Sposoby przesadzania drzew

1. Sposoby przesadzania drzew dr inż. Marcin Kolasiński Katedra Dendrologii i Szkółkarstwa Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

2. Kiedy sadzić drzewa? • Rośliny bez bryły ziemi, z tzw. gołym korzeniem • muszą być w stanie spoczynku • okres od późnej jesieni do wczesnej wiosny • Rośliny uprawiane w pojemnikach • cały okres wegetacyjny • rośliny nagozalążkowe do 15 września • drzewa i krzewy okrytozalążkowe możliwie wcześnie tj. do końca września

3. Przygotowanie miejsca do sadzenia • specyficzne wymagania • odpowiednia mieszanka podłoża do zaprawienia dołka • rozmiar dołka - dwu- trzykrotnie większy niż pojemnik w jakim towar został zakupiony • Żyzna ziemia (z górnej warstwy) wybierana z dołka powinna znaleźć się w czasie sadzenia na dnie, natomiast martwica (dolna warstwa) służy do wyrównania powierzchni i formowania misy

4. Sposób postępowania z korzeniami • Korzenie uszkodzone, połamane czy też z widocznymi oznakami porażenia przez choroby lub szkodniki należy wyciąć ostrym sekatorem • Im więcej będzie korzeni szkieletowych i drobnych korzeni bocznych tym lepiej • rozmieścić równomiernie w każdym kierunku unikając ich podwijania i krzyżowania

5. Sposób postępowania z bryłą korzeniową • Bryła korzeniowa z pojemnika , jest z reguły silnie przerośnięta korzeniami w zewnętrznej części, które ułożone są okrężnie i mocno przylegają do siebie. • Taki wzrost jest nienaturalny i utrzymuje się także po posadzeniu na miejsce stałe. • Musimy rozerwać tą strukturę tak aby stała się luźniejsza, a korzenie skierowane były prostopadle do osi pędu głównego.

6. Umieszczenie roślin w przygotowanym dołku • kilka centymetrów głębiej niż rosły w szkółce • zagęszczanie podłoża poprzez udeptywanie powinno odbywać się systematycznie od najgłębszych warstw, zwracając uwagę na korzenie • formujemy misę aby umożliwić podlewanie

7. Zabezpieczenie przed wyłamaniem • Paliki - trzy lub cztery. Dwa nie dają stabilnego utrzymania we wszystkich płaszczyznach. • Wysokość uzależniona od wielkości roślin. • Należy je wbijać lekko po skosie tak aby rozchodziły się u góry. • Głębokość ich umieszczenia powinna gwarantować stabilność całej konstrukcji. • Grubość słupków zależna jest od ich wysokości oraz przewidywanego okresu użytkowania.

8. Wiązanie • Używa się taśm a nie sznurka. • Ich usytuowanie względem słupków nie może być prostopadłe czy też po skosie w dół. • Takie wiązanie będzie powodowało „zawieszenie” drzew w powietrzu postępujące wraz z osiadaniem gruntu. • Lepiej taśmy skierować lekko w górę zabezpieczając w ten prosty sposób drzewa przed tym niekorzystnym zjawiskiem.

9. Zabiegi dodatkowe • zapewnienie dostatecznej ilości wody • automatyczne podlewanie • nowo posadzone drzewa systematycznie podlewać przez minimum dwa lata • zbilansowanie części nadziemnej z uszkodzonym systemem korzeniowym • silnie rosnące pędy należy skrócić nawet do 1/3 długości • stosowanie hydrożeli • ściółkowanie • przekompostowana kora, zrębki lub inny materiał organiczny • grubość 10 – 15 cm • co dwa - trzy lata – uzupełniać ubytki • maty z włókna kokosowego, celulozy lub innych sprasowanych materiałów

10. Przesadzanie dużych drzew • operacja wymagająca użycia ciężkiego sprzętu • najlepiej ją wykonać zimą kiedy grunt jest zmarznięty • zamrażanie bryły korzeniowej ciekłym azotem • nie stosuje się przesadzania dużych drzew w okresie wegetacji

11. Jakość drzew • Drzewa w szkółce wcześniej wielokrotnie przesadzane a ich korona formowana • gęsty, silnie rozwinięty system korzeniowy na niewielkiej przestrzeni • uformowana bardzo zwarta korona • drzewa o bardzo przypadkowym pochodzeniu • rok wcześniej przygotować do przesadzania podcinając korzenie oraz redukując część nadziemną • bezwzględnie pamiętać, że wykopując duże drzewo obcina się praktycznie wszystkie drobne korzenie pozostawiając krótkie, grube odcinki korzeni szkieletowych

