Pracownia komputerowa

1. Pracownia komputerowa Wykład 7

2. Problemy • Organizacja • Charakterystyka pomieszczenia • Cechy użytkowe sprzętu • Zasady rozmieszczania stanowisk • BHP • Przepisy • Zdrowy rozsądek • Regulaminy • Dla nauczyciela • Dla ucznia • Dla administratora

3. Zasady ergonomii • Uniwersalność i elastyczność • Możliwość dostosowywania • Możliwość zmiany pozycji • Informowanie użytkownika • Łatwość konserwacji

4. Uniwersalność i elastyczność • Wygoda pracy przy stanowisku • najważniejsze elementy w zasięgu ręki • Możliwość realizacji różnych zadań • przepisywanie tekstu i sporządzanie notatek • Możliwość krótkiej i długiej pracy • łatwy dostęp, wygodne krzesło • Możliwość pracy więcej niż jednej osoby przy jednym stanowisku • więcej miejsca i krzeseł

5. Możliwość dostosowywania • Stanowisko przystosowane do charakterystyki antropometrycznej potencjalnych użytkowników • Rozmiary i wytrzymałość mebli dostosowana do wieku użytkowników pracowni • Możliwość regulacji w zakresie odpowiednim dla całej populacji użytkowników • Regulacja krzeseł, ustawienia monitora, podnóżki – w takim zestawie i zakresie aby każdy uczeń mógł dopasować stanowisko do swoich wymagań • Możliwość dostosowywania do indywidualnych potrzeb użytkowników • Uczniowie niepełnosprawni, z wadami postawy, szczególnie niscy lub szczególnie wysocy

6. Możliwość zmiany pozycji • Organizacja stanowiska pracy, zadania na nim realizowane oraz meble powinny zachęcać do dowolnych i niewymuszonych zmian pozycji ciała. • Zapewnienie możliwości wykonywania krótkiej gimnastyki w czasie pracy

7. Informowanie użytkownika • Użytkownicy powinni być poinformowani jak regulować i jak dopasowywać meble i urządzenia do własnych potrzeb.

8. Łatwość konserwacji • Musi być zapewniony łatwy dostęp do każdego urządzenia • Wszystkie podłączenia elektryczne powinny być oddalone od stanowisk uczniowskich (w miarę możliwości) • Podłączenia elektryczne muszą być bardzo łatwo dostępne • Wszystkie lampki kontrolne urządzeń elektrycznych powinny być widoczne

9. Pomieszczenie • Wielkość odpowiednia dla liczby stanowisk i liczebności grup uczniowskich • Ok. 4-6 m2 na stanowisko • Miejsce dla nauczyciela • Przejścia (2 m między monitorami w rzędzie, 3 m między rzędami) • Jeżeli okna skierowane są nie na północ to konieczne są żaluzje • Monitor powinien stać nie bliżej niż 1 m od okna • Warunki otoczenia • Zimą: 20-24 °C • Latem: 23-26 °C • Wilgotność względna powietrza: 40-80% (im temperatura wyższa tym wilgotność niższa) • Poziom hałasu w pracowni poniżej 40-50 dB

10. Dopuszczalne poziomy hałasu

11. Natężenie dźwięku występujące w różnych sytuacjach • 10 dB oddech, szept, • 20 dB szum liści, • 35 dB cicha muzyka, • 45 dB rozmowa - znużenie hałasem u najwrażliwszych, • 50 dB nowoczesny samochód - zakłócenie odbioru mowy, • 55 dB suszarka dobrej jakości - zaburzenia snu, • 60 dB odkurzacz dobrej jakości - skurcz naczyń krwionośnych, • 75 dB nowoczesny samochód małolitrażowy - narastanie wrogości i agresji, • 80 dB klakson - narastanie wrogości i agresji, • 85 dB uszkodzony kran, wnętrze typowego samochodu na polskich drogach – poziom szkodliwy dla zdrowia, • 90 dB przerwa w szkole - zakłócenie systemu nerwowego, • 95 dB odkurzacz typowy - zakłócenie systemu nerwowego, • 110 dB trzaskające drzwi windy - zakłócenie systemu nerwowego, • 120 dB silnik samolotowy - zakłócenie systemu nerwowego, • 130-160 dB wybuch petardy - granica bólu.

