TLA223 TIBBİ MİKROBİYOLOJİ III

1. TLA223 TIBBİ MİKROBİYOLOJİ III Öğr. Gör. Eda GÜNEŞ

3. 1. HAFTA GRAM POZİTİF KOKLAR

4. Hücre duvarının moleküler özelliklerine göre bakteriler: koklar, basiller,spiraller olmak zere ayrılırken; gram boyasına göre ayrımda ise gr pozitif (mor renkte görülen), gr negatif (pembe renkte) olarak ikiye ayrılır. • Boyanma özellikleri mikroorganizmanın ayrılarak tedavisinde kullanılacak ilacın seçimi için önem arz eder. • Başlıca gr pozitif koklar tablo 1.de verilmiştir.

8. Stafİlokoklar • Hareketsiz, sporsuz, kuruluğa ve yüksek tuz konsantrasyonuna dayanıklı, doğada yaygın olarak bulunan fakültatifanaerop mikroorganizmalardır. • İnsanda başlıca; deri, nazofarinks, burun, vagen, rektumda yaygın kolonizasyon gösterir. • İnsandan en sık izole edilen enfeksiyon etkenlerindendir. • Direk temas, hava yoluyla bulaşabilir. • Kanlı agar gibi basit besiyerlerinde18-24 saat içinde beyaz veya altın sarısı pigmentli S tipi koloniler oluşturrlar. • Kanlı agarda kolonileri beta hemlitik veya nonhemolitik olabilir, ancak alfa hemolitik oluşturmazlar. • Katalaz enzimi üretmeleri bu bakterileri katalaz üretmeyen streptokoklardan ayırır. • Koagulaz enzimi üremeleri de kendi içlerinde koagulaz pozitif (S. aureus) ve koagulaz negatif (S. epidermidis ve S. saprophyticus) olarak ayrılmalarını saglar.

10. Staphylococcusaureus • Bu bakteriler daha önceden kolonize olmaları veya taşıyıcı el kolonizasyonu sayesinde hasta kaynaklı veya sağlık personelinden burun taşıyıcılığı ile gerçekleşir. • Bakterinin virülans faktörleri ve konak savunması arasındaki ilişki sonucu enfeksiyonlara neden olur. • İçerdiği çeşitli virülans faktörleri ile stafilakoklar arasında en patojenidir. Enfeksiyonları: • İnvazif enfeksiyonları sonucu oluşan hastalıklar (deri enfeksiyonları, bakteriyemi, endokardit, pnömoni, osteomiyelit, enfetif artrit) • Enfeksiyon olmadan toksininin neden olduğu hastalıklar (toksik şok sendromu-ekzotoksin ile, besin zehirlenmesi-enterotoksin ile, haşlanmış deri sendromu- epidermolitik toksin)

11. Staphylococcus aureus

12. Laboratuar tanısı • Şüpheli örnekten izole edilen bir bakterinin tanımlanabilmesi için; • sıklıkla üzüm salkımına benzer gram pozitif kokların görülmesi, • Katalaz, • Koagulaz enzimlerinin tespiti • Kanlı garada altın sarısı pigment oluşturması • Beta hemoliz yapması * Hazır kit, otomatizer sistemler ve moleküler yöntemler de kullanılmaktadır.

13. S. aureus mannitol tuzlu agarda

14. Tedavi • Kendini sınırlayan lokalize bakterinin çoğunda antibiyotiğe gerek yoktur. • Şiddetli enfeksiyonların lokalize lezyonlar insizyon ve drenajı ile sisitemik antibiyotik uygulaması gerekir. • Günümüzde çoğu Staphylococcusaureussuşu (%95) penisilinaz (beta laktamaz) üretimi ile penisilin G’ye dirençlidir. Ayrıca bir kısım suştametisilin dirençli hale gelişmiştir (MRSA).Nadir olarak glikopeptid antibiyotiklere yüksek dirençli tipler de bulunmaktadır. • Son yıllarda protein ribozom inhibitörleri kullanılmaktadır.