12. Ułatwienie regeneracji uszkodzonych części systemu korzeniowego i korony drzewa • założenie odciągów mających stabilizować drzewo w pionie • stosuje się linki stalowe, wyposażone w pasy zabezpieczające otarciom kory, w ilości minimum trzech sztuk • należy kontrolować stopień ich napięcia korygując go w miarę potrzeby tak aby nie dochodziło do wrastania odciągów w pień

13. W części podziemnej należy ułożyć węże napowietrzające • Korzenie do wzrostu wymagają nie tylko wody i składników odżywczych lecz także powietrza • Proces rizogenezy możemy wspomagać także dostarczając do uszkodzonych korzeni egzogenne auksyny. • Wpływają one korzystnie na inicjację nowych korzeni przybyszowych wydatnie zwiększając ich liczbę • Wodę podawać także przez węże napowietrzające bezpośrednio do miejsca regeneracji korzeni

14. Warto także pomyśleć o mikoryzie • grzyby mikoryzowe, w większości specyficzne dla każdego gatunku, żyjąc w symbiozie z korzeniami drzew zwiększają kilkaset razy ich powierzchnię chłonną. • mają zdolność pobierania wody z miejsc niedostępnych nawet dla korzeni włośnikowych, • potrafią rozkładać trudno rozpuszczalne związki fosforu udostępniając je roślinom, • poprzez swoje wydzieliny potrafią zmieniać odczyn wokół systemu korzeniowego dostosowując go do wymogów swego gospodarza, • zapobiegają infekcjom grzybowym i bakteryjnym poprawiając zdrowotność drzew i krzewów

15. Kilka słów o nawożeniu • Nowo wysadzone drzewa mają niewielkie wymagania nawozowe. • Związane jest to głównie z uszkodzonym systemem korzeniowym. • Jednak po jego regeneracji korzystne jest stosowanie nawozów wieloskładnikowych. • Poprawia to kondycję drzew w dalszych latach uprawy. • Zawsze jednak powinno się najpierw zbadać glebę na zawartość składników mineralnych oraz określić zasolenie i pH.

16. Podsumowanie • Przystępując do planowania nasadzeń należy dokładnie określić wymagania jakościowe dla materiału roślinnego. • Zwracać szczególną uwagę na egzekwowanie norm jakościowych przy rozstrzyganiu przetargów. • Głównym kryterium przetargu powinna być jakość materiału roślinnego a nie jego cena. • Nie należy oszczędzać na zabiegach dodatkowych przy sadzeniu szczególnie dużych drzew. • Należy w kontraktach z wykonawcami zawrzeć punkt dotyczący minimum dwuletniej pielęgnacji nasadzeń. • Na bieżąco w czasie prac kontrolować prawidłowość ich wykonania. Powinien to robić wykwalifikowany inspektor nadzoru.

17. Cięcie drzew i krzewów ozdobnych Założenia ogólne

18. Zależność wysokości i średnicy koron od gęstości sadzenia

19. Czym jest cięcie i jakie są jego skutki? Cięcie jest zabiegiem pielęgnacyjnym, które trzeba prowadzić indywidualnie dla danego gatunku czy odmiany. Spotyka się także przeciwników cięcia kwestionujących jego użyteczność.

20. Cele cięcia • 1. Zachowanie roślin w dobrym zdrowiu • 2. Utrzymywanie formy (kształtu) roślin • 3. Uzyskanie maksymalnego efektu zdobniczego

21. Kiedy, co i jak ciąć?

22. Terminem cięcia, zwłaszcza tych roślin, które kwitną na tegorocznych przyrostach, jest zwykle wczesna wiosna (hortensja bukietowa, pięciornik krzewiasty, tawuła japońska, róże, wierzby, budleja Davida). U tych gatunków zdrowe pędy przycinamy silnie do ok. 20 cm nad ziemią.

23. Wycinamy poza tym wszystkie suche, chore, połamane, rosnące do środka krzewu pędy (jest to cięcie prześwietlające wykonywane dla wszystkich drzew i krzewów). Wiosną tniemy też krzewy ozdobne z liści i pędów (dereń biały, dereń rozłogowy) równie silnie jak poprzednie; Słabszego cięcia wymagają berberysy i śnieguliczki. Cięcie to powoduje zagęszczenie krzewu dzięki czemu uzyskujemy ładny pokrój.

24. Te krzewy, które kwitną wczesną wiosną na pędach wytworzonych w poprzednim okresie wegetacji jak forsycje, tawuły (biało kwitnące), jaśminowce, porzeczki, pigwowce, migdałki tniemy po kwitnieniu, usuwając około 1/3 długości pędu na których kwitły.

25. Po posadzeniu wszystkich młodych krzewów i drzewek wykonuje się cięcie formujące by nadać im odpowiedni kształt. W przypadku sadzenia jesiennego tniemy wczesną wiosną, a sadząc wiosną - tuż po posadzeniu. W obu przypadkach pędy krzewów przycinamy silnie nad 3 - 4 oczkiem nad ziemią.

