DANE INFORMACYJNE

2. DANE INFORMACYJNE Nazwa szkoły: ZS. Szkół w Kołczygłowach ID grupy: 96_71_MP_G2 Kompetencja: Matematyczno Przyrodnicza Temat projektowy: ``Moja droga do szkoły,, Semestr/rok szkolny: I/2010

3. Spis treści Pomiar czasu dawniej i dziś Wiek Wszechświata Strefy czasowe na świecie Pomiary długości dawniej i dziś Skale Prędkości kosmiczne Część doświadczalna – pomiary

4. Historia Zegarów Zegar wodny – pierwsze tysiąclecie p.n.e Zegar słoneczny – III wiek p.n.e. Klepsydra – III wiek p.n.e. Zegar wahadłowy – XVI wiek Zegar / zegarek – XX wiek Zegar elektroniczny – XXI wiek

5. Pierwszy zegar wodny W połowie I tysiąclecia p.n.e. zegar wodny pojawił się w krajach położonych na wybrzeżu Morza Śródziemnego, najpierw w Grecji, gdzie rozpowszechnił się pod nazwą klepsydry. Rzymianie przejęli zegary wodne od Greków około 160 lat p.n.e. Używali ich w sądach, na zebraniach publicznych do wyznaczania odcinków czasu przeznaczonych na przemówienia, ćwiczenia wojskowe itp.

6. Gnomony Najprostszym typem zegara słonecznego były, tzw. gnomony. Były to pionowe kamienne słupy, wznoszone na płaskim, równinnym terenie. Cień słupów, wędrujący w ciągu dnia po powierzchni ziemi, spełniał rolę wskazówek zegarów współczesnych. Wadą gnomonów, jak i zegarów słonecznych była mała dokładność oraz przydatność ograniczona tylko do okresów dziennych i bezchmurnego nieba, w innym okresie zegar był bezużyteczny.

7. Zegary Wahadłowe Stworzono bardzo wiele rodzajów zegarów wahadłowych. Były mniejsze i większe, duże i małe, ale każdy spełniał powierzone mu zadanie, mierzył czas. Za wynalazcę zegara mechanicznego uchodzi Chińczyk Liang Lingzan (724)

8. Zegar Zegar – to przyrząd służący do mierzenia czasu. W starożytności używano głównie zegarów słonecznych i klepsydr piaskowych lub wodnych. Stosowano również zegary ogniowe, które mierzyły czas długością spalającego się knota lub ilością wypalonej oliwy.

9. Zegar Elektroniczny • Zegar elektroniczny to urządzenie elektroniczne, które wyświetla czas w sposób cyfrowy w przeciwieństwie do zegarów analogowych, w których użyte są wskazówki.

10. Zegar biologiczny człowieka Każdy człowiek posiada swój "osobisty" zegar biologicznych, który zajmuje się sterowaniem jego organizmu. Posiadanie prawidłowej wiedzy, o tym jak funkcjonuje nasze ciało na przestrzeni 24h, pozwoli nam osiągnąć stan zdrowszego i lepszego życia. Niestety u każdego z nas zegar biologiczny odmierza czas nieco inaczej, mało tego zwykle godziny dosłownie nie pokrywa się z czasem wskazywanym przez nasze zegarki. Mimo wszystko, warto zapoznać się z poniższymi wskazówkami, aby wspomóc prace, usprawnić pamięć, pozbyć się kłopotów ze snem i wzmocnić naszą odporność

11. Wiek wszechświata i ziemi Wszechświat istnieje dopiero od 10 18 sekund

12. Czy można zatrzymać czas? Tak można ,mówił juz o tym Einstein w swojej teorii względności. Z obliczeń jakie przeprowadził wynika ,że czas zwalnia gdy podróżuje się z bardzo dużą prędkością, bliską prędkości światła i szybszą. By to potwierdzić wykonano doświadczenie przy pomocy dwóch zegarów. Jeden umieszczono w concordzie a drugi pozostał na Ziemi. Zegar w samolocie wskazywał na wolniejszy upływ czasu. Doświadczenie to dowiodło ,że czas jest elastyczny i jak sugerował Albert Einstein można przyśpieszać i zwalniać jego bieg.

