartość, zysk). Krótkie jest określenie przedsiębiorcy u R.W.Griffina : „Przedsiębiorcą jest ktoś, kto podejmuje działania objęte mianem przedsiębiorczości; ktoś, organizuje i prowadzi działalność gospodarczą oraz podejmuje ryzyko. W amerykańskim podręczniku „Ekonomia” mówi się, że przedsiębiorcy spełniają w gospodarce pięć specyficznych funkcji, a mianowicie : 1.     wprowadzają nowe wyroby na rynek, 2.     tworzą całe nowe rynki, które poprzednio w ogóle nie istniały, 3.     odkrywają nowe zasoby albo też nowe sposoby rozszerzania podaży istniejących zasobów, 4.     mogą także odkrywać i rozwijać nowe technologie, 5.     mogą reorganizować istniejące przedsiębiorstwa w nowy, twórczy sposób.

46. Z uwagi na bardzo duży wpływ przedsiębiorców na efektywność zarządzanych przez nich firm często spotyka się usiłowania zestawienia takich cech przedsiębiorcy, które sprzyjają osiąganiu przez niego sukcesów. Usiłowania te aczkolwiek ciekawe i pożyteczne, mają jednak w dużym stopniu charakter subiektywny. Interesujący wydaje się następujący zestaw cech przedsiębiorcy: • ·        silna potrzeba osiągnięć (można by tę cechę wiązać z potrzebą samorealizacji jednostki • ·        wytrwałość i determinacja, • ·        potrzeba autonomii, • ·        umiarkowana skłonność do ryzyka, • ·   zaufanie do własnych zdolności kontrolowania zdarzeń, zorientowanie na okazje, • ·        umiejętność przyjmowania porażki i wyciągania z niej wniosków, • ·        optymizm życiowy (mimo okresowych porażek) i entuzjazm w pracy, • ·        kreatywność i innowacyjność (nowatorstwo), • zdolności przywódcze.

47. „Przedsiębiorcy nie rodzą się, tylko się nimi stają. I choć niektórzy moi koledzy uważają, że przedsiębiorcy się rodzą izadaniem nauczyciela jest odnaleźć i wskazać im ich umiejętności, ja wam mówię, że są w błędzie. Moi błądzący koledzy cierpią na wierzenia średniowiecza, gdy zadaniem nauczyciela było uczyć dzieci, jak się podejmuje moralne decyzje” „Odkryte cechy wyróżniające przedsiębiorców od innych nie są określone genetycznie lub utrwalone na zawsze we wczesnym dzieciństwie. Nabiera się ich dzięki doświadczeniom. Są one szczęśliwie wpajane w trakcie edukacji i są sprawą osobistego wyboru i decyzji”.A. Shapero Cechy przedsiębiorcy

48. „Możesz zostać przedsiębiorcą niezależnie od twojego współczynnika inteligencji, wzoru genetycznego, fizycznych możliwości lub ich braku, kolejności w jakiej wśród twojego rodzeństwa przyszedłeś na świat, lub płci. Wszystko czego ci trzeba, to pragnienie i gotowość do nauki”.Shefski L.E Cechy przedsiębiorcy

49. Cechy przedsiębiorcy Właścicieli małych przedsiębiorstw charakteryzują w szczególności takie cechy jak: • zdolność do podejmowania ryzyka gospodarczego i ryzyka w ogóle, • umiejętność szacowania nakładów i efektów, • umiejętność znajdowania swoistej luki lub niszy rynkowej, • dążenie do ekspansji i wzrostu bogactwa, • poczucie bezpieczeństwa z tytułu zatrudnienia samego siebie,

50. Cechy przedsiębiorcy • umiejętność kierowania zespołami ludzkimi w mikroskali, • doskonałaznajomość mechanizmu tworzenia dochodu i bogactwa w mikroskali, • identyfikowania i przezwyciężania barier rynkowych, administracyjnych, • samodzielność, • samorealizacja i przedsiębiorczość - tutaj rozumiana jako zdolność do samodzielnego rozwiązywania problemów.