15. Staphyococcus antibiyogramı

16. Korunma • Korunma amacı ile etkin bir aşı yoktur. • El yıkamak ve enfeksiyonun kontrolünün temel presiplerine uymak en etkili korunma yöntemidir. • Yeni doğan, yoğun bakım, nöroloji, beyin cerrahi ve hemodiyaliz servislerinde MRSA suşlarının kolonizasyonuna engel olunmalıdır. • Kolonizasonun kaldırılmasında en sık ilaç uygulanan mupirosindir.

17. S. epidermidis • Koagülaz negatif stafilakoklar içinde en sık rastlananıdır. • Deri florasında en sık bulunurlar ve flora üyesi oldukları için enfeksiyon yerinden alınan alınan örneklerde sıklıkla kontaminan olarak bulunur. • Vücutta bulunan yabancı cisimler S. epidermidis’inürettikleipolisakkari yapıdaki biyofilm tabakasının kolayca tutunmasını sağlarlar. • Bakteriyem, damar içi kataterenfeksionları, peritonit oluştura bilirler. • Tanısını koymak oldukça güçtür.

18. S.epidermidis

19. Laboratuar tanısı Örnekten izole edilen bir suşun tanımlanabilmesi için; • Gram pozitif kokların görülmesi, • Katalaz pozitif, • Koagulaz negatif • Kanlı agarda tebeşir beyazı renginde pigment *Hazır kit, otomatizer sistemler ve moleküler yöntemler de kullanılmaktadır.

20. Tedavi • Bu suşlarda da metisilin direnç saptanmıştır (MRSE). • Beta lakam grubu antibiyotikler etkisizdir. Korunma • Vücutta bulunan yabanı cisimler üzerinde kolonizasyonu engellenmelidir.

21. sarı S.aureus ve beyaz S.epidermidis kolonisi

22. S. saprophyticus • Ürolojik sistem epitel dokularına tutunma eğilimi fazla, diğer sistem doku ve hücrelerine yapışma özelliği daha düşüktür. • Stafilakoklar arasında en azla idrar yolu enfeksiyonu oluşturan türdür. • Üreaz enzimi üretir, bu özelliği mesane mukozasına tutunmasını kolaylaştırır. • Sistitin sık rastlanan etkenidir. • Koagulaz negatif, novobiosin’e dirençlidir. • Tedavisinde penisilin G kullanılır.

23. Streptokoklar • Hareketsi, sporsuz, dış ortam koşulları ve kuruluğa dayanıklı, aynı eksen üzerinde bölünerek ikisi bir arada veya sıvı ortamda üretildiklerinde zincir şeklinde, çoğu fakültatif anaerop mikrorganizmalardır. • Katalaz negatiftirler. • Bir kısmı normal flora üyesi,bir kısmı saprofit ve bir kısmı insan için önemli patojendir. • Kanlı agarda koloni etrafında hemolitik farklılıklar oluştururlar. • Alfa hemolitikler (eritrositlerin hemoglobinini etkileyerek yeşilimsi zon), beta hemolitikler 8eritrositlerin tümünü eriterek şeffaf zon), gama hemolitik (non- hemoliz oluşturmayanlar) olarak ayrılırlar. • Hücre duvarındaki gruba özgü antijenler (C karbonhidrat) farklılığına dayanarak serolojik gruplarına göre de sınıflandırılırlar.

27. Streptococcuspyogenes • A grubu beta hemolitiktir. • Boğaz, deride kolonize olur. • Akut faranjit, deri ve sistemik enfeksiyonlar, akut romatizmal ateş (ARA), akut glomerulonefit (AGN), kızıl, impetigo, erizipel (yılancık), sellülit, nekrotizan fasiit. • Streptolizin O (SO- oksijene duyarlıdır, kolesterol varlığında inhibe olur, insan için imunojendir ve O antikorlarının oluşumuna sebep olur –ASO- titresinin yüksek olması 3-4 afta içinde geçirilmiş faringeal enfeksiyonu gösterir. Deri enfeksiyonlarında ASO yükselmez) ve streptolizi S (SS-oksijene dayanıklıdır, antijen özellik göstermez,solunum yoluyla bulaşır, virülans faktörü olan M proteini taşır, fagositoza ve intraselüler olarak ödürmeye direçlidirler, M proteini taşımayanlar hastalık yapmazlar) iki farklı hemolizin üretirler.

