95 lat Polskiego Zrzeszenia Inżynierów i Techników Sanitarnych Rys historyczny 1919 – 2014

1. 95 lat Polskiego Zrzeszenia Inżynierów i Techników Sanitarnych Rys historyczny 1919 – 2014 Mieczysław Menżyński Iwkowa, 4 października 2014

2. Próby zrzeszania się w organizacjach technicznych i początki Stowarzyszenia • 1912 r. Kraków – Wszechświatowy Zjazd Techników Polskich – powołanie Polskiego Związku Techników Gazownictwa • 1913 r. Łódź – statut Stowarzyszenia Gazowników • 1917 r. Warszawa – Nadzwyczajny Zjazd Techników Polskich – powołanie Koła Gazowników Polskich • 1919 r. Warszawa – I Ogólnopolski Zjazd Gazowników Polskich - utworzenie Zrzeszenia Gazowników Polskich (początek historii) • 1921 r. – przekształcenie Zrzeszenia w Związek Gospodarczy Gazowni i Wodociągów w Państwie PolskimPierwszy numer czasopisma ,,Przegląd Gazowniczy”

3. 1929 1922 Próby zrzeszania się w organizacjach technicznych i początki stowarzyszenia • 1922 r. Lwów Zjazd Gazowników Polskich – rozszerzenie zakresu działalności o dziedzinę wodociągów i kanalizacji. Przyjęcie nowej nazwy - Zrzeszenie Gazownikówi Wodociągowców Polskich • Zmiana nazwy czasopisma na ,,Przegląd Gazowniczy i Wodociągowy”, następnie ,,Gaz i Woda” • 1929 r. Poznań – zainteresowanie problematyką higieniczno-sanitarną, powołanie trzech sekcji branżowych: gazownictwa, wodociągów i kanalizacji oraz higieniczno-sanitarnej

4. Działalność stowarzyszeniowa w latach przedwojennych • 1931 r. – przystąpienie Zrzeszenia do Międzynarodowego Związku Przemysłu Gazowniczego, a w 1932 r. powołanie Związku Zrzeszeń Gazowników i Wodociągowców Polskich, Czechosłowackich i Jugosłowiańskich – prezes Polskiego Zrzeszenia inż. Włodzimierz Rabczewski • 1932 r. Wilno – powołanie przy Zrzeszeniu, Polskiego Komitetu Techniki Sanitarnej i Higieny Miast • 1935 r. Bydgoszcz – rozszerzenie działalności Zrzeszenia o problematykę balneotechniczną • 1936 r. Lwów – zmiana nazwy Zrzeszenia na Polskie Zrzeszenie Gazowników, Wodociągowców i Techników Sanitarnych i w 1937 r. zmiana nazwy czasopisma na utrzymywany do dziś tytuł: ,,Gaz, Woda i Technika Sanitarna” • 1939 r. Częstochowa – ostatni Zjazd Zrzeszenia przed wybuchem II wojny światowej – ilość członków 250

5. Lata wojenne 1939-1945 Zawieszenie działalności stowarzyszeniowej i kontaktów zagranicznych Podczas II wojny światowej życie straciło 61 członków Zrzeszenia, wielu w niemieckich obozach koncentracyjnych

6. Działalność w pierwszych latach powojennych • 1945 r. Katowice i Gliwice – podjęcie kontynuacji działalności Zrzeszenia, nowelizacja statutu oraz budowa nowych struktur organizacyjnych • 1946 r. – przystąpienie do Naczelnej Organizacji Technicznej, tworzącej do dziś federację stowarzyszeń, wznowienie wydawnictwa ,,Gaz, Woda i Technika Sanitarna” • uruchomienie i podniesienie z ruin zakładów gazowniczych, wodociągowych i techniczno-sanitarnych • uruchomienie na wyższych uczelniach kierunków kształcenia kadr technicznych w zakresie reprezentowanych statutowo branż • wzrost liczebności członków Zrzeszenia - ok. 1 000 osób • wznowienie odbywania Zjazdów Delegatów i Kongresów Branżowych Zniszczenia po 1939 r Gazownia Warszawska

7. Działalność Zrzeszenia w latach 1957 – 2014 • 1957 r. Toruń – nowy statut i zmiana nazwy na ,,Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych” • organizacja kolejnych statutowych Zebrań Delegatów Zrzeszenia – ostatnie XXVI – 12.10.2012r. w Częstochowie oraz zjazdów branżowych, kongresów, konferencji i seminariów m.in. Zjazdów Gazowników Polskich – ostatni XXXVIII – 15-17.10.2009r. w Tarnowie, połączony z uroczystością 90-lecia PZITS, Wodociągowców POLWOD, Kanalizatorów POLKAN, Ogrzewników Polskich – GAZTERM – ostatnia XVII Konferencja – 12-14.05.2014r. w Międzyzdrojach, Kongresów Oczyszczania Miast, Uzdrowisk Polskich itp.