26. Poprzez tego rodzaju cięcie utrzymujemy też żywopłoty formowane (ligustr, ałycza, berberys, pęcherznica). Od razu po posadzeniu w pierwszym roku wiosną mocno przycinamy wszystkie rośliny na 3-5 oczek, a w roku następnym w ciągu całego okresu wegetacji przynajmniej trzy razy przyciąć przyrosty do około 20 cm.

27. Drzewka natomiast formuje się w zależności od tego jaki typ korony chcemy uzyskać: owalną, stożkową czy też wrzecionową. Usuwa się wszystkie pędy do wysokości na której chcemy mieć pień (180-200 cm) i przycina pędy oraz przewodnik w celu rozkrzewienia.

28. Cięcie odmładzające służy odmłodzeniu starych drzew i krzewów poprzez radykalne prześwietlenie w jednym roku i skrócenie pozostałych pędów w roku następnym, a także zachowaniu kształtu niedużej korony u drzew poprzez skracanie i usuwanie konarów.

29. Cięcie regulujące nie zawsze jest konieczne, gdyż koryguje jedynie zbyt wyrośnięte pędy i dzikie odrosty zwane "wilkami" i przeprowadzane jest w miarę potrzeb. Jest to jedyne cięcie jakie stosujemy u roślin zimozielonych.

30. W przypadku iglaków cięcie nie jest zabiegiem systematycznie wykonywanym. Gatunki tworzące prosty pień (świerki, jodły, daglezje) jak i odmiany karłowe nigdy nie wymagają cięcia.

31. Jeśli jednak zakładamy żywopłoty z żywotników, cyprysików, jałowców czy modrzewi, ciąć możemy je bez obawy od wiosny do lata. Strzyżone w sierpniu mogą przemarzać zimą. Żywopłoty z cisa tniemy przez wiele lat, gdyż doskonale znoszą ten zabieg. Cięcie zawsze jest naruszeniem pewnej równowagi w roślinie, dlatego należy po każdym zabiegu dobrze rośliny podlać i nawieźć.

32. Warunki w jakich można wykonywać cięcia

33. Zimą można przycinać te drzewa i krzewy, które zrzuciły liście i przeszły w okres spoczynku.  Przycinać drzewa i krzewy można tylko wówczas, gdy nie ma dużego mrozu – w suche i słoneczne dni, bo mniejsza jest wtedy możliwość infekcji drewna i kory. Jeśli zima jest łagodna, już w styczniu można przycinać gatunki odporne na mróz. Jeśli jest sroga – z zabiegiem lepiej poczekać do marca.

34. Te rośliny tniemy latem Brzozy, grab, kasztanowce, klony, orzechy włoskie i wiązy tniemy pod koniec lata, gdy wzrost ich jest już bardzo wolny, bo rośliny szykują się do spoczynku. W drzewach tych soki zaczynają krążyć już pod koniec zimy i cięcie w tym okresie mogłoby się skończyć chorobą rośliny.

35. Tych roślin nie tniemy wcale Azalie, kaliny, ketmie, magnolie, oczary, perukowce, różaneczniki, sumaki, wawrzynki i złotokapy źle znoszą przycinanie. Jeśli to konieczne – przycinamy w marcu tylko chore lub uszkodzone gałęzie.

36. Zasady cięcia Młode pędy drzew i krzewów tniemy sekatorem tuż nad pąkiem, najlepiej skierowanym na zewnątrz rośliny. Wtedy nowa gałąź również wyrośnie na zewnątrz. Pędy i konary nie będą się plątać w środku korony, a dostęp do niej światła i powietrza będzie lepszy.

37. Grubsze gałęzie i konary drzew tniemy piłą tuż za obrączką, czyli zgrubieniem u nasady pnia, nie pozostawiając sęków i używając niewielkiej piłki. Gałęzie i konary należy przycinać etapami, w przeciwnym razie może zostać uszkodzona kora na pniu, a nawet rozdarte całe drzewo.

38. Najpierw przycinamy je około 20 cm za obrączką. Jeśli zaczęlibyśmy ciąć gałąź od góry, mogłaby się ona odłamać pod własnym ciężarem. Do cięcia pędów używaj jedynie czystych i ostrych narzędzi. Ma to ogromny wpływ na gojenie się ran – poszarpane lub zmiażdżone tkanki wolniej się zabliźniają.

39. Miejsce cięcia smaruje się środkiem zapobiegającym chorobom. Może to być maść z Funabenem lub lepiej preparat zwany niekiedy sztuczną korą (Lac Balsam, Eco Balsam). Po wyschnięciu tworzy on cienką błonę, przez którą przenika para wodna i powietrze (rana szybciej się zabliźnia), lecz nie przedostają się zarodniki grzybów wywołujących choroby drewna.