12. Pomieszczenie • Kolor ścian pastelowy, jasny • Oświetlenie • Minimum 300 lx (zalecane 500 lx dla pracy dłuższej – ponad 2 godziny, i zadań trudnych) • Kontrast między monitorem a najbliższym otoczeniem (np. blat stołu) 1:3, a otoczeniem dalszym 1:10 (dopuszcza się 1:60) • Oświetlenie złożone (co najmniej dwa źródła światła o różnej charakterystyce) • Elektrostatyczna wykładzina na podłodze

13. Meble - stół • Zalecany: oddzielny blat pod klawiaturę • Blat główny: 80x60 cm • Blat pod klawiaturę: 80x30 cm • Można też: z jednym blatem • Blat: 80x75 cm • Wysokość • Przedramię oparte na stole jest pod kątem prostym do ramienia • Miejsce na nogi • Zapewniona możliwość wyciągnięcia nóg mimo wsuniętego krzesła • Kolana nie dotykają do blatu od spodu • Jest miejsce na podnóżek • Powierzchnia blatu matowa • Przednia krawędź zaokrąglona

14. Meble - krzesło • Regulowane siedzisko • Zakres powinien umożliwiać wszystkim uczniom dopasowanie do swojego wzrostu • Wysokość siedziska: do wysokości podkolanowej powiększonej o grubość podeszwy lub obcasa buta. • Oparcie • Podparcie pleców we wszystkich pozycjach siedzących • Maksymalna wypukłość na wysokości części lędźwiowej kręgosłupa • Górna krawędź poniżej poziomu łopatek • Podstawa i kółka (rolki) • Jeżeli krzesło ma kółka to powinno mieć pięcioramienną podstawę • Utrudnienie niezamierzonego przesuwu krzesła zarówno pustego jak i obciążonego

15. Meble - krzesło • Powierzchnia oparcia i siedziska powinna zapobiegać zsuwaniu się • Siedzisko nie może uciskać na dół podkolanowy (bo ogranicza to krążenie krwi) • Siedzisko podpiera więcej niż połowę uda • Mechanizm regulacji zapewnia synchronizację pochylania oparcia i siedziska • Regulacje łatwo dostępne w pozycji siedzącej • Gdy mamy w klasie (szkole) duże zróżnicowanie wzrostu należy przygotować wyższe krzesła i podnóżki dla uczniów niższych.

16. Prawidłowa pozycja ucznia

17. Prawidłowa pozycja ucznia

18. Sprzęt - monitor • Częstotliwość odświeżania ekranu (dla monitorów CRT) • Min. 85 Hz (uwaga na odświeżanie pionowe i poziome) • Regulacja jaskrawości i kontrastu • Najlepiej pełna • Regulacja położenia płaszczyzny ekranu • Do tyłu (od pionu) 20° • Do przodu (od pionu) 5° • Regulacja obrotu monitora • 120° wokół osi pionowej (po 60° w każdą stronę) • Regulacja wysokości co najmniej w zakresie 15 cm.

19. Sprzęt - klawiatura • Regulowany kąt pochylenia w zakresie 5-12° • Wysokość środkowego rzędu klawiszy (A,S,D,...) nie powinna przekraczać 30 mm • Profil boczny powinien być wklęsły • Odpowiada to krzywej przemieszczania się palców • Obudowa nie powinna mieć ostrych krawędzi i kantów • Jeżeli klawiatura ma wbudowaną podpórkę pod nadgarstki to jej szerokość powinna mieścić się w przedziale 50-100 mm. • Jeżeli nie ma podpórki wbudowanej to między klawiaturą, a krawędzią blatu powinien być odstęp o szerokości co najmniej 10 cm (ale nie za dużo).

