KADIN CİNSEL İSTEK BOZUKLUKLARINDA TANI VE TEDAVİ ALGORİTMASI

1. KADIN CİNSEL İSTEK BOZUKLUKLARINDA TANI VE TEDAVİ ALGORİTMASI Dr.Özay Özdemir

2. Güçlükler • Sorunun tanımıyla ilgili farklılıklar • Sorun süresiyle ilgili değişkenlik. • Yaş gruplarında farklılık. • Veri toplama yoluyla ilgili farklılık. • Kadınların %50’si düşük cinsel isteğin sıkıntı/rahatsızlık yarattığını bildiriyor (sıkıntı, tanı koymak için gerekli).

3. Görülme sıklığı • Heterojen • Görülme sıklığı: %24-43 (2005). • Birincil tanısı DCİB olan kadınların %40’ında uyarılma ve/veya orgazm bozukluğu tanısı • Eğitim düzeyi arttıkça cinsel ilgi artıyor. • Evli kadınlarda daha az sıklık

4. Nedenleri Fiziksel nedenler • Yaşam dönemlerine özgü fiziksel etkenler (menstruasyon, gebelik, emzirme, menapoz ve yaşlılık) • Fiziksel durumlar ve hastalıklar • İlaç, alkol, madde Psikolojik nedenler (bireysel-ilişkisel, yüzeysel-derin) Bireysel: • Nevrotik çatışmalara bağlı korku • Kadınlık rolüyle ilgili sorunlar • Yaşam dönemlerine özgü ruhsal etkenler (mitler) • Depresyon, anksiyete.. İlişkisel: • İlişkide doyumsuzluk • Cinsel işlev bozuklukları • Çift/evlilik sorunları

5. Kadın cinsel istek bozuklukları TANI

6. Kadınlarda cinsel istek bozukluğu tanı algoritması 1 CİNSEL DÜŞLEMLERİ, CİNSEL ETKİNLİKTE BULUNMA İSTEĞİ yok, azalmış ya da [beklenenden(?)] düşük; belirgin sıkıntı ya da ilişkide güçlüğe neden olmuş *düşük (hipoaktif) cinsel istek bozukluğu Yaşı ve yaşam koşulları gibi cinsel işlevselliğini etkileyen etkenleri UNUTMA!

7. 1.A. Yaşamboyu yaygın Düşük (hipoaktif) cinsel istek bozukluğu • Kendimi bildim bileli cinsel etkinlikte bulunma isteğim yok. • Cinselliği hiç düşünmem, yaşamımda cinsellik olmasa da olur. • Hiç masturbasyon yapmadım, gereksinim duymadım.

8. 1B.Edinsel (Yaygın? Duruma bağlı?)Düşük (hipoaktif) cinsel istek bozukluğu • Yeni evli, cinsel bilgi ve deneyim yetersiz, ilk gece korkusu, başarısızlık (partnerine yeterli olamayacağı, aşağılanacağına ilişkin) korkuları.. • Bir süredir evli çift, kendisinde var olan diğer bir CİB’e (uyarılma, orgazm boz) veya cinsel ağrı boz (vajinismus, disparoni) ikincil istek azlığı/kaybı..

9. 1B.Edinsel (Yaygın? Duruma bağlı?) Düşük (hipoaktif) cinsel istek bozukluğu C)Bir süredir evli çift, partnerinde var olan diğer bir CİB’e (uyarılma, orgazm boz) ikincil istek azlığı/kaybı.. d)Çocuk olduktan ya da çocuk yapma düşüncesi/planı sonrası gelişen istek azlığı/kaybı.. e)Kendisi veya partnerinin stresli yaşam olayı ardından gelişen istek azlığı/kaybı..

10. 1B. Edinsel (Yaygın? Duruma bağlı?) Düşük (hipoaktif) cinsel istek bozukluğu • Evlilik/ilişki sorunlarına ikincil/paralel gelişen istek azlığı/kaybı.. • Ayrılık, boşanma, kayıp sonrası gelişen istek azlığı/kaybı..

11. 1B. Edinsel yaygın bileşik nedenlere bağlıDüşük (hipoaktif) cinsel istek bozukluğu • Menapozla birlikte gelişen istek azlığı/kaybı.. • Gebelik, emzirme dönemlerinde istek azlığı/kaybı..