28. Laboratuar tanısı • Farenjit dışındaki hastalıklarda; • Gram boya ile lökositler ve zincir yapmış gr + koklar • Üst Solunum yolu ve ağız florasında birçok streptokok olmasından dolayı gr boyaması yapılmaz. • Spesifik antjenlerin saptanması • Kanlı agarda beta hemoliz zonu • Basitrasine duyarlı e trimetoprim-sulfametoksazole dirençli • Serolojik tanıda ASO ve deride enfeksiyon sonrası ükselen anti-Dnaz B antikor tarama testi • Kızılda döküntüleri solduran Schultz carlton reaksiyonu ve kızılgeçirip geçirmediğini saptayan Dick testi

29. Tedavi • Penisilin G • Alerjisi olanlarda alternatif antibiyotik eritromisindir. Korunma • İzolasyon • Havalandırma • Temizli ve hijyen kurallarına uyma

30. S. pneumoniae • Genellikle pnömoni olarak adlandırılır. • Birbirlerine bakan yüzeyleri düz, diğer uçları sivri, mum alevi yada lanset görünümlü, ikili bazen tek veya kısa zincir halindedir. • Katalaz -, hareketsiz, sporsuz, kapsülldür. • Fakültatif anaerop, %5-102u CO2’li ortamda üremeleri artar. • Kanlı agarda renksiz, küçük yuvarlak, mukoid kolonileri alfa hemoliz yapar. Bazen beta hemolizde yapabilir. • Koloniler bekletilirse orta bölümü çukurlaşır. • Kapsül önemli bir virülens faktörü olup al tiplendirmede rol oynar. • Nazofarinksin normal florasında bulunurken üst-alt solunum yolu epitelinde hasarla hastalık yapar. • Solunum yolu viral enfeksiyonundan sonra hastalık etmenidir • Öksürükle ve yakın temasla kalabalık yaşam koşullarında risk oluştururlar. • Taşıyıcılık: mevsim, çevre şartı ve yaşa öre değişir. • Yeni doğanlar, 2 yaşına kadar bebekler, 65 yaş üstü yaşlılar, orak hücreli anemi hastaları ve dalağı alınmış olanlar risk grubundadır. • Menenjit, akut bateriyel pnömoni, otitis media..vb. hastalıklara neden olur.

31. Laboratuar tanısı • Boyama ile lanset görünümlü kapsüllü gr + diplokokların görülmesi, • Hemoglobini parçalayarak Yeşil pigmentli pnömolizin üretir (kanlı agarda yeşil zonlu koloni) • Çukulataagarda koloni etrafında sarı-yeşil zon • Katalaz -, • alfa hemoliz, • Optokin duyarlılığı • Safra tuzlarında erime özelliği • Kapsül şişme veya Quellung reaksiyonu (antikorun kapsüle bağlanarak mikropesipitasyonla kapsülün kırıcılığını değiştirip şişkin görünesi)

32. Tedavi • Beta laktam antibiyotiklere duyarlı • Penisiline direnç gösteri bakteriden diğerine aktarabilen • MİK önemli olup 3.kuşak sefalosporinler ve vankomisin Korunma • Aşılama (polisakkarit karışım içeren pneumo-23 *2 yaş altı çocuklarda etkili değildir, taşıyıcı protein taşıyan Prevnar * çocuklara uygulanmaktadır )

33. S. agalactiae • B grubu olarak bilinir • Rektum ve vagen florasında bulunur. • Anneden bebeğe geçerek neonatal enfeksiyonlara neden olur,diabet, karaciğer yetmezliği, steroid kullanımı enfeksiyona yatkınlığa zemin hazırlar. • Yeni doğan enfeksiyonları, genital sistem enf., deri yumuşak dok enf., kemik eklem enf., menenjit…vb.