13. Pomiary długość dawniej i dziś

14. ŁOKIEĆ STOPA POSTAW MILA ŁAN KORZEC KWARTA PALEC DAWNE JEDNOSTKI DŁUGOŚCI

15. ŁOKIEĆ 1 łokieć = 2 stopy, 4 ćwierci, 24 cale W dawnej Rzeczypospolitej stosowano wiele rozmaitych miar i wag. ”Łokieć” był podstawową, dawną miarą długości, wynoszącą 576 milimetrów. Kaliskie łokcie służące do pomiarów gruntu (w „pomierze ziemnej”) były zróżnicowane w zależności od sposobu zastosowania. W dokumencie wyróżniono i opisano trzy ich rodzaje: „kupieckie”, „prętowe” i „ziemne”. Powrót

16. STOPA • 1 stopa = 22 centymetry stopy : guz piętowy po stronie podeszwowej koniec opuszki najdłuższego palca • Powrót

17. POSTAW • Postaw - jednostka długości służąca do mierzenia tkanin; miał różną długość - od 27 do 62 łokci; w XIX w. wielkość postawu wahała się od 12 do 64 łokci, średnio zaś wynosiła 32 łokcie. • Powrót

18. MILA • Mila - jednostka długości używana w staropolskim systemie drogowym miar; w XVII w. mila mała wynosiła ok. 6250 m, mila średnia ok. 7030 m i mila wielka ok. 7810 m • Powrót

19. ŁAN • Łan - włóka, jednostka miary ziemi uprawnej, podstawa do określania wymiaru czynszów i pańszczyzny; łan wynosił ok. 30 morgów. Mórg (morga) staropolski wynosił ok. 1/2 ha. • Powrót

20. KORZEC • Korzec - miara pojemności ciał sypkich. Korzec dzielił się na 4 ćwiertnie, 16 (lub 12) korczyków i 32 (lub 24) miary albo też na 2 korczyki, 8 - 12 miarek, 32 garnce. W XIV-XVIII w. znajdowało się w użyciu blisko 300 k. lokalnych. Według miary lokalnej (kaliskiej) korzec liczył 28 garncy, tj. 2 wiertele. • Powrót

21. KWARTA • Kwarta - miara pojemności ciał sypkich i płynów, głównie zbóż, wina i piwa; stanowiła 1/4 garnca, dzieliła się na 4 kwaterki. Kwarta staropolska zawierała 0,94 1 (1784 r.). • Powrót

22. PALEC • palec (cal) - miara zwana calem równa szerokości ośmiu ziaren jęczmienia

23. Pomiary długości dziś Jednostki długości: • -mm (milimetr) • -cm (centymetr) • -m (metr) • -km (kilometr) • -dm (decymetr) • -mi (mila lądowa-angielska) • -nmi (mila morska) • Przyrządy pomiarowe

24. Milimetr • Milimetr (symbol: mm) – podwielokrotność metra, podstawowej jednostki długości w układzie SI. Jeden milimetr równa się 10−3 m. W notacji naukowej można go zapisać jako 1 E-3 m oznaczający 0,001 × 1 m. • POWRÓT

25. Centymetr • Centymetr (symbol: cm) – jednostka długości, podwielokrotność metra, równa 10−2 m. Centymetr jest jednostką podstawową w układzie jednostek miar CGS (centymetr gram sekunda). W notacji naukowej można go zapisać jako 1 E-2 m, czyli 1 · 10-2 m. • Centymetr jest powszechnie używaną jednostką długości. • POWR ÓT

26. Metr • Metr to jednostka podstawowa długości w układach: SI, MKS, MKSA, MTS, oznaczenie m. Metr został zdefiniowany 26 marca 1791 roku we Francji w celu ujednolicenia jednostek odległości [1]. W myśl definicji zatwierdzonej przez XVII Generalną Konferencję Miar i Wag w 1983 jest to odległość, jaką pokonuje światło w próżni w czasie 1/299 792 458 s. • POWRÓT

27. Kilometr • Kilometr (symbol: km) – powszechnie stosowana wielokrotność metra, podstawowej jednostki długości w układzie SI. Dokładniej, kilometr to 1000 metrów. Stowarzyszona i dość często używana jednostka powierzchni to kilometr kwadratowy (symbol: km²), a objętości – kilometr sześcienny (symbol: km³). • POWRÓT

28. Decymetr • Decymetr (symbol: dm) – podwielokrotność metra, podstawowej jednostki długości w układzie SI. Jeden decymetr równa się 10 centymetrom (0,1 metra). W notacji naukowej można go zapisać jako 1 E-1 m oznaczający 0,1 × 1 m. • Nie jest powszechnie używany jako jednostka odległości. Decymetrów używa się w geodezji do skalowania łat niwelacyjnych. • POWTÓT

