Kompetencje rodziny zastępczej w przygotowaniu dziecka do zmiany sytuacji życiowej

1. Kompetencje rodziny zastępczej w przygotowaniu dziecka do zmiany sytuacji życiowej Elżbieta Trubiłowicz Specjalistyczna Poradnia dla Rodzin MOPR Lublin, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

2. Art. 33. Piecza zastępcza zapewnia: • 1) pracę z rodziną umożliwiającą powrót dziecka do rodziny lub gdy jest to niemożliwe – dążenie do przysposobienia dziecka; • 2) przygotowanie dziecka do: • a) godnego, samodzielnego i odpowiedzialnego życia, • b) pokonywania trudności życiowych zgodnie z zasadami etyki, • c) nawiązywania i podtrzymywania bliskich, osobistych i społecznie akceptowanych kontaktów z rodziną i rówieśnikami, w celu łagodzenia skutków doświadczania straty i separacji oraz zdobywania umiejętności społecznych; • 3) zaspokojenie potrzeb emocjonalnych dzieci, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb bytowych, zdrowotnych, edukacyjnych i kulturalno-rekreacyj-nych.

3. Art. 40 Rodzina zastępcza oraz rodzinny dom dziecka zapewniają dziecku całodobową opiekę i wychowanie a w szczególności • 1) traktują dziecko w sposób sprzyjający poczuciu godności i wartości osobowej; • 2) zapewniają dostęp do przysługujących świadczeń zdrowotnych; • 3) zapewniają kształcenie, wyrównywanie braków rozwojowych i szkolnych; • 4) zapewniają rozwój uzdolnień i zainteresowań; • 5) zaspokajają jego potrzeby emocjonalne, bytowe, rozwojowe, społeczne oraz religijne; • 6) zapewniają ochronę przed arbitralną lub bezprawną ingerencją w życie prywatne dziecka; • 7) umożliwiają kontakt z rodzicami i innymi osobami bliskimi, chyba że sąd postanowi inaczej.

5. Trauma • prosta- jednokrotna ekspozycja na traumę • złożona - wielokrotna ekspozycja na traumę • indywidualna – wypadek komunikacyjny • gwałt, kazirodztwo (70% PTSD) • nagła śmierć bliskiego masowa –klęska żywiołowa (20% - PTSD) • skażenie - obóz jeniecki

6. Trauma odrzucenia • indywidualna przemoc • utrata najbliższych (sieroctwo lub brak poczucia wsparcia) • deprywacja emocjonalna (odrzucenie emocjonalne przez rodziców)

7. Typ przywiązania • 1. bezpieczne- matki troskliwe, nienarzucające lecz dostrojone do dzieci, wrażliwe, akceptujące, gotowe raczej do współpracy niż kontroli, uważne • 2. unikowe – dziecko reaguje na matkę pozorną obojętnością, jest pełne rezygnacji – matki są odrzucające, szorstkie, niechętne

8. Przywiązanie cd. • 3. ambiwalentne - matki są nieprzewidywalne, mało wrażliwe, choć nie odrzucające, zniechęcają dzieci do autonomii, są niekonsekwentne (Ainsworth i in. 1978) • 4. zdezorganizowana – zachowania matek są sprzeczne ,niezdecydowane, matka jednocześnie jest bezpieczna i zagraża, matka boi się i przeraża (Main, Hesse. 1992)

9. Skutki u dzieci • 1. bezpieczna więź – dzieci z wysoką samooceną, zdrowe emocjonalnie, prężne, kompetentne społecznie, elastyczność • 2. unikowa więź – postrzegane jako naburmuszone i aroganckie, pełne buntu, często przemocowe, psychopatologia obsesyjnych, narcystyczne i shizoidalne • 3. ambiwalentna więź – postrzegane jako infantylne, często nadmiernie lgnące, są czasem ofiarami przemocy rówieśniczej • 4. zdezorganizowana więź - częste psychopatologie np. borderlain

10. NIEPEWNOŚĆ POCZUCIE WINY OBNIŻONE POCZUCIE WŁASNEJ WARTOŚCI KONFLIKT LOJALNOŚCI POSZUKIWANIE TOŻSAMOŚCI

11. niepewność

12. Poczucie winy

13. OBNIŻONE POCZUCIE WŁASNEJ WARTOŚCI

14. Konflikt lojalności

15. Poszukiwanie tożsamości

16. Problemy w regulacji emocji • Zagrożenie wywołuje nadmierne - pobudzenie (niepokój, rozdrażnienie, agresja, panika) - zamrożenie (odrętwienie, odpłynięcie, zaburzenia uwagi, pamięci,

17. Pomoc • I. Bezpieczeństwo • fizyczne – brak zagrożeń, • zdrowotne – diagnoza i leczenie np. PTSD, • emocjonalne – zrozumienie mechanizmów zachowań przez otoczenie • II. Budowanie więzi dziecko – opiekun • III. Kształtowanie autoregulacji fizjologicznej i emocjonalnej • IV. Kształtowanie kompetencji społecznych • V. Psychoterapia traumy (Drozdowski, 2011)

18. Identyfikacja • Identyfikacja podstawową strategią rozwoju. • „Identyfikacja jest strategią obronną po traumie stosowaną po to by np. zaprzeczyć bolesnym uczuciom straty i porzucenia, uniezależnić się od obiektu lub traumatycznego przeżycia, poradzić sobie z lękiem lub pozbyć się poczucia winy i wstydu”(Srinath,2010) • Procesy identyfikacyjne są zawsze złożone, po traumie są szczególnie skomplikowane. • Obiekty pozytywnej identyfikacji ????

19. W zdrowej rodzinie rodzice są po to by zaspakajać potrzeby dzieci. W niezdrowej rodzinie dzieci są po to, żeby zaspakajać potrzeby rodziców. (Wirginia Satir, 2000)