12. Kadında genel tıbbi duruma bağlı düşük cinsel istek bozukluğu. • Ağır hastalık veya ameliyatlar (örn. mastektomi, histerektomi, ileostomi): beden algısıyla ilgili olumsuz psikolojik etki. • Hormon dengesini bozan endokrin bozukluklar : Oral kontraseptif kul., troid, prolaktin. • Kişinin enerjisini tüketen hastalıklar • Fiziksel ve psikolojik uyum gerektiren kronik durumlar • Çökkünlük yaratabilen ciddi hastalıklar

13. Kadınlarda cinsel istek bozukluğu tanı algoritması 3 • Cinsel istekteki azalma ya da kayıp; -madde intoksikasyonu sırasında ya da sonra ki bir ay içinde ortaya çıkmışsa, -etiyolojide ilaç kullanımı etkisi varsa; *Madde kullanımına bağlı CİB, istek bozukluğuyla giden

14. Madde kullanımına bağlı CİB, istek bozukluğuyla giden • Alkol, sedatifler, anksiyolitikler ve opiyatların kötüye kullanımı hemen hemen her zaman cinsel isteği azaltır. Cinsel istekte azalmaya neden olan, psikiyatride kullanılan ilaçlar: • Antidopaminerjik ilaçlar • SSRI !!

15. Kadınlarda cinsel istek bozukluğu tanı algoritması 4 • Cinsel yakınlaşma olasılığı, cinsel aktiviteden kaçınacak kadar tiksinme, korku ya da anksiyete uyandırıyorsa; *Cinsel tiksinme (aversiyon) bozukluğu.

16. Ne zaman? Cinsel tiksinme (aversiyon) bozukluğu. Cinsel tiksinme, • Cinsel saldırı: Tecavüz, çocukluk çağı kötüye kullanımı .. • Ağrı uyandıran koitus (cinsel birleşme) deneyimleri, • Cinsel dürtüler ile utanç ve suçluluk gibi zorlayıcı duygular arasında bilinçdışı bağlantılar yaratmış olan erken gelişimsel çatışmalar • fallik dönemdeki inhibisyon ve çözülmemiş ödipal çatışmalar, sonucunda gelişebilir.

17. Ne zaman? Cinsel tisinme (aversiyon) bozukluğu. • Cinsel yakınlaşma düşüncesi veya girişimi ile fobik tepkiler. • Kişi “iğrenç bulma” ve “tiksinme” gibi yoğun, nahoş duygular ifade eden sözcükleri kullanır. • Erken başlangıçlı, genellikle yaşamboyu. • Bazı olgular iki tanı için de uygun.

18. Örnek olgu • Vajinismus • Yaygın DCİB • Cinsel tiksinme bozukluğu (kendi ve eşinin cinsel organına dokunmak konusunda ciddi aversif)

19. Kadın cinsel istek bozuklukları TEDAVİ

20. Tedavi seçenekleri • Danışmanlık • Kısa cinsel terapi (6-10 seans):Bilişsel-Davranışçı psikoterapi • Modifiye cinsel terapi: Psikodinamik yönelimli cinsel terapi • Bireysel psikodinamik psikoterapiler • İlaç tedavisi • Hormon tedavisi

21. Tedavi seçeneğini belirlerken kullanılantanı dışındaki etmenler • Başvuru şekli? • Tedavi motivasyonu? • Konumu ?

22. Başvuru şekli ? BŞ1. Kendi isteği ve kararıyla.. BŞ2. Partnerinin isteği ve kararıyla.. BŞ3. Aile isteği ve kararıyla.. BŞ4. Doktor sevki veya yönlendirmesiyle..

23. Tedavi motivasyonu ? TM1. Cinsel isteğindeki azalmanın/kaybın nedenlerini anlamak ve mümkünse değiştirmek konusunda istekli.. TM2. Cinsel isteğindeki azalmanın/kaybın nedenleri hakkında -(ön) bilinçli- farkındalığı var, değiştirmek konusunda isteksiz. (aslında partnerinden ayrılma kararını verme aşamasında, desteğe gereksinimi var) TM3. Cinsel isteğindeki azalmanın/kaybın nedenleri hakkında -(ön) bilinçli- farkındalığı var, değiştirmek konusunda kararsız.(uzun süreli bireysel psikoterapi adayı?)

24. Konumu? • Yaş • Medeni durum: evli/bekar. • Düzenli cinsel partner: var/yok. • Sosyokültürel düzey. • Psikolojik bilinç.