29. Mila Angielska • Mila angielska (mila anglosaska, land mile, statute mile) – pozaukładowa jednostka odległości stosowana w krajach anglosaskich. • 1 mila angielska = 1760 jardów = 5280 stóp = 8 furlongów = 1609,344 metry • POWRÓT

30. Mila morska • Z Wikipedii, wolnej encyklopedii • Skocz do: nawigacji, szukaj • Mila morska (NM[1], nautical mile – NM, International Nautical Mile – INM) – jest jednostką odległości stosowaną w nawigacji morskiej. Jest to długość łuku południka ziemskiego odpowiadająca jednej minucie kątowej koła wielkiego. W rzeczywistości ze względu na kształt kuli ziemskiej (Geoida) długość łuku 1 minuty kątowej jest różna w zależności od szerokości geograficznej, dlatego umownie przyjęto długość uśrednioną. • Dodatkowo niektóre państwa stosują własną wartość dla mili morskiej: • W.Brytania - 1853,18 m • Dania - 1851,85 m • Holandia - 1851,85 m • USA - 1853,248 m • Portugalia - 1850,00 m • Japonia - 1853,18 m • POWRÓT

31. Urządzenia pomiary długości Najczęściej do pomiarów długości używamy miarę, linijka, suwmiarka, taśma miericza POWRÓT

32. Strefy czasowe na świecie

33. Strefy czasoweCzas miejscowy - dobowa rachuba czasu, która zawiązana jest z lokalnym południkiem miejsca obserwacji wzdłuż, którego na całej jego długości jest ten sam czas. Jako średnią dobę słoneczną określa się poprzez czas w jakim położeniu jest Słońca. Czas ten dzieli się na 24 godziny. W każdym momencie na Ziemi na każdej długości geograficznej jest inny czas miejscowy, który różni się o 4 min od siebie.

34. Strefy czasowe

35. Skale

36. Strefa czasowa Wytyczony obszar powierzchni Ziemi o szerokości 15° długości geograficznej, rozciągający się południkowo między biegunami, w którym urzędowo obowiązuje jednakowy czas (czas strefowy). Jest on czasem słonecznym średnim środkowego południka tej strefy, który różni się o całkowitą liczbę godzin od czasu uniwersalnego.

37. Skala logarytmiczna Skala logarytmiczna – rodzaj skali pomiarowej, w której mierzona wartość wielkości fizycznej jest przekształcana za pomocą logarytmu. Wartości na skali logarytmicznej są zawsze bezwymiarowe, to jest albo podawane w odniesieniu do pewnej jednostki, albo będące logarytmami wielkości niemianowanych. Skala musi również mieć zdefiniowaną używaną podstawę logarytmu.Zgodnie z właściwościami logarytmu, skala logarytmiczna może być używana jedynie do odwzorowania wielkości dodatnich. Najczęściej używa się logarytmów dziesiętnych oraz logarytmów naturalnych tj. o podstawach równych odpowiednio 10 i e.Przy odwzorowaniu wielkości w skali logarytmicznej, używane są często specyficzne jednostki miary, właściwe dla danej dziedziny, Np. Bele (B) i decybele (dB) w elektronice i przetwarzaniu sygnałów czy Nepery w akustyce.

38. Skala logarytmiczna przykłady: Skale logarytmiczne są szeroko stosowane w nauce i technice dla odwzorowania wielkości, które przyjmują wartości z szerokiego zakresu liczb. Przykłady skal logarytmicznych: Skala Richtera - do określania amplitudy drgań wstrząsów sejsmicznych. Skala decybelowa - do określania poziomu wielkości elektrycznych i akustycznych. Skala pH - do określania kwasowości i zasadowości wodnych roztworów związków chemicznych. Interwały w muzyce. Skala entropii w termodynamice. Skala Krumbeina - dla określania wielkości ziaren w geologii. Skala wielkości gwiazdowych. Należy zaznaczyć, że skala logarytmiczna jest w pewnych zastosowaniach skalą naturalną, ze względu na to, że zmysły reagują na bodźce w sposób logarytmiczny, a nie liniowy (patrz: Prawo Webera-Fechnera).

39. Skala liniowa Skala liniowa – rodzaj skali pomiarowej, w której wielkości fizyczne są przekształcone za pomocą funkcji liniowej. Wartości na skali liniowej mogą być bezwymiarowe lub mianowane. W odróżnieniu od skali logarytmicznej, skala liniowa może być używana zarówno do odwzorowania wielkości dodatnich, jak i ujemnych. Skala liniowa jest, obok logarytmicznej, najczęściej stosowaną skalą na wykresach.