20. Sprzęt – jednostka centralna • Ma być tak ustawiona aby • Nie ograniczała: • Ruchu rąk lub nóg • Miejsca na blacie • Umożliwiała dostęp: • Z pozycji operatora do włączników, urządzeń wbudowanych, w których zmienia się nośniki • Do okablowania bez konieczności dodatkowego rozmontowywania stanowiska

21. Rozmieszczenie stanowisk • Musi być spełnione • Nie można ustawiać stanowisk pod oprawami oświetleniowymi • Nie ustawia się monitorów tyłem ani przodem do okien • Minimalna odległość od tyłu monitora do głowy dowolnej osoby pracującej w tym pomieszczeniu nie może być mniejsza niż 80 cm (dla każdej pozycji przyjmowanej przy pracy) • Należy uwzględnić: • Dostępność dla użytkownika • Dostępność dla celów konserwacji • Relacje między grupami • Dostępność przestrzeni • Dostępność oświetlenia (nie zasłaniać!) • Potrzeby osób korzystających ze stanowiska (płeć, wiek, wymiary)

22. Rozmieszczenie stanowisk • Nie ma dobrego modelu rozmieszczenia stanowisk komputerowych w pracowni tak aby możliwa była rozsądna praca dydaktyczna, czyli aby • Każdy uczeń widział tablicę będąc w naturalnej pozycji do pracy • Nauczyciel miał kontakt wzrokowy ze wszystkimi uczniami • Nauczyciel mógł bez przeszkód obserwować pracę każdego ucznia

23. BHP • Optymalizacja zajęć • Lekcja normalna, 45 min i przerwa 15 nim na pobyt w pokoju rekreacyjnym lub w ogródku z zielenią. Mogą być dwie takie lekcje dziennie. • Lekcja specjalna o wydłużonym programie 90 min i przerwa 20 min na pobyt w pokoju rekreacyjnym lub w ogródku z zielenią. Może być jedna taka lekcja co dwa dni. • Ćwiczenia: • ćwiczenia normalne 3 razy po 45 min i każdorazowo przerwa 15 minut na pobyt w pokoju rekreacyjnym lub w ogródku z zielenią; ćwiczenia takie mogą być prowadzone 1—2 razy w tygodniu; • ćwiczenia specjalne, wymagające dłuższego korzystania z monitora, tj. 90 min i przerwa 20 minut na pobyt w pokoju rekreacyjnym lub w ogródku z zielenią. Może być jedno takie ćwiczenie dziennie.

24. BHP (?) • W pobliżu pracowni komputerowej powinien być pokój rekreacyjny o wystroju podobnym jak w pracowni i z dużą ilością zieleni. W pokoju takim powinni przebywać uczniowie i nauczyciele w czasie przerw regulaminowych i po zakończeniu zajęć przy monitorach. W czasie przerw rekreacyjnych nie należy czytać ani oglądać telewizji i czasopism. W porze ciepłej można przebywać w ogródku z zielenią zamiast w pokoju rekreacyjnym. Wskazane jest patrzenie przez krótsze lub dłuższe chwile w dal, zwłaszcza na zielone rośliny. Po dłuższych zajęciach przed monitorem ekranowym wskazany jest kilkunastominutowy spacer w parku. • Nauczyciel prowadzący zajęcia przed monitorem powinien mieć odzież z tkaniny nie podatnej na elektryzację (bawełna, len).

25. Na co narażamy uczniów • Nadmierne obciążenie mięśni kończyny górnej • Wystąpienie zespołu cieśni kanału nadgarstka • Zwiększone napięcie mięśni szyi i barków • Zespoły przeciążeniowe z powtarzających się urazów (dłonie i palce) • Przemęczenie i przesuszenie oczu

26. Oczy • Długotrwałe przebywanie przed ekranem komputerowym czy telewizyjnym przynosi zauważalne efekty: zaczerwienienie oczu, pieczenie, łzawienie, często ból głowy. Lekarze przekonują jednak, że objawy te są sygnałem zmęczenia oczu, zaś tezy o pogłębianiu się wad wzroku na skutek negatywnego wpływu promieniowania elektromagnetycznego, można włożyć między bajki. • Charakterystyczne "pieczenie" oczu oraz nadmierne zaczerwienie spojówek spowodowane jest wysuszeniem powierzchni oka, za co odpowiedzialność ponoszą m.in.: dodatnia jonizacja powietrza przez komputer (człowiek lepiej czuje się w środowisku jonizowanym ujemnie) i współwystępujące z nią podniesienie temperatury powietrza oraz spadek wilgotności, mniejsza częstotliwość mrugania powiekami podczas wpatrywania się w ekran.