8. ożywienie działalności szkoleniowej • utworzenie w 1968 r. Zakładu Szkolenia i Wydawnictw ZG PZITS oraz powołanie w Oddziałach Okręgowych Ośrodków Szkolenia • nadawanie przez ZG tytułu ,,Zweryfikowanego Wykładowcy PZITS” – 323 osób

9. Działalność Zrzeszenia w latach 1957 – 2014 • utworzenie Biur Studiów Rzeczoznawstwa – nadawanie tytułu,,Zweryfikowanego Rzeczoznawcy PZITS” – 2070 osób • rozwijanie współpracy międzynarodowej • przynależność do czterech organizacji międzynarodowych: • IGU – Międzynarodowa Unia Gazownicza • IWSA – Międzynarodowe Stowarzyszenie Zaopatrzenia w Wodę • REHVA – Federacja • Europejskich Stowarzyszeń • Ogrzewnictwa i Wentylacji • SITH – Międzynarodowe Stowarzyszenie Techniki Uzdrowiskowej • podpisanie dwustronnych porozumień z organizacjami branżowymi: Francji, Niemiec, Włoch, USA, Węgier oraz Litwy

10. Działalność Zrzeszenia w latach 1957 – 2014 • współpraca z SITPNiG, a szczególnie z Komitetem Gazowym SITPNiG – integracja członkówobu Stowarzyszeń • współpraca z PGNiG, OGP GAZ-SYSTEM, URE (powołanie przy Oddziałach komisji kwalifikacyjnych dla sprawdzania kwalifikacji pracowników zajmujących się dozorem i eksploatacją urządzeń energetycznych) • współpraca z Polską Izbą Inżynierów Budownictwa oraz izbami gospodarczymi m.in. Wodociągi Polskie, Ciepłownictwo Polskie, Uzdrowiska Polskie, Izba Gospodarcza Gazownictwa, Polska Organizacja Gazu Płynnego

11. Działalność publicystyczna członków Zamieszczanie artykułów w wydawnictwach stowarzyszeniowych oraz w materiałach konferencyjnych Dla uaktywnienia tej działalności ustanowiono w 2004 r. nagrodę im. prof. Marka Romana, przyznawaną corocznie za najlepszy artykuł w czasopiśmie: ,,Gaz, Woda i Technika Sanitarna”

12. Osobowości Zrzeszenia • Inż. Adam Teodorowicz – pierwszy Prezes Zrzeszenia 1919-1921 • Eugeniusz Kwiatkowski– wicepremier Rządu RP, wybitny działacz gospodarczy, członek Prezydium Zrzeszenia w latach 1919 – 1921, współorganizator Koła Gazowników Polskich przy Stowarzyszeniu Techników w Krakowie

13. Osobowości Zrzeszenia • prof. Czesław Świerczewski – Prezes Zrzeszenia w latach 1921 – 1931, jeden z twórców polskiego gazownictwa • inż. Włodzimierz Rabczewski – Prezes Zrzeszenia 1932 - 1935 • inż. Romuald Wowkonowicz – pierwszy Dyrektor Gazowni w Tarnowie • Bronisław Klimczak - Prezes Zrzeszenia w latach 1935 – 1937, Dyrektor Gazowni w Tarnowie i Bydgoszczy • prof. Zygmunt Rudolf – wybitny naukowiec i wychowawca młodzieży, twórca polskiej inżynierii sanitarnej, Prezes Zrzeszenia w latach powojennych

14. prof.Marek Roman – wieloletni Prezes Zrzeszenia, wybitny specjalista w dziedzinie wodociągów i kanalizacji, wieloletni redaktor naczelny czasopisma „Gaz, Woda i Technika Sanitarna” • Bogumiła Nawrocka-Fuchs – Wiceprezes Zrzeszenia, przewodnicząca Głównej Sekcji Gazownictwa, aktywna działaczka Zrzeszenia • Ryszard Paruszewski – wieloletni Sekretarz Generalny Zrzeszenia, zastępca redaktora naczelnego czasopisma ,,Ciepłownictwo, Ogrzewnictwo, Wentylacja”, przedstawiciel Zrzeszenia w Międzynarodowej Unii Gazowniczej

15. Stowarzyszeniowewyróżnieniahonorowe • srebrne i złote odznaki PZITS • tytuł Członka Honorowego PZITS • medal im. prof. Zygmunta Rudolfa– dotychczas otrzymało go 40 członków oraz czasopismo Gaz, Woda i Technika Sanitarna

16. Refleksja końcowa Mimo zachodzących w ostatnich dziesięcioleciach zmian strukturalnych i własnościowych w naszej gospodarce, mających duży wpływ na zmniejszenie ilości kół zakładowych i liczebności członków indywidualnych, obecnie Zrzeszenie liczy około 3,5 tysiąca członków indywidualnych, zgrupowanych w 21 Oddziałach, których siedziby znajdują się w 15-stu miastach wojewódzkich (oprócz Gorzowa Wielkopolskiego) oraz w: Częstochowie, Elblągu, Koszalinie, Tarnowie, Toruniu i Słupsku

17. Refleksja końcowa Obecnie – wzorem europejskich stowarzyszeń naukowo–technicznych, stajemy się organizacją elitarną, odgrywającą dużą rolę w rozwijaniu techniki w prezentowanych branżach i podnoszeniu kwalifikacji zawodowych swych członków z zachowaniem zasad etyki zawodowej Pełniąc tą rolę – mimo wielu trudności, szczególnie jawiących się w ostatnich latach - patrzymy z optymizmem na przyszłość naszego Zrzeszenia Liczymy na zaangażowanie młodszego pokolenia czerpiącego z bogatej 95-letniej historii naszego Stowarzyszenia