34. Laboratuar tanısı • Kan, beyin, omurilik sıvısı, idrar gibi steril örneklerde izolasyon ve enf. Tanısı. • Vajinal ve rektal sürüntüler selektif besiyerine ekilerek koyun kanlı agarda gri beyaz koloni etrafındadar bir beta hemoliz zonu • Gr + kok • Katalaz – • CAMP testi + • Basitrasin ve trimetoprim-sulfametoksazole dirençlidir.

35. Tedavi • Penisilin G • Allerjisi olanlarda glikopeptidler Korunma • Doğumdan en az 4 saat önce yüksek doz penisilin/ampisilin • Kapsüler aşılar

36. Enterokoklar • D grubu antiserumla reaksiyon verebilen C karbonhidrat içerirler. • Tek, çift veya kısa zincir halinde gr +koklardır. • Kanlı agarda alfa hemoliz, non hemolitik, nadiren beta hemoliz oluşturur. • Dış ortam koşullarına, fiziksel kimyasal etkenlere dayanıklıdır. • Esas konakları insan ve hayvan gastrointestinal istemdir. Normal barsak florasının öneli kısmını oluşturur.

37. Enterococcusfaecalis, E. faecium • İnsan dışkısında en sık görülür. • Personel ve çevreden enfekte olur • Üriner sistem, bakteriyemi, endokardit, menenjit, yenidoğan sepsisi, intraabdominal enfeksiyonlar ve yara enf. neden olur.

38. Laboratuar tanısı • Katalaz -, • Pirolidonil arilamidaz (PYR) testi + • %40’lık safralı ortamda eskülini hidroliz edebilen • %6,5’lik NaCl içeren besiyerinde üreyebilen • Optokin ve basitrine dirençli • E. faecalis penisilin ve ampisiline E. faecium‘den daha dirençlidir. E. faecium vankomisin dirençlidir (VRE).

39. Tedavi • Penisilin vea ampisilin, • Penisilin direnci olanlarda vankomisin veya teikoplanin • Allerjisi olanlarda glikopeptidler Korunma • Hastaları saptama • İzolasyon ve korunma yöntemleri

40. Diğer gr + koklar • Mikrokoklar • stomatokoklar

41. Hastalığın kesin tanısı klinik örneğin mikrobiyolojik olarak değerlendirilmesi sonucunda ortaya çıkar. Doğru tedavi ise ancak, doğru tanı ile mümkün olur.

42. Kaynaklar • 1.Martinko, J. M., 2010. Brock Mikroorganizmaların biyolojisi. Palme yayıncılık. • 2.Altındiş, M., 2010. Hemşireler için mikrobiyoloji, Nobel tıp kitap evleri. • 3.Shears, P., Hart, T., 2001. Tıp mikrobiyolojisi renkli atlası. Nobel tıp kitap evi. • 4.Ustaçelebi, Ş., 1999. Temel ve Klinik Mikrobiyoloji. Güneş kitapevi Ltd.Şti. Ankara. • 5.Bilgehan, H., 1987. Temel Mikrobiyoloji Ve Bağışıklık Bilimi, Barış Yayınları. • 6.Çotuk, A., 2008. Genel Mikrobiyoloji Laboratuar Yöntemleri, Nobel Tıp Kitap Evi. • 7.Arda, M., 2000. Temel Mikrobiyoloji, Medisan Yayınları, Ankara. • 8.Özçelik, S., 1998. Genel Mikrobiyoloji, Süleyman Demirel Üniversitesi Yayınları, Isparta. • 9.Temiz, A., 1994. Genel Mikrobiyoloji Uygulama Teknikleri, Şafak Matbaacılık Ltd.Şti. Ankara.

43. Bu ders sunumu taslak şeklinde hazırlanmış olup, fikri mülkiyet ve telif hakları henüz müracaat aşamasındadır.