27. Oczy • Duży wpływ na zmęczenie wzroku ma odległość trzech płaszczyzn (monitor, klawiatura, dokument tekstowy) - należy je umiejscowić tak, aby były położone mniej więcej w zbliżonej odległości od oczu. Umiejscowienie takie zapobiegnie ciągłemu przenoszeniu wzroku, a co za tym idzie nie będzie wymuszać stałej zmiany napięcia akomodacyjnego oka, odpowiedzialnego za akomodację soczewki. Odległość wszystkich trzech płaszczyzn od narządu wzroku powinna wahać się w granicach 50-70 cm (ale nie większa niż 90 cm i nie mniejsza niż 40 cm). • Aby zapobiec zmęczeniu oczu wystarczy kilka razy dziennie dać oczom po prostu odpocząć. Okuliści zalecają, aby mniej więcej co godzinę oderwać wzrok od monitora i przenieść go na inny obiekt (najlepiej na zieleń), dobry efekt przynosi również gimnastyka wzmacniająca mięśnie oczu (kilkakrotne obrócenie gałką oczną kolejno: w dół, górę, lewo i prawo).

28. Gimnastyka – głowy

29. Gimnastyka kręgosłupa • Siedząc na krześle, lewe ramię podnosimy do góry, przedramię zginając w dół, tak by ręka sięgała za głowę. Prawą ręką chwytamy za lewy łokieć i lekko pociągamy rękę wzniesioną ku środkowi. Ćwiczenie powtarzamy dla ręki przeciwnej. • Tym ćwiczeniem rozciągamy mięsień trójgłowy ramienia, mięśnie barków i części bocznej tułowia. Działa ono profilaktycznie, zapobiegając przykurczom mięśni karku i okolic obręczy barkowej. • W pozycji siedzącej, opieramy ręce na biodrach, tak aby palce obu rąk były skierowane do przodu, a kciuki do tyłu. W tym ułożeniu wykonujemy po dziesięć krążeń ramion: najpierw w przód, a potem do tyłu. • Ćwiczenie rozluźnia mięśnie obręczy barkowej i pozwala wzmocnić mięśnie górnej części grzbietu. Wskazane jest dla osób cierpiących na bóle kręgosłupa i stawów barkowych.

30. Gimnastyka nóg • Ćwiczenie zaczynamy w pozycji siedzącej z plecami opartymi. Podnosimy nogę wyprostowaną w kolanie aż do końca. Ćwiczenie powtarzamy po dziesięć razy dla każdej nogi oddzielnie. • Dzięki temu rozciągamy tylne mięśnie uda i jednocześnie wzmacniamy mięśnie przednie uda. • Oburącz chwytamy udo od spodu na wysokości kolana i przyciągamy do klatki piersiowej. Cały czas kontrolujemy, czy nie pochylamy klatki piersiowej do przodu. Liczba powtórzeń jest uzależniona od stopnia zaawansowania ćwiczącego. • Ćwiczeniem tym rozciągamy tylne mięśnie uda, chroni ono przed zgubnymi skutkami wielogodzinnego trwania w pozycji siedzącej.

31. Regulamin pracowni • Regulaminy pracowni komputerowej można znaleźć w wielu miejscach w Internecie lub w szkołach • Czy takie regulaminy mogą być przestrzegane? • Jak napisać regulamin aby był przestrzegany?

32. Regulamin pracowni • Zalecenia • S. Juszczyk, Dydaktyka Informatyki i Technologii Informacyjnej • Czynności jakie należy wykonać przed rozpoczęciem: • Uczniowie powinni mieć założone obuwie zmienne • Starannie wywietrzyć pomieszczenie pracowni • Sprawdzić kompletność stanowisk i pracowni • Uczeń sprawdza sprawność sprzętu na którym zamierza pracować • Otrzymać zgodę nauczyciela na uruchomienie komputera • Przygotować komputer do pracy

33. Regulamin pracowni • Czynności jakie należy wykonać po zakończeniu: • Uzyskać zgodę nauczyciela na zakończenie zajęć • Wyłączyć komputer • Przewietrzyć pracownię i podnieść żaluzje (dyżurni) • Nie wolno • Wnosić jedzenia i picia, odzieży wierzchniej i obuwia zmiennego • Samowolnie naprawiać sprzęt komputerowy i inne urządzenia pracowni • Uruchamiać własnego oprogramowania • Grać na komputerach • Używać urządzeń telekomunikacyjnych (komórek)