40. Ile kosztuje cięcie (pielęgnacja) lub wycinka drzew? Odpowiedź na to pytanie jest bardzo trudna, ponieważ pytający zakłada, że podobnie jak w sklepie bochenek chleba kosztuje 2.80 zł (to twierdzenie jest również nieprawdziwe). Przy ustalaniu ceny za pielęgnacje lub wycinkę drzewa musimy wziąć pod uwagę następujące czynniki: • średnica (nie obwód), • wysokość, • stopień trudności.

41. Przy pielęgnacji drzew wyróżniamy trzy stopnie trudności: 1.    PIERWSZY STOPIEŃ TRUDNOŚCI: Drzewo rosnące na środku działki, na placu lub inaczej rzecz ujmując szczere pole. Odcinane gałęzie, konary i pień (tudzież pnie) spadają swobodnie na ziemię, nie są one podwiązywane w celu opuszczenia.

42. 2.    DRUGI STOPIEŃ TRUDNOŚCI: Częściowe utrudnienie np. drzewo rośnie przy ulicy, w celu opuszczenia gałęzi-konarów należy zatrzymać ruch samochodów, pozostałą część zrzucamy na ziemie. Liczba opuszczanych gałęzi nie przekracza 50%.

43. 3.    TRZECI STOPIEŃ TRUDNOŚCI: Drzewo rośnie przy ulicy z drugiej strony przebiega linia energetyczna w tym przypadku 75%-100% jest opuszczane na ziemie. Powyższe stopnie trudności obowiązują zarówno przy pielęgnacji jak i przy wycince gdzie dodatkowo jest czwarty stopień trudności.

44. 4.    CZWARTY STOPIEŃ TRUDNOŚCI. Stosowany jest wyłącznie przy wycince. W tym przypadku całe drzewo łącznie z pniem opuszczane jest po kawałku (np.: cmentarz).

45. Zabezpieczanie na zimę gatunków wrażliwych

46. Gdy nastają chłodniejsze dni, szczególnego znaczenia nabiera ochrona roślin ogrodowych przed działaniem wiatrów i niskich temperatur - zwłaszcza gdy uprawiamy rośliny w strefie chłodniejszej niż strefa zalecana do ich uprawy. • Niektóre rośliny uprawiane w pojemnikach będą wymagały przeniesienia na okres zimy do zamkniętych pomieszczeń. • Roślin sadzonych w gruncie nie możemy jednak przenieść. • Poniżej najpopularniejsze sposoby chronienia roślin ogrodowych przed działaniem czynników zewnętrznych, takich jak wiatr i mróz.

47. Ochrona przed mrozem • Wiele roślin wymaga zabezpieczenia na okres zimowy przed wpływem niskich temperatur. Musimy zapobiec przemarznięciu roślin, a także często zabezpieczyć przed zamarznięciem również glebę wokół roślin. • Możemy to osiągnąć stosując różnego rodzaju materiały izolacyjne pochodzenia naturalnego, bądź gotowe materiały, zakupione w sklepie ogrodniczym.

48. Byliny, których część nadziemna zamiera, okrywamy ściółką, liśćmi, słomą, bądź gałązkami drzew iglastych. • Krzewy ozdobne, takie jak np. róże, zabezpieczamy poprzez kopczykowanie, czyli obsypanie nasad pędów kopczykami z ziemi. • W rejonach bardzo zimnych kopczyki dodatkowo możemy okryć słomą. • Młode drzewa i krzewy zabezpiecza się również poprzez owinięcie ich słomą, a następnie otoczenie jutą lub płótnem. • Słomę umieszczamy w przestrzeniach pomiędzy gałęziami, zaczynając od dołu. Po ułożeniu słomy, roślinę luźno otaczamy płótnem i związujemy sznurkiem. • Drzewka możemy również osłonić matami ze słomy lub bambusa.

49. Zapamiętaj... • Roślin nie wolno bezpośrednio owijać folią! Nieprzepuszczająca powietrza folia, powoduje zamieranie końców pędów, pękanie kory i sprzyja rozwojowi chorób grzybowych.

50. Do ochrony pojedynczych roślin niewielkich rozmiarów, możemy zastosować klosze. • Jako klosz może nam posłużyć wiadro lub karton. Lepiej jednak zakupić klosze wykonane z przezroczystego plastiku, dzięki czemu nie ograniczymy dostępu światła do rośliny. • Do ochrony grup roślin, np. na grządkach, możemy użyć tuneli foliowych. Tunele takie wykonujemy samodzielnie, rozpościerając folię na drucianych pałąkach. • Pamiętajmy o konieczności wietrzenia roślin - w ciągu dnia podnieśmy folię z jednego boku, aby zapewnić roślinom dostęp świeżego powietrza.