40. Skale w matematyce W tym dziale naszej prezentacji zostaną pokazane różne matematyczne skale. Takie jak skala mapy, skala pomiarowa itp.

41. Skala Mapy Skala mapy (czasem używany jest również termin podziałka mapy) - stosunek wielkości modelu Ziemi dla jakiego opracowano odwzorowanie kartograficzne danej mapy do rzeczywistej wielkości Ziemi.

42. Skala przedziałowa/interwałowa (interval, additive scale) Składa się z symboli, których pary obrazują różnice między przedmiotami, wyrażone w jednostkach miary. Punkt zerowy zwykle jest umowny (Np. temperatura topnienia lodu w skali temperatur Celsjusza).

43. Skala nominalna(nominal scale) Najprostsza skala pomiarowa. Jest systemem notacyjnym, pozwalającym na identyfikację, klasyfikowanie i nazywanie poczynionych przez badacza obserwacji. Pozwala na rozróżnianie jakości. Odzwierciedla symbole wskazujące przynależność przedmiotów do pewnych klas jakościowych wyrażonych słownie za pomocą nazw i symboli Np. liter lub numerycznie, tj. za pomocą liczb.Jest skalą obejmującą zmienne jakościowe.

44. Prędkość kosmiczna Prędkość ta przy powierzchni Ziemi wynosi ok. 42 km/s, lecz wobec jej ruchu obiegowego wokół Słońca wystarczy przy starcie z  jej powierzchni w  kierunku zgodnym z  tym ruchem nadać obiektowi prędkość 16,7 km/s, by opuścił on Układ Słoneczny. W okolicach Słońca (Układu Słonecznego) prędkość ta wynosi ok. 350 km/s, lecz, wykorzystując fakt ruchu Słońca dookoła środka Galaktyki, wystarczy obiektowi nadać prędkość tylko około 130 km/s w kierunku zgodnym z  kierunkiem ruchu obiegowego Słońca względem centrum Galaktyki, by mógł on ją opuścić.

45. Prędkość kosmiczna Na wysokości ponad 100 km w tej wysokości prędkość kołowa jest nieco mniejsza wynosi 7,8 km/s. Zwykle podaje się wartość pierwszej prędkości kosmicznej odpowiadającą oddaleniu od środka masy, równemu średniemu promieniowi danego ciała niebieskiego. Za wartość charakteryzującą drugą prędkość kosmiczną przyjmuje się wartość odpowiadającą oddaleniu od środka ciała przyciągającego, równemu jego średniemu promieniowi. Dla Ziemi - tuż przy jej powierzchni - druga prędkość kosmiczna wynosi 11,2 km/s.

46. Prędkość cząsteczki wodoru w Słońcu Słońce jest kulą gazową składającą się z wodoru (73%). Prędkość ucieczki ze Słońca wynosi 617·10 do potęgi 3 m/s.

47. Prędkość meteorytu W Układzie Słonecznym, oprócz planet i ich księżyców, krąży wiele drobniejszych obiektów, które obiegają Słońce po własnych orbitach. Orbity te niejednokrotnie przecinają się z orbitami masywniejszych ciał. Często takie stosunkowo niewielkie, w porównaniu z masą Ziemi, bryłki materii wpadają w jej pole grawitacyjne. Wlatując z dużymi prędkościami, od 11,2 km/s do około 70 km/s, w ziemską atmosferę, ulegają znacznemu rozgrzaniu. Wokół takiej pędzącej skały następuje jonizacja i wzbudzenie atomów powietrza. Wzbudzone atomy natychmiast wypromieniowują uzyskaną energię.

48. Ruch obrotowy Ziemi Czas jednego obrotu względem odległych gwiazd wynosi 23 godziny 56 minut i 4 sekundy i okres ten nazywa się dobą gwiazdową. Na równiku prędkość wywołana obrotem Ziemi wynosi około 1674,4 km/h,[1] bieguny natomiast pozostają w miejscu. Tam gdzie na powierzchnię Ziemi padają promienie słoneczne, panuje dzień, na pozostałym obszarze panuje noc, ruch obrotowy Ziemi jest przyczyną zmiany dnia i nocy. W jedną godzinę Ziemia obraca się w przybliżeniu o 15° a w cztery minuty o 1°.

49. Prędkości w przyrodzie i technice

50. Prędkość przyrostu drzewa Z rysunku wynika że średnio szybkość przyrostu drzewa wynosi: Sosna (80 lat-35 m), czyli ( 0,43m/rok). Buk (90lat-27m), czyli (3,33m/rok). Jesion (100lat-27m), czyli (0